This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable online.
It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.
Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.
+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.
About Google Book Search
Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web
at http : //books . google . com/|
Digitized by
Google
ikibtsqsaf
^tmcefatt limit* taiijr.
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Digitized by VjOOQLC
Digitized by
Google
Digitized by
Google
""Si,
Digitized by VjOOQLC
!
FT
Digitized by
Google
Xenia ]>e unarm na
San<ti r>K.nx,\i:i)i
PRIMI ABBATIS CLARAVALLENSIS
OCTAVOS NAT A Li ;S <\\]( TL AUK;
PI A MENTE CELEBRANTES EDIDERUNT
PROVINCIAE AUSTRIACO-HUNGARICAE
PARS SECDNDA
HANDSOHRIFTEN-VERZEICHNLSSE
II
VTNDOIK>NrAE ANNO M DC'A.'XOI
IN COM MISSIS A PUD ALFREDUM HOLDER
CAES. REG. AULAE ET UNIVEKSITAT3S BIBLIOPOLAM
Digitized by
Google
DIE
DER
REUN IN STEIERMARK
BEILIGENKREUZ-NEUKLOSTER ZWETTL LIL1ENFELD IN NIEDER-
WILHERING UND SCHLIERBACH IN OBER-OESTERREK l\
OSSEGG UND HOHENFURT IN BOEHMEN
STAMS IN TIROL
ZWEITER BAND
WIEN
IN COMMISSION BEI ALFRED HOLDER
K. U. K. HOF- UND UNIVERSITAETS-BUCHHAfcNDLER
1891
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Die Handschriften
DER
Stiftsbibliothek zu Wilhering
Beschrieben
P. OTTO GRILLNBERGER
STIFT.S-AKCHIVAR
Xenia Bernardina II. Handschriften-VerzeichnisBe II.
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Vorwort
Vorliegende Arbeit hat nicht den Ehrgeiz, alle Fragen
zu beantworten, welche sich an die Wilheringer Handschriften
kniipfen; sie will uber dieselben keine Abhandlungen liefern,
sondern bloss ein knapp beschreibendes Verzeichnis derselben
bieten. "Wenn ich aber in einzelnen Fallen mehr gethan, als die
Natur eines solchen Verzeichnisses fordert, so bitte ich, das fur
nichts weiter als far eine — wie ich hoffe - nicht gerade uner-
wiinschte Zugabe anzusehen. Dass mir hiebei die Werke von
Albin Czerny,1 Hugo Schmid,2 P. A. Tiele3 und Anton Weis4
vortreffliche Dienste geleistet haben, darf ich hier ebensowenig
verschweigen, als es fur mich eine angenehme Pflicht ist, es offent-
lich auszusprechen, dass mir die Vorarbeiten meiner Hochwur-
digen Mitbriider, der Herren PP. Bernhard Sollinger und Joseph
Burchner, die ebenso zeitraubende als schwierige Aufgabe wesent-
lich erleichtert haben. Wenig bot die „Notitia historico-literaria
de codicibus manuscriptis in bibliotheca monasterii Hilariensis
S. O. C. extantibus. Congessit P. Johannes Ev. Schallmeyer S. 0. C.
monasterii B.M. V. de Raittenhaslaco professus ac monasterii Hi-
lariensis bibliothecarius MDCCCIVa, ein Werk, dem die Frage
nach den Verfassern der anonymen Tractate feme liegt und das —
nur auf das Wichtigste bedacht — Stiicke von geringerem Um-
fange in der Regel gar nicht beriicksichtigt. Welche Grrundsatze
1 Die Handschriften der Stiftsbibliothek St. Florian, Linz 1871.
* Catalogus codicum manuscriptorum in bibliotheca monasterii Cremi-
fanensis ord. s. Ben. asservatorum, Lentii 1877—1881.
8 Catalogus codicum manu scriptorum bibliothecae universitatis Rheno-
Traiectinae, Traiecti ad Rhenum 1887.
4 Handschriffcenverzeichnis der Stiftsbibliothek zu Reun. Beitragp zur
Kunde Steiermarkischer Geschichtsquellen XTI C1875).
1*
Digitized by VjOOQIC
Schallmeyer bei seiner Arbeit befolgt hat, ist theilweise aus den
eingefugten Beschreibungen verlorener Handschriften ersichtlich.
Wenn ich diese Aufzeichnungen nach dem Vorgange M. Keuffers f
mitgetheilt habe, so war der Grund davon weniger die Hoffnung,
welche dieser Forscher in die Worte gekleidet : „ Vielleicht fiihrt
ihre Veroffentlichung zurWiederauffindung des Verlorenen, viel-
leicht zur Wiedererlangung entweder auf dem Rechtswege oder
durch die Grossmuth der derzeitigen Nutzniesser",2 als der Ge-
danke, welchem derselbe Gelehrte die Fassung gegeben: „An
hiesiger Statte gewachsen oder mit ihr durch den Gebrauch amal-
gamiert, ist jeder einzelne Oodex ein Denkmal der Geschichte des
Landes und seiner Bewohner. Der eine setzt sich die bewusste
Aufgabe, diese Geschichte zu iiberliefern, der andere meldet uns
unbewusst von demRingen und SchafFen, dem Leiden und Streiten
eines iiberwiegend durch das geistliche Element bestimmten,
socialen, korporativen, staatlichen Lebens und seines Antheils
am Wahren und Schonen sowie seiner Auffassung dieser Be-
griffe." 3
Gliicklicherweise ist die Zahl der seit 1804 in Verlust ge-
rathenen Handschriften keine allzu grosse. Wie und wann sie ab-
handen gekommen, lasst sich im allgemeinen mit Sicherheit
nicht bestimmen ; Thatsache ist nur, dass die Mehrzahl derselben
in der Zeit von 1850—1880 in unredliche Hande fiel.
Bedeutender ist ohne Zweifel der Verlust, welchen die
Handschriftensammlung in friiheren Jahrhunderten, besonders
im XV. und XVI., erlitten hat. Davon zeugen vor allem die Ein-
bande der alteren Druckwerke des Stiftes. Besonders waren es
die liturgischen Handschriften, welche, einst der Stolz ihrer Be-
sitzer, nun gerade gut genug erschienen, die Erzeugnisse der
Typographie zu bekleiden. Ebenso weisen auch die Einbande
der Manuscripte oft genug auf Verwendung von handschrift-
lichem Materiale hin. Im einzelnen dies zu verfolgen, ist Aufgabe
einer ausfuhrlichen Geschichte der Wilheringer Handschriften,
1 Beschreibendes Verzeichnis der Handschriften der Stadtbibliot-hek zu
Trier, 1. Heft, Trier 1888.
* A. a. 0. VH.
8 A. a. 0. V.
Digitized by VjOOQLC
und eine solche zu schreiben, liegt keineswegs in meiner Ab-
sicht. Deshalb soil auch die Frage nach der Herkunft unserer
Codices hier nur kurz beriihrt werden.
Was von Archiven behauptet wurde, gilt auch von Hand-
schritftensammlungen : sie werden nicht geschaffen, sie entstehen.
Schenkung, Kaufund Selbsterzeugung bedingen ihr Werden und
Wachsen. Die zwei ersteren von diesen drei Erwerbungsarten
haben in Wilhering nur diirftige Spuren zuriickgelassen.
Was die Schenkung betrifft, so haben sich aiisser den bei
der Beschreibung der Handschriiten IX, 9. 89. 161 und 163 er-
wahnten Aufzeichnungenfolgende Zeugnisseerhalten: 1298 6.VI.
urkundet Vlricus miseratione divina decanus in Tauershaim1: ...
„libros etiam nostros, quos eidem ecclesie (Wilhering) ex nunc
prout ex tunc donacione libera tradidimus atque damus, volumus
eidein ecclesie plenarieremanere".2 Dann heisst es im Wilheringer
Todtenbuche vom Jahre 1462 zum 15. Mai: „Obiit magister Gre-
gorius Pvff* de Neunburga, ob cuius memoriam monasterio data
sunt tria volumina ab amico suo, videlicet nouum et vetus te-
stamentum et libri sentenciaruin in papiro.a Dass ferner IX, 57
ein Geschenk des Abtes von St. Emmerain in Regensburg, Coele-
stin (II) Steiglehner, ist, steht ebenso fest, als es sich von VI, 3
vermuthen lasst. Audi die Handschrift IX, 163 wurde nach dem
Prologe von ihren Verfassern dem Stifte verehrt.
Noch weniger Spuren finden sich uber den Ankauf: alles in
allem die zwei bei der Beschreibung von IX, 23 und 27 mitge-
theilten Bemerkungen.
Reichlicher fliessen die Quellen hinsichtlich der Selbst-
erzeugung. Bei IX, 2. 4. 5. 12. 28. 43. 44. 58. 59. 62. 67. 72. 74-77.
81.96. 103.104. 106. 119; VI, 2. 5. 6. 9. 10. 12. 14. 15.22-24.28-31.
34. 37—43. 46. 51-57 haben sich Wilheringer entweder selbst als
Schreiber genannt oder konnten durch Schriftvergleichung als
solche ermittelt werden. Ausserdem haben uns die Stifts-Nekro-
logien folgende Namen auf bewahrt : „Trautmannus scriptor missa-
1 Steiereck in Oberosterreich (vgl. Notizenblatt 1856, 413 ff.).
2 Urkundenbuch des Landes ob der Ens IV, 191, Nr. 207. Vgl. das Wil-
heringer Todtenbuch vom Jahre 1462 zum 13. November: „Dominus Vlricus
decanus in Tauershaim, ecclesie huius magnus amicus."
Digitized by VjOOQLC
6
lis ad 8. Trinitatem" (z. 28. V.) ; „Hohenerler scriptor noster sub-
mersus in Danubio circa lapidem, qui dicitur Weisenstain,
anno etc. (MCCCC) lxxvoa (z. 31. V.); ^Vlricus Koberger scriptor
noster 1472oa (z. 28. VII.); „Wolfgangus Dietpoltzperger scriptor
noster anno etc. (150) 2°a (z. 19. XL); „Leopoldus Turk scriba
huius monasterii 1694 (z. 27. V.). Ob und welche Handschriften
von den vier letzteren herriihren, muss freilich dahingestellt
bleiben.
Gegenwartig sind unsere Manuscripte im ersten Gemache
der Bibliothek in zwei Doppelschranken aufgestellt. Ihre An-
ordnung geht zum grossten Theile auf Johannes Schallmayer
zuriick. Sie steht nun allerdings nicht auf der Hohe der Zeit ;
aber an ihr zu rutteln, konnte ich mich deshalb nicht entschlies-
sen, weil einerseits die alten Katalognummern in die Literatur
iibergegangen sind, andererseits einestrengstofflicheEintheilung
nur theilweise zu erzielen war.
Digitized by
Google
FachlX.1
1. Pg. XV. Jahrh. 245 + 203 Bll. gr. Fol. Vol. I, Foil. 243 vo-
244 vo 2 Coll. 2 Held. Holzdeckel in gepr. Schwld. Vol. II auf
der ausseren Seite des Vorderdeckels das Wappen des Abtes
Kaspar II von Wilhering. Zahlreiche, meist roth und blau ge-
farbte Initialen. Vol. I, Fol. 95 umschliesst der Buchstaben-
korper von D eine Darstellung der hi. Agnes. Vol. II Menschen-
und Thiergestalten. Im II. Vol. fehlen im Anfange 24, nach
Fol. 12 14, am Ende ungefahr 10 Bll.
(Antiphonale Cisterciense.) Vol. I. Proprium de tempore (Adv.— Pasoh.).
Proprium sanctorum (Andreas — Annunt. B. M. V.). Commune sanctorum.
Rymni mit vielfachen Abweichungen von den jetzt gebrauchlichen. Venite
exultemus, sechsmal. Cantica. Ymnus de Sancto Benedicto. Auf dem Riick-
deckel, innen, Angabe des Inhaltes.
Vol. II. Ymnus de festo sanctissimi patris nostri Benedicti. Hieraul":
In dem dinst ich das tiin . ut celestem merear rum. Off. s. Margar. Off. fest.
Coron. spin, (bis zur Non). Proprium de tempore (Pasch. — letzt Sonnt. nach
Pfingst.). Proprium sanctorum (Bened. — Clemens). Commune sanctorum.
Off. dedic. ecclesiae. Off*, defunctorum. Venite exultemus, zweimal. Abr. schl. :
manus eius venite. Auf dem Vorder- und Riickdeckei, innen, Angabe des In-
haltes. Vol. II, Foil. 162-167 Off. s. Bernardi (20. Aug.).
2. Pg. XV. Jahrh. 197 Bll. gr. Fol. 1 Hd. Holzdeckel in gepr.
Schwld. Viele, meist roth und blau verzierte Initialen. Fol. 86
in R eine Darstellung der Auferstehung Christi. Fol. 178 vo in
S oben Maria, unten ein Monch. Thier- und Menschengestalten.
Fol. 194fehlt.
(Graduate Cisterciense.) Mit Guidonischer Notenschrift. Die Fa-Linie
ist mit rother, die C-Linie mit griiner Farbe ausgefullt (Guido bezeichnete
die beiden Linien mit rother und gelber Farbe fs. Gabriel Meier, Die sieben
freien Kunste im Mittelalter, Einsiedeln 1887, 21J). Hymnus auf den hi. Bern-
hard. 0 salutaris hostia. Proprium de tempore (Adv. — 24. Sonnt. nach Pfingst.).
Kyrie. Gloria. Proprium sanctorum (An dr. — Clemens). Off. dedic. ecclesiae,
1 Abkttrzungen: Abr. beg. — Abrupt beginnend; Abr. schl. = Abrupt achliessend;
Anf. = Anfang; Beg. = Beginn; beg. — beginnt; Bl., Bll. = Blatt, Blatter; gepr. = gepresst;
Hd., Hdd. = Hand, Hlnde; Kalbl. = Kalbleder; Pg. = Pergament; Pp. = Papier; Prov. =
Provenienz; R. = Rubrum; ^-. — Responsoriuui ; Scbaff. = Schaffcll; Schafl. — Schafleder;
8chl. = Schluss; Schwld. = Schweinsleder ; Schwldr. = Schweinslederrut-ken ; Thl., Thll. =
Theil, Theile. — Die unter Klammern gesetzten Aufschriften sind von mir gefunden oder ge-
•chaffen.
Digitized by VjOOQIC
8 _
Dedic. altaris. Missae votivae. Missae de Requiem. Kyrie. Gloria. Credo. Sanc-
tums. Agnus Dei. Vidi aquam. Haec est dies. Confitemini domino. Emitte spiri-
tum. Litaniae. Humiliate capita vestra. Ite missa est. Charitate vulneratus.
Dann: Anno domini M° CCCC0 XX0 scriptus et completus est hie liber per
manus fratris Bernhardi. Sub venerabili patre ac domino domino Jacobo ab-
bate huius domus. Esto merces Christe per quern scriptus est liber iste. Amen.
Fol. 176 Off. s. Bernardi (20. Aug.).
3. Pg. XV. Jahrh. 216 Bll. gr. Fol. Foil. 214vo-216vo 2 Coll.
2Hdd.; eine derselben wahrscheinlich jene des Schreibers von
Nr. 2. Holzdeckel in gepr. Schwld., 2 niessingene Schliessen.
Zahlreiche,vorwiegendroth und blau gefarbte Initialen ; 4 sind
vergoldet. Menschen- und Thiergestalten. Die ersten 28 Bll.
fehlen.
(Antiphonale Cisterciensc.) Proprium de tempore (Resp. 11. Noct. Nativ.
Dom. — Sabb. s.). Proprium sanctorum (Steph. Protom. — Annunt. B. M. V.j.
Commune sanctorum. Hyinni, vieltach abweichend von den jetzt gebrauch-
lichen. Venite exultemus, sechsmal. Cantica. Regina coeli. Kein Off. s. Bernardi.
4. Pp. XVII. Jahrh. 243 Bll. gr. Fol. 1 Hd. Holzdeckel in gepr.
Schwld. Die Initialen abwechselnd roth und grim.
(Antiphonale Cisterciensc.) Dedicationsepistel des Schreibers an den
Wilheringer Abt Georg Griill. Off. s. Andreae. R. cum suo Versu omnibus do-
minicis diebus ad benediction em salis et aquae et cantu. Proprium de tempore
(Adv. — Pascha). Proprium sanctorum (Steph. Protom. — Annunt. B. M. V.).
Regina coeli. Salve regina. Commune sanctorum. Hymni init Abweichungen
von den gegenwilrtig imGebrauche stehenden. Gloria patri, 8mal. lnvitatoria.
Te Deum. Fol. 240 : Anno virginei partus / Millesimo sexcentesimo .' trige-
simo, sub Reverendissimo, Nobili et Amplissimo Domino Domino Georgio
Cele/berrimi Monastery D. Virginia in Withering S. Ord. Oisterciensis Ab-
bate . . . hie S. Cisterciensis Ordinis liber, per manus ; P. Andrec Grasmann
eiusdem loci professi if 5. X. 1646), ; in honorem semper V. Marie, nee non
et omnium / Sanctorum scriptus et completus jest. / Sis illi merces Christe, per
quem scriptus est liber iste. Foil. 215 vo, 241—243 vo leer. Ohne Off. s. Bernardi.
5. Pp. XVII. Jahrh. 45 Bll. gr. Fol. 2 Hdd. ; der grosste Theil
von jener des P. Andreas Grasmann. Pappe in Pg. mit gepr.
Schwldr. Rothe Initialen.
R. Antiphonarium continents aliquot Nona quorum Indicem sequens pagina
exhibebit absolutum Anno Domini 1632. 20 Off. Foil. 3, 4, 44, 45 leer. Kein Off.
s. Bernardi.
6. Pg. XIU. Jahrh. 124 Bll. Fol. 1 Hd. Holzdeckel in gepr.
Schwld. Rothe Initialen. Fol. 1 : liber sancte marie In Wit-
hering. Joh. Deiser. Viele Bll. verstummelt. Foil. 48-56, 70,
87, 115-120, 128-145 fehlen.
(Graduate Cister dense.) Guidonische Notenschrirt. Die Fa-Linie roth,
die C-Linie gelb. Proprium de tempore (Adv. —23. Sonnt. nach Pfingst.).
Digitized by VjOOQIC
Proprium sanctorum (Steph. Protom. — Cosmas). Fol. 120 vo Off. s. Bernardi
(20. Aug.).
7. Pp. XV. Jahrh. 190 Bll. Fol. 2 CoU. 3 Thll.: 1) Foil. 1-10;
2) Foil. 11-22 ; 3) Foil. 23-190. 3 Hdd. Holzdeckel in weissem
Schafl. Roth, blau und griin gefarbte Initialen. Die 1. Heft-
lage fehlt.
1 . Foil. 1—2 vo. R. Sermo Jeronimi presbiteri de Assumpcione beate virginis
Marie. Anf. : Cogitis me o Paula . . . Schl. : implete hunc sermonem. / Mundi
post maria scriptori sancta Maria / Pro spe redde vices tua proles sit mihi
merces. Foil. 3-10vo leer. — 2. Foil. 1 1-18. (Sermones de B. M. V.) Anf. : Sermo
de assumpcione. Hodie namque gloriosa . . . Schl, : mundi qui viuit et regnat etc.
Die zwei ersten vom /*/. Augustin. — 3. Foil. 18— 20 vo. R. vcnerabilis Bede (ho-
milia). Anf. : Liber generacionis Jesu . . . Moyses vir sanctus . . . Schl. : prestare
dignetur qui viuit . . . / per manus christoff. p. Annorum XL 7 super yphff.
(= Niedemeukirchen V). Foil. 21-22 vo leer. — 4. Foil. 23-182 vo. Anf. : Incipit
prologus In matutinale Beate marie virginis, quod dicitur laus virgbium. Ad
laudem et matris . . . Schl. : veniam adepturi Per dominum Jesum Christum
Amen amen. Scriptus est liber iste per Stephanum Olpechk Anno doniini 1414.
Balbinus, Vita ven. Arnesti primi archiepisc. Prag., Pragae 1664, 208, schreibt
dieses Werk dem Prager Erzbischof Ernest vor Pardubitz zu ; Prochaska,
Comment. 163, dem Trienter Bischofe Meinhart von Neuhaus. Das Richtige
ist, „dass ein grosseres auf Geheiss des K. Karl und des Erzbischofs Ernest
zura Gebrauch der Prager Metropolitanmansionarien von einem Karthauser
vor demAugezderThore zu Prag und ein kleineres auf Anregung des Bischofs
Meinhart von ebendemselben Karthauser verfasst wurdeu. (Maximilian Mil-
lauer, Kritische Beitrage zu A. Voigt's Versuch einer Geschichto der Univer-
sitat in Prag, Abhandl. der k. bohm. Gesellsch. der Wissensch. 1820, 10). Wir
haben es hier mit dem kleineren zu thun. Foil. 183—184 leer. — 5. Foil. 184 vo
bis 185 vo. R. Hoc opus deuotum asscribitur sancto Bernliardo et primo ad ma-
tutinum. Anf. : Gaude mea speciosa . . . Schl. : Salua in me filii tui plasma
Amen. —6. Foil. 185 vo— 186. R. Oracio sancti Augustini. Anf.: Tibi o beatis-
sima . . . Schl. : uiuos et mortuos. — 7. R. Jubilus beati [Pseudo-J bernardi de
nomine Jesu. Anf. : Dulcis Jesu memoria . . . Schl. : frui cum celi cunibus (!).
Amen. Foil. 187-190 leer.
8. Pg. XV. Jahrh. 265 Bll. gr. Fol. 2 CoU. 1 Hd. Holzdeckel in
braunem Kalbl. Reiche Goldpressung. Goldschnitt. Messin-
gene Schliessen, Ecken und Buckeln. Zahlreiche, meist blau
und roth verzierte Initialen; 8 vergoldet. Fol. 120vo Darstel-
lung des Gekreuzigten zwischen Maria und Johannes.
(Missale Pataviense.) Kalendarium. Proprium de tempore (Adv. — Corp.
Chr.). Gloria, 2 mal. Credo. Praefationes. Canon. Evangelium quod cantatur
in die nativitatis. Exultet iam angelica. Proprium de tempore (1. Sonnt. nach
Corp. Chr. — letzt. nach Pfingst.). Proprium sanctorum (Andr. — Virgil.). Com-
mune sanctorum. Mi'ssae votivae. Missae de Requiem. Sequencie de tem-
pore et de Sanctis per totum annum. Orationes. Fol. 251 vo leer. Kein Off.
s. Bernardi.
Digitized by VjOOQIC
10
9. Pg. XIV. Jahrh. 282 Bll. Fol. 3 Hdd. Holzdeckel in braunem
Kalbl. Reiche Goldpressung. Goldschnitt. Roth und blau ge-
farbte, zum Theile in Gold verzierte Initialen. Fol. 5 ein Monch
in A. Fol. 90vo eine hochst interessante Darstellung des Ge-
kreuzigten zwisehen Maria und Johannes. (Vgl. Jos. Neu-
wirth, Datierte Bilderhandschriften osterreichischer Kloster-
bibliotheken, Sitzungsber. der kais. Akad. d. W. in Wien OIX,
581-585). Fol. 90 : Liber altaris sancti Andree Apostoli Mona-
sterii In Wil/hering quern comparauit Dominus Mychael Sacer-
dos de newnburga fundator eiusdem altaris.
(Missale.) Orationes. Ave viuens hostia Veritas et vita. Messrubriken.
Proprium de tempore (Adv.— Sabb. s.). Praefationes. Communicaiites. Canon.
Proprium de tempore (Pasch. — letzt. Sonnt. nach Pfingst.). Proprium sancto-
rum (Steph. Protom. — Thorn, apost.). Commune sanctorum. Missae votivae.
Orationes. Missae de Requiem. Missae votivae. Dann : Si quis uult dei clemen-
tiam inuocare et christum pro peccatis suis deprecari has XXX missas sicut
hie habentur pro se uel pro alio amico uel pro qualicumque necessitate dici
iubeat absque dubio infra XXX dies liberabitur res enim sepius est probata.
Am Ende der 30 Messen die Urkunde liber die Weihe des Andreasaltares
(Anno domini incarnacionis M° CCC° XX0 pridie Idus Augusti Indiccione
tercia consecratum est hoc altare. . .). Verschiedene Messen. Orationes. Bene-
dictiones. Fol. 173 vo Off. s. Bernardi (20. Aug.).
10. Pp. (Foil. 1-176, 186-351) und Pg. (Fol. 177-185). XV. Jahrh.
351 Bll. Fol. 1 Hd. Holzdeckel in gepr., braunem Kalbl. Rothe
Initialen. Im Anfange fehlen 9 Bll., am'Ende 1.
(Mismle Pataviense.) Proprium de tempore (3. Sonnt. im Adv. — 3. Sonnt.
nach Pfingst.). Missa in festo dedicacionis ecclesie. Gloria. Credo. Orationes.
Praefationes. Canon. Am Ende desselben (Fol. 185 vo): Anno domini M°.
CCCC0 LVIII0. Finitus / est liber omnium Missarum secundum / breuiarium
Patauiense per dominum Thomam hamer de mistelbach. pro / tunc socium
diuinorum In Strudem ad sanctum Nicolaum (St. Nicolaus am Struden, kleine
Pfarre, die ehemals zum Stifte Waldhausen gehorte). Proprium de tempore
(4. — letzt. Sonnt. nach Pfingst.). Proprium sanctorum (Thorn, ep. — Thom.
apost.). Commune sanctorum. Missae votivae. Missae de Requiem. Orationes.
In einigen Messen Sequenzen. Kein Oft', s. Bernardi.
11. Pg. (Foil. 1, 3, 4, 6, 7, 9) u. Pp. (Foil. 2, 5, 8, 10). XVII. Jahrh.
1 Hd. Pappe in schwarzem Kalbl. mit Goldpressung.
R. MON1MENTA / MONVMENTORUM: / MANIBVS / Defuncto-
rum Fratrum / A MANIBVS / Vivorum Erecta. j QVIBVS / Piae Memoriae /
DEFVNCTIS i Sicut POMI Morsus Fatum fecit, / sic / POMAEHIVM NO-
STRVM Ex I SOLVIT j Fati morsum in Confratribus / DeVota aC pla sVffra-
glorVMj obLatlone (1668). 6 Bilder. Fol. I Darstellung des Todes. Fol. 3: Otto
Comes in Marchland . . . Monasterium Montis Pomaerij . . . fundat. MCXLII.
Digitized by VjOOQIC
11
Fol. 4 : Praedictus Fundator . . . consentiente Nobili Vxore . . . omnibus pro-
prietatibus propriaeque Vxori renuncians . . . spondet in deinceps ad Iussi-
onem Abbatis . . . vivere. M.CXLVIII. Fol. 6 : Eugenius Papa III. Monastery
Fundationem . . . approbat. Fol. 7: Monastery Montis Pomaerij, pro moderna
facie, Vera Ichnographica Delineacio facta Anno. MDCLXVIII. Fol. 9 Dar-
stellung des Fegefeuers mit der Inschrift : Ad solatium Animarum e Monte
Pomaerio Pie defunctarum / haec Monimenta hactenus non reperta / Erexit. /
Fr. Bernardus in Monte Pomaerio hvmilis Abbas Anno / Salutis M.D.C.LXVTII.
Die Papierblatter leer.
12. Pg. XVIL-XIX. Jahrh. 56 Bll. gr. Fol. Mehrere Hdd. Pappe
in gepr., schwarzem Leder. Zahlreiche, meist in Gold verzierte
Initialen.
Fol. 1, von einem bunt ornamentierten Rahmen eingefasst, R. NECRO-
LOGIVM j IN Quo NOMINA DEFVNCTOliVM / Fundatorum, Abbatum,
BcnefaiCtorum, Fratrum, Consanguineorum, j Confoederutorum, ac aliorum atni-
corum Injclyti Monasterii nostri Hilar lends contitientur. / Iussu AC PIETATE
ERG A DEFVNCTOS / REVERENDISS1MI ET AM/plissimi Domini Domini
OASPAR1 eiusdem Monastery / Abbatis etc. : ex antiquo mortilogio descrip-
tum, / ac mortuali Rotulae abs se nouiter erectae accommodatum / Anno a
partu Virgineo millesimo sexcentesimo quinquagesimo (|iiarto. Am Ende: . . .
ex antiquo et peruetusto mortilogio liber / iste descriptus et completus est,
per manus F. P. Simonis Daz (f 29. XII. 1657), eiusdem Mo/nasterii Professi
et Sacerdotis. Ad honorem Sanctissimae ac Gloriosissiraae / Virginis Mariae
et ad refrigerium animarum omnium, quarum nomina / in hoc libro continen-
tur. Amen. / Notandum est, quod antiquus liber mortuorum ex quo praesens /
descriptus est sic finitur. Finitus est presens liber mortuorum / per manus
fratris Johannis longi Professi Iu Wille/ring. Anno Millesimo Quadringente-
simo Sexagesimo secundo. Quem mandavit scribere / Venerabilis in Christo
Pater et Dominus Dominus Wilhelmus Abbas ibidem. Hierauf : ANNO DO-
MINI / MILLESIMO TRICENTESIMO / Quadragesimo quinto Registrata
sunt haec / infra scrip ta servitia . . .
13. Pg. XIV. Jahrh. 130 Bll. Fol. 2 Coll. 1 Hd. Holzdeckel in
gepr. Schwld. Prachtige, vorwiegend roth und blau gefarbte
Initialen; von den 22 vergoldeten enthalten 2 den Gekreuzigten
zwischen Maria und Johannes, 1 die s. Jungfrau, 1 das letzte
Abendmahl, 17 den Bischof in seinen Amtsverrichtungen. Im
Anfange und am Ende fehlen mehrere Bll.
(Pontificate Romunum.) Praefationes. Canon. Benedictiones. In conse-
cracione ecclesie. Exorcismus consecracionis et reconciliacionis cymiterij et
ecclesie. Consecracio altaris. Benedictiones. Ordines. Absolutiones. Abr. schl. :
In principio erat verbum.
14. Pp. XV. Jahrh. 68 Bll. Fol. Foil. 50-62 vo 2 Coll., 2 Hdd.
Pappe in braunem Kalbl. Eothe Initialen.
1 . Foil. 1—48 vo. Anf. : Anuahet dy vorred des heyligisten vnd gott an-
genemmesten der Miiniche vatern Sand Benedicten In sein Regl. Eruorsch vnd
Digitized by VjOOQIC
12_
lern o sun . . . Schl. : hoch vnd leer. Amen. Hierauf Tafel oder Register In
Sand Benedicten Regl. Foil. 49-51 vo leer. — 2. Foil. 52-62 vo. (2 Visitations-
recesse von 1452 und 1466, Niederaltaich betrettend fherausgegeben in den Stu-
dien und Mittheilungen aus dem Bened.- undCist.-Orden 1889, 1—17]). a) Anf.:
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Redemptor humani generis . . .
Schl.: vtor pro presenti. Datum . . . b) Anf.: IN nomine sancte et indiuidue
trinitatis. Nos Thomas lambacensis . . . Schl. : curauimus munire. Datum . . .
Foil. 63— 68 vo leer. Aufdem Vorderdeckel, innen, Fragm. eines Giltenbuches
(XV. Jahrh.).
15. Pg. XVII. Jahrh. 48 Bll. Fol. 2 Coll. 1 Hd. Holzdeckel in
gepr. Schwld. Zahlreiche, vorwiegend roth und blau verzierte
Initialen. Fol. 1 Maria mit dem Jesukinde ; unter ihrem ausge-
breiteten Mantel rechts derhl.Bernhard, links der hi. Benedict;
unten das Wappen des Abtes Georg II und das Stift Wilhering.
R. Sanctissimi et Deo / acceptissimi Confcssorix, j Patris et legislatoris no-
bin / BENEDICTI / REGVLA j 1)E SCRIPT A ] Anno Salutis Milksimo /
Sexccntesimo. trigcsimo. Das 43. Cap. fehlt.
16. Pg. XIV. Jahrh. 434 Bll. Fol. Foil. 1-408 mit 2, Foil. 403 vo-
434 vo 3 Coll. 1 Hd. Holzdeckel in gepr. Schwld. 2 messingene
Schliessen. Prachtvolle, meist blau und roth gefarbte Ini-
tialen; 131 in Gold verziert mit Darstellungen mannigfacher,
zumTheile komischer Art. Aufdem Vorsteckblatte : NB. Umb
diese Lateinisch geschribene Bibl hat mir herr Dr. Simon /
Vicarius der Staat Pfarrkhiirche zu Griiz in Steyermach / Anno
1648 den 12. Juny Zwelff Reichstallcr wollen geben. / Den
b. Decembris obigcn Jahrs will herr Pfarrer von / Strassngang
bei Griiz mir Sechs Ducaten in Specie geben. Georg Peter
Cypressus. Fol. 1 : Ex libris Petri Cypressi Anno 1647.
(Biblia V. et N. T.) Enthiilt sammtliche Biicher der hi. Schrift. Fast
jedem ist die Vorrede des hi. Hieronyinus beigegebeu. Am Ende ein Ver-
zeichnis von Interpretationen hebraiseher Namen und die Bemerkung: Laus
tibi sit Christe quoniani liber explicit iste.
17. Pp. XV. Jahrh. 194 Bll. Fol. 2 Hdd. Holzdeckel in rothem
Schafi.
(Biblia K. T.) Ordnung der einzelnen Biicher: Evang., Apoc, Epp. ss.
Jac, Petri, Joann., Judae, Pauli, Act. Auf dem Vorsteckblatte (Pg.) eine Ur-
kunde, lompnycz betrettend (1499). Aufdem Vorderdeckel, innen, Fragm. eines
Urbars ^XV. Jahrh.).
18. Pp. XV. Jahrh. 25G Bll. Fol. Foil. 167-2B6 2 Coll. 1 Hd. Holz-
deckel in rothem Schaff. Rothe Initialen.
1. Foil. 1-166 vo. (Biblia N. T.) Fast jedes Buch mit der Vorrede des hL
Hieronyinus. Am Schlusse Memorialverse uber die einzelnen Capitel des N. T.
Digitized by VjOOQIC
13
(Natus adoratur to turn tentat beat orat . . .). Fol. 73 (am Ende der Evangelien) :
Et sic est finis (!) hoc opus ewangelistarum Sub anno Domini / Miilesimo CCCC0
quinquagesimo sexto in vigilia s. Thome. — 2. Foil. 167— 254 vo. (Sermones.)
Aiif. : Ad Philippenses primo capitulo hortatur . . . Schl. : modo de aliis Amen.
Et sic est finis Deo gracias 1467. — 3. Foil. 255—256. R. Sequitur tractatus de
decern preceptis vtilis qualiter simplices sunt informandi. Anf. : [Pjrimum precep-
tum est . . . Abr. schl. : permanet viuus. Fol. 256 vo leer.
19. Pp. XY. Jahrh. 195 £11. Fol. 2 Coll. Etwa 4 Hdd. Holzdeckel
in griinem Schafl. Rothe und grime Initialen.
l.Foll. 1—134. (Expositio epistolarum dominicalium.) Anf.: Cum sacro-
sancta mater ecclesia premonstrante . . . Schl. : per prudenciam deciperetur.
Et sic est finis Withering / Et sic est finis huius operis / De quo fine dominus
laudandus nunc et semper in secula seculorum Amen Hilft' iungfraw maria
czu allir zeit amen. Fol. 134 vo leer. — 2. Foil. 135—173. (Expositio passionis
D. N. J. Chr. secundum Matthaeum.) Anf. : Scitis quia post biduum ... Ad in-
tellectum sequencium . . . Schl. : concedat qui sine line uiuit et regnat in secula
seculorum Amen. — 3. Foil. 173— 105 vo. (Sermones.) Anf.: Hodie peragimus
diem . . . Schl. : saluum facere quod perierat. Als Vorsteckblatt Fragm. eines
Antiphonale (XIV. Jahrh.)
20. Pg. XV. Jahrh. 378 Bll. Fol. 2 Coll. 2 Held. Pappe mit
braunem Kalblederrucken. Rothe Initialen.
1. Foil. 1—141. (Postilla super epiMolas dominicales.) Anf.: [C]arissimi
DEus caritas est . . . Et leccio . . . Schl. : concedere dignetur Dominus noster
Jesus Christus sine fine benedictus. Amen, et finite sunt epistole magistri
pauli (richtig: Matthiat de [vgl. Balbinus, Bohemia docta II. 205J) liknitz per
Jacobum lubosonder cuius memoria sit cum beatis Anno domini etc. 1476
feria tercia ad vincla petri. Fol. 142 leer. — 2. Foil. 143— 354vo. (Expositio evan-
geliorum.) Anf. : [SJimile est regnum celorum . . . Quid hoc genus hominum . . .
Schl.: perducere dignetur dominus noster . . . Finitum in die Ambrosii Epi-
scopi Anno Domini etc. 1476 sine manibus (!). — 3. Foil. 355—358. R. Collectura
modica de quingue iuribus parochialibus. Anf. : Quia quottidiana interrogacio . . .
Abr. schl.: abrahe decimo. — 4. Foil. 358 vo— 361. R. de nupcijs. Anf.: Nupcie
facte sunt . . . Quamquam heretici . . . Schl.: quo ad presens. — 5. Foil. 361 —
365. (S. Bonaventurae tractatus de prueparatione ad musam.) Anf. : Ad honorem
gloriose . . . Schl. : michi prestare dignetur. — 6. Foil. 365—369. (Tractatus de
morte.J Anf. : In hac vita positi fratres . . . Schl. : hie et in eternum. Amen. Anno
Milleno quadringentesimo septuagesimo quinto. Fol. 369 vo leer. — 7. Foil.
370— 378 vo. (Expositio evangeliorum.J Anf.: Ego vos elegi . . . Christus elegit
apostolos . . . Schl.: rogemus ergo dominum nostrum deo gracias.
21. Pp. XV. Jahrh. 213 Bll. Fol. 1 Hd. Pappe mit braunem Kalb-
lederrucken. Rothe Initialen. Fol. 1 : liber Caspari Zinner
camere Imperialis Advocati (XVI. Jahrh.).
(Expositio s. evangelii secundum Matthaeum [I— VIII, XIX— XX VJ). Anf. :
Sicut referunt Matheum conscribere . . . Abr. schl. : omnes spirituale relin-
quimus.
Digitized by VjOOQIC
14
22. Pg. XIV. Jahrh. 144 Bll. Fol. 1 Hd. Pappe mit braunem
Kalblederrtieken. Sehr schone, roth und blau gef&rbte Ini-
tialen; 2 vergoldet.
(Expositio ss. evangeliorum secundum Mattliacum et Marcum.) In der Mitte
der Text, rechts und links die Erklarung. Anf. : Sit i. e. subdendo seruo . . .
Schl. : quam locucionibus eruditur. Explicit Marcus evangelista.
23. Pg. XIV. Jahrh. 339 Bll. 1 Hd. Holzdeckel in Schwld. Rothe
Initialen.
Anf. : Incipit liber animalium primum qui est . . . Scienciam de anima-
libus . . . Schl. : parum euro reprehensiones. Explicit Opus Naturarum domini et
Magistri Alberti Ratisponensis conparatum pro Monasterio hilariensi presents
in volumine per venerabilem in Christo patrem et dominum Jacobum honora-
bilem Abbatem Cysterciensis ordinis ibidem. Deo gracias. sub Anno Domini
Millesimo Trecentesimo Nonagesimo quinto in vigilia. Marie Magdalene. Amen.
Amen. Amen.
24. Pp. XVI. Jahrh. 219 Bll. Fol.
Wappensammlung in 1170 gemalten Stiicken. Am Ende ein Index von
spaterer Hd. (XVIII.-XIX. Jahrh.).
25. Pp. XIV. Jahrh. 179 Bll. Fol. 2 Coll. 2 Thll. : 1) Foil. 1-120 ;
2) Foil. 121-179. 4 Hdd. Holzdeckel in Schwld. Viele, meist
roth gefarbte Initialen.
1. Foil. 1— 104 vo. R. Hugo (de s. Victore) De claustro anime. Anf. : Incipit
prologus primi libri De claustro anime. Rogastis nos frater . . . Schl. : immortalis
benedictus deus amen, tinit (!) liber quartus qui intitulatur claustrum anime
magistri hugonis. — 2. Foil. 104 vo— 115 vo. R. hugo (de s. Victore) de hypocrita.
Anf. : Videndum est qualitev Christus . . . Schl. : non obedienti pena debetur. —
8. Fol. 116—118. R. Sermo consolatorius de diuersis temptacionibus quibus clau-
strales indocti et precipue nouicii temptantur. Anf. : Peccator ego indignus . . .
Schl.: in trinitate per secula viuit et regnat Amen Foil. 118 vo— 120 vo leer. —
4. Foil. 121— 152 vo. Anf. : Quia sic ceco longe . . . Schl.: debemus qui viuit . . .
Explicit exposicio canticorum secundum beatum Gregorium. — 5. Foil. 153— 154vo.
Anf. : Age iili ut oportet . . . Schl. : quid cepisti despicio Sic est finis huius tracta-
tus Qui intytulatur tractatus beati yaidori de norma viuendi. Dann eine Stelle aus
dem hi. Augustin. — 6. Foil. 155— 178 vo. (Statuten der Prager Provincialsynode
von 1849 [vgl. Archiv. f. osterr. Gesch. XXXIX. 413 ft']). Anf. : In nomine . . .
Rex magniiicus qui facit . . . Schl. : et pastor nescit. Unmittelbar darnach : In-
cipit (TJwmae Hibernici) summula de tribus essencialibus. Anf. : Religio munda
et immaculata . . . Schl. : prolixum compillare decreuit. Dann : Explicit statutum
pro/vinciale finitum sab/bato in albis circa XIX / horas anno domini MCCC/
LXXXIII. Amen, ma'ria mater casta michi semper / firmiter asta hostes de.
Hierauf ein Decret des Prager Erzbischofs Johannes II von Jenzenstein
(18. Oct. 1386). Fol. 179 leer. Fol. 179 vo : Tu quis . cur queris . non ergo mireris
fers dominum celi cui seruis mente fideli. Auf dem Vorsetzblatte Angabe des
Inhaltes.
Digitized by VjOOQIC
15
26. Pg. Xm. Jahrh. 117 Bll. Fol. 2 Coll. 1 Hd. Holzdeckel in
gepr. Schwld. Messingene Ecken, Schliessen und Buckeln.
(Jacobi de Voragine legenda sanctorum.) Anf. : De sancto Alexio confes-
sore. Alexius . . . Schl. : usque hodie vacat. 79 Legenden. Vorausgeht ein In-
haltsverzeichnis. AufdemVorderdeckel, innen, ein Fragm. eines Antiphonale
(XIII. Jahrh.) ; auf dem Riickdeckel, innen, Fragm. eines juristischen Trac-
tates (Xm. Jahrh.).
27. Pg. XIV. Jahrh. 365 Bll. Fol. 2 Coll. 1 Hd. Holzdeckel in
gepr. Schwld. Viele, meist roth und blau gefarbte Initialen;
25 vergoldet. Fol. 8 Jesus als Lehrer. Fol. 365 : Liber sancte
Marie in Wilhering quem comparauit Dominus Hermanus abbas
domino Michali . quondam sacerdoti de Newnburga post mor-
tem suam ad monasterium reuocandum . quem qui abstulerit .
Anathema sit (XIV. Jahrh.).
Anf. : Incipit prologus super legendas sanctorum quas compilauit f rater
Jacobus nacione Januensis de ordine predicatorum. De quadruplici tempore
universum tempus . . . Schl. : annunciacionis sollempnitatem. Vorher 2 Legen-
den (Passio sancti Georii martiris und Vita sancti Alexii confessoris) und
Inhaltsangahe. Letztere beg. : Incipit prologus in nouum passionale magistri
Jacobi de Voragine ordinis fratrum predicatorum in legendas sanctorum.
28. Pp. XIV. Jahrh. 232 Bll. Fol. 2 Coll. 1 Hd. Holzdeckel in
Schwld. Rothe Initialen. Fol. 1 verstiimmelt. Foil. 1 und 230 :
Liber Sancte Marie In Wilhering (XIV. Jahrh.).
Anf.: Firmiter credimus et simpliciter fidem . . . Schl.: Qui homa-
gium complet. Expliciunt decretales per manus fratris Andree Anno domini
M0C°C0C01XVIIII In die sancti Clementis. Dann : Versus librorum decretalium
(PArs prior offtcia creat . . .), Versus Rubricarum (Sola tides . consta . rescrip-
tum . consue . postul . . .). Auf dem Vorderdeckel, innen, Fragm. eines Trac-
tates uber Musik (XIV. Jahrh.).
29. Pp. XIV. Jahrh. 187 Bll. Fol. 2 Coll. 2 ThlL: 1) Foil. 1-104;
2) Foil. 105-187. 2 Hdd. Holzdeckel in Schwld. Rothe Ini-
tialen.
1. Foil. 1— 104 vo. R. Flares decretalium magistri Johannis de deo hyspani
doctoris decretorum. Anf. : Ad honorem summe trinitatis . . . Schl. : invtile vi-
ciari. Dann Rubrice et capitula libri sexti decretalium und casus libri sexti
decretalium. — 2. Foil. 105—144. Anf. : Decursis in quibus extra . . . Schl. :
torquetur sine fine. Explicit tractatus de penitencia. — 3. Foil. 144—187. R. In-
cipit tractatus de consecracione. Anf. : DE ecclesiarum consecracione et de mis-
sarum celebracionibus . . . Schl. : viderit patrem facientem. Deo Sancte Trini-
tati Gracias. Auf dem Vorderdeckel, innen, Darstellung des Heilandes auf dem
Oelberge; auf dem Ruck deckel, innen, eineUrkunde (1376) und ein Urkunden-
fragm. (XIV. Jahrh.), Neuberg betreifend.
Digitized by VjOOQIC
16
SO. Pp. XV. Jahrh. 456 Bll. Fol. 2 Coll. 1 Hd. Holzdeckel in
gepr., braunem Kalbl. Messingene Schliessen, Ecken und
Buckeln. Rothe und hiaue Initialen.
Modemer Titel : Liber JHstinctionum de Sacramentis. Anf. : In nomine
patris . . . Cum desiderarem . . . Schl. : sollicitudo per infinita secula seculo-
rum. Amen. Finitus est liber iste quinto kalendas decembris Anni domini 1463.
Vorher ein Inhaltsverzeichnis. Auf dem Vorderdeckel, innen, Bemerkungen
iiber den Ablass.
31. Pp. XIV. Jahrh. 412 Bll. Fol. 2 Coll. 1 Hd. Holzdeckel in
Schwld. Roth und blau gefarbte Initialen.
Inhalt, wie in Nr. 30. Am Ende : Anno M 320. Sit laus deo In vigilia pal-
marum Deo gracias Amen. Auf dem Vorderdeckel, innen, Verse iiber die ro-
mischen Zahlen (I monos v quinos x denos dupla vicenos . . . ) und Bemerkungen
iiber den Ablass. Foil. 21, 410vo— 412vo leer.
32. Pp. XV. Jahrh. 24G Bll. Fol. 2 Coll. 1 Hd. Holzdeckel in
rothem Schafl. Messingene Buckeln. 2 Lederschliessen. Rothe
Initialen.
1. Foil. 1—2. (Sermo de ascetmone If. N. J. Chr.) Anf.: Sic veniet . . . Ho-
die sancta mater . . . Schl. : regnum celorum ingredieris. Sanctus Nicasius.
Foil. 2vo— llvo leer. — 2. Foil. 12— 52 vo. R. Incipit pastorale sancti Gregorii.
Anf. : Pastoralis cure me pondera . . . Schl. : manus leuat leuet Amen. Explicit
pastorale. Dann Inhaltsangabe. — 3. Foil. 52 vo— 104. (Tractatus decern praecep-
torum.) Anf. : Audi Israel precepta ... In verbis propositis . . . Schl. : deus bene-
dictus in secula seculorum Amen. Hierauf tabula decern preceptorum. In der
Hs. Nr. 69 des Klosters zu St.Ulrich und Afra in Augsburg heisst es am Ende
dieser Schrift: Explicit tractatus decern praeceptorum editus pro instructione
anno Domini MCCCLXXVII in crastino Johannis baptiste. (Vgl. Plac. Braun,
Notitia historico - litteraria de codd. mss. in biblioth. monast. ad SS. Udalri-
cum et Afram Augustae extantibus IV, 119). Nacli Denis II, 1, 280 ist der
Verfasser Heinricus de Vrimaria, nach der Florianer Hs. 88, Fol. 44 vo Hen-
ricus de Hassia. — 4. Fol. 104—114. R. Incipit tractatus de occultacione vici-
orum sub specie virtutum. Anf. : Est via que videtur . . . Quia secundum Grego-
rium . . . Schl. : preire dignetur dominus noster Jesus Christus. Amen. Explicit
tractatus de occultacione viciorum sub specie virtutum. Fol. 114 vo leer. —
5. Foil. 115— 244 vo. R. Sermones sine postilla de Tempore Anthoni partnensis.
Anf. : Cum appropinquasset Jesu . . . Tempus quod hodie incipit. . . Schl. : utri-
usque dominus Amen : Explicit. Foil. 245 -246 vo leer. Auf dem Vorderdeckel.
innen, Verse iiber das Pater noster (O pater alme tuum sit nomen sanctifica-
tum . . .) nebst Bemerkungen iiber dieselben ; auf dem Ruckdeckel, innen, Na-
men von Buchern der hi. Schrift und des Aristoteles und der Vers : Jussio
consilium . . . mit Erklarung.
33. Pp. XV. Jahrh. 30G Bll. Fol. 2 Coll. 1 Hd. Pappe mit braunem
Kalblederrucken. Rothe Initialen.
1 . Foil. 1—36. (Jacobi de Theramo liber Belial sive processus lAiciferi contra
Jesum.) Anf. : Vtrum Christus de iure spoliaverit . . . Schl. : contingat discordia
Digitized by VjOOQIC
17
eligere. Fol. 36 vo leer. — 2. Foil. 37—306. Anf.: Alpha et o principium . . .
Schl. : nobis prestare dignetur qui viuit et regnat deus in secula seculorum.
Explicit postilla milicii (Johannis Milicz) per manus nicolai.
34. Pp. XV. Jahrh. 310 Bll. Fol. 2 Coll. 1 Hd. Holzdeckel in
braunem Kalbl. Messingene Buckeln, Ecken und Schliessen.
Rothe Initialen.
(Sermones de tempore.) Anf. : [ A]nnuncia populo . . . Ita speculatori prelato
Ecclesie preoipit . . . Schl. : ad regnandum ess© mereamur.
3». Pg. Xm. Jahrh. 94 Bll. Fol. 2 Coll. 2 Thll.: 1) Foil. 1-60;
2) Foil. 61-94. 1 Hd. Holzdeckel in Schwld. Rothe Initialen.
1 . Foil. 1— 60vo. Anf. : Cum venit plenitudo temporis ... In propositis ver-
bis . . . Schl. : benedictus in secula seculorum Amen. Expliciunt sermones. di-
ver si. apostolici. Innocentum. paparum. uirgmum. Vorher ein papstliches Schrei-
ben (Innocencius) an den Cistercienserabt Arnold. AmEnde : Vita Jeremie pro-
phete. — 2. Foil. 61— 94 vo. R. Incipiunt sermones. Anf.: 0 vos omnes qui trans-
its per viam. Hec via intelligitur . . . Abr. schl. : in preces eorum. Als Nach-
setzblatt und zur Befestigung des Buchdeckels am Riicken der Handschrift
wurden Fragm. des altesten Wilheringer Todtenbuches verwendet. Dieselben
befinden sich gegenwartig im Archive.
3«. Pg. XIV. Jahrh. 138 Bll. Fol. Foil. 110-138 2 Coll. 2 Hdd.
Holzdeckel mit Schwldr.
R. Sermones GuiUelmi. Anf. : de sancto Andrea. Vestigia eius tramites . . .
Absit hoc scelus . . . Schl. : concedat qui cum deo patre . . . Als Vorsetzblatter
Fragm. eines Psalteriums (XII. Jahrh.).
37. Pp. XIV. (Foil. 1-370) und XV. (Foil. 370-372) Jahrh. 372 Bll.
Fol. 2 Coll. 2 Hdd. Holzdeckel in griinem Schafl. Messingene
Buckeln. Rothe und grune Initialen.
1 . Foil. 1—370. R. Incipit summa de casibus ad honorem dei compilata per
fratrem Astexanum de ordine fratrum minorum vbi premittitur Utera eiusdemfra-
tris ad dominum Johannem Gaitanum sancti theodori dyaconum cardinalem et
preterm subiungitur immediate Utera eiusdem domini quam guum recepit summam
misit ad supradictum fratrem. Anf. : Bonorum laborum bonus . . . Schl. : eftectus
sacrificii hec Thomas. Explicit liber quartos de summa fratris Astexani de Asti
ordinis fratrum minorum. — 2. Foil. 370—372. R. Casus papales . episcopates.
Anf.: Falsificatores litterarum papalium . . . Schl.: peccancium introductam.
Per Magistrum Hainricum (richtig : Nicolaum) de Dinkelspuhl Juris canonici
doctorem hec sunt collecta ad informacionem presbiterorum copiam Juris non
habendum.
38. Pp. XIV. (Foil. 1-249) und XVH. (Foil. 249 vo-268 vo) Jahrh.
296 Bll. Fol. 2 Coll. Etwa 4 Hdd. Holzdeckel in rothem Schafl.
Rothe und gelbe Initialen.
1. Foil. 1—249. R. Incipit Summa Pisani. Anf.: Veni sancte Spiritus . . .
Quoniam ut ait Gregorius . . . Schl.: ut supra Tiividia capitulo tercio dictum
Xenia Bernardina II. Handschriften-Ver/.eichniHse 11. 2
Digitized by VjOOQIC
18
est amen. Deo gracias. Dann Verzeichnis tier Capitel und Abkiirzungen.
Hierauf: Consummatum fuit hoc opus in ciuitate Pisaua Per frutrem Bartho-
lomeum de sacro concordio ordinis fratrum predicatorum qui erat doctor decre-
torum sub anno domini M°CCC38° die septima mensis decembris tempore
sanctissimi patris ac domini benedicti pape XII. Predict us autem f rater Bar-
tholomeus compositor huius summe. Obiit Anno domini M°CCC°47 die 2llrt
mensis iulij cuius anima requiescat in pace. Amen. — 2. Foil. 249vo— 257. Anf. :
Multorum tarn laycorum quam clericorum . . . Schl.: corpus domini nostri
Jesu Christi Qui cum deo . . . Explicit tractatus MayUtri Mathie (richtig : Mat-
thaei) de kracouia (Chrochove) doctoris sacre tlieoloyie de racione et consciencia et
sacra communione per fratrem pernhardum (Vetting) canonicum et professum
Monastery beate virginis Marie In plaga 1667. Wurde noch von Gutenberg
gedruckt (s. Fischer. Typographische Seltenheiten III, 79). — 3. Foil. 257 vo
bis 268 vo. (Enyelbcrti abbatu Admontemis tractatus de fascinalione.) Anf. : CVm
secundum philosophum in primo . . . Schl. : plebi sue Benedictus deus qui
viuit . . . Vorher Bemerkungen iiber das Interdict. Foil. 269— 295 vo leer.
39. Pp. XV. Jahrh. 245 Bll. Fol. 2 Coll. 2 Hdrl. Holzdeckel mit
rothem Schafl.Viele, meist roth gefarbte Initialen. Fol. lvo : Ego
Bernhardt^ nyminerwol plebanus in Schonhering (erseheint
urkundlich 5.Febr. 1454) in . . ./ librum Summam pysani libere
et sponte dedi monasterio In . . . / remedium ibidem perpetue
permansurum in cuius rei . . . / manu mea propria illud exaraui.
Inhalt, wie in Nr. 38, 1. Am Ende Verzeichnis der Abkiirzungen und
einige Bemerkungen theologischen Inhalts.
40. Pg. Xn. Jahrh. 145 Bl. Fol. 1 Hd. Holzdeckel in Schwld.
Roth, blau, griin und gelb verzierte Initialen. Fol. 145 vo von
gleichzeitiger Hd. : Liber Sancte Marie In hilaria.
(S. Bernardi sentwnes in Cantica Canticorumj Anf.: IN cipit sermo Quin-
Qua/GESIMVS. , FORSITAN / Expectatis . . . Schl. : super omnia deus bene-
dictVS IN SEOVLA AMEN. Vorher: Mucetum de beata virgine mit Musik-
noten (Inperatrix supernorum Consolatiix miserorum . . . |XIII. Jalirh.J). Am
Ende ein Marienh>Tnnus (Aue regina celorum mater regis angeiorum . . .
[XIV. Jahrh.]) und die Verse: Res quecumque tibi magnum prebebit honorem /
Te peccai*e scias si concipis inde pudorem (XIV. Jahrh.); Sunt tria gaudia pax
sapiencia copiena cena (XIII. Jahrh.).
41. Pg. XII. Jahrh. 80 Bll. Fol. 1 Hd. Holzdeckel in Schwld.
Rothe Initialen. Fol. 1 : Liber fratris Henrici de Wilhering
(XIV. Jahrh.).
(Buperti abbatis Tuitienais expositio super Cantica Canticorum.) Anf.: IN-
CIPIT PROLOG VS IN LIBRO DE INCARNATION E DOMINI. Qvi contra
hominem . . . Schl. : permanet in secula seculorum. Amen. Explicit liber 8epti-
mvS in Canticis CanticoRuM. Auf dem Vorsteckblatte ein Hymnus aut* die
hi. Afra mit Musiknoten (GRates deo et honor sit per secvla. Qui in Sanctis
suis facit muabilia . . . |XIII. Jahrh. |).
Digitized by VjOOQIC
19
42. Pg. XIIL-XIV. Jahrh. 74 Bll. 1 Hd. Pappe mit braunem
Kalblederriicken. Blau und roth verzierte Initialen. Fol. 2 :
Liber fratris Henrici de "Wilhering (XIV. Jahrh.). Im Anfange
und nach Fol. 25 je 1 Bl. herausgeschnitten ; am Ende arg
verstummelt.
Anf. : De contemptu mundi. VAnitas vanitatum etc. Nota triplicem vani-
tatem . . . Abr. schl. : ardorem ire Nam. Vorher Inhaitsverzeichnis (2. Halfbe)
mit dem Schl. : Expliciunt capitula de omnibus viciis. Dann : Item diuisi eciam
ibi palmas. XII. et saroccia. VII. et inter dominos XIII. diuisi et libellos 5 . . .
48. Pp. XV. Jahrh. 197 Bll. Fol. Foil. 9vo-197 2 Coll. 2 Thll.:
1) Foil. 1-10; 2) Foil. 11-197. 2 Hdd. Holzdeckel in Schwld.
Messingene Buckeln.
1. Fol. 1. R. Nota. Das regimen fur den gemainen lawff. Anf. : Hie ist ze
merkchen . . . Schl. : von dem tod. — 2. Foil. 2—11. (Kalendarium mit den ge-
wohnlichen Tabellen.) Anf. : Si aureum numerum quolibet anno . . . Schl. : vicii
medela negatur. Dann Bemerkungen iiber Phlebotomie, die Namen der 12 Mo-
nate und die bekannten Verse: Sex sunt ad puri . . . Fol. 11 vo leer. — 3. Foil.
12— 65 vo. (S. Hieronymi ejnstolae.) Anf. : Incipit epistola Sancti Jeronimi pres-
biteri ad heliodorum monachum. Quanto amore . . . Schl. : cauenda sunt no-
uerit. Explicit. — 4. Foil. 65vo— 70. (Sirmone* s. Hieronymi.) Anf. : Sermo Sancti
Jeronimi presbiteri de viciis lingue. Domino libera . . . Schl. : vanitatis num-
quam humanum. — 5. Foil. 70 vo— 71 vo. R. Sermo Beati Augustini episcopi de
oracione dominica. Anf.: Reddidistis quid credatis . . . Schl. : conferre dignetur
Jesus Christus qui viuit. . . Hierauf einige Viiterstellen. — 6. Foil. 72— 83 vo.
R. Incipit tractatulus de confessione bonus et utilin. Anf. : Licet multa damp-
nanda . . . Schl. : ammonicionibus non acquiescere. Et sic est finis huius trac-
tatuli de confessione h'nito (!) Anno domini vicesimo Septimo kl. Octobris.
Explicit tractatulus de confessione Per manus vlrici In Wilhering professi
1420. — 7. Foil. 83vo-104 vo. R. Sequitur (Henrici de Hassia? [Vgl. Aschbach,
Gesch. derWiener Uni versitiit 1, 394J ; Jacobi Gruytrodii Y f Vgl. Denis 1, 2, 2222J ;
Gerardi van Vliederhoven? [Vgl. P. A. Tiele, Cal. codd. mss. bibl. univ. Rheno-
Traiectinae, 109]) tractatus quatuor nouissimoram seu de morte iudicio iehenna et
gloria celesti. Anf. : Memorare nouissiina tua . . . Schl. : inteliigerent et nouissima
prouiderent et sic est finis Explicit cordiale. Explicit tractatus qui intitulatur
Cordiale per manus Vlrici In Wilhering. — 8. Foil. 105—133. R. Incipit trac-
tatus bonus de tribus substancialibus religiosorum. Anf. : Amice comoda michi . . .
Schl. : amator castissimus in secula seculorum Amen. Explicit. Explicit trac-
tatulus trium substancialium religiosorum. — 9. Foil. 133— 164 vo. R. Sequitur
Speculum regule monachorum Beati Benedicti Abbatis. Anf. : Incipit prologus.
Precordialissimis fratribus Johanni . . . Schl. : ad faciem in eternum. Explicit
speculum monachorum regule beati Benedicti abbatis editum per venerabilem
abbatem et doctorem Bernhardum (AygUrium) Cassionensem per manus fratris
vlrici professi in Wilhering Anno domini M° CCCC vicesimo secundo In die
sancti Sixti pape et martiris. — 1 0. Foil. 164 vo— 170. R. Sequitur Epistola domini
francisci et questianes super aliquos articulos retigiosos concementes. Anf. : Reue-
rende ma^ister et amice . . . Auditu lama . . . Schl. : perficere valeamus. Explicit
2*
Digitized by VjOOQIC
20
Epistola fratris francisci professi in Casteilo ordinis Sancti Benedicti. Explicit
epistola per raanus fratris vlrici Anno 1422. — 11. Foil. 170— 192 vo. R. Sequitur
tractatus fratris Johannis (Roden de Hamborch fvgl. Nr. 101, 3J) ordinis Carthu-
siensi8 multum edifieatorius. Anf.: Honorabili et discreto viro multa . . . Schl. :
feliciter requiescunt fiat fiat. Deo gracias. Et sic est finis huius exhortationis
pulchre et bone compilate a quodam fratre ordinis Carthusiensis prope pra-
gam per manus fratris vlrici Anno domini 1423 et Sexta, decima die mensis
aprilis. — 12. Foil. 193—195. R. Speculum peccatorum valde vtile et motiuum ad sut
ipsius cognicionem . . . Anf. : Quoniam fratres karissimi in via . . . Scbl. : poterit
tibi qui viuit et regnat Amen. Explicit speculum peccatorum. Das Werk ist
unter den Namen Gregors, Augustins und Aegids f Romanus), Erzbischofs von
Bourges, (im Cod. Nr. 71 des Trinity College zu Oxford |s. Odilo Rottmanner in
der iiterar. Rundschau 1888, 298 1) iiberliefert. — 13. Foil. 195-197. R. Incipit
regula contra conscienciam erroneam. Anf: Scire debes quod acerbissime . . .
Schl. : nobis hoc ysidorus. — 1 4. Foil. 197. R. Cassianus offert nobis tres vocaciones
quibus vocamur ad perfecciofiem rite.Ar\t\ : Notandum quod tres . . . Schl. : ut emis-
sius exequeremur hoc ille Cassianus. Finitus est liber per manus fratris vlrici
Anno domini 1423 Vicesima prima die mensis aprilis. Hierauf Wetterregeln und
Recepte von Magister Johannes Schindler. Auf dem vom Riickdeckel losge-
losten Blatte (Pg.) ein Recept gegen die Kahlkopfigkeit (Si cupis capiti caluo tibi
posse mederi . . ., herausgegeben von Johann Huemer in den Wiener Studien
f. class. Philologie 1887, 77) und eine Urkunde (1404), Wilhering betretfend.
44. Pp. XV. Jahrh. 277 Bll. Fol. 4 Thll. : 1) Foil. 1-226; 2) Foil.
227-230; 3) Foil. 237-267; 4) Foil. 208-277. 3 Hdd. Holz-
deckel in braunem Kalbl. Das 1. Bl. felilt.
1 . Foil. 1— 220 vo. (Dialogw de scrutinio scripturarum.) Abr. beg. : tua do-
mine . . . Schl.: sine miseria cui honor et gloria in secula seculorum. — 2. Foil.
221—223. R. Sequitur modus viuendi. Anf: Est prima regula ad nobiles . . . Schl. :
pax super illos et misericordia. — 3. Foil. 223—226. R. Tractatus beati [Pseudo-J
Augustini de tribus Jtabitaculis celo mundo et inferno. Anf. : Tria sunt sub omni-
potentis Dei . . . Schl.: nunc et per omnia secula seculorum. In der Mauriner
Ausgabe von AugustinsWerken, Paris 1836, VI, 2, 1443, kommt die Schrift unter
demTitel vor: De triplici habitaculo liber unus incerti auctoris nee ineruditi.
Fol. 226vo leer. — 4. Foil. 227— 236vo. R. Ledum A rboris Domini Johannis Andree.
Anf. : Circa lecturam Arboris . . . Schl. : utrumque leue. Hec Johannes andreas
eximius. — 5. Foil. 237— 276vo. (Acten%tucke,das Hosier Concil betreff'md.) a) Foil.
237—245. Anf. : Frequens generalium conciliorum . . . Schl. : cuiuslibet melius
sencientes. Explicit tractatus de neutralitate. Dicta famosissimi magistri sacre
theologie professoris magistri Johannis de Segobia circa materiam neutralitatis
principum quoad sacrum Basileense concilium et gabrielem de Condulmarie (!) olim
Eugenio (!). — b) Foil. 245 vo— 249. R. Consilium vnirersitatis studii erffordensis ad
dominum Archiepuicopum maguntinensem principem ekctorem pro sacro Basiliensi
concilio transmissum contra olim Eugcnium et neutralitutem principum ekctorum
ad concilium provinciate in Asschafl'enburgch nuper in rrastino Assumpcionis vir-
ginis gloriose inchoatum Anno prestnti videlicet Milhsimo quadringentesimo qua-
dragesimo. Anf.: In nomine sancti spiritus . . . Nedum per . . . Schl.: auctor
concedat Qui cum patre . . . Explicit tractatus vniuersitatis Studii erfordensis
Digitized by VjOOQLC
21
super neutralitate principum. — c) Foil. 249—252. K. Determinacio sat consilium
vniver»itatis studii wyennensis Datum Domino Archi^piscopo Salczburgcnsi suo
metropolitano ipsam consulenti super materiam imionis et neutralitatis principum
ehctorum imperii et aliorum adherencium quam fecerunt in facto discordie inter
concilium Basileense et olym ewgenium HIT Anf. : Circa materiam vnioDis quam
inierunt . . . Schl. : Christum ducem imitari. Et sic est finis Determinacionis
seu concilii (!) Vniversitatis studii Wyennensis quam vel quod dederunt me-
tropolitan! suo Archiepiscopo Salczpurgensi. Et licet multa hinc inde fuissent
per doctores collects Presertimdoctorum facultatis Theoiogice etmagis tamen
inter cetera placuit hec determinacio in materia et forma que erat coilecta per
solennissimum sacre pagine doctorem Magistrum Narcissum hercz de perching.
Et hoc primo quia erat in forma et materia solemnior et notabilior. Das von
Braun a. a. 0. VI, 181 tf. verofFentlichte Gutachten ist kurzer (= Foil. 249 bis
250 vo ; vgl. auch Bulaeus, Histor. univers. Paris. V,471, und zu den folgenden
Tractaten ebd. V, 460, 479). — d) Foil. 252 vo-265 vo. Anf. : In nomine Domini . . .
deliberantibus nobis . . . Schl. : error subesse non potest. Tractatus iste editus fuit
in vniuersitate cracouiensi anno M.CCCC°Xl primo. — e) Foil. 266—267. R. Ad
requestam revcrcndiasimi domini domini Thcodorici Archiepwcopi Colloniensis studii.
Anf. : Ecclesia sinodaliter congregata . . . Schl. : prouocant iram dei. Foil. 267vo
bis 268 vo leer. — f) Fol. 269. R. De Eugenii pape preuaricacionc et Sentencia
dcposicionvi. Anf.: Sacrosancta Generalis Sinodus . . . Prospexit dominus . . .
Schl.: roboris et momenti. Datum in sessione nostra publica. . . VII kal. Julij
Anno a Natiuitate domini M0CCCCmo Tricesimo nono. — g) Fol. 270. Anf.:
Johannes in Christo deo fidelis Imperator . . . Basiliensi ' concilio . . . Per vene-
rabilem Henricum Menger . . . Schl.: in formate. Datum Constantinopolim (!)
M°CCCC°XXXX1° die XVIII0 Decembris. — h) Foil. 270-271 vo. Anf. : Reue-
rendissime in Christo pater . . . omni debita . . . Schl. : rogo deum Amen Scrip-
turn in Constant inopoli die nona februarii Anno domini Miliesimo quadrin-
gente.simo Tricesimo sexto. . . . frater Johannes de ragusio. — i) Foil. 271 vo bis
274. Anf. : Sacrosancte generali Sinodo Basiliensi . . . Licet iam gracia . . .
Schl. : feiiciter in agendis Amen. Scriptum in Constantinopoli die nona fe-
bruarii Anno domini Miliesimo quardringentesimo Tricesimo sexto . . . frater
Johannes de ragusio Ordiuis predicatorum et Symonf rerun (Janonicus Aureli-
anensis. — k) Foil. 274—275. Anf. : Reuerendo in Christo pater . . . post debitas . . .
Schl. : et longeue Amen. Scriptum in Constantinopoli die 10. Marcij Anno do-
mini Miliesimo quadringentesimo tricesimo sexto . . . frater Joliannes de Ragu-
sio. — I) Fol. 275. Anf. : Joseph . . . Archiepiscopus Constantinopolitanus . . . Basi-
liensi Sinodo . . . Ambasiatore domino . . . Schl. : a latore preseucium Datum
In constantinopoli a creacione inundi sexmillesimo 14. quadragesimo quarto
mense marcij Indiccione IX. Subscripcio domini patriarche propria. — m) Foil.
275—277. R. Alia littera missa domino legato per magistrum symonem f rerun Lecta
ut supra. Anf. : Reuerendissimo . . . Juliano sancte Romane ecclesie presbi-
tero Cardinali . . . Scribimus ad plenum . . . Schl. : salute ecclesie. Ex Constan-
tinopoli die quinta Marcij. Vester capellanus symon freron sacri Concilii Basi-
liensis orator indignus. Dann: Auscultate sunt supradicte littere per me Gre-
gorium frey Sacri Basiliensis Concilii Notarium et concordant oimi originali-
bus. frey. — 6. Foil. 276 vo— 277. (Einladungsschreiben des Coiner Erzbischofs
Theoderich II ad eligendum Bomanorum regem.) Anf. : Vniuersis et singulis
Digitized by VjOOQLC
22
christitidelibus . . . Cum nos tamquam conuocator electorum . . . Schl. : fuerit
expedire. Datum frankfordie 1439. Foil. 277 vo leer.
45. Pp. XV. Jahrh. 320 Bll. Fol. 2 Coll. 1 Hd. Holzdeckel in
blauem Schafl. Rothe Initialen.
1 . Foil. 1-28 vo. R. (Nicolai Sawk [vgl. St. Florianer Hs. XI, 608, 5J) Trac-
tatus bonus de super sticionibus. Aiif. : Quoniam lumbi mei . . . Schl. : diuine volun-
tatis et sic est finis huius de supersticionibus Deus sit benedictus. — 2. Foil. 29
bis 90. (Sermones in concilia Constanciensi Jiabiti.) a) Foil. 29—34. R. Sermo Bern-
Itardibaptisati ordinis sancti Benedicti. Ant'. : Duo homines ascenderunt . . . Reue-
rendissimi quasdam protestaciones . . . Schl.: concedat filius dei patris amen
amen. — b) Foil. 34—44 vo. R. Sermo dc purificacione marie virginis a doctore et
cancellario parisiensis studii Johannc gerson in constancia pronunciatus. Anf. :
Tulerunt ilium in Jerusalem . . . et in ewangelio hodierno videtur . . . Schl. : qui
est benedictus in secula seculorum amen. — c) Foil. 44vo— 52. R. Sermo de
Aduentu domini magistri Johannis parisiensis de almania. Anf. : Domiuus enim
prope est . . . hec verba scribuntur . . . Schl. : Jesus benedictus amen. Explicit
sermo magistri Johannis de Almania magistri parisiensis factus coram papa
in constancia. — d) Foil. 52—58. R. Sequitur sermo factus coram reuerendissimis
in Christo patnbus archiepiscopis ejnscopis et speciulitcr coram toto generali con-
cilio dominica die qua cantatur Circumdcdcrunt per reuerendissimum in (Jhristo
patrem et dominion Episcopum cartliagint nsem amltassiatorcm etc. (TJieodoricum
de Monasterio? [Vgl. Walch, Mon. med. aovi I, 3, 95|). Ant*.: Ite et vos in vi-
neam meam . . . Reuerendissimi patres ceterique onuies . . . Schl. : est deus
benedictus in secula seculorum Amen. — e) Foil. 58 vo— 64 vo. R. Sermo f actus
in generali constunciensi concilio per magistrum (Leonardum de Ikitis ? \ Vgl . Wien er
Hs. Nr. 4300, 14] ; Theodoricum de Monasterio ? [ Vgl. Kremsiminsterer Hs. Nr. 47
47|) ordinis prcdicatorum prima die inquadrugesima. Anf.: Reuerendissimi patres
prestantissimi . . . Schl.: concedat Jesus Christus benedictus in secula Amen. —
f) Foil. 64 vo— 7 1. R . Sermo Coloniensis ejnscopi de tribus rcgibus etc. utjxUcbit. Anf. :
Magi inuenerunt puerum . . . Ex hvs verbis elicit ur . . . Sr-hl. : nos perdueat Jesus
Christus qui cum patre ... — g) Foil. 71—77. Anf. : Dispone doinui tue ... In pre-
sents Epistola diei . . . Schl. : in secula benedicti Amen. — h) Foil. 77— 82. R. Sermo
de corpore cristi per Magistrumfirmtmnm in constancia pronunciatus jnitcbit infra.
Anf. : Caro mea vere est cibus . . . vt vere carnis . . . Schl. : quom nobis concedat
qui in trinitate viuit et regnat Amen. — i) Foil. 82—90. R. Sermo magistri mau~
ricii Dc praga sacre thcologicprofessoris dominica septima post festum pentecostis
in constancia predict (tns ut patcbit infra. Anf. : Attendite a falsis ]>ro])hetis . . .
Patres Reuerendissimi propter . . . Schl. : ipse prestare dignetur, qui est in se-
cula benedictus Amen. — H. Foil. 90—92. R. Vulchra recommendacio regis Sigis-
mundi facta in constancia Et postca ipsius citttpcracio. a) Anf. : Die tat iuris na-
turalis . . . Schl. : magis illuscescunt etc. audisti commendacionem eius audi
et nunc vituperacionem eius. b) Anf : Nam a progenie in progenie . . . Schl. :
Imperio obrugendo. — 4. Foil. 92 vo— 106 vo. R. Pulcra reconciliacio de vcteri et
katlwlica ecclcsia in constancia. Anf. : Locuturus pro publica . . . Schl. : dignetur
qui viuit. . . — 5. Foil. 106 vo— 119. R. Sermo de corpore Christi. Anf.: Parasti
in conspectu . . . Mensa ista quam . . . Schl. : rex celorum Jesus Christus
Dominus qui viuit ... — 6. Foil. 119—128. R. Determinacio quedam certorum
Digitized by VjOOQIC
23
punciorum circa venerabile sacramentum ewkaristic thcologurum ft Juiiatarum.
Anf. : In exordio presentis negocii . . . Schl. : expediebat et sufticiebat. Deter-
minacio magistroruin Theologorum Juristarum Wiennensium Super quibus-
dain punctis Johannes (!) munczinger. Verfasser ist wahrscheinlich Henricus
de HasMa (vgl. Hugo Schmid a. a. O. 122). — 7. Foil. 128-215 vo. (Sermones d*
festis.) Anf. : Senxio de sancto spiritu ad clerum. Spiritus domini repleuit . . .
Bernhardus In sermone presentis . . . Schl. : ascendit et cetera Amen. —
8. Foil. 215vo— 317 vo. R. Incipiunt Naturalia pulcherrime mistificata. Anf. : Me-
dici dicunt quod sanguis puerorum . . . Sic legitur . . . Schl. : non toilet a vobis.
Foil. 318— 3*20vo leer. Auf den Deckeln, innen, Fragm. eines Psalteriums (XII.
Jahrh.).
4«. Pp. XIV. Jahrh. 47 Bll. 1 Hd. Holzdeckel mit Schweinsleder-
rticken.
Anf. : Januarius habet dies 31 luna 30 Circumcisio domini Secundum
caraem . . . Schl.: virtutibus quieuit in pace. / Explicit kalendarium de festis
sanctorum indicendis Collectum ad laudem eius qui in Sanctis est mirabilis
et gloriosus in secula. Amen.
47. Pp. XIV. Jahrh. 24 Bll. Fol. 2 Coll. 1 Hd. Holzdeckel in
Schwld.
R. Incipit (Walafriedi Strain) vita ct actus mncti Galli abbatis. Anf. : Nisi
me sanctorum auctoritas . . . Schl.: nausiantis mentem offendant. Explicit
liber secundus. Dann ein Hymnus auf den hi. Gallus (fVjita sanctorum via
spes salusque Christe . . .). Fol. 24 vo leer.
48. Pg. XIV. Jahrh. 209 Bll. 4l\ Etwa 5 Hdd. Holzdeckel in
Schwld. Roth mid blau gefarbte Initialen. Nach Fol. 1 fehlen
2 Bll.
Moderuer Titel : Liber Cullectarum. Kalendarium. Collectae. Capitula. Col-
lectae. Hymnus de s. Benedicto. Off. coronae spin. Ymnus de beato Wernardo
ad terciam. Hymnus de Benedicto. Proprium de tempore (Adv. — 25. Sonnt.
nach Ptingst.). Proprium sanctorum (Steph. Protom. — Thom. Ap.). Commune
sanctorum, mit Ausnahme des Commune apostolorum, das sich im Off. s.Tho-
mae apost. tindet. Commune dedicacionis ecclesiae. Hymni, vielfach abwei-
chend von den jetzt gebrauchlichen. Foil. 149—150 Off. s. Bernardi (20. Aug.).
49. Pg. XIV. Jahrh. 110 Bll. 4to. 1 Hd. Holzdeckel in Schwld.
Viele; meist roth gefarbte Initialen. Fol. llOvo: Liber sancte
marie virginis in Withering (XIV. Jahrh.).
Moderner Titel : Liber Cullectarum. Off', test. corp. Chr., s. Magdalen.,
s. Ann., coron. spin., s. Catharin., concept. B. M. V. Collectae. Proprium sanc-
torum (Steph. Protom. — Thorn, apost.). Commune sanctorum, mit Ausnahme
des Commune apostolorum, das im Off. s. Thomae apost. enthalten ist. Com-
mune dedic. eccl. Benedictiones. In suscepcione episcopi. Si quando suscipien-
dus fuerit imperator. Ad clericum faciendum de seculari habitu receptum. Off.
s. Achacii. Fol. 75 vo Off s. Bernardi (20. Aug.).
Digitized by VjOOQIC
24
5©. Pg. (Foil. 1-48, 63-144) und Pp. (Foil. 49-62) . XIII. (Foil.
1-48 vo, 63-144 vo) und XIV. (Foil. 49-62 vo) Jahrh. 144 Bll.
4to. Etwa 5 Hdd. Holzdeckel in Schwld. Roth und blau ge-
farbte Initialen.
(MissdU.) Missae de s. Thoma apost., corp. Chr., visit, B. M. V. Prae-
fationes. Canon. Proprium de tempore (Adv. — Coena Dom.). Orationes. Pro-
prium sanctorum (Barnab.— Nicol., Steph. Pro torn. —Joann. ante port.). Pro-
prium de tempore (Pasch.— Ascens. Dom.). Missae votivae. Orationes. Missae
de Requiem. Gloria. Credo. Missae de ss. Bernardo (Fol. 143 vo am Rande von
einer Hd. des XV. Jahrh.), Thoma ep., Lucia. Auf den Deckeln, innen, Fragm.
von sermones (XIII. Jahrh.).
51. Pp. (Foil. 1-130, 140-354) und Pg. (Foil. 131-139). XV. Jahrh.
854 Bll. 410. 2 Hd. Holzdeckel in braunem Kalbl. Messingene
Buckeln und Schliessen. Rothe Initialen. Fol. 134 vo eine Dar-
stellung des Gekreuzigten zwischen Maria und Johannes. Fol.
139 vo : Sigismundus plebanus In hofflein.
(Missale Patavtense.) Kalendarium. Orationes. Proprium de tempore
(Adv. —25. Sonnt. nachPfingst.). Missa in ded. eccl. Praefal iones. Gloria. Credo.
Canon. Proprium sanctorum (Audr. apost. —Virgil.). Dann : Explicit liber mis-
salis de Sanctis. Commune sanctorum. Missae votivae. Orationes. Missae de
Requiem. Exorcismus aquae et salis. Foil. 6, 7 vo, H— 11, 280 vo— 282, 351 vo,
352 leer. Fol. 353 vo am Rande die Zahl 1476. Kein Off. s. Bemardi.
52. Pg. XIII. Jahrh. 130 Bll. 4l". 2 Hdd. Holzdeckel in Schwld.
Zahlreiche, meist roth gefarble Initialen; viele in Scheingold
verziert. Thier- und MenschengeHtalten ; Fol. 44 Maria mit
dem Jesukinde; Fol. 98 vo der Erloser zwischen 2 Engeln;
Fol. 94 Maria als Konigin. Das 1. Bl. der 1. Lage, die beim
Einbinden an die Stelle der 2. gerathen ist, fehlt.
(Psalterium.) Abr. beg.: eos et dominus . . . Vorher ein Kalendarium.
Am Schlusse Cantica, Te Deum, Pater noster, Credo, Canticum Simeonis,
Symboliun Athan., Lytanie de omnibus Sanctis. Letztere abr. schl. : Sancte
Stephane.
53. Pg. XV. Jahrh. 104 Bll. 4to. 1 Hd. Holzdeckel in Schwld.
Rothe Initialen. 1 vergoldet.
(Rituale.) Anf. : Hie incipit, exorcismus salis et aque dominicis diebus.
Adiutorium nostrum . . . Benedictiones. Ordines. Exequie mortuorum. Fol.
104: W/ Anno l.X.X.UII.
54. Pp. XIV. Jahrh. 220 Bll. 4to. 1 Hd. Holzdeckel in Schwld.
Rothe und grime Initialen. Ini Anfange und in der Mitte
mehrere Bll. herausgeschnitten.
(Zacfiariae episcopi Chrysopolitani in unum ex quattuor.) Abr. beg. : Que
autem cause extiterint . . . Schl. : tria sacramenta redisse (!). Als Vorsetzblatt
Fragm. eines philosophischen Tractates.
Digitized by VjOOQIC
_25_
55. Pg. XII. Jahrh. 259 Bll. 410. 2 Hdd. Holzdeckel in Schwld.
Rothe Initialen. Fol. 259 vo : Liber sancte Marie virginis in
Wilhering (XIV. Jahrh.).
Moderner Titel: Homiltae super Evangelia Dominicarum et Festorum.
Ant'.: In illo tempore: Dixit Jesus discipulis suis Erunt signa . . . Quibusdam
interrogantibus . . . Schl. : sed male habentes. Dann von spaterer Hd. : Hec
sunt XV signa ante diem iudicii . . . Auf dem Vorderdeckel Fragm. einer Ur-
kunde (1454).
5«. Pg. XUI. (Foil. 1-227 vo) und XIV. (Foil. 228-231) Jahrh.
232 Bll. 4to. Foil. 87-127vo 2 Coll. 3 Thll. : 1) Foil. 1-86;
2) Foil. 87- 127 ; 3) Foil. 1 28-232. 3 Hdd. Holzdeckel in Schwld.
Fol. 86 vo: Liber sancte Marie In wilhering (XIV. Jahrh.).
1 . Foil. 1—85 vo. (B. Isidori Hisjjalcnsis commcntaria in V. T.) Anf. : In-
cipit prefacio ysidori in explanacionem historialem. Hystoria sacre legis . . .
Schl. : non iteramus in nomine domini amen. Dann ein Excerpt aus Ambro-
sius. Fol. 86 leer. Fol. 86 vo : Obiit ladisslaus Rex ungarie . . . Anno domini
M1V1I In die dementis (XV. Jahrh.). — 2. Foil. 87-1 1 5vo. {Bibliscfie Geschichte.)
Anf.: Sicut moyse prinio omnium . . . Schl.: quod steterat annos CCCl. —
3. Foil. HGvo— 12lvo. (Kleitie Weltgeschichte.) Anf.: De prima etate mundi.
Prima etas continet . . . Schl. : in quodain fiuniine armenie obiit. — 4. Foil. 122
bis 127 vo. (Vita Jesu Christi.) Anf.: Ab adam secundum ysidorum . . . Abr.
schl.: apparicione VIII. —5. Foil. 128—131. (Genealogische Tabetic n [Adam —
David].) Anf.: Iste sunt geueraciones . . . Schl.: amello edifticant. Foil. 231 vo
bis 232 vo leer. Als Vorsetzblatt diente ein Fragm. eines Servitienverzeich-
nisses fur den Wilheringer Convent; gegenwartig im Stiftsarchive.
57. Pp. XVIII. Jahrh. UO Bll. 4to. Pappe in braunem Kalbl.
R. Epitaphia notatu digniura in Celebcrrimo Monaster h Sacri et exempti
Ordinis Cisterciensis ad B. V. Mariam in Withering descripta Anno J 800. Hierauf
von anderer Hd.: A Revere ndisshno, ac Gets. 1) 1) S: R: J: Principe et Ratis-
bonaeadSctum Emmeranum Abbatc Dignissimo Meritissimo Coelestino. IL (Steig-
lehner). Zeichuungen, Inschriften.
58. Pp. XIV. Jahrh. 120 Bll. 4*. 2 Till. : 1) Foil. 1-32 ; 2) Foil. 33-
120. 3 Hdd. Dergrosste Thl. (Foil. 30 vo ff.) ist von Friedrich
Meiehsnergeschrieben. Holzdeckel in Schwld. Rothe Initialen;
1 in Scheingold verziert.
1. Foil. 1— 32 vo. R. De kartis Visitacionum. Anf.: Nos frater W. dictus
Abbas in Wilhering . . . Schl. : domino : papa Sexto Anno prinio. Occ. Baum-
gartenberg, Ebrach, Eugelszell, Goldenkron, Gramastetten, Heiligenkreuz.
Heilsbronn, Hohenfurt, Reun, Siiusensteiu, Nepoinuk, Sedlec, Stams, Sittich,
Wilhering. — 2. Foil. 33-108. (Friedcrici Meiclisner processus iudicii.) Auf. : CVm
enim quelibet ecclesiarura curia . . . Schl. : facilius soiet dispensari. Foil. 108vo
bis 109 vo leer. — 8. Foil. 110— 117 vo. (Tractatus iuris canonici.) Anf.: Abici
Digitized by VjOOQIC
26
vocaiitur qui . . . Schl. : discordia nondum flnita. Foil. 118— 120 vo leer. Als
Vorsteckblatt diente eine Urkunde, ausgestellt vom Cardinal Pileus (1379).
Auf dem Vorderdeckel war eine Urkunde vora Erzbischofe Pilgrim II von
Salzburg (1376). Beide Stiicke befinden sich gegenwiirtig im Stiftsarchive.
59. Pp. XVII. Jahrh. 209 BU. 4l .
R. Anno virginei partus Milleximo / Sexcentesimo decimo quinto hoc ! Sacri
Cisterciensis Ordinisj Ordinarium descriptum est i in celeberrimo Altovadensi j Coe-
nobio per me Fratrem j Matthiam Froschmair Monasteiii / Hillariensis professutn j
turn temporis in Altojvado hospitantcm. Anf.: Incipit Prologus . . . Quoniam
multi et maxime . . . Schl. : in festi St. Petri ad Vincula. Explicit Ordinarium.
Dann: aliqua Notabilia: Imprimis / Quomodo officia dominicalia ante Ad/ven-
tum domini canantur. Hierauf von anderer Hd. : Quid per Octavos S. Bernardi
sit I agendum. Foil. 184—204 vo leer.
6©. Pg. XIV. Jahrh. 213 BU. 4to. 1 Hd. Holzdeckel in rothem
Schafi. Prachtvolle, roth und blau verzierte Iuitialen. Vgl.
Archiv der Gesellschaft t'iir altere deutsche (Teschiclits-Kunde,
VII, 81)2 ff.
(Codex epistolaris.) a) Foil. 1— 14 vo. (Formular der pitpMchim Kanzlci.)
Ant'. : Cum pro regis reuerencia . . . Schl. : renascendo succrescit tibi etc. Bloss
Fragmente, aber hie und da init Bezug aul'die Z(iiten Fried rich II. — b) Foil.
14 vo— 107 vo. (Sfimmlung von pdpstlichen Brie fen 1 1 loj. ) Anf.: Clemens episco-
pus . . . regi Richardo . . . Quia lingua t.ercia . . . Schl.: »edis graciam pro-
mo vendo. — c) Foil. 108— 111). (Formular der kaiserlichen Kanzlci.) Anf. : Cum
fauor et proteccionis . . . Schl. : obstaculum veritate. 294 kurze Formeln. Fol.
Ill) vo: I. Imperiali.s. — d) Foil. 120— 208 vo. (Sammlung ivn kaiserlichen Brie fen
[177, darunter 56 von Pctrusde Vinca].) Anf.: Meritis tue probitatis . . . Schl.:
de puluere procedatis. — e) Foil. 209— 213 vo. (Kaiserliche Briefe [7, darunter
5 von Pctrus de Vinca].) Anf.: Satis honoris nostri . . . Schl.: fecimus commu-
niri. Dann eine Urkunde Friedrich II.
61. Pg. XIII. Jahrh. 98 Bll. 4to. 1 Hd. Holzdeckel in gepr. Schwld.
Roth und blau gefarbte Initialen; 3 vergoldet. Thier- und
Menschengestalten.
Anf. : Quoniam ignorancie nubilo . . . Schl. : diptota turn tu. / Explicit
cbrardi (Bethuniensis) grecismus nomine Chris ti / Qui dedit alpha et o sit laus
et gloria Christo. / Deficiunt partes natura significati / deficiunt eciam duo
dum documenta repugnant / desunt per simile cum deficit usus / Iste liber
fuit scriptus anno domini m ecl x / Tercio mense Februarii. Den Text begleitet
der Randcommentar des Vincentius Metulinus. Am Ende : Vitam de pomo per-
didit omnis homo, Bemerkungen zur lateinischen Grammatik (XV. Jahrh.) und
Recepte (XIII. Jahrh.). Foil. 1, 98 vo leer. Fol. 1 vo Anmerkung de inuencione
grammatice (XV. Jahrh.).
62. Pp. XIV. (Foil. 39-97) und XV. (Foil. 1-38 vo, 97vo-117)
Jahrh. 117 BU. 4l°. 3 Thll.: 1) Foil. 1-38; 2) Foil. 39-98;
Digitized by VjOOQIC
27
8) Foil. 99-117. 3 Held. Foil. 39-96 vo von derselben Hd., wie
Nr. 58, Foil. 30 vo ff. Holzdeckel in rothem Schafl. Rothe Ini-
tialen.
1. Foil. 1— 14 vo. R. Incipiunt ammunitioned ad spiritualcm vitam vtiUs.
Anf. : Qui sequitur me non ainbuiat in tenebris. Hec sunt / verba . . . Schl. :
tibi ipsi vim intuleris et sic est finis. — 2. Foil. 15— 38 vo. R. Novem questioner
de sennonibus Dinchkelspiichl. Anf. : Benedictus qui venit . . . Ewangelium
quod . . . Schl. : ysaie prophete et cetera. — 3. Foil. 39— 96 vo. (Sermones de tem-
pore et de Sanctis.) Anf. : Hoc fac et vives iuc. x. Hec possunt esse verba . . .
Schl.: vitam eternam Amen. Dann dogmatische Bemerkungen und 14 Verse
liber die 7 leiblichen Werke der Barmherzigkeit (Panis terrenus quern gau-
dens sumit egenus . . .). — 4. Foil. 97—98 vo. R. Incipit epilogus de virtute psall-
morum. Anf.: [0]pus dei prophetamm . . . Schl.: Saluum me fac deus. Amen.
Hierauf 14 Verse uber das Breviergebet fCanonicas horas si deuote canis oras . . .,
nur zum Theile iibereinstimmend mit. den von P. Vetter, Germania XXXII
fl887|, 76, 77 veroftentlichten). — 5. Foil. 99-114. R. Incipit Speculum puri-
talis ct mundicie Tractatus bonus. Anf. : QVoniam fundamentum et ianua . . .
Schl.: perducat ipse deus qui uiuit . . . Explicit tractatus bonus de confessione
qui intitulatur Speculum puritatis editus per magistrum Mathcum de Cracocia
sacre theologie professorem anno MCCCCXXXl. Iiu Reuner Cod. Nr. G, 8
tragt dasWerk die Aufschrift : Tractatus de confessione. ~ 6. Foil. 114— 1 10.
R. Secuntur quedam uotabilia pulchra ct vtilia etc. ( iiber latitude, longitudo,
subliinitas und profunditas s. Script-urae-. Anf.: IjAtitudo sacre scripture con-
sists . . . Schl.: Ideo sacra scrip tura etc. - 7. Foil, lib— 117. R. Sequitur oracio
edificatoria. Anf. : F Vit quidam papa qui dum ad extrema venisset . . . tibi sero
contitentem Qui cum deo et. spiritu sancto viuis . . . Hanc visioneni diligenter
considera. Fol. 117 vo Federproben.
OS. Pp. XV. Jahrh. 2»8 Bll. 4*. 6 Thll. : 1) Foil. 1-13 ; 2) Foil. 14
bis 127; tf) Foil. 128-185); 4) Foil. 140-163; 5) Foil. 164-189;
6) Foil. 1D0-238. 4 Hdd. Holzdeokel in rothem Schafl. Rothe
Initialen.
1. Foil. 1— ltf vo. R. Flares beati Auyuslini ex libris conf'essionum suarum.
Anf.: Quod ad beatitudinein . . . Schl.: nee iudicanda deo gracias. — 2. Foil.
14—55. R. Incipit tractatus perutilis Magistri dicli magni albcrli de veris trirtutibus
in quo homo mlde lucide invenire pottrit quod scilicet sibi desit et qualis in con-
sciencia sua sit. Anf. : SVnt quedam vicia. . . Schl. : vnite sunt in gracia. Amen,
finito libro sit laus et gloria christo. — 8. Foil. 55—06. R. Sequitur Tractatus
bonus Beuerendi Magistri Johannis Gcrson Concellarii (!) jxirisiensis de pollucioni-
bus et de freepu-ntucionibus ciiebrare diuiua Verte folium Bonus Tractatus. Anf.:
Capitulum primum DVbitatum est apud me . . . Schl. : omuls homo Amen /
Explicit tractatus Magistri Johannis / Gerson Cancellarij parisiensis / de pol-
lucionibu.s et de trepidant i/ bus celebrare etc etc. — 4. Foil. 66 vo— 76. R. Senna
bonus In aduentu Domini. Anf. : ECce venio cito . . . Receptis pro diuersis . . .
Schl. : examen et cum patre et sj)iritu regnans in secula secuiorum Amen et
sic est finis. — 5. Foil. 76 vo — 97. Anf.: XRistianitati suus qualiscumque . . .
Schl : laudabiliter obseruatur et sic est finis operis huius. Explicit tractatus
Digitized by VjOOQIC
__28
bonus (de praeccptvs, confessione, arte moricndi) magistri Johannis Gerson. —
6. Foil. 97 vo— 102 vo. R. Copia Doctorum Wyennensium De XXII II senioribus
qui dicuntur sanctificti utrum in rerum natura existant. Anf. : Venerabili prouido
et sollicito . . . ordodoxe (!) fidei Veritas . . . Schl.: illicitum latere. Et sic est
finis huius tocius Datum Wyenne in ducali collegio In nostra gen erali congre-
gacione super hoc soliempniter celebrata. Anno*M°CCCC° vicesimo primo
Decima septinia die Mensis Octobris sub nostri Sigilli A])])ensione ad maiorem
certitudinem prescriptorum. Foil. 103— 104 vo leer. — 7. Foil. 105—125. R. Sol-
lemjmis Tractatus domini Innoccncij pape tercii I de vilitate humane condicionis.
Anf.: Liber primus Prologus / Domino patri karissimo P. portuensi epi-
scopo . . . Modicum ocij . . . Schl. : ardens in secula seculorum Amen Repro-
bis etc et sic est finis horum trium librorum explicit summa De miseria
humane condicionis Edita a lothario dyacono Cardinal! sanctorum Sergii et
bachi Qui postea Innocencius tercius appellatus est cum fuerat electus in
papam quod factum est Anno domini MCC Nono pontificatus sui. Foil. 125 vo
bis 127 vo leer. — 8. Foil. 128—154 vo. R. Notn Tractntus pcrutilis qualiter confes-
sor debeat se rcgere. Anf'.: Confessor contra conn* ten torn . . . Schl.: superius ex-
pressis. Et sic est finis huius summule. — 9. Foil. 154 vo— 156 vo. R. Incipit
notabile de diucrsis defectibus sew negligcncm que committuntur in missa. Anf. :
Et primo queritur que sit forma . . . Schl. : de sanguine domini teneatur. -
10. Foil. 157—168 vo. R. Nota aliqua articula et soluciones corundem Magistri
vnius wyctinensis sucrc thcologie de negligenciis que Jiunt in missa. Anf. : Quia
aliqui casus . . . Schl.: manet sangwis Christi Amen deo gracias. — 11. Foil.
164— 169 vo. Anf.: Quinque palmas dicit. . . Schl. : in nomine indiuidue trinitatis.
Explicit Inocvncii tercii super missam tractatus. — 12. Foil. 170— 179 vo. R. Trac-
tatus exposicionis missc Beuerendi Magistri henrici de hassia. Anf. : Quam breuis
fuerit Misssa...Schl. : In omelia paschali. — 13. Foil. 180— 184 vo. R. (S.Bona-
venturae) Tractatus compendiosus et pcrutilis De sacramento corporis et sanguinis
Christi. Anf. : Ad honorem gloriose . . . describam tibi forinam . . . Schl. : michi
prestare dignetur Amen. — 14. Foil. 185— 188 vo. (Tractatus de corpore Christi.)
Anf. : Ad honorem corporis . . . Schl. : de materia sufficiant Amen deo gracias
finis adest huius. Fol. 189 leer. — 15. Foil. 190— 288 vo. R. Secuntur aliqui ser-
mones Reuermdi Magistri Nicohri Dinkelspuehcl De sacramento corporis et san-
guinis Christi. Anf.: Caro mea vere est cibus ... In textu hoc . . . Schl.: onus
deus in secula benedictus Amen. Auf den Deckeln, innen, Urkundenfragin.
(XV. Jahrh. ; genanntwird ecclesia Mawerslglagouie diocesisWratislauiensis).
64. Pg. XII. Jahrh. 106 Bll. 4tu. 2 Hdd. Pappe mit braunem Kalb-
lederriicken. Iin Anfange und am Ende verstummelt ; nach
Fol. 48 fehlen mehrere Bll., naeh Fol. 93 1 Bl. Fol. 53: Liber
Sancte Marie de Wilheringen (XII. Jahrh.).
1. Fol. 1— 48 vo. (S. Bci'nardi de considcratione libri quinque ad Euge-
nium III.) Beginn im 111. Buche, 2. Capitel: onem et. contemptus excusati-
onem . . . Schl. im XIV. Capitel des V. Buches : et nunc adverte in. — 2. Foil.
49—52. Abr. beg.: sponsi eterni. Inspector scientiarum . . . Schl.: non potui
pluribus impeditus EXPL1CLT E PISTOL A (s. Bernardi'S). Fol. 52 vo leer. —
3. Foil. 53—10(3 vo. (S. Bernardi sermones de tempore.) Anf. : De aduentu domini
Digitized by VjOOQIC
29
et sex circiunstanciis eius. HODIE FRATRES celebramus aduentus . . . Abr.
schl. : demoni trari (!).
«5. Pp. XIV. Jahrh. 116 Bll. 4to. 1 Hd. Holzdeckel in gepr.
braunem Kalbl. 2 Lederschliessen.
Auf dem 1. Vorsetzblatt : Stimulus amoris Bonaventure. Anf. : Caput pri-
mum / Incipit stimulus amoris Boneventure de passione domini / CVrrite
gentes vndique . . . Schl. : pia in correctis dulcis prelectis Amen. / Explicit
Stimulus Bone venture de passione / domini. scriptus per manus dietrici cap-
pellani in / chirchperig. anno domini 1394. In vigilia sancti / Jacobi apostoli.
Laus tibi sit Christe. Vorsetzbll. lvo— 4vo, Foil. 112vo— 116vo leer.
60. Pg. Xn. Jahrh. 134 Bll. 4to. 1 Hd. Holzdeckel in Schwld.
Rothe Initialen. Am Ende fehlt 1 Heftlage.
1. Foil, lvo— 4vo. R. Incipit pre facto iohunnis heretfiite. Ant.: DEBITUM
Quod BEATISSIMO . . . Schl. : Sed nunc iam ad collaciones eorum et instituta
properemus. Explicit prefacio. Vorausgehen Antiphonen. — 2. Foil. 4vo— 66.
Collaciones (I., II.) Moysis (Matis mit vorangehendem Capitelverzeichnis. Anf. :
Cum in heremo . . . Schl. : attingi omuino non possit. Explicit collacio secunda
abbatLs Moy sis. — 3. Foil. 66—91. R. Incipit collacio abbatis pafnucii de tribus ab-
renunciacionibus. Anf. : In illo sanctorum choro .. . Schl. : percepisse noscimus.
Explicit collacio abbatis pafnucii de tribus abrenunciacionibus. — 4. Foil. 91 bis
109 vo. R. Incipit abbas duniel de concupiscencia carnis et sjdritus. Anf. : INTER
ceteros cristiane . . . Schl. : uoluntatem diuitis. Explicit collacio danielis ab-
batis de concupiscencia carnis et spiritus. — 5. Foil. 109 vo— 134 vo. R. Incipit
collacio abbatis serapionis de victim principalibus. Anf. : In illo cetu . . . Abr.
schl.: quod in pugna. Auf dem Riickdeckel, innen, der Hymnus: Salue regina
celorum.
67. Pp. XV. Jahrh. 243 Bll. 4to. 8 Thl. : 1) Foil. 1-12 ; 2) Foil. 13
bis 206; 3) Foil. 207-243. 3 Hdd. Holzdeckel in gepr. schwarzem
Leder.
1. Foil. 1— 3vo. R. Epistola beati /Pseudo-JBerenhardi de cura ret fami-
liaris. Anf. : GENEROSO. MILITI. FAMOSO/que domino Johanni Castro
Ambrosy Bern/hardus de sacra valle in senium ductus / Saiutem doceri petis . . .
Schl. : dampnabilis senectutis / Et tamen De Epistola beati Berenhardi de
Curia (!) rei familiaris etc. — 2. Foil. 3 vo— 5. (Schreiben uber den 1. Kreuzzug.)
Anf. : Anno Domini M°C° / Pisanus archiepiscopus et alii episcopi Et gode-
fridus . . . Schl. : consedere faciat qui viuit ... — 3. Foil. 5 vo— 7 vo. R. Epistola,
fPseudo-JAristotelisadallexandrum magnum. Anf. : O Allexander cum sit corpus
mobile . . . Schl. : marcij ijems finiatur. — 4. Foil. 7 vo— 11 vo. Anf.: Presbiter
Johannes potencia et virtute dei et domini nostri Jesu Christi Rex regum . . .
Schl. : essemus referti Bene vale etc. Dann ein kurzer Brief des Konrad Paes-
dorfer an seinen Vater. Fol. 12 leer. — 5. Foil. 13— 184 vo. R. Epistole magistri
petri blesensis batfwniensvi archidyajconi Et prima obtinet vicern prologi etc. Anf. :
HEinrico dei gracia illustrissimo anglorum regi . . . Rogatus a vobis . . . Schl. :
scribere petrus odonis etc. Deo gracias Expliciunt epi stole magistri petri ble-
sensis bathoniensis archidyaooni / Anno domini 1460 fcria quarta in die scilicet
Digitized by VjOOQIC
30
sanctorum Abdon et sennes (!) Dominica post iacobi. Hierauf : Capitula Episto-
larum Magistri Petri Blesensis . . . Et sunt in numero 147 .. . Explicit tabula . . .
Anno Domini 1460 F : C : P : A : M : D : N : F : T. T. P. M. L H. (= Frater Con-
radus Paesdorfer Arcium Magister De Newnburga Forensi Tunc Temporis
Professus Monasterii In Hilaria) Anno etc. 1461. — 6. Foil. 185—198. R. Incipit
basnij geruntichon id est ludus seniorum regis / Ojms magistri petri blesensis super
Job. Anf. : HEinrico Dei gracia illustrissimo anglorum regi . . . Gracias ago
gracie largitori . . . Schl.: triumphat et regnat per omnia secula seculorum.
Bekannt unter dem Titel: Moralia super Job. Dann : breuis epistola ad ami-
cos. — 7. Foil. 198 vo— 203 vo. R. Scribit petrus bl-esensis Regi anglie per quern
modum debeat conjiteri peccata sua etc. Anf. : ROgastis me, vt vobis . . . Schl. : tue
dileccionis accendas. — S. Foil. 203 vo— 205vo. R. Hie facit petrwt blesensis quen-
dam tractatum contra prelatos qui audierunt confessiones subditarum qui eos postea
despiciunt ipsos subditos vilipendendo. Anf. : NImia tui rigoris austeritas . . .
Schl. : super nos memoria eius. Fol. 206 leer. — 9. Foil. 207—218. (Acta concilii
Constanciensis.) a) Foil. 207 — 20f>. R. Constanciensis Sy nodus scribit baronibus
regni boemie in hec oerlja. Anf. : SAcro sancta Constanciensis Synodus vniuer-
salem Dei . . . Schl. : merito in exemplum Datum Constancie Anno Domini
etc. XV°Indiccione VITT die vero vicesimo sexto Mensis Julij Sub appensione
Sigillorum presidencium quatuor nacionura. Bei HoHer, Geschichtsschreiber
der husitischen Bewegung in Bohmen, Font. rer. Austr. VI, 1,277, findet sich
unser Schreiben unter dem Titel: Litera sive bulla Cone. Const, ad civitates
Pragenses pro exstirpatione haereticorum in eisdem. — b) Foil. 209—211. R.
Besponsio . baronum regni . boemie . in . hec . verba. Anf. : REuerendissimis In
Christo patribus . . . Nos milites militares famosi armigeri . . . Schl.: defen-
dere volumus et tueri Datum prage anno Domini M°CCCC°XV° / die secunda
mensis Septembris. — c) Foil. 211 vo— 212 vo. R. Littera mhscripta missa est
generojso Domino Domino Johanni juniori / baroni boemie De nourt / Domo a
synodo sacra Constanciensi. Anf. : SAcro Sancta Generalis Constanciensis . . .
Salubre extitit et visum t'uit . . . Schl.: tan tarn pestem Datum Constancie
VIII0 / kal. Septembris Anno Domini etc. XV" Indiccione VIII / Appostolica
sede vacante. — d) Foil. 212 vo— 215 vo. R. Littera Directa per sacrum Constant-
dense / Concilium Serenissimoprincipi ■ Domino Sigismundo liomanorum regi / Et
Vngarie. Anf.: SERenissime princeps . . . variis delacionibus . . . Schl.* pietas
vestra excelsa Datum etc. — e) Foil. 216—218. R. Sequitur alia. Anf. : PRuden-
tes ac honorabiles fideles Dilecti Quia/ Serenissimus princeps frater noster . . .
Wenceslaus . . Schl. : vos / volumus excusari Datum Constancie Die N. Re-
gnorum / nostrorum Vngarie XXXI0 Romanorum vero VII per De A Archiepi-
scopum Collocensem Johannem De Strigonia . . . / Superscripcio huius / Pru-
dentibus et honorabilibus Magistro ciuium nee non / consulibus ac tote(!)con-
ciuitati Ciuitatis N fidelibus dilectis. — 10. Foil. 218 vo— 221 vo. R. Copia littere
quam scribit frater j Johannes De capistrano Johanni / Bokyczan. Anf.: Affectum
salutis tue et proximorum . . . Schl. : omnibus pateat / Ex Crumpnaw in bo-
emia XVIII octobris 1451°. In der Ausgabe von Walouch, Ziwotopis. sw. Jana
Kapistrana, Briinn 1858, 711 f.. ist der 19. Oktober angegeben; ebenso in der
Hs. Nr. 152, Fol. 49 der Stadtbibliothek zu Liibeck (vgl. Wattenbach, Notizen-
biatt 1851, 382).— 11. Foil. 221vo-222vo. R. Copia littere quam scribit Jo-
hannes I Rokyezan benedicto patri sine joltanni De Capistrano. Anf.: SAlutem
Digitized by VjOOQIC
31
et salutis opera . . . Schl. : vir religiosus et senatus Datum Magistrorum
suorum minimus / Johannes Rokiczan. — 12. Foil. 223—232. (Actenstiicke, den
Krtuzzug gegen die Tiirken unter Calixtus III betreffend.) a) Foil. 223—224. R. Sol-
danus scribit pape. Anf. : CEsar turcorum illustris filius machometi . . . Ortho-
doxe iidei fundaraentum . . . Schl. : exigit racionem. — b) Foil. 224—226. R. Re-
sponsio pape ad Cesarem. Anf. : KAlistus . . . Cesari turcorum . . . Candor lucis
eterne . . . Schl.: demerita puniantur Datum kai. Augusti Anno domini etc.
LV°. — c) Foil. 226—230. R. Anf. : KAlistus . . . Cum hys superioribus annis . . .
Turcorum tirannus . . . Schi. : se nouerint incursuros Datum Rome aput sanc-
tum / petrum Anno incarnacionis domini Millesimo quadrin/gentesimo Quin-
quagesimo sexto X kal. Julij Pon/tificatus nostri Anno secundo. — d) Foil.
230 vo— 232. Anf. : VDalricus Dei gratia Episcopux patauienms . . . aduersus Tur-
cas . . . integram decimam . . . Schl.: stabimus relacionem Datum Wienne die
quinta mensis Marcij Anno domini etc. LVI°. — 13. Foil. 232—241. R Oracio
Enee Episcopi Senensis Legati Ce! saris habita In conttentu franckfordensi I Die
XV Octottris Anno domini etc. L4°. Anf. : COnstantinopolitana clades . . . Schl. :
amore suscipietis amen. — 14. Foil. 241—242. R. Epistola beati Ambrosii Epi-
scopi d£ moribm et honesta cita. Anf.: Dlleete iili Dilige . . . Schl.: viuendo con-
tempnas Explicit Epistola Ambrosii Episcopi. Fol. 243 leer. Auf dem Vorsteck-
blatte Inhaltsverzeicbnis und die Bemerkung: Scriptus est iste liber (nur Foil.
1— 205vo) per fratrem Conradum pasdortler / De Newnburga forensi professum
In hylaria / arciuin magistrum In vniuersitate Wiennensi / Anno Domini 14C0.
IUigatus autem est per fratrem / vitum de Ried professum ibidem Anno etc.
LXI / Regente venerabili patre domino Wilhelmo abbate. Auf den Deckeln
innen, Fragm. eines Florilegiums aus den Schriften des hi. Bernhard (XIV.
Jahrh.). •
68. Pg. (Foil. 1-69) und Pp. (Foil. 70-129). XIII. (Foil. 1-69)
und XIV. (Foil. 70-129) Jahrh. 129 Bll. 4to. 4 Thll.: 1) Foil.
1-69; 2) Foil. 70-99; 3) Foil. 100-121; 4) Foil. 122-129.
5 Hdd. Holzdeckel in Schwld. 2 Lederschliessen. Nach Foil.
98 1 Bl. herausgeschnitten. Auf dem Vorsteckblatte von einer
Hd. des XV. Jahrh. : Liber sancte Marie In Wilhering.
1 . Foil. 1—69 vo. R. Excerpta Megingoti de Sanctis patribus rogatu liegi-
mari Episcopi. Anf. : Placuit pie humilitati uestre . . . Schl. : testimonio non
probemus. Dann ein Hymnus (Ante tronum maigestatis [!j laus diuine pote-
statis . . .; steht auch Fol. 36 vo) und die Worte: Hei regor durch dine gute
nu hab mich hiute. — 2. Foil. 70—99 vo. (Tractatus de confessione.) Anf. : Ad
utilitatem eoruin . . . Schl.: ad vitam eternam. Amen. Amen dicent omnia.
Hierauf : Scriptori pro penna detur bona cereuisia. Qui me scribebat Andreas
nomen habebat. Dann Memorialverse iiber Decern precepta (Speme deos
fugito periuria . . ., Est deus est noinen sunt sabbata suntque parentes . . .)
Septem sacramenta ecclesie (Abluo finno cibo fleo copulor ordinor vngor),
Sex opera misericordie (Colligo poto Cibo redimo tego Visito condo), Sex
peccata in Spiritum sanctum (Factis honore grauoi- impugna vera scienter. . .),
Casus Episcopates (Qui tacit incestum detlorans aut homicida . . .), Septem
mortalia peccata (Cum sis in vita semper saligia vita . . .\ Quinque sensus
Digitized by VjOOQLC
32
(Gustus Auditus Olfactus. Visio tactus) und Bemerkungen theologischen und
astronomischen Inhaltes. Fol. 98 vo: Postea dicas et repetas dicendo Anno
domini M°CCC 12. Fol. 99 leer. — 3. Fol. 100-119. Anf. : De Caritate . Caritas
paciens . . . Schl. : purgans detinet ignis . Explicit cintillanus liber vtilis et
bonus. Darin Inhaltsverzeichnis. — 4. Foil. 119— 121 vo. (Excerpte aus verschie-
denen ascetischen Schriftstellern.) Anf. : Ama scienciam scripturarum . . . Schl. :
obligacio infemi. — 5. Foil. 122—125. R. Flebotomia. Anf. : Minucio alia est . . .
Schl.: purgat ne coaguletur. — 6. Foil. 125— 127 vo. R. Tabula vrinarum. Anf.:
VRina est sanguinis . . . Schl. : menstruorum signihcat. Hierauf Bemerkungen
de iudicio vrinarum. — 7. Foil. 128—129 vo. R. Plmonomia Tabula. Anf. : Disci-
puli quidem ysocratis . . . Schl.: toti orbique dictus fuit . / Expliciunt tabule
per manus vlrici dicti Scriptoris. Dann : Manig straffet mich der selb nye der-
chant sich. Auf dem Vorderdeckel, innen, Fragm. eines papstlichen Schreibens
(XV. Jahrh.) und Angabe des Inhaltes, auf dem Riickdeckel ein liturgisches
Fragm.
69. Pp. XV. Jahrh. 328 Bll. 4<°. 7 Thl.: 1) Fol. 1-168; 2) Foil.
169-188; 3) Foil. 189-222; 4) Foil. 223-270; 5) Foil. 271 bis
281 ; 6) Foil. 282-304 ; 7) Foil. 305-328. Etwa 10 Hdd. Holz-
deckel in gepr. Schwld. 1 Lederschliesse. Auf der inneren
Seite des Vorderdeckels : Allerspach monasterium. Fol. 328 :
frater iohannes kirchmair dedit marie virgini in Wilhering
hunc librum M°CCCCCXI°.Vgl. das Wilheringer Necrologium
vom Jahre 1462 z. 10. Juni : Johannes Kirichmair monachus
et sacerdos, prouisor in Krembs anno etc. (MD)XX0.
1. Fol. 1— 74 vo. R. Dicta magistri heinrici de perchin supra canonem et
totam mvssam. Anf. : Quoniam sapiens clamitat . . . Schl. : tunc indeclinabiie no-
men. — 2. Foil. 75—91. (Dominici Capranicae ars bene moriendi [vgl. Franz Falk,
Die deutschen Sterbebiichlein, Coin 1890, 24]). Anf. : Cum de presentis exilii
miseria . . . Schl. : mori discat. Et sic est finis. — 3. Foil. 91—94. R. Hie signantur
quedam dubia circa defectus sacramenti altaris contingencia et preceptis Christi et
ecclesie institutis obuiancia. Anf. : primuin / [SJi contingat quod sacerdos . . . Schl. :
nee una die. Expliciunt dubia quedam circa celebracionem niissarum. — 4. Foil.
94— 121vo. (Sermones de tempore et de .Sanctis.) Beim 1. und 5. sincl die Verfasser
angegeben : Marsilius de or dine minorum sacre Tfieologie doctor, beziehungsweise
magister oddo; beim 8. steht die Bemerkung: habitus in cellis Sancte Marie
Ordinis sancti Benedict!*. Anf.: [HJomo quidam fecit . . . Dorainus noster hora
ceoe . . . Schl. : omnia ex legenda ipsius. — 5. Foil. 121vo— 125. Nach einer Be-
merkung iiber die Gnade : R. Secuntur quedam metrapulehra e diuersis libris. Anf. :
Oderunt peccare mali formidine pene . . . Schl. : Et canit et sequitur necnon
sacrata reuelat. — 6. Foil. 125— 128 vo. (Anmerkungen theologischen Inhalts.)
Anf. : Commendacio verbi dei. Legitur 1 Reg Schl. : erit dies iudicii. Hierauf:
Salue Regina (Gegruest seystu rayne maid chunigin . . .) und 2 Besegnungen. —
7. Foil. 129—132 vo. (Sermo de mrginitate.) Anf. . Simile est regnum . . . per
istum thesaurum . . . Schl. : Christus grauiter puniet. — 8. Foil. 133—168. Anf. :
Johannes duxit vxorem legitime . . . Schl.: que incipit Multa mentis etc.
Digitized by VjOOQIC
33
Expliciunt excerpta quinque decretalium Juris canonici aim omnibus questionibus
distinccionibus solucionibus et capitulis Epilogata et ad septem sacramenta coadap-
tata cum singulis casibus collocata annotatim etc. Fol. 168 vo leer. — 9. Foil. 169
bis 189. R. Sequitur Tractatulus Magistri Gersonis PaHsiensis et Cancellarii Regis
Francie de decern Preceptis. Anf.: Christianitati suus qualiscumque . . . Schl. :
parisiis laudabiliter obseruatur. Dann ein Fragm. ejnes Giltenbuches und Feder-
proben. Fol. 189 vo leer. — 10. Foil. 190 vo— 210 vo. Anf.: Januarius Jenner /
Jenner pin icb genannt gros truncker sein mir bechant . . . Scbl. : hoc signum
pro phlebotomia. Explicit hoc kalendarium editum per reuerendum Magistrum
Johannem de Gmund Anno domini 1439. Et durabit vsque ad annum domini
1514 inclusiue Et sic durabit 76 annis absque mutacione et subtraccione ho-
rarum minutorum et secundorum. Vorausgeht Fol. 190: Sancti spiritus assit
nobis gracia. Fol. 205 vo ist das Werk durcb eine Bemerkung dogmatischen
Inhalts unterbrochen. — 11. Foil. 210 vo— 222 vo. R. Sequitur deJeiunio quatuor
temporum.Ant'. : Queritur de Jeiuniis . . . Schl. : pretermits tur ieiunanda. Hieraut
Bemerkungen theologischen und astronomischen In halts, tabulae festorum
mobilium, 39 Verse (Ve tibi lingwa mala tu pessima demoni.s ala . . .), Loos-
spruche, Recepte, vorwiegend fur Lederbereitung, Notizen iiber Phiebo-
tomie. — 12. Foil. 223—253. Anf.: Omnia cum inferiora . . . Schl.: veniet / tibi
quadra secunda Et in hoc terminat ur computus nurenbergensis de quo / sit laus
et gloria deo in secula secuiorum / Amen. Mit Randcommentar und Inter-
linearscholien. Foi. 253 von der Hd. des Commentators : Walthmar. — 1 3. Foil.
253vo— 254 vo. R. Munucio (!) cum-puriu XII mensium. Anf. : Vns lert aristo teles
vnd gewizzet \ms des . . . Schl. : vnd wirt ein vncheuscher man da sol dye ler /
en ende han. Hierauf : dies caniculares XII mensium. — 14. Foil. 255—258,
277 vo— 279 vo. (Bemerkungen iiber die Gurtncrei.) Fol. 258 bricht das Werk
mitten in ein em Satze ab und wird Fol. 277 vo fortgesetzt. Anf: Man sol er-
kennen . . . Schl.: als ich vor gelert han. Dann astronomische Bemerkungen
und Recepte. Foil. 258vo-259vo leer. - 15. Foil. 260-267. R. Hectabula in
Mo cccn prlino U02
I, H
modum orucionis conpiluta. Anf. : fB]Enedic sancta . . Schl. : VI0 annus In-
diccionis. Hierauf Erklarung hebriiischer und griechischerWorter. — 16. Foil.
267 vo— 269. R. dm kraut der Junckfraw genant viuana. Anf : Czw wissen das
czu romam ist ein chloster . . . Schl.: In Roma Amen. Anno 1463 sexta die
aprilis. Dann Lebensregeln, preambula In sermonibus fieri consueta, Recepte
und Verse, ein wundersames agnus Dei betreif end (Balsamus vnd bachs chlare
vnd rayne. Der heilig kresen damit gemaine . . . [s. den lateinischen Text bei
Mabillon, Museum Italic. II, 377J). Fol. 269 vo leer. — 17. Foil. 270-277.
(Kalendarium [Marz bis December] mit den gewohnlich vorkommenden Tabellen.)
Hierauf (Foil. 279 vo— 282) : Nota de historiis post penthecosten inponendis,
2 chronologische Tabellen und 18 Sprichworter (Was du gewinst mit arbeit /
Das verczer mit beschaydenheit ...). — 18. Foil. 282 vo— 304 vo. (Algorismus.)
Anf. : [OJMnia que a primeua rerum origine . . . Schl. : idem redibit etc et est
finis etc. Theilweise Randcommentar und Interlinearscholien. — 19. Foil.
305— 328 vo. R. Tractatus De copia latinitatis simul de modo dictandi. Anf.: Iste
liber rethoricalis . . . Schl. : vite sinit rragilitas. Zum Theile in Versform. Dann
Recepte und theologische Bemerkungen.
Xenia BernanHna II. IlAn<W.hrift«,n-V«r7.cu,hniss«» II. _
Digitized by VjOOQIC
34_
70. Pg. XIIL Jahrh. 101 Bll. 4*. 2 Hdd. Pappe mit Lederriicken.
Blau und roth gefarbte Initialen. Auf dem Vorsetzbl. : Istum
hugonem de sancto Victore dedit michi hainrico tunc / tem-
poris predicatore (!) ad Scotos Venerabilis professor sacre theo-
logie / dominus dominicus ordinis predicatorum anno do-
mini etc LXXXV1I0 circa festum penthecostes (Hd. d. XIV.—
XV. Jahrh.).
(Hugonis de s. Victore de sacramentis cJtristianae fidei lib. I.) Beg. ini
11. Cap.: disposui. fortassis quia prius scriptura . . . Schl. : precepta sacra-
mente promissa. EXPLICIVNT SENTENTIE TOTIVS VETERIS TE-
STAMENTI. Hierauf : Collecta reprobata ex quatuor libris sentencianun.
71. Pp. XV. Jahrh. 638 Bll. 4'°. 11 Thll.: l) Foil. 1-36; 2) Foil.
37-48; 3) Foil. 49-82; 4) Foil. 83-279; 5) Foil. 280-283;
6) Foil. 284-295; 7) Foil. 296-323; 8) Foil. 324-370; 9) Foil.
371-432; 10) Foil. 433-591; 11) Foil. 592-638. Zahlreiche
Hdd. Pappe in braunem Kalbledemicken.
1 . Foil. 1—3. R. Hec est practica magistri ypocrutis et aristotelis et plura
scripta eorum sub scripta sunt in sequcntibus. Ant". : Alb us color vrine . . . Schl. :
suffatoribus et faluis. — 2. Foil. 3vo— 11. R. Incipiunt intcrpretaciones vrinarum
secundum magistrum ypocratem et aristoteletn yalenum Constantinum bartholo-
meum nee non aliorum phisicorum. Anf. : Primo si quis scire desiderat . . . Schl. :
potu et medicinis. — 3. Foil. 11 vo— 31. R. De vritui. Ant'.: Item kunig Salomo-
nis sun in arabia der machet ein buch von dem harm . . . Constantinus . . .
prachs es . . . in latein. Nun wil ich meister ortulf . . . diss puech zu teiitsch
pringen . . . Schl.: zu kunftigen grossen smerczen. Fol. 31 vo leer. — 4. Foil.
32— 83 vo. R. Von dem puis. Anf. : Nun hab ich gesagt . . . Scld. : sanguine plene.
Foil. 34— 36 vo leer. — 5. Foil. 37—39. R. Das puech ist con dem liurme. Anf.: So
dy speiss chumpt . . . Schl. : sint gesait etc tinis. — 6. Foil. 39 vo— 48. (Ein Buch
iiber den Urin.J Anf. : Swarcz vrin dickh und vill Vier tagig we losen will . . .
Schl. : Melancolej spinnt im karcz. Hierauf Bemerkungeu iiber den Urin, Verse
De coloribus oculi, Metra ad noscendum condiciones quatuor complexionum
(Natura pigues [!J isti sunt atque iocantes . . .) aus dem Regimen sanitatis Saler-
nitanum, Instrumenta medicorum metrice dicta (Auum cliscere purgant pes-
sariavuluam. . .) und modus iudicandi vrinas (Tabellej. Foil. 48 vo— 49 vo leer. —
7. Foil. 50— 63 vo. (Angabe cerschicdener HeihnitteLj Anf. : De Opiacis. Basis do-
sis .. . Schl. : Oleum rosatum. — 8. Foil. 64—70. R. De ctnis In ha»ui,no corpore
existentibus. Zum Theile in Versform. Anf.: Due vene In faucibus . . . Schl.:
yctericus erit. Dann 48 Verse iiber Phlebotomie (In Jana claris calidisque cibis
paciaris . . .). — 9. Foil. 70vo— 74 vo. R. Wund erczney. Anf. : De lesione et vulne-
ribus capitis et tocius corporis. Contra offensionem . . . Schl. : eo loca perunge.
Dann ein Recept. Foil. 75— 78 vo leer. — 10. Fol. 79. R. Tabula de cibis. Anf.:
Et primum de cibis qui generant liumores . . . Schl. : in lacu euntes. — 11. Foil.
80—81. R. De conseruacione sanitatis. Anf. : iSicut died Cathmus . . . Schl. : pro
personis elegendis. Dann: Hec precepta sequi debes aliosque docere . . .,
Digitized by VjOOQIC
35
22 Verse, zura Theile aus dem Regimen sanitatis Salernitanum. Foil. 81 vo
bis 82 vo leer. — 12. Foil. 83—251 vo. (Sammlung manniyfacJier Mecepte. Viele Bt-
scgnungen.) Zura Theile in Versform. Anf. : Das haupt ist das pest . . . Schl. : in
suessen wein. — 13. Foil. 252—271 vo. R. Questioner diuerse de secretis mulierum.
Anf. : Quare animalia creant . . . Schl. : fouella existit. Foil. 262—264 leer. —
14. Foil. 272—279. R. Termini tnedicinales sett eyritudinum tocius corporis cum
sttis diffinicionHms et cutis eorundem secundum ordinem alphabeti secundum magi-
strum gordonium. Anf. : Et primo de A Allapicia est . . . Schl. : solucio continuis.
Fol. 279 vo leer. — 1 5. Foil. 280-281 vo. R. Incipiunt nomina infirmitatum. Anf. :
Anatrophia di verstiiczung des magen . . . Schl. : auf dem schwarczen. Foil. 282.
283 leer. — 16. Foil. 284—291. R. Auicena de apostenibus. Anf.: Item est scien-
dum quod magister . . . Schl. : sy vor zertraibt etc. Fol. 292 leer. — 17. Foil.
293—295. R. Aliqua fierbarum nomina nostro more et consuetudine vulgar isata.
Anf. : A mar ac us meieran . . . Schl. : herbarii apposita. Fol. 295 vo leer. —
18. Foil. 296— 311 vo. (Angabe verschiedener Heilmittel.) Anf.: Item dux est . . .
Schl.: soluitur in aere. — 19. Foil. 312— 323vo. R. Capitulum de lepra. Anf. : In-
cipit tractatus de leprosis . . . Schl.: et habet calculum. — 20. Foil. 324— 382vo.
R. De aquis artificialibus primo de aqua auri. Anf. : Aqua extinccionis auri . . .
Schl.: vocatur balsamus artis. Hierauf verschiedene Recepte. — 21. Foil. 433
bis 605. R. Hye hebt sich an ain schons capitel von tcund erczney. Anf. : In nomine
domine incipit . . . Schl. : nirab dafiir menich. Foil. 557, 582, 604 leer. — 22. Foil.
605— 638 vo. (Verschiedene Becepte.) Anf.: Pillule regis francie . . . Schl.: vnd
tleisch 3 tag. Vorausgehen Zeichnungen von sachh mit chreiit, scutum, sac-
culus.
72. Pp. XV-XVI. Jahrh. 227 Bll. 4to. Foil. 1, 73-80, 109-116
2 Coll. Etwa 3 Hdd. Pappe mit braunem Kalblederrucken.
1 . Foil. 1—72. R. Incipit liber continent Vocabula secundum ordinem diner-
sitatis et perfeccionis ouam habent inter se et iste vocabularius est valde vtilis om-
nibus vt postea videbitur. Anf. : Essencia Wesen . . . Schl. : Detunctus verschay-
den Anno [14]81°. Fol. 72vo leer. — 2. Foil. 73-90. R. Secuntur nunc de Verbis
que accionem etpassionem rerum significant Et primo ponuntur verba generalissima
post nomina prius posita. Anf. : Esse sein . . . Schl. : reperiuntur in latino. Ste-
phanus gmunder 81° De Egenburga professus In Withering (f 11. VIII. 1524).
Foll.90vo-94vo leer. — 3. Foil. 95-103. (Glossarium.) Anf. : Abstractum abge-
zogen . . . Schl. : Zura Wadel. Vorher ein Brief des Abtes Thomas von Withe-
ring (1497). Foil. 95vo, 103vo leer. — 4. Foil. 104-117. (Tractatus yrammaticus.)
Anf. : Composita verborum . . . Schl. : absvm et possum Jesus et Maria Ament. —
5. Foil. 117 vo— 227 vo. (Ein Formelbuch.) Anf.: Secuntur superscripciones et
primo domini pape Sanctissimo in Christo . . . Schl. : dei evangelia. Occ. Alders-
bach. Altenberg, Altzelle, Baumgartenberg, Ebrach, Engelszell, Fiirstenfeld,
Fiirstenzell, Goldenkron, Gotteszell. Haina. Heiligenkreuz, Heilsbronn, Her-
renalb, Hohenfurt, Kaisersheim,K6nigsbrunn, K6nigssaal,Lilienfeld,Marien-
see, Neuberg, Sausenstein, Stams, St. Thomas, Toplica, Victring, Walderbach,
Waldsassen, Wilhering, Wongrowitz, Zwettl, Edramsberg, Gramastetten,
Leonfelden, Oberneukirchen, Ottensheim, Weissenbach.
78. Pp. XIV. Jahrh. 147 Bll. 4'°. Etwa 4 Hdd. Holzdeckel in
Schwld. Auf der inneren Seite des Rtickdeckels: relegi hunc
3*
Digitized by VjOOQIC
36
codicem Altovadi anno 1805. S.L. und : Dr. Strehlke Archiv. Bero-
linensis Secret, hoc codice usus est teste epist. dd^2. Aug. 1862.
Vgl. Franz Palacky, Ueber Formelbiicher, Abhandlungen der
k. bohm. Gesellschaft derWissenschaften V, 2, 247-253.
Auf dem Vorsetzblatte von gleichzeitiger Hd. : Formularius diuersorum
dictaminum. Formeln in 3 Abtheilungen. a) Foil. 6— 47 vo. Vorzugsweise Bo-
hemica von und unter Konig Johann und Bischof Johannes von Prag. Anf. :
In Nomine domini. Amen. Anno Nativitatis ejusdera . . . Schl. : qua cantatur
misericordia domini. — b) Foil. 48— 59 vo. Formeln meist ohne individuelle An-
gaben. Ant'. : Venerabili et karissimo patri ig Schl. : prenominatis anno do-
mini M°CCC°XLIII. Foil. 57— 59 werden dieselben durch Bemerkungen ju-
ridischen Inhalts unterbrochen. — c) Foil. 60— 147vo. Der grosste Theil der For-
meln betrift't salzburgische Angelegenheiten unter Friedrich III (1315—1338).
vielfach iibereinstimmend mit den von Dr. Fr. Mayr, Archiv fur osterr. Gesch.
LXII, 149 ff. erwahnten. Anf.: Sanctissimo . . . Johanni . . . Schl.: dirigere
festinetis etc. Amen. Vorhergeht (Foil. 1—6) eine Bulle Clemens V, betreffend
die Jubilaumsfeier in Rom. Fol. 60: Ne scribam vanum due pia virgo manum.
74. Pp. XIV. Jahrh. 157 Bll. 41". Foil. 20-157 2 Coll. 1 Hd.
Holzdeckel in Schwld. Rothe Initialen. Schreiber: Friedrich
Meichsner.
1. Foil. 1-16 vo. (Ein Formelbuch.) Ant'.: Michael (rich tig: Urban VI)...
dilecto filio . . . Dudum attendentes . . . Abr. schl.: quarto et vltimo. Ver-
fasser: Friedrich Meichmer. Occ. Neuberg. — 2. Foil. 17— 19 vo. R. Moyses sub-
missa . qui et doctor orthodoxus. Anf. : Fuere iam plures . . . Schl.: suauissimas
litteras. (Ueber Homero- und Vergiliocentones.) Dann (Fol. 20) philologische
Bemerkungen. — 8. Foil. 20vo— 28vo. (Tractatus de s. Scriptura.) Anf. : Argumen-
tum genesis. Manifestissima est . . . Schl. : nichil querere. Deo gracias. Amen. —
4. Foil. 29—51 vo. (Vocabularium iuris.) Anf. : De summa trinitate . . . Schl. :
Beneficium. — 5. Foil. 51 vo— 55. R. Submittere tibi colui lector insignis prestan-
dores titulos sen terminos predicabiliores super quibm iuris potissimum corpora
locuntur. Anf.: Abbas Abbatissa . . . Schl. : Xristo Jesu Yconomum. Fol. 55 vo
leer. — 6. Foil. 56 — 157. (Compendium iuris canonici.j Anf.: Abbates ten en-
tur . . . Schl.: inutile viciari . Deo gracias.. Fol. 157 vo leer. Auf dem Ruck-
deckel, innen, ein Notariatsinstrument (1388). Occ. Neuberg.
75. Pp. XIV. Jahrh. 168 Bll. 4to. Foil. 1-19 vo, 164vo-168vo
2 Coll. 3 Thll.: l) Foil. 1-18; 2) Foil. 19-82; 3) Foil. 83-168.
1 Hd. Holzdeckel in Schwld. Rothe Initialen. Schreiber:
Friedrich Meichsner.
1. Foil, lvo— 2vo. R. Incipit tabula in minus lumen ttnime. Anf.: Alti-
tudo . . . Schl. : Passio . Resurreccio . Explicit tabula . In lumen aniine. Fol. 1 ro
leer. — 2. Foll.2vo— 18 vo. R. Incipit tabula (Friederici Meichsner [vgl. Nr. 78])
in parua naturalia. Anf.: Non quod detruncatum . . . Schl.: Voluptati in prin-
cipio resistere — Delectacioni Explicit conportacio ydiotalis . Deo gracias .
quam si lector dedignatus non fuerit facilius exemplis subtilibus verbum
Digitized by VjOOQIC
87
dei pronunciaturus erit. — 3. Foil. 19—60. Anf.: Superbia . Philosophus in VI0
libro . . . Schl. : resiliit in abissuni etc. Deo Sancte Trinitati Gracias Explicit
minus lumen anime MCCCLXIX. Fol. 60 vo leer. — 4. Foil. 61-#2vo. Anf.:
Dorotheus imperator statuens . . . Schl.: nobis prestet qui viuit et regnat
Amen. Explicit Romano, hystoria mystice interpretata MCCCL (die folgenden
Ziffern weggeschabt. XIX ?;. Dann : Conditores Canonis Clemens . scolasti-
cus . Alexandrinus . presbiter . Magister . Origenes. — 5. Foil. 82— 164 vo. (Ser-
mones de corpore Christi et coena Domini.) Anf. : Gloriosus deus . . . Schl. : in
aquis vehementibus. — 6. Foil. 164 vo— 168 vo. R. Incipit tabula secundum or-
dinem alphabeti super quatuor libros sentenciarum. Anf. : Anima est ymago . . .
SchL : capitulo secundo.
76. Pp. XIV. Jahrh. 146 Bll. 4to. 1 Hd. Holzdeckel in braunem
Kalbl. Rothe Initialen. Schreiber : Friedrich Meichsner.
1. Foil. 1—17. Anf. : Non quod detruncatum . . . Schl. : voluptati in prin-
cipio resistere ibi Delectacioni. / Explicit conportacio ydiotalis .fratris friderici .
vulgo. , Meichsner. vocati. ipsam coinponentis deo gracias. / Quam si lector dedi-
gnatus non fuerit . facilius exemplis / subtilibus verbum dei pronunciaturus erit.
Laus Christo. — 2. Foil. 17—18 vo. (Sermo.) Anf.: Sicut misit me pater . . . Cum
diuinum corpus . . . SchL : operam vidorer impertire. — 3. Foil. 19— 73 vo. Anf. :
Abicit mundus pauperes . . . Schl. : pennas virtutum non habent . explicit (Jacobi
de Lusanna |so vvird der Veriasser im Prologe genanntj) conpendium moralium
quod adscribitur domino subpriori in Seusenstein. — 4. Foil. 73 vo— 102 vo. R.
historiule. Anf. : Legitur in libro regmn . . . Schl. : earn subiungendum. Verschie-
den von dem bekannten Werke dcs Vincentius Bellovacensis. — 5. Foil. I02vo
bis 113vo. R. Commune sanctorum (sermones). Anf. : Principes populorumcongre-
gati sunt . . . dixit dominus . . . Schl. : Ad quid nos. — 6. Foil. 113 vo— 136. R.
Enelieniarum sermones. Anf. : Facta est leticia magna . . . Hoc verbum . . . Schl. :
puniendus esset. — 7. Foil. 136 vo— 146 vo. (Friederici Meidisner tabula in histo-
riule.) Anf.: Historiale paruis subnexum naturalibus . . . Schl. : retrudit oculo.
Benedicta sit sancta triuitas atque indiuidua unitas que scienciam atque sapi-
enciam omnibus deuote poscentibus tribuit habundauter. Dann Bemerkungen
theologischen Inhaltes. Auf dem Vorderdeckel, innen, eine Tabelle, color
Urinarum betretiend; auf dem Riickdeckel, innen, Fragm. eines Missale
(XU. Jahrh.).
77. Pp. XV. Jahrh. 228 Bll. 4l°. Foil. 16-18 vo, 178 2 Ooll. 6ThU.:
1) Foil. 1-89; 2) Foil. 90-101 ; 3) Foil. 102-126 ; 4) Foil. 127
bis 140; 5) Foil. 141-179; 6) Foil. 180-228. 5 Hdd.; eine
derselben ist jene des Konrad Paesdorfer. Holzdeckel mit
Schwldr. Rothe Initialen.
1. Foil. 1—87. (MaWioei lionto opuscula.) a) Foil. 1-5. R. Incipit Epi-
stola Et latina grecu metrica ac promyca Per vcnerubilem haud non eximium fra-
trem Mathcum lionto Edita nostris temporibus poetarum dissertvisimus (!) ad facu-
lentum virum Magistrum Guarinum Veronensem. Anf. : Celebri ac faculento . . .
Clare Guarine precibus . . . Schl.: Quam tuus equus amor veniens ex corde
h'deli. — b) Foil. 5. (Carmina.) a) Anf. : Occipiens bellona ferox inferre nefa-
sta . . . Schl. : Verihci fati Vel cordis amore meracis. — g) Ipse sui genitus
Digitized by VjOOQIC
38
quando parentum . . . Schl. : O utinam nulla parte fuissem. — y) QUI fratri
tulerit suo maligne . . . Schl. : Genti iam f acinus gerens et optans. Fol. 5vo
leer. — c) Fol. 6. (Tractatus de arte mctrica.) Ant'.: LVculente iuvenis tuo me-
litto . . . Schl. : partitiuus clamatiuus. — d) Foil. 7— 15 vo. K. Hie imcribuntur
aliquot genera metrorum boecii pro exemplis solennibus et doctrina. Anf. : Hie
ponuntur Scribunturque . . . Schl. : dictiones incipientes. Dann Bemerkungen
iiber die 4 Weltalter, Astronomic, hebraische Nainen, die 7 Weisen Griechen-
lands, Grammatik und Rhetorik, versus differentiates (Fidus amas genitum .
quoniam te fidus amabat . . .) und ein Gedicht (Pectora remigio tonsorum tun-
dite teucri . . .). — e) Foil. 16—19. (Carmina.) a) Fol. 1G. R. Translacio In metrum
ymni aue maris stella. Anf. : Alma dei genitrix et celi ianua felix . . . Schl. : Spi-
ritu sancto sit tribus vnus honor. — js) Fol. 16. R. ymnus de viduis Sanctis. Anf.:
[E]Uge confratres hilares cananius . . . Schl.: reuerente rit (1.: referente ritu).
Vorher Einleitung in Prosa. — ?) Foil. 16—18. Anf. : [NjObile dantis opus cele-
bri virtu te micantis Leniter in met rum studui transferre latinum . . . Schl.:
Nempe creature bouitas et quelibet omnis. Nur Fragmente der vollstandigen
UebersetzungDantes. Dem lateinischen Texte ist der italienische beigegeben.
Vgl. Bibliographia Dantesca compilata dal Sig. Visoonte Colomb de Batines,
Prato 1845,237 ff. — S) Foil. 18 vo -19. R. Scquitur ymnus de riduis Sanctis. Anf.:
fljsta prebebat faciem face tarn . . . Schl. : Tempus ad onine Amen. — e) Fol. 18vo.
Anf. : [H|Unc ymnum ad honorem gloriosi apostoli Saudi pauli . . . fV]t tibi gra-
tuni modulum cananius . . . Scld. : Tempore toto Anieu. Dann einige Sinu-
spriiche in Versen (Quis nequit et secum consistere nescit amene . . . Musci-
pulam caueat ne mus citus incidat antrum . . . Est oculo nimium mentis pru-
denter vacandum . . . Terribilis mors constat eis et noxia quorum . . . Nescit
abel iustus fieri qui tempore multo . . .). — f) Foil. 19—27. (Tractatus gramma-
ticus.) Anf. : f A]Rs mea multorum est quos secula |n*isca tulerunt (— Phocas
fs. Keil,Grammat. Latin. V, 4101). . .Schl.: el hissimilia. / Finis. Fol. 27 vo leer. —
g) Foil. 28—87. (Tractatm grammaticus.) Anf. : NOnmilli quidem t-riuialium . . .
Schl.: curia manebit. Hierauf Bemerkungen fiber lateinische Orthograpliie,
uocabula hebrea. Fol. 20 werden die Schriften Rontos durch Symbola imter-
brochen. — 2. Foil. 87— 89 vo. R. Hieronimns Dc malcho monacho captiuo lil>ellus
ah ipso Hieronimo edi'tii* I incipit kge fcliciter. Anf. : [Q|VI nauali pretio . . . Schl. :
non posse superari. Finis. Explicit vita Malchi Monachi a Hieronimo presbi-
tero Sancte matris ecclesie doctori (!; edita. Dann: |Psoudo-]Plutarchus S. d.
traiano, fPjLutarcus etc. (M]odestiam tuam . . . und Ej)istola [Pseudo-]philippi
Regis macedonie ad aristotelem / [Fjllium inir.hi genitum ... — 3. Foil. 90 bis
1<»0 vo. (Terentiana .) a) R. Thcrcnciana vocabula. Anf. : Apprime id est valde . . .
Schl.: Vach deridentis vel impugnantib. Dann: nomina deonun und nomina
omnium collocatorum in comedijs therencij poete. Vgl. Wiener St udien f. class.
Philolog. 1887, 77. — b) (Tractate* de Tercntii vita et scriptis.) Anf.: TErencius
poeta comicus . . . Schl. : est baceulos. 2 Vitae. Fol. 101 leer. — 4. Foil. 102 bis
125 vo. (Glussarium.) Anf. : Abstractum abgezogen . . . Schl. : a<erbitudo sawer-
hait. Fol. 126 leer. — 5. Foil. 127—139 vo. (Tractatus de arte mctrica.) Anf. : Ars
metrica quanto honore . . . Abr. schl. : generates de acceutu. Fol. 140 leer. —
6. Foil. 141— 150 vo. (Tractatus de arte rhetorica.) Anf.: Ordinis cognicio vide-
licet . . . Schl. : non ex quo etc. — 7. Foil. 151—153. R. Scquitur tractatus De
modus versificandi et arte metrijicatuli. Anf.: Nota metnim etc. . . . Abr. schl.:
Digitized by VjOOQIC
39
per ortum Et. Dann : Forma statura gestaque Jesu Christi et marie eius matris
habentur hie / Quidam lentulus ... und verschiedene kleine Eintragungen,
zum grossten Theile in Versform (Quid michi fit tibi fit malleus incudi in-
quit . . .1. Foil. 152 vo, 153 vo leer. — 8. Foil. 154— 166 vo. (Tractate de modo
dictandi.) Anf. : Pro facili declaracione . . . Schl. : patet alibi etc. Fol. 167 leer. —
9. Foil. 168— 177 vo. (Briefformeln, Briefe [darunter Ludovici bauarie ducis pe-
ticio ut in opido Ingolstat sit generale studium und eine StudienordnungJ).
Anf. : Arguret (! ) forsan . . . Schl. : gradus fecit. Foil. 169—170 werden dieselben
durch kleinere Dichtungen unterbrochen. a) Fol. 169. R. Cura domestica. Anf.:
Agricultura vel que sunt rustica iura . . . Schl. : Nulla michi dabitur ex hys
viciis aperitur. — b) Fol. 169. Anf.: Nil valet ille labor quern premia nulla se-
quuntur . . . Schl. : Nil valet hec terra que fit contraria legi. — c) Fol. 169 vo. R.
De hys qui tarde surgunt De mane e lecto. Anf. : Nonacius adolescens . . . Schl. :
litigij finem. — d) Fol. 169 vo. R. Becommendacio ytalie francisci petrarche. Anf. :
Salue cara deo . tellus sanctissima salue . . . Schl. : Salue pulchra parens . ter-
rarum gloria salue. Dann : Pocula Janus amat . februarius algeo clamat ... —
e) Fol. 170. R. Exemplum de rigmis (!) iambicis bimembribus. Anf. : Marie (!) mater
gracie . tu pietatis facie . . . Schl. : nos cum prolepia benedicat virgo maria /
Mille trecenteni quinquaginta quatuor anni Mensis septeni . post festum/
quando iohanni Collum truncatur . extunc liber iste paratur Quern leuitate
stili . necnon scripsi puerili Si tamen erores aliquos videant seniores / Huius
Christi causa mutant (!) cui laus sine pausa. — 10. Foil. 178—179. (Arenga
de commendacione studii humanitatis atque amoenitcUe aestivalis temporis [vgl.
Wattenbach, Germania XVII, 2701). Ant". : Aye anime mi respira . . . Schl. : Sit
vel alumpnis parta meis. Hierauf Excerpte aus Seneca. Fol. 179 vo leer. —
1 1. Foil. 180— 220 vo. (Aluni de Insult sdeplanctn naturae.) Anf.: IN lacrimas risus
in luctus gaudia verto . . . Schl.: dereliquit aspectus. Dann rhetorische Bemer-
kungen. Foil. 221— 228 vo leer. Als 1. Vor- und Nachblatt (Pg.) Fragm. eines
Psalteriums (XIV. Jahrh.) ; auf dem 2. Vorsteckblatte (Pp.) Inhaltsangabe.
78. Pp. XV. Jahrh. 168 Bll. 4'°. 14 Thll.: 1) Foil. 1-16; 2) Foil.
17-27; 3) Foil. 28-38; 4) Foil. 34-46; 5) Foil. 47-60; 6) Foil.
61-68 ; 7) Foil. 69-80 ; 8) Foil. 81-94 ; 9) Foil. 95-112 ; 10) Foil.
113-135; 11) Foil. 136-141; 12) Foil. 142-155; 13) Foil. 156
bis 157; 14) Foil. 158-168. Etwa 11 Held. Holzdeckel mit
Schwldr. Rothe Initialen.
1. Foil. 1—8. R. Incipit Arenga per Magistrum Joliann&n londi (rich tig:
Bondi) de aquilea, Anf. : Arenga coram papa pro gracia. Benedictus deus . . .
Schl. : dubia non distinguit Explicit Areugarium factum per magistrum Johan-
nem de aquilea. — 2. Foil. 8— 15 vo. R. Incipit practica si (1.: seu) usus dicta-
minis nagistri (!) J[ohannisJ de aquilea comptlata. Anf. : Salutaciones ad papam
prima tabula Sanctissimo . . . Schl. : curricula longiorum Amen. — 3. Foil. 16 bis
25vo. R. Incipit processus J udicii secundum modum Juris canonici. Anf. : Antequam
De processu iudicii... Schl.: profectum eoruni quos informat Anno domini
1260 dicta est hec suinmula vnde versus Anno milleno sexageno ducenteno
hoc opus hys annis etc. — 4. Foil. 26—27 vo. (Actenstucke, das Basler Condi be-
treffend.) a) R. Sessio Cancilii Basiliensi*. Anf. : Quicumque clericus . . . Schl. :
Digitized by VjOOQIC
40
oiniii studio laboreut. — b) R. De excommunicatis non vitandis. Ant'. : Ad vitaiida
scandala. . . Schl.: condemnetur. Datum in sessione publica huius sancte sy-
nodi in maiori ecclesia Basiliensi solemniter celebrata XI kal. Febr. Anno etc.
M° CCCC° L III0. — 5. Foil. 28-33. R. De seruacione terminorum. Anf. : Ordo de
obseruacione terminorum . . . Schl. : et. finnitate persistat etc. non est defectus
sed tinis est. Dann ein Fragm. eines kirchlichen Rechtsbuches. Foil. 33 vo
leer. — 6. Foil. 34—41. (Joannits Andreae arbor consanguinitatis.) Anf. : Circa
lecturam arboris . . . Schl.: eius qui est benedictus in secula seculorum Amen
finis huius. Dann : Hanc lecturam perlegi et correxi prout melius potui Sed
quia exemplar non erat valde bene correctum ideo oro vos inspicere alias iectu-
ras . . . Foil. 41vo— 45vo, 46 vo leer. Foi. 46 : forma absolucionis. -- 7. Foll.47— 55.
R. Regule cancellarie. Anf: Sanctissimus In Christo pater . . . Nicolaus papa
quintus Normam et ordinem . . . Schl. : irritum et inane. Hierauf ein Gedicht
iiber ein wunderbares Agnus dei. (Agne Dei miserere mei qui crimina tollis/Bal-
samus . . .;. 55vo leer. — 8. Fol. 56. (Bemerkungen iiber die Kirchett in Horn.) Anf. :
Dye tun ft haubkirch. . . Schl. : vergebung aller sundt. — 9. Foil. 57— 58vo. Anf. :
Sacrosancta Synodus . . ., wie 4, a. Am Ende: 0. H. 1448. Dann einige Bemer-
kungen iiber die hi. Schrit>, FolL 59-60 vo leer. — 10. Foil. 61-66. (Die Vro-
rincialstatuten von Aschnffenburg 1455.) Anf. : Sancta Synodus provincialis mo-
guntine . . . Ad perpetuam rei memoriam quam . . . Schl.: aucinentiun valeat.
exercere. — 11. Foil. 66vo— 68vo. R. In dk petithekost^s ab hospitc (sermo). Anf. :
Apparueruntapostolis dispartite lingwe . . . ita seribitur . . . Schl. : deseruare in
eis. Hierauf Bemerkungen zur Musik. — 12. Foil. 69— 76. R. Processus Judicij.
Anf: Incipit processus Antequam de processu . . . Schl.: protect um eoruni
quos informal anno domini 1260 dicta est Hec suminula vnde versus Anno
milleno sexageno ducenteno Hoc opus Hvs annis etc. — 13. Foil. 76 vo bis
77 vo. R. Scstfio Concilii Basilicnxis. Wie 4, a und I). Am Schlussu: Scriptuin-
que in hagental Anno 1435. Foil. 78— «0 vo leer. — 14. Foil. 81— 87. R. forme. Die
moisten betretfen Eheangelegenheiten. Ant'.: Forma Juramenti Calumnie. /
Das ich in der sach . . . Schl.: volgarisari facialis. Datum t'risinge, sub apposi-
cione / Sigilli Judicii dicti consistorij Capituli frisingensis. Vorher 3 Briefe.
Foil. 87 vo-92vo leer. - 15. Foil. 93-109 vo. (Briefe.) Anf : Littera contirma-
cionis feodi. Wir Ekhardt von gottes gnaden Abbte . . . zw Ebersperg . . . Schl. :
nichczs bekumern. Foil. 110— 112 vo leer. — 16. Foil. 113— 115 vo. R. Exposicio
bulk. Anf: Vt confessores deputati In hoc anno graoie tarn in ciuitate Augu-
stensi . . . scient quam potestatem habent absoluendi . . . Schl.: pendeat sub
iudice. Hierauf Bemerkungen iiber die Bus.se. - 1 7. Foil. 116—120. (Ueber das
5. und 6. Gebot des Dekaloges.) Anf: Non occides . . . vnde Augustinus . . . Abr.
schl.: qui libenter. Foil. 120vo-123vo leer. Fol. 124: Item septem sunt vicia
loquendi . . . Fol. 124 vo leer. — 18. Foil. 125—133. Abr. beg.: dicitur a subdya-
cono . . . Schl.: concitaciones antique. Finit libellus Dininn eccksie mcramenta.
que numero septem. et alia quam plurhua secum versans per salubria. pro
viris ecclesiastic-is maxime curatis. subditonun animabus prouidere habentibus.
cui titulus in capit-e tulgidus. a Ginthe (!) zeiner De Rcutlingcn artis huius in-
geniose magistro. in vrbe august iensi impressus feliciter. Dann Inhaltsangabe.
Fol. 133vo— 135voleer.— 19. Foil. 136—140. (Tractatusdeoracioiiedominica.)Ant'.:
Instar domini . . . Schl.: de sancto testo 29. Foil. 140vo— 141 vo leer. — 20. Foil.
142— 143 vo. R. Copin Bulk En genii pope concedentis Indulgenvias pro die
Digitized by VjOOQIC
41
corporis Christ* cum octaua ct concessas conjirmantis Urbani pape predecessoris sui.
Ant*. : Eugenius . . . excellentissimum corporis . . . Schl. : uel ostense Datum
Rome pontificatus nostri anno tercio. Dann Bemerkungen iiber den englischen
Grass. Foil. 144-146 vo leer. - 21. Foil. 146-168 vo. (Briefe und Briefformeln.
Fortsetzung von Nr. 15.) Abr. beg. : sein an ir . . . Schl. : publice nuncietis Da-
tum. Als Vor- und Nachsetzblatt liturgische Fragm.
7». Pp. XV. Jahrh. 94 Bll. 4to. Foil. 87-94 vo 2 Coll. 6 Thll.:
1) Foil. 1-11 ; 2) Foil. 12-49 ; 3) Foil. 50-66 ; 4) Foil. 67-78 ;
5) Foil. 79-86; 6) Foil. 87-94. Etwa 6 Hdd. Pgm.-Umschlag
(Palimpsest), Kalblederriicken. Einige, vorwiegend rothe Ini-
tialen.
1. Foil. 1— 11 vo. (Kalendarium.) Beg. mit Marz und end. mit Februar.
Am Schlusse chronologische Bemerkungen und Tabellen. — 2. Foil. 12— 22 vo.
Ant*. : Nota ex quo sequens tractatus spectat ad rtetoricam . . . Schl. : et dominus
dominancium Amen. — 3. Foil. 22 vo— 27 vo. (Exordia, salutationes, narrationes,
petUiones, conclusions mit praktischen Mustern.) Auf. : Sequuntur exordia hli-
orum ad parentes / Neque creature . . . Schl. : studiis animum aftiigendo. (Unter
anderen Briefe an uud von Jacobus B oppidi haidelbergensis proconsulis.)
Foil. 28, 29 leer. — 4. Foil. 30— 47 vo. Anf. : Ita proprio vulgaris . . . Schl. : meum
proclamatorem confugitat Et sic est tinis modi dictundi Magistriponcij. Vorher
die Verse : GOt griis dich iunckfraw / fin : lass mich din truer / diener sin
Erliichte: mich mit clarheit gancz / der lustlicheit bistu liligen crancz. Foil.
48—49 vo leer. — 5. Foil. 50—52. R. Vlanctus Origcnis transtatus a beato Jeronimo.
Ant*. : In aftiiccione et dolore . . . Schl. : spiritu in sempiterna secula. Voraus-
geschickt ist eine kurze Biographie des hi. Hieronymus. — 6. Foil. 52—57 vo.
(2 Briefe des hi. Hieronymus:) 1) ad zuzanniam monialem lapsam; 2) de Iwnorandis
parentibus. Anf.: Puto leuius esse ... Abr. schl.: amatores et sectatores. —
7. Foil. 58— 60. R. De festo Conctpcionis Vir (finis Marie. Anf.: Inter ecclesias
gallie constat . . . Schl.: iudicio emendare. — 8. Foil. 60—62. (Auszuye aus den
Schriften des hi. Bernfuird: 1) aus der epist. ad Bobertum nepotem.) Anf.: Filiole
si te . . . Schl. : reperiet einendacionem; 2) R. Beutus Bernardus scribit ad mona-
chos proprios redarguendo eos super kmeritate iudicandi ordinem alicnum ( — Apo-
log. VIII u. z. Thl. IX). Anf. : Dicitur et veraciter . . . Schl. : epulas fastidi-
mus. — 9. Foil. 62 vo— 65. (Excerptc aus dm Vatcrn, das Lob des Origencs be-
treffend.) Anf. : Ensubius li. VI Supra modum accenso . . . Schl.: in hunc mun-
dum. Darni: Origenes de castitate. — 10. Foil. 65 vo— 60 vo. R. Ex belial pro-
ptiecia da modemis periculosis disturbiis vtrijicalur. Anf. : Cum venerit sanctus
spiritus . . . Schl: prope templum dei. — 11. Foil. 07—77 vo. R. Incipit apolo-
gia ad alberti (!) Banconis de Erianio in Bohemia Scolastici ecclcsie pragensis
in digni (!) Sacre Tfteologic et liberalium arcium professor is stud it parisiensis.
Anf. : In tide viuo till! dei . . . Schl. : errorem miclii imponentis Et sic est tinis.
(= Adalberti Ranconis de Ericinio apologiae cap. I |de purgatorioj.) Fol. 78
leer. — 12. Foil. 79— 85 vo. (Pharetrajidei contra Judaeos.) Anf.: In disputa-
cione contra iudeos . . . Schl.: reprobacio iudeorum et emendacio etc. —
13. Foil. 85 vo— 86 vo. R. Ista sunt exscripta de erroribus / iudeorum in thalmuth
quos transtulit frater theobaldus / subprior ordinis fratrum predicatorum. / Anf.:
Digitized by VjOOQIC
42
Thalmuth est doctrina at diuiditur . . . Abr. schl.: quod Jesus Christus. —
14. Foil. 87— 94 vo. (Thomae Brabantini Cantipratani tractatus de discipline
scholarium.) Anf. : Vestra nouit intencio . . . Schl. : inquinamenta permanebuut.
Am Ende Bemerkungen iiber Rhetorik. Als Vor- und Nachbl. Fragm. eines
Breviariums (Pg. XIII. Jahrh.).
80. Pg. (Foil. 1-4) und Pp. (Foil. 5-46). XV. Jahrh. 46 Bll.
4to. Foil. 2-6 2 Coll. 3 Thll.: 1) Foil. 1-3; 2) Foil. 4-15;
3) Foil. 16-46. 3 Hdd. Holzdeckel in rothem Schafl. 1 Messin-
gene Schliesse. Im Anfange und am Ende verstiimmelt.
1. Fol. 1. R. Miraculum de sancto thoma. Anf.: Est in India ciuitas . . .
Schl. : saluari mereamur. Per dominum . . Amen. Vorher ein Fragm. einer
Lebensbeschreibung der hi. Maria Magdalena. — 2. Foil. 1 vo— 3 vo. (Sermones
de Sanctis.) Anf.: Sermo de sanct-a Maria Magdalena. Fecit dominus . . . Schl.:
propter nomen meum. Vorausgeschickt einige Bemerkungen fiber die hi.
Schrift. — 3. Foil. 4—5 vo. R. Incipiunt XV Signa. Anf. : Antequam dies iudicij
metuenda/ Veniet . . . Schl. : Et cum Christ o inguri (!) celo coronari. / Expliciunt
signa ante consummacionem seculi. Vorher Einleitung in Prosa. — 4. Foil.
5 vo — 8. R. lncipit tractatus qui templum dei nuncupatur merito super vita homi-
num \ et mn-ximc clericorum. Anf.: |T|Emplum dei factum. . . Schl.: a ueritate
racione ecclesie. Explicit libellus bonus speculum ecclesic et utilis ad in-
struccionem simplicium sacerdotum editus. — 5. Foil. 8— 14 vo. (Francisci de
Perusio tractatus de VII vitiis capitalilms.) Anf. : [1|N nomine domini amen. In
Christ o sibi ])irio de Run is . . . Abr. schl.: per que luxuriosus. — 6. Foil. 15
bis 30 vo. Anf.: Vir Celebris quondam qua me sub rupo recondam . . . Schl.:
Sanum te video gloria sumina deo . Explicit paraclitus Ille auctor. Am
Rande: Hie scriptor ccsso scribendo pollice fes.so / Finis decantetur merces
cum laude paretur. Vorher: Conpleat inceptum sacra maria meum. Viele
Glossen. — 7. Foil. 31— 45 vo. Anf.: Omnibus in factis peragendis siue per-
actis . . . Schl.: Quantum esca saluatoris ad vilam proficiat . / Explicit liber
Ottonis de sacramentis attar is. Mebrere Glossen. Fol. 4b leer.
'81. Pp. XIV. Jahrh. 100 Bll. 4to. Foil. 56vo-64vo, 66 vo-67 vo
2 Coll. 2 Hdd.; Foil. 24-100 von jener Friedrich Meichsners.
Holzdeckel in Schwld. Melirere, vorwiegend roth gefarbte
Initialen.
Auf der ausseren Seite des Vorderdeckels von der Hd. Friedrich Meichs-
ners ('?): [Tractajtns metric us de regimiue vocum. Item computus quidam. Kalen-
flafriumj. Dotuitus mctricus. Item textus uerborum dcponeucialium- et synotiimorum
et composita uerbomm . Ft correetorin. 1. Fol. 1— 8 vo. (Tractatus metricusde regi-
viine vocum.) Anf.: Post regimen vocum sequitur composicio vocum . . . Schl.:
Dant foris yma gerundia ]>oscunt prepositam Laus tibi sit Christe liber ex-
plicit isteHeu male finiui quia mendam scribere soiui. Viele Glossen. — 2. Foil.
8vo— 17. R. Computus vulgaris istinc. Anf.: Aureus in iano numerus clauesque
nouantur . . . Schl.: Mobilis ibo cyfos arcet lil)er habeto coenos. Zahlreiche
Glossen. — B. Foil. 17— 23 vo. Anf.: Notaudum quod duplex cyclus . . . Schl.:
O sapiencia cantat Explicit computus Multi Multiplicacionis plica Multiplica-
cionis cionis. — 4. Fol. 24. (Tractatus de cycJo lunae.) Anf.: Luna a sole. . .
Digitized by VjOOQIC
43
Schl. : sic pormittes ibi. f. An der Stirno : Fridcricus Meklumcr. — 5. Foil. 25 bis
32. (Kalendarium mit den gewohnliclum Tabellcn.) Anf. : Januarius habet dies .
XXX . . . Prima dies mentis et vua truncat ut ensis . . . Schl. : kalendis mensis
eiusdem. Fol. 32 vo leer. — 6. Foil. 33—35. (Do nidus metricus.) Anf.: Partibus
hys lorum penultimus ens digitoruni . . . Schl. : Et sic de paribus est idem
sermo tenendus. Deutsche Randbemerkungen. — 7. Foil. 35 vo— 41. (Tractatus
grammaticus.) Anf.: Vescor cum pocior fruor addas fungor et utor . . . Schl.:
Exsequitur regis mandatum quoque fidelis. Viele Grlossen. — 8. Foil. 41— 52 vo.
(Jolmnnis de Garlandia synonyma.) Zuin Theile mit Glossen. Anf. : Ad mare ne
videar latices deferre camino . . . Schl. : Atque die medio nothus erit aft'ricus
anser. Hierauf einige Verse aus dem Regimen sanitatis scholae Salernitanae
(Largus amans hilaris ridens rubrique colons . . .) und eine Tabelle, die 4 Ele-
ments, 12 Winde, 4 Jahreszeiten veranschanlichend. — 9. Foil. 53—56. (True-
tatwf grummaticus.) Anf. . Puto . An si preponis puto scindit de dat minister . . .
Schl. : Ex enodat tinit hoc plicit compositiua. Dann Memorial verse fiber Voces
peccatornm (Tango cuo . . .), VII dona spiritus sancti (Pneuina timor pietas
sciens fortes quoque consul), VII peccata in spiritum sanctum (Inuidus im-
pugnans des])erans inpenitensque . . .), VII sacramenta (Ordo / matrimonium /
fons / contirmacio / panis . . .), VIII heatitudines 'Mundus paeificus paciens
aduersa beatus . . .). — 10. Foil. 5Gvo— 63. Anf.: Inter ainicos et socios . . .
Schl.: consciencia superatur. Desinunt curialis curudia quoque (exordia). —
11. Foil. 63—64 vo. R. Hcgulc Juris secundum scxtum vrbani [tape. Anf. : Beneti-
cium ecclesiasticum . . . Schl. : aliis delegare. Datum Rome ad sanctum petruni
V'nonas Marcij pontiticatus nostri anno X°. — 12. Foil. 65— 1)9 vo. (Friederiei
Meichsner correctoria.) Anf.: Vt facilius a quoquam dictetur . . . Schl.: die
loco. / homo est quin non. / Non bene docens erit qui semper ludere querit.
Occ. Neuberg, Siiusenstein, Schlierbach, Wilheriug. Fol. 100 leer.
82. Pp. XIV. Jahrh. 158 Bll. 4*". Foil. l-9«jvo 2 Coll. 3 Tliil.:
1) Foil. 1-85; 2) Foil. 86-100; 3) Foil. 101-158. 1 Hd. Holz-
deckel in Schwlri. 1 Lederschliesse. Roth und blau getarbte
Initialen.
1. Foil. 1—84. R. Incipit liber tiextus dccretalium Domini Bonifacii pape
octaui. Anf. : Bonifacius seruus seruorum dei dilectis . . . Schl. : nititum volun-
tatem Datum Rome . . . pontiticatus nostri anno quarto. Foil. 84 vo— 85 vo leer.
Vorher ein Inhaltsverzeichnis. — 2. Foil. 86—100. (Tabula in decretales Grego-
rii IX.) Anf. : Gregorius etc per Raymundum Hoc prohemium . . . Schl. : de
privilegiis c. Religiosi. Vorausgeht ein Index. — 3. Foil. 100— 158 vo. Anf.:
Johannes episcopus . . . dilectis h'liis . . . Auinioni commorantibus . . . Schl. :
eciam irritandus 1 x° x 7°. Expliciunt constituciones Domini dementis pape V
edite. in concilio Viennensi. Deo. Sancte. Trinitati. Crracias. Dann ein Fragm.
eines Sermo. Auf den Deckeln, innen, kleine Erzahlungeu und Fragm. von
solchen.
88. Pp. XV. Jahrh. B43 Bll. 4to. Foil. 16, 338-343 2 Coll. 4 Thll. :
1) Foil. 1-15; 2) Foil. 16-313; 3) Foil. 314-332; 4) Foil. 333
Digitized by VjOOQIC
4^
bis 343. 2 Held. Holzdeckel in Schwld. Thier- und Menschen-
gestalten, zum Theile komischer Art.
1. Foil. 1 — 13vo. (Tractatus iuris cunonici.) Anf. : Absolucionis benefi-
cium. . . Schl. : ab archa doinini. — 2. Fol. 14. K. Mithmi rigaldi. Anf. : Decet re-
gem discere legem . . . Schl. : Hec optime rex centum prouerbiadat lex. — 3. Fol.
15vo. (Alani de Insulis carmen de incarnation? Christi [de VllartibnsliberalibusJ).
Anf. : Exceptiuam actionem / Verbum patris excipit . . . Schl. : In hac verbi co-
pula Stupet omnis regula. — 4. Fol. 15 vo. R. Albertus magnus de verbi incarna-
cione. Anf. : Naseitur ex virgine / Sine viri semine . . . Nunc et sine termino bene-
dicat domino. Hierauf : Difh'nicio generalis capituli florencie celebrati (Cum
districtus Austrie sit bona et vtilis pars nostre provincie bawarie . . .) und kleine
theologische Bemerkungen. Fol. 15 ro leer. — 5. Foil. 16—165. R. Incipit liber qui
dicitur lumen anime eel liber exemplorum distinctus per capitula secundum ordinem
alphabeti Cuius intentus est talis Prima philosophi ponunt proposieiones philosophi-
cas probanda eas per ractoitcs vuidtntes. drmum philosophw exponitur et moraliza-
tur cum thcologia et hec exposiciu et moraluacio ab ay go (!) ab ayographis (I) per veras
auctoritates mere scripture probantur. Anf. : PTholomeus Almagesti primo quis
(juidem . . . Schl.: ipsa capacitatem forma Explicit secundus liber anime Anno
Domini 1425. in die Sancti Jacobi per manus Johaiinis pencz De valle lacri-
marum (das folgende Wort unleserlieh; Sancti (ialli Newnkirchen . pro tunc
Socium diuinorum in Rat email (!). — 6. Foil. 165—160. R. Sequitur de Regimine
sanitatis. Anf.: Ypocrates dicit quod San it as . . . Schl.: ista sunt collecta,. —
7. Foil. 166 vo— 178. R. Tractatus magistri henrici (de Hassia) de discrecione spiri-
luum . Anf.: Sicud (!) in philosophya . . . Schl.: posse retineri et sic ftnitur
tractatulus Venerabilis Magistri doctoris Henrici de Hassia de discrecione
spirituum felicis recordaeionis Per Manus fessas Johannis pencz. De valle
lacrimarum alias de Sancti Galli Newkirchen. Sub anno domini MCCCCXXV0
In die et festo Pauthaleonis V" kal. Augesti (!;. — 8. Foil. 178-195 vo. R. In
nomine domini Sancte ymagines fulgcncij egregij Doctoris. Anf: ymago ambi-
cionis / Ambicio describitur sic . . . Schl.: amort' ortum habuit. Et sic est
finis yniaginum fulgcncij Per manus Johannis pencz presbiteri patauiensis
dyocesis. De valle lacrimarum alias de (ralli Newkirchen prope Lincz et
Freynstat Sub Anno domini MCCCCXXV" in die Sancti Stephani pape . in
ciuitate Rotenman.— 9. Foil. 195 vo— 220 vo. R. In nomine Domini incipit (An-
selmi Cantuariensiy Lucidarins libellus bonus. Anf. : prologus Sepe rogatus . . .
Schl.: honore deturpabuntur Exj)licit . libellus iste tamen bonus sicut et
utilis plus Per manus Johannis pencz De valle lacrimarum In vigilia sancti
Laurencij pii martiris ob quod supplicium regnat in celo est collocatus ad
quod nos perducat qui in celo viuit et regnat Amen / Anno Domini 1425
. ... t, Sor ^ t supemo^ scriptor ... . pocia ^ ,
in vigilia vero S. ., >"te<> i > I'um^ V >> hbn</ . :>tur.
Mor superbo raptor mona
Das Werk ist bekannt unter dem Titel: Elucidarium. — 10. Foil. 221-313 vo.
R. De vita et moribus philosophorum cetcrum ( Walteri Barky) tractatus. Anf. : Multa
que ab antiquis auctoribus . . . Schl.: regeni persaruin. Letatus sum in his que
dicta sunt michi. (Vgl. Gualt. Buriaei Liber de vita et moribus philosophorum.
Mit einer altspauischen Uebersetzung herausg. von H.Kunst, Tubingen 1886,
177. Bd. der Biblioth. des Utter. Vereines in Stuttgart.) —11. Foil. 314-333.
Digitized by VjOOQIC
45
R. Problemata communitcr legi solita circa libros jxiruorum naturalium. Anf. :
Cur est cum oculus . . . Schl : huius libri queris alibi Scriptum Per Johan-
nem pencz De valle lacrimarum alias De Sancti Galli Nevvkirchen Anno sub
domini 1427 In die Sancti Benedicti Abbatis Deo laus et gloria per intinita
secula Amen. Dann Bemerkungen juristischen Inhalts. — 1 2. Foil. 338 vo— 337.
Anf. : Lex naturalis differt a iure forensi . . . Schl. : In format monachum de
sacro framine simul / versus precedentes sunt numero 300 minus 7 et continent
summam tocius decreti ... — 13. Foil. 337—343 vo. R. Isti versus qui secuntur con-
tinent Rubricas V librorum decretalium ordinate a primo incipiendo. Anf. : Prima
tides . consta . rescriptum . consweque . postul . . . Schl. : Septimus sequatur
qui clementinus vocatur Sepe iuriste pro ere Hunt sophiste. Hierauf kirchen-
rechtliche Bemerkungen.
84. Pp. XV. Jahrh. 241 Bll. 4"\ 3 Thll. : 1) Foil. 1-99; 2) Foil.
100-147; 3) Foil. 148-241. 2 Hdd. Holzdeckel in braunem
Kalbl. Rothe Initial en. Auf dem Vorsteckblatte von einer Hd.
des XV. Jahrh. : Liber gloriose virginis marie in Wilhering.
1. Foil. 1—91 vo. R. Conclusiones super 4 libri* sentenciarum. Anf. : In pre-
senti opere erit iste . . . Schl. : duabus alis velabant. Expliciunt questiones. —
2. Foil. 92—99. R. Nota Decern et octo regufas de diuinis nominibus. Anf. : Notan-
dum secundum Jacobum . . . Schl.: se intromittet. Hierauf Bemerkungen fiber
falsche Lehrsatze des Magister sentenciarum. Foil. 97 vo, 99 vo leer. — 3. Foil.
100—142. (Quaestiones theologicue.) Anf. : VTtrum sicut singulis . . . Schl. : quod
est perfeccionis. Foil. 142 vo— 147 vo leer. — 4. Foil. 148—237. (Tractatus de con-
fessione etpoeniUntia.) Anf. : Circa Inicium Huius libelli sunt . . . Schl. : graciarum
acciones in secula seculorum Amen. Foil. 237 vo— 241 vo leer. Auf den Deckeln,
innen, Fragm. eines Missale (XIII. Jahrh.).
85. Pg. XIV.-XV. Jahrh. 129 Bll. 4l". 2 Hdd. Holzdeckel in
braunem Kalbl. 1 messingene Schliesse.
(Quaestiones theologicae.) Anf.: |Q]Va voluntate possit aliquis diligi.
Dico quod non bene . . . Schl. : Alienis alicuius. Am Ende Inhaltsverzeichnis.
Auf den Deckeln, innen. Fragm. eines Psalteriums fXIII. Jahrh.).
86. Pg. XIV.-XV. Jahrh. 105 Bll. 4to. 1 Hd. Holzdeckel in
Schwld.
Moderner Titel : Nokie morales. Anf. : Notandum super illud deum . . .
Schl.: ponunt in creatura Jer. H. Dann ein Index. Auf den Deckeln, innen,
Fragm. eines Psalteriums (XIII. Jahrh.).
H7. Pg. XV. Jahrh. 18« Bll. 4to. 2 Coll. 1 Hd. Holzdeckel in
braunem Kalbl. 1 Lederschliesse. Koth und schwarz gefarbte
Initialen.
R. Incipit lectura super primo sentenciarum Keuerendi magistri Johannis
bramtnart ordinis bcate Marie de monte carmeli. Anf. : VErbum domini super io-
hannem . . . Schl. : conferre dignetur Jesus Christus in celesti gloria Amen.
Am Ende Verzeichnis des Inhaltes.
Digitized by VjOOQIC
46
88. Pg. XV. Jahrh. 171 Bll. 4to. 2 Coll. 1 Hd. Holzdeckel in
Schwld. 2 Lederschliessen. Rothe Initialen.
R. Summa pizani. Anf.: [Qu|oniam vt ait sanctus Gregorius . . . Schl.: ut
dictum est supra Invidia cap. 2. Deo gracias eiusque filio et spiritui sancto.
Hieraut": declaraciones breuiaturarum in hac summa positarum und ein Capitel-
verzeichnis. Am Ende: Explicit summa comciencie de casibus quam compilauit
f rater Bartholomews ordinis fratrum predicatorum in ciuitate ut infra. / Consum-
matum fuit hoc opus in ciuitate pysana per dictum fratrem Bartholomeuni
ordinis predicatorum anno domini MCCCXXX VIIJ die men sis decembris tem-
pore sanctissimi patris et domini Benedicti pape 12. / Predictus autem frater
Bartholomeus compositor huius libri obiit anno domini MCCCXLVIJ die Julij
Cuius anima requiescat in pace amen.
89. Pg. XIV. Jahrh. 318 Bll. 4l". Foil. 3-317 vo. 2 Coll. 2 Hdd.
Holzdeckel in Schwld. Messingene Buckeln. 2 Lederschliessen.
Roth und blau gefarbte Initialen. Fol. 317 von spaterer Hd. :
Ad minores Niirnberge X7 in magna libraria.
R. Incipit stuwmu (de poenitentia) Baimundi (de Pennaforti) cum apparatu.
Anf. : Quoniam ut ait Jeronimus . . . Schl. : et emendet Sit laus patri et filio et
spiritui sancto Amen. Hierauf Verzeichnis des Inhaltes. Foil. 317 vo— 318 vo
leer. Auf den 2 Vorsetzbliittern: Que pena secundum canones sit pro peccatis
singulis iniungenda. Der Vorderdeckel ist von innen init einem Fragm. eines
papstlichen Schreibens (Joh. XXIII) an Rudolf Elsendortier Dyaconus Ratis-
ponensis bekleidet.
90. Pg. XIII. Jahrh. 28 Bll. 4t". 1 Hd. Pappe mit Lederriicken.
Rothe Initialen.
Moderner Titel: Summa menjiciorum. Anf.: Candor est lucis eterne . . .
Abr. schl. : hoc est dubium.
91. Pp. XV. Jahrh. 228 Bll. 41'. Foil. 73-226 vo 2 Coll. 2 Thll. :
1) Foil. 1-72; 2) Foil. 78-228. 2 Hdd. Holzdeckel in Schwld.
Messingene Buckeln. 1 Lederschliesse. Rothe Initialen. Im
Aniange 12 Bll. herausgerissen, am Ende 1.
1. Foil. 1—72 vO. (Summa de sacramentis.) Beginnt im sacramentum or-
dinis : maculam notabilem interat . . . Schl. : videlicet Dominus Jesus Christus
qui cum patre . . . et est finis huius operis sit laus et gloria. Hierauf Inhalts-
angabe. — 2. Foil. 73— 22(ivo. (Hugonis Argentinensis compendium tlieologicac
ceritatis.) Anf.: Veritatis theologice sublimitas . . . Schl.: ipse prestare digne-
tur qui cum patre . . . Vorausgeht ein Index. Foil. 75 und 226 vo: ... *^ te
' , *>oruni * *>or, .>*bri . >-tur. Foil. 75: Dulcia non meminit
superb rapt li moria
qui non gustauit amara. — 3. Fol. 227. R. Sentencie sew Mores Theodocii.
Anf. : PErt'ectus homo est qui . . . Schl. : memores estote. Amen hec Theodo-
cion. Auf dem Vorder- und Ruckdeckel, innen, Fragm. eines Sermo (XII.
Jahrh.). Fol. 228 leer.
Digitized by VjOOQIC
_47_
92. Pp. XV. Jahrh. 251 Bll. 4to. 4 ThlL: 1) Foil. 1-114; 2) Foil.
14B-205; 3) Foil. 206-227; 4) Foil. 228-251. 1 Hd. Holz-
deckel in gepr. blauem Kalbl. ilessingene Ecken, Buckeln
und Schliessen. Rotke Initialen. Auf der inneren Seite des
Ruckdeckels : Honorabili ac discreto viro domino domino
Thome Neyssl socio diuinorum ad sanctum Egidium.
1. Foil. 1—143. Anf.: Sciendum quod omnia . . . Schl. : preces fundat Et
sic est finis sit laus et gloria trinis. Explicit manipulus curutorum (Guidonis dt
monte Botherii) per manus Martini grasler tunc temporis socii diuinorum in
Sarleinspach Sub anno Natiuitatis domini M°. CCCC. x 1 V° XVIII. die Julij
mensis. Foil. 143 vo— 144 vo leer. — 2. Foil. 145—205. (Sermones de tempore.)
Anf. : Sermo dominica In Aduentu Domini / Discite filie sion ... In verbis
propositis . . . Schl. : virtus in sancto spiritu Amen, laus est finire pudor est
incepta perire / Explicit angelicus nomine Christi Amen. Fol. 205 vo leer. —
3. Foil. 206— 214 vo. R. Incipit Speculum Clericorum et primo de baptismo. Ant'.:
Istud est speculum clarum . . . Schl.: dicamus gracias Amen. Istud speculum
sacerdotum per venerabilem et religiosum virum fratrem liermannum de west-
falia sacre theologie Magistrum et expertissimum In iure Canon ico ordinis
tratrum heremitarum sancti augustini (juod ad laudem et honorem sanctissime
trinitatis gloriosissime del genitrieis virgin is marie nccnon eximij doctoris
beati augustini omnium / (pie sanctorum ae electorum dei ad reuereneiam in
Christo sui patris ' ac domini domini Bertholdi episcopi Argentinensis nec-
non/aderudicionemetvtilem int'ormacionem omnium intuencium et precipue
sacerdotum huius itaque speculi inspeetoribus et pcrlectoribus gaudium cum
pace et emendacionem vite et spacium vere peuitencie tribuat rex eterne glorie
amen. Fol. 215 leer. — 4. Fol 216. Ant'.: Sanctus Jcronimus retort de XII bonis
sextus (!) femineis (!) . . . Schl.: inuenta soluit. — u. Foil. 216 vo— 218. R. De
octo turpitudinibus Luxurie. Anf.: Not a species turpitidinis (!)... Schl.: damp-
nabitur et in hoc tiniuiitur octo turpitudines. — 6. Foil. 218 vo— 227 vo. R. Ex-
cerpta ex tracUUu dinketepuhel super exposicione orueionis dominice. Anf. : Si quid
pecieritis . . . Schl.: tuum et tiat. Explicit Exposicio super Dominica oracione
ex dictis Reuerendi Magistri Nicolai de Tinkelspiichel. — 7. Foil. 228— 243 vo.
R. Incipit (Henrici de Hassia) Tractntus de Confessione. Anf. : Tibi dabo claues . . .
Schl.: quedam alia Et sic est tinis. — 8. Foil. 243 vo— 246 vo. R. Sequitur alter
(Henrici de Hassia) tractatns excellent et determinat eciam confess ionem. Anf. :
Nota quod tripliciter potest fieri falsitas . . . Schl.: in statu sempiterno. —
9. FoD. 246 vo— 250. R. Sequitur aliud {Henrici de Hassia) capitulum De confes-
stone. Anf.: Nota quod duplex est confessio . . . Schl.: pro presenti sufticiant
et cetera. Foil. 250 vo— 251 vo leer. Als Vor- und Xachblatt (Pg.) Fragm. von
Gebeten in deutscher Sprache (XV. Jahrh.).
98. Pg. Xm. Jahrh. 246 Bll. 4to. 2 Coll. 1 Hd. Holzrleckel in
Schwld. Rothe Initialen. Auf der ausseren Seite des Vorder-
deckels : Summa virtutum . / De linrza h (?) romparauit earn
pro III (das folgende unleserlieh).
1. Foil. 1 vo— 24.r>vo. Anf.: Prologus in Summam virtutum. Cum circa
vtilia . . . Schl.: nostri celestem hereditatem. Tradatus virtutum (Guiliehni
Digitized by VjOOQIC
48
fPeraldi—Paraldi—PeraUi—dePetra alta — a Pcira, Peyra—de Peyrauta—PcrauUJ
Lugdunensis) explicit Benedictus dominus virtutum qui Incepit et perfecit
AMEN. Vorausgeht em Index. Fol. lro leer. — 2. Foil. 245vo-246. (SermoJ
Anf. : Non habemns hie manentem ciuitatem . . . Schl. : ipse prestare dignetur
qui viuit et regnat deus. Amen. Fol. 246 vo leer. Aufder inneren Seite des
Vorderdeckels : Preter propositum furandi dat locus ausum.
94. Pg. XII. Jahrh. 163 Bll. 4t0. 1 Hd. Holzdeckel in Schwld.
Rothe Initialen.
(S. Bernardi sermones de tempore et de Sanctis.) a) Foil. 3— 79 vo. Sermones
de tempore (38). Anf. : De aduentu domini et sex circumstantiis eius. / HODIE
FRATRES CELEBRAMVS . . . Schl. : intelligentie dona discernere faciat per
eundem etc. — b) Foil. 79 vo— 163 vo. Sermones de Sanctis (33). Anf. : Ut INHA-
BITET gloria . . . Schl. : et amplius earn fuisse. Auf dem Ruckdeckel Fragm.
einer Urkunde; genannt ist Niklas wurffel czu Nusdortf*.
95. Pg. (Foil. 1-36), Pp. (Foil. 37-322). XIV. (Foil. 1-171) und
XV. (Foil. 172-322) Jahrh. 4to. Foil. 37-95, 172-322 2 Coll.
3 Hdd. Pappe mit braunem Kalblederruoken. Rothe Initialen.
Fol. 322 : Dominus Jacobus Abbas Vallis dei (XIV. Jahrh.) /
Iste liber est sanote marie in Wilhering (XV. Jahrh.).
1. Foil. 1—36. (Sermones de tempore et de festis.) Anl'.: Ecce rex tuus venit
tibi In his . . . Abr. schl.: negligenter peragero. Fol. 36 vo leer. — 2. Foil. 37
bis 42. (Erlh'irung des Magnificat.) Anf. : Item creauit earn in sapiencia . . . Schl. :
qui est benedictus in secula seculorum Amen. Dann : Plodo puram papando
papam displodo papillam /Penna non valuit elicit qui scribere nescit. — 3. Foil.
42 vo— 68 vo. (Ascrtisclic Bemcrkungen .) Anf.: Nota decern mirabilia . . . Schl.:
habebit in nouissima. Vorausgeht : Assit principio sancta maria meo. — 4. Foil.
69—169. ( Sermones de tempore.) Anf.: Induamur armalucisLegimusquadruplex. ..
Schl. : Jesus Marie hlius. Foil. 169vo-171vo leer. Hierauf (Foil. 172, 173): casus
reseruati. — 5. Foil. 174—307. R. Sermones Escuhmi (richtig: Nicolai Lucinii de
Asculo.) Anf. : Prologus Dilecto sibi in Clmsto Nycolao . . . Schl. : et terminum
finis ad est operis. Hierauf ein Index. — 6. Foil. 307—322. (Sermones.) Anf.: De
benediccione puelle ad habitum / Preparate corda . . . Docent nos magistri . . .
Schl. : consorcium nos perducat.
96. Pp. XV. Jahrh. 313 Bll. 4to. Foil. 49-301 vo 2 Coll. 1 Hd.
Holzdeckel in Schwld. Rothe Initialen.
1. Foil. 1—145. (Sermones de Sanctis.) Anf.: Sermo In assumpcione vir-
ginis gloriose. Dominus assumpsit . . . Experiencia notum . . . Schl. : super
omnia benedictus in secula seculorum. Amen. Vorher ein Register. Foil. 7—8,
145 vo leer. — 2. Foil. 146—151 vo. (Tractatus de poenitentia et de peccati*.) Anf. :
Summe peniteucie subiectum est . . . Schl. : eorum sunt peccata. Dann : Salue
nepos frater dixit filie sua mater / Verum dicebat quis possit soluere soluat.—
3. Foil. 151 vo— 153. R. Secuntur quedam et vtilia de confessoribiis. Anf.: Scien-
dum est breuiter . . Schl. : penitenciam predictam. Hierauf: penitencia seruata,
casus episcopales et papales. — 4. Foil. 153—278. (Sermones de Sanctis [13 de
Digitized by VjOOQIC
49
s. Bernardo].) Anf. : Sermo de sancto Patre nostro Benedicto. Accipite disci-
plinam . . . Domini et patris preamandi . . . Schl. : benedictus per infinita secula
Amen. Dann Predigtthemata. — 5. Foil. 278—279 vo. R. Sequitur (Arnulfi de
Boeriis) Speculum monachorum. Anf. : Si quis emendacioris vite . . . Schl. : et
sal u us eris. In isto speculo quilibet bonus monachus iugiter contempletur
faciem sui interioris hominis vt sciat ex hoc cognoscere suum profectum siue
defectum. — tt. Foil. 279vo— 285. R. Secuntur miracula valde pulchra et ad creden-
dutn posmbilia que quidem miracula in sermonibus popularibus multos possunt edi-
ficare et corda peruersorum in melius mutare et ad penitenciam peragendum pec-
catorum suorum prouocare. Anf. : Sequitur miraculum. Legitur de quodam milite
qui libenter . . . Schl. : miserabiliter exspirauit. Et sic est tinis miraculorum. —
7. Foil. 285—289. R. Secuntur de Esopo et fabulis eius moraliter fictis contra ca-
lumpniosos et insidiosos et cautos et cupidos \ Actor (!) Eusebius. Anf. : ANno
regni cyri primo . . . Schl. : incertum habeo et sic est finis dictum (!) Esopi. —
8. Foil. 289—290. R. Sequitur Epistola Beati Bemardi abbatis ad Wratislaum
Tllustrem ducem Bohemorum de itincre transmarino. Anf. : DVci Wratislao . . .
Est michi sermo ad uos . . . Schl. : seruare decreta Valete in domino. — 9. Foil.
290-293 vo. R. De duobus pueris constmilibus Amico et Amelio ex gestis eorum
(— Vincentius Bellovacensis, Speculum historiale XXIII, c. 162-166, 169
[vgl. Eug. Kolbing, Zur Ueberlieferung der Sage von Amicus uiul Amelius.
Paul-Braune, Beitrage z. Gesch. d. dtsch. Sprache und Litteratur IV, 271 ft.;
A. Schonbach, Sitzungsber. d. kais. Ak. d. W. in Wien LXXXVIII, 849 ff.J).
Anf.: Temporibus Pipini Regis Francorum . . . Schl.: desiderio Quarto ydus
Octobris. — 10. Foil. 293 vo— 294 vo. (Legenden.) Anf.: De crucicissione yma-
ginis Christi cuius miraculo conuersi sunt Judei quam plurimi narracio mul-
tum delectabilis. Tempore quoque constantini . . . iactari in profunda . . .
Schl.: Sanctis ossibus viduari. — 11. Foil. 294 vo— 298 vo. R. Incipit prologus
Aurelii Augustini de laude psalmorum. Anf. : OMnis scriptura diuinitus . . .
Schl. : exultant cum Christo Amen Explicit per manus fratris vlrici de weys-
senburg professi In Wilharing (!) Ordinis Cysterciensis Patauiensis dyocesis
Anno d. M°CCCC°.XV° In die sancti Egidij abbatis. Dann Ausziige aus den
Vatern. — 12. Fol. 299. R. f rater Bonauentura CardincdU compilauit opus infra
scriptum A quolibet sacerdote ante missam sunt hec preltbanda sunt facienda. Anf. :
Primo interioris decussio . . . Schl. : diuinitatis Christi. Dann : Quisquis ad
altare Christi vis sacrificare / Cor prius exterge sic mundior ad sacra perge. —
13. Foil. 299 vo— 301 vo. (Sermones de tempore.) Anf.: ABiciamus opera tene-
brarum Patres et domini . . . Schl. : salutem perducat. Foil. 302— 318 vo leer.
97. Pg. Xni. Jahrh. 152 Bll. 4to. Foil. l-75vo 2 Coll. 3 Hdd.
Holzdeckel in Schwld. 1 Lederschliesse. Rothe Initialen.
1. Foil. 1— 56 vo. (Sermones de tempore et de Sanctis.) Anf. : Cvm appropin-
quasset Jesus ierosulimam (!) Ewangelium istud . . . Schl.: prestare dignetur qui
cum . . . Hierauf ein Index. — 2. Foil. 57— 75 vo. (Ascetischer Tractat.) Anf. : De
corpore Christi. Hec oblacio soluit . . . Schl. : in diuiciis diffidencia. Fol. 76 ro
leer. — 3. Foil. 76vo— 145vo. (Prediger-Lexikon.) Anf. : Abiciuntur quidam a mun-
do . . . Abr. schl. : ut receptum. Dann Bemerkungen uber Joseph in Aegypten. —
4. Foil. 146— 148 vo. Die Schriftzeichen weggeschabt. Soviel lasst sich beim
blossen Benetzen der Blatter erkennen, dass sie ein Urbar enthielten. Am
Xcnia Benuurdina II. Handschriften - Verzeichnisse II. 4
Digitized by VjOOQIC
50
Schlusse: drurimus roborandum Datum anno domini MCC . . . Septimo . . .
Isti sunt Sancte crucis census in barochia (!)... Fol. 149 leer. — 5. Foil. 150 bis
152 vo (das letzte BL an den Riickdeckel geklebt). (Sermo.) Anf. : Imtroiero (!)
in tabernacula domini . . . Schl. : prestare nobis dignetur.
98. Pp. XV. Jahrh. 168 Bll. 4to. 2 Coll. 2 Thll.: l) Foil. 1-144;
2) Foil. 145-168. 2 Held. Holzdeckel in griinem Schafl. Roth
und griin gefarbte Initialen. Fol. 168: Iste liber est fratris
Vlrici Jagor ordinis predicatorum.
1. Foil. 1— 123vo. Anf.: OVra appropinquasset Jesus ierosolimis . . . et
venisset . . . Schl. : in media quadragesima. Expliciunt expositions ewangeliorum
dominicalitmpercirculumanni. deo gracias. Per manus fratris Andree de lewbna
Anno domini M° C° C° C° C° IX0 in die sanctorum martirum Johannis et pauli. -
2. Foil. 123 vo— 125 vo. R. Sermo de concepcione beate oirginis. Anf. : [SJemen ce-
cidit in terram bonam . . . Schl. : idem benedictus in secula seculorum. Amen. -
3. Foil. 125 vo— 140 vo. Anf.: Magnificat ... In istis verbis . . . Schl.: perducat
qui sine fine viuit et regnat Amen. Explicit exposicio Magnificat anima mea etc.
Foil. 141— 144 vo leer. — 4. Foil. 145— 168vo. (Homiliae.J Anf.: Non est arbor bo-
na.. . Dicit beatus gregorius . . . Schl. : seruare dignetur Jesus Christus etc.
Auf dem Nachsetzblatte Fragm. einer Verordnung, bctreftend die fratres pre-
dicatores und fratres minores.
99. Pp. XV. Jahrh. 454 BU. 4to. 3 Thll. : 1) Foil. 1-226 ; 2) Foil.
227-884 ; 8) Foil. 835-464. 4 Hdd.
1. FolL 1— 217 vo. (Sermones de tempore et de Sanctis.) Anf.: In Sancti
Andree sermo / VEstigia secutus est pes meus . . . Secundum vulgares dici-
tur . . . Schl. : tamquam dies hesterna que preteriit Rogemus o d etc. Dann
Inhaltsangabe. — 2. Foil. 217vo— 222. R. De Dedicacione ecclesic. Anf. : Egressus
Jesus perambulabet (!)... Christus qui ouem . . . Schl. : pro peccatis omnium
nostrum Quod vobis etc. Hierauf einige Stellen aus Boetius, Seneca, Aristo-
teles, dem hi. Augustin und Bemerkungen zu den Evangelien vom 2. Sonntag
im Advent bis zum ersten Sonntag nach Weihnachten. Foil. 222 vo— 226 vo
leer. — 3. Foil. 227—325 vo. (Sermones in concilio ConstantienM habiti.) 1) Foil.
227— 228 vo. R. Dominica prima in aduentu domini. Anf.: SOluite et adducite
michi . . . Quia inter cetera animalia homo dicitur . . . Schl. : Michi viuere
Christus est et mori lucrum ad quam (!) etc. — 2) 228 vo— 230. R. Dominica se-
cunda. Anf. : CVm videritis hoc fieri . . . Secundum doctrinam philosophi . . .
quoniam ipsorum est regnum etc. — 3) Foil. 230—231 vo. R. Dominka Tercia.
Anf. : ECce ego mitto angelum . . . Secundum quod ait sanctus thomas . . .
Schl.: nichil vlterius desiderare preter. — 4) Foil. 231 vo— 233 vo. R. Dominica
quarta. Anf. : EGo vox clamantis . . . Inter cetera que periculosa . . . Schl. :
neque vllus dolor erit vltra Rogemus. — 5) Foil. 233 vo-235vo. R. Dominica
5ta. Anf. : ECce positus est in ruinam . . . Ad sensum videmus . . . Schl. : prima
ad quam nos per. — 6) Foil. 235 vo— 236 vo. R.'Dominica 6. Anf.: GKRacia dei
erat . . . Secundum sentenciam philosophi nichil agit . . . Schl. : in futuro glo-
riam tribuendo etc. — 7) Foil. 236 vo— 238 vo. R. Dominica 7*«. Anf'. : DEscen-
dit cum eis in Nazareth . . . Secundum quod patet intuenti . . . Schl. : verba
Digitized by VjOOQIC
51
summe dulcediriis fugiet etc. — 8) Foil. 238vo— 240. R. Dominica 8. Anf. : MAni-
festauit gloriam suam . . . Secundum sentenciara philosophi . . . Schl. : eorum
peccatorum etc. — 9) Foil. 240—2^1 vo. R. Dominica norm. Anf. : VAde sicut cre-
didisti . . . Secundum quod videmus in hominibus . . . Schl. : quia qui credere et
baptizari. — 10) Foil. 241 vo— 244. R. Dominica decima. (Sermo Johannis Hugnetti
de Metis [vgl. Walch a. a. O. I, 3, XXXVIIIJ.) Anf. : FActa est tranquillitas ma-
gna . . . Secundum sentenciam philosophi tinis motus . . . Schl. : nomen tuum
deus benedictum in secula ad quam tranquillitatem. — 11) Foil. 244— 245 vo.
R. Dominica vndecima. Anf. : TRiticum congregate in horreum meum Secundum
philosophum locus et locatum . . . Schl. : Benedicta horrea tua. — 12) Foil. 245vo
bis 247. R. Dominica 12. Anf. : Volo huic dare ... Si aliquis dominus reciperet . . .
Schl. : vult Quorum mercedem. — 13) Foil. 247— 249. R. Dominica 13 sexagesima.
Anf. : CEcidit in terrain bonam . . . Secundum philosophum Materia est propter
tbrmam . . . Schl. : accipit et vitam eternam. — 14) Foil. 249—251. R. Dominica 14
In quinquagesima. Anf. : IVssit ilium duci . . . Consweuerunt domini mundi. . .
Schl. : perdidimus per peccatum primi parentis etc. — 15) Foil. 251—253. R. Do-
minica 15 Invocauit. Anf. : ANge.lus (!) accesserunt Si quis diligenter inspi-
ceret . . . Schl. : faciat nos participes. — 16) Foil. 253— 254 vo. R. Dominica 16 Re-
miniscere. Flat tibi sicut vis . . . Inter ceteras enim virtutes . . . Schl. : duceret ani-
mam suam ad gloriam. — 17) Foil. 254 vo-256. R. Dominica 17. Anf. : REuertar
in domum meam ... Secundum sentenciam philosophy vnusquisque habet...
Schl.: veDi in mundum iterum relinquam etc. — 18) Foil. 256-258. R. Domi-
nica 18. Anf. : ABiit Jesus trans mare ... Si quis vellet inquirere . . . Schl. :
per tidem etc. — 19) Foil. 258-260. R. Dominica 19. Anf. : VIdit et gauisus est . . .
priuacio solis materialis . . . Schl. : Intra in gaudium domini tui etc. — 20) Foil.
260—261 vo. R. Dominica 20. Anf.: ET eum desuper sedere fecerunt . . . Se-
cundum sentenciam philosophij et ad sensum . . . Schl. : Sede a dextris meis. —
21) Foil. 261 vo— 264. R. Dominica 21. Anf. : SVrrexit non est hie . . . Secundum
doctores sanctos hec est . . . Schl. : hec requies mea. — 22) Foil. 264—265 vo.
R. Dominica 22. Anf. : A Vfer (!) digitum tuum . . . Consweuerunt iudices secu-
lares . . . Schl. : eterne glorie meruit recipere. — 23) Foil. 265 vo— 267. R. Domi-
nica 23. Anf.: EGo agnosco patrem . . . Duo sunt genera. . . Schl. : dyadema super
caput eius. — 24) Foil. 267-269. R. Dominica 24. Anf. : VEnit hora eius . . . Con-
swetudo investigancium et scire volencium . . . Schl. : nos liberauit. — 25) Foil.
269—271. R. Dominica 25. Anf. : VAdo ad eum . . . Secundum philosophum vnum-
quodque perfectum . . . Schl. : ad quas nupcias etc. — 26) Foil. 271—273. R. Domi-
nica 26. Anf. : RElinquo mundum . . . Secundum philosophum . . . locus debet
esse . . . Schl. : post mortem per gloriam. — 27) Foil. 273—275. R. Dominica 2a(\).
Anf. : CVm venerit horam (!) eorum . . . Secundum philosophum tres sunt . . .
Schl.: ad quam filiacionem nos. — 28) Foil. 275— 277. R. Dominica xxvuj. Anf.:
PAcem Relinquo vobis . . . Conswetudo boni patris est . . . Schl. : dilectis suis
sompnum. — 29) Foil. 277—279. R. Dominica xxix. Anf.: Hie venit ad Jesum...
Secundum sentenciam beati Gregory . . . Schl. : vbi nox sicut dies illuminabi-
tur. — SO) Foil. 279— 280 vo. R. Dominica 30 Dominica ipsius penthecostis. Anf. :
POrtabatur ab angelis in sinu (!)... Conswetudo est ut quando . . . Schl. : et
vitam eternam. — 31) Foil. 280vo-282. R. Dominica 31. Anf.: GVstabit ce-
nam . . . Secundum quod communiter tenent . . . Schl.: ad quam sanctitudi-
nem. — 32) Foil. 282—284. R. Dominica 32 dominica 3. Anf. : COngratulamini
4*
Digitized by VjOOQIC
52
inichi . . . Conswetudo perdencium aliquam rein . . . Schl. : quod vobis digne-
tur. — 38) Foil. 284—286 vo. R. Dominica 33 dominica 4. Anf. : Mensuram bonam
et confertam . . . Conswetudo mercatorum est . . . Schl. : in octaua collacione
ad quam. — 34) Foil. 285 vo— 287 vo. R. Dominica 34 dominica 5. Anf. : IN verbo
tuo laxabo rethe (!)... Deus omnipotens creator . . . Schl. : dextram maiestatis
in excelsis. — 35) Foil. 287 vo— 289 vo. R. Dominica 35. Anf. : Offers munus .
tuum ante altare . . . Quia naturalis via . . . Schl. : vultus mei et deus meus. —
36) Foil. 289vo— 291. R. Dominica 36 dominica 7. Anf. : ACcipiens septem panes
gracias agens Inter cetera que sunt deo . . . Schl. : quod est (1. : et) nobis pre-
rare (1.: parare). — 37) Foil. 291—293. R. Dominica 37 dominica vnj. Anf.: Ipse
intrabit in regnum celorum Conswetudo regura temporalium . . . Schl. : vo-
luntatem patris mei ad quod etc. — 38) Foil. 293—295. R. Dominica 38. Anf. :
SCio quod facio ut cum amotus . . . Homo sapiens non solum debet . . . Schl. :
in eterna tabernacula. — 39) Foil. 295—297. R. Dominica 39 dominica x. Anf. :
Domus mea domus oracionis . . . Conswetudo est dominorum mundi . . . Schl. :
quod est vita eterna. — 40) Foil. 297—298 vo. R. Dominica xl dominica xj. Anf. :
Descendit hie iustificatus . . . Secundum sentenciam Aristotelis vnumquodque
resoluit . . . Schl. : per gloriam quam nos. — 41) Foil. 298 vo— 300. R. Dominica
xlj. Anf. : BEne omnia fecit Secundum sentenciam philosophi diuerse cause . . .
Schl. : et non est transgressus. — 42) Foil. 300—301 vo. R. Dominua xlij. Anf. :
FEcit misericordiam in ilium . . . quando aliqua persona esset in carcere . . .
Schl. : curam eius egit. — 43) Foil. 301 vo— 303 vo. R. Dominica xhij. Anf. :
SVrge vade quia fides tua . . . Quando aliquis esset debilis . . . Schl. : salua facta
est anima mea. — 44) Foil. 803 vo— 305. R. Dominica xlmj. Anf. : SAlomon
coopertus est sicut vnum ex istis . . . Inter cetera que consweuerunt homi-
nes . . . Schl. : coopertus est pallio celi. — 45) Foil. 305—307. R. Dominica xlv.
Anf. : OCce (!) defunctus offerebatur . . . Secundum sentenciam philosophi . . .
triplex diuersitas . . . Schl. : Jucem claritatis sue videbimus. — 4G) Foil. 307
bis 309. R. Dominica xlvj. Anf.: AMice ascende superius . . . Inter cetera que
requiruntur . . . Schl. : ad celestia ad que etc. — 47) Foil. 309— 311. R. Domi-
nica xlrij. Anf.: SIlius(l.: Fllius) eius est Quando aliqua videmus fieri...
Schl.: sancti Israel regis nostri etc. —48) Foil. 311— 312. R. Dominica xlvnj.
Anf. : SEde a dextris meis . . . Et tanguntur tria que ibi . . . Schl. : palpebris
meis dormitacionem etc. — 49) Foil. 312—314. R. Dominica xlix. Anf.: TVr-
rexit (1. : SVrrexit) abiit in doraum suam . . . Sunt aliqua que appetunt . . . Schl. :
domo tua domine ad quam nos perducat. — 50) Foil. 314—815 vo. R. Dominica
I dominica 20. Anf. : OMnia parata sunt . . . Sic enim in regno alicuius tempo-
ralis . . . Schl. : ad recipiendum eum. — 51) Foil. 315 vo— 317 vo. R. Dominica 1j
dominica xix (!). Anf. : J Am autem eo descendente occurrerunt serui ei . . .
vt tradunt antiqui . . . Schl. : ascendit super occasum dominus nomen 1111. —
52) Foil. 317 vo— 319. R. Dominica lij dominica 22. Anf.: TVnc vocauit ilium
dominus suus . . . Quoniam racionalis esset multuin . . . Schl. : ad quam voca-
cionem. — 53) FolL 319—322. R. Dominica luj. Anf. : C Vius est ymago . . . Con-
svetudo dominorum mundi est . . . ascribantur ipsa pro tanto. — 54) Foil. 322
bis 328 vo. R. Dominica Imj. Anf. : VEni impone manum tuam ... Sic enim
ad sensum videmus . . . Schl. : quod te quod nobis prerare (1. : parare). —
55) Foil. 328 vo— 825 vo. R. Dominica Iv. Anf. : IPse enim sciebat quod esset
faefcurus . . . Secundum sentenciam philosophi non potest tendere in finem . . .
Digitized by VjOOQIC
53
Schl. : ad quod regnum nos Chris tus perducat Amen / Et sic est finis huius
opens / Expliciunt sermones speciales de animabus per circulum anni per
dominicas collectos (!) In Sinodo Constanciensi. Hierauf ein kurzes Register.
Foil. 326-334 vo leer. — 4. Foil. 335-454 vo. (Sermones de Sanctis.) Fast nur
Legendensammlung. Anf. : TRIa sunt necessaria proponendo sermonem . . .
SchL : cui honor sit laus et gloria per infinita secula seculorum AMeN.
100. Pg. XIV. Jahrh. 122 Bll. 4to. 1 Hd. Holzdeckel in gepr.,
braunem Kalbl. Eothe Initialen. Nach Fol. 44 eine Lage
(wahrscheinlich von 10 BU.) herausgeschnitten.
1. Foil. 1— 118vo. (Das Baumgartenberger Formelbuch.) Zunachst der
Tractat iiber die salutatio (nach der Ausgabe Baerwalds S. 4—19) mit einem
Prologe: R. Incipit Tractatus in for mas salutacionum sine modos. Anf.: [C]Vm
secundum diuersas diuersarum nacionum . . . Schl. : licet extraordinarie. Dann
Inhaltsangabe des folgenden. Fol. 13. R. Incipit formularius in artem dictandi.
Pars principalis prima. Ant'.: Ad habendam preclaram . . . (= Baerwald S. 1).
Schl. : ad grates et inerita debitorum . Datum et scriptum anno domini M° .
CCC . XX . Deinde post et ante festum natiuitatis est scriptus iste liber. —
2. Foil. 118vo— 122vo. R. Incipiunt qucdam prouerbia seu reguU iuris. Anf. : BEne-
ficium ecclesiasticum non potest . . . Abr. schl. : simplicitatem suam ad. Auf
den Deckeln, innen, Fragm. eines Antiphonale (XII. Jahrh.).
101. Pp. XV. Jahrh. 236 BU. 4to. 6 Thll. : 1) Foil. 1-96; 2) Foil.
97-108 ; 3) Foil. 109-188 ; 4) Foil. 189-212 ; 5) Foil. 213-232;
6) Foil. 233-236. Etwa 5 Hdd. Holzdeckel in rothem Sehaff.
1. Foil. 1— 27 vo. R. Incipit (Henrici de Hassia [Jacobi Gruytrodii? Gerardi
van Vliedcrlhoven?]) tractatus bonus qui intitulatur cordials. Anf.: Memorare no-
uissima . . . Sic dicit Augustinus . . . Schl. : ac nouissima prouiderent. Explicit
cordiale. — 2. Foil. 27 vo— 57. R. Sequitur tractatus bonus de tribus essencialibus
seu substancialibus personarum religiosarum. Anf. : Amice comoda michi . . . Schl. :
castissimus in secula seculorum. Amen. Hierauf: Te deum laudamus ... —
3. Foil. 57 vo— 81. Anf. : Honorabili et discreto viro . . ., wie Nr. 43, 10. Am Ende :
Anno domini MCCCCVII in die sancti Georij. — 4. Foil. 81 vo— 96 vo. (Tracta-
tus depeccatis.) Anf. : Licet multa dampnanda secuntur. . . Schl. : immonicioni-
bus non acquiescere et est finis huius tractatuli Si (!) laus et gloria Christo. —
5. Foil. 97— 108vo. (Kalendariam mitdengewohnliclien Tabcllen [fur 1420—1507] und
mit erldutemden Anmerkungen.) Eingestreut Memorialverse uber Phlebotomie
(Prima dies vene sit tibi moderacio cene . . .), kirchliche Feste (Sex sunt ad
puri bis sex sunt usque philippi). Am Ende : Anno milleno centeno bis minus
vno / Sub patre ruperto cysterciensis nascitur ordo, einige Verse aus dem Re-
gimen sanitatis scholae Salernitanae (Quahior humores in corpore predomi-
nantur . . .) und Memorialverse iiber die Adventzeit (Andre festo vicinior or-
dine quOuis . . .). — 6. Foil. 109—113. R. Sermo laudensis episcajn Constancie pro-
nunciatus. Anf. : [BJOnus pastor animam . . . suam tradet . . . Et in ewangelio
hodierno . . . Schl.: deus per infinita secula amen. — 7. Foil. 113—120. R. De
laude crucis Eabanus metrice. Anf. : O crux que summi es noto dedicata tro-
pheo . . . Schl. : Rabanum memet clemens rogo Christe tuere O pie Judicio etc.
Hierauf' prosaische Excerpte aus Rhabanus Maurus, De laudibus s. crucis und
Digitized by VjOOQIC
54
andere ascetische Bemerkungen. — 8. Foil. 120 vo— 121 vo. Flores Hugonis de
sancto victore. Zum grossten Theile Ausziige aus dem Speculum monasticae
disciplinae. Anf.: Quatuor sunt precipue . . . Schl. : spacium tenninatur. —
9. Foil. 121 vo— 130 vo. R. Flores Hugonis defulieto. Anf. : larga est infirmis . . .
Schl. : unusquisque leget. Eingestreut Excerpte aus Richardus de s. Victore. —
10. Foil. 130vo— 134vo. R. Richardus de sancto victore. Anf. : De more contempla-
cionis et eius ascensu. / Magna altitudo sciencie . . . Schl. : seipsuui palpans.
Hierauf ein Excerpt aus den 4 Biichern des Hugo de Folieto. — 11. Foil. 135
bis 140vo. R. Flores beati [Rseudo-] Bernardi de meditacione hominis circa se. Anf. :
Multi multa sciunt . . . Schl.: et summum bonum. Vgl. Nr. 110, 12. — 12. Foil.
141—144 vo. R. Flores beati AnscJielmi Cantuariensis episcopi. Anf. : Excita nunc
anima . . . Schl. : oranem oftensionem. / Expliciunt flores beati Anschelmi Can-
tuariensis episcopi. — 13. Foil. 144 vo— 160. R. Flores beati Jeronimi presbiteri.
Anf. : De vita Monachi ad rusticum / nichil est christiano felicius . . . Schl. : neces-
sariam satisfaccionem. — 14. Fol. 160 vo— 163 vo. R. Salutacio beati Bernardi ad
beatam virginem mariam super salue regina. Anf. : f A]D salutandam virginem . . .
Schl.: remittendis nobis peccatoribus. — J 5. Foil. 164—166. R. Laus marie.
Anf.: [N]On est quod me . . . Schl.: inftrmitas roborans. Fol. 166 vo leer. —
16. Foil. 167— 188 vo. Anf.: Lucerna pedibus meis . . . Schl.: ainicoque dilec-
tissimo. / Explicit opus dictandi / fratris wolfgandi j De swans / larga manus
Christi benedic dona que dedisti / Nos deus et mensam potum benedicat et
escam. Hierauf eine Tischregel (Sit modus in dapibus benediccio leccio tem-
pus . . .) und Bemerkungen iiber Rom, die mit Tinte uberstrichen sind. Fol.
167 (nach dem Prologe; : O Maria pia sis mecum in via / Roma manus rodit si
non valet rodere odit/Dantes exaudit non dantibus hostia claudit / Gracia
magnatum nescit habere statum. — 17. Foil. 189— 190 vo. R. Flores Senece.
Anf. : ad lucilium / Non prodest cibus . . . Schl. : precessit et racio. — 18. Foil.
191—205. (Proverbia Salomonis et Ecclesiastes.) Anf.: |P|Arabole salomonis
filii . . . Abr. schl. : magis quam erat. Dann : In dem gut trost mir mein gemut. —
19. Foil. 205 vo— 207. R. Incipit lamentacio beati Anschelmi amisse castitatis. Anf. :
O anima mea anima . . . Schl. : es benedictus in secula Amen. — 20. Foil. 207
bis 208 vo. R. Sequitur Augustinus de honcstatc mulierum. Anf.: fNjerao dicat
fratres . . . Schl.: plena est terra Amen. — 21. Foil. 208 vo— 209 vo. R. Lamen-
tacio anime peccatricis. Anf. : [SJuccurre michi deus mens . . . Schl. : tibi gloria
per infinita secula seculorum. Hierauf der Anfang eines Tractates pro solacio
et exhortacione Monachorum bonorum. Fol. 210 ro leer. — 22. Fol. 210 vo. R.
Regimen sanitatis (SalernitanumJ. Anf. : Anglorum regi soribit scola salerni . . .
Schl. : concubitum potum nimium cum sangwine motum. — 23. Foil. 211—212.
R. Aliud regimen. Anf. : Surge mane cito spacium perge sero . . . Schl. : Mensi-
bus . r. datis in petris ne sedeatis. Dann Verse de saluia (Lumiua cor cerebrum
confortat saluia spasmum . . .). de galgano (Galganum calidum siccum sic
dicitur esse . . .), de cincibre (Cinciber siccum calidum sic dicitur esse . . .), de
muscato (Muscatum sale conditum de corde repellit . . .), de cairopholo (Cairo-
folus sumptus de mane capud |!] bene purgat. ..), de sinapo (Sinapum calidum
siccum sic dicitur esse . . .), de iunipero (Juniperi genera sedena dant tibi
dona . . .), de raphano (Raphanus humidus calidus cum sale conditus . . .). —
24. Fol. 212. R. Regimen contra infeccionem pestilenticam. Anf.: Omnis autem
volens . . . Schl. : aures et nares. Hierauf Recepte, Ter quinquagenos canit
Digitized by VjOOQIC
55
David ordine psalmos / Versus sex mille sexcentos sex tenet ille /, Memoria
viuorum, Memoria mortuorum. — 25. Foil. 213—214. R. Tractates de Antiehristo.
Anf. : [D]E antiehristo scire volentibus . . . Schl. : omnibus incognitum est. —
26. Foil. 214— 219 vo. Anf. : [SJAnctus anshelmus longo tempore . . . Schl. : vir-
gini gloriose. Explicit anshelmus de passione dominica. Hierauf Bemerkungen
theologischen Inhalts. — 27. Foil. 219vo— 226vo. R. In jCipit noua summapeni-
tencialis. Anf. : [I]sayas dicit . . . Schl. : posset ad humanam. Dann Ausziige aus
Aristoteles' nikom. Ethik. — 28. Foil. 227-228 vo. (Sermones.) Anf.: Vas elec-
cionis michi erit iste . . . hec / verba dixit . . . Schl. : tetigit Rogemus. Fol. 229 ro
leer. — 29. Foil. 229 vo-232 vo. R. De Officio misse. Anf. : PRerogatiuas pluri-
mas habet . . . Schl. : laceremus dentibus nostris. — 80. Foil. 282vo— 236vo. (Epi-
stolae.) a) Anf.: Baldach . . . Magno sacerdoti Romanorum . . . Orthodoxe
fidei . . . Schl. : permanebis redditurus. Datum in Babylonia ciuitate nostra
opulentissima Anno natiuitatis nostre XXX Regni vero XIX. — b) Anf.: Cle-
mens . . . Soldano . . . Candor lucis eterne . . . Schl. : demerita puniantur.
Hierauf Excerpte aus Aristoteles, Eth. nicom. Auf dem Vorderdeckel, innen,
Fragm. eines Breviariums (XII. Jahrh.).
102. Pp. XV. Jahrh. 228 Bll. 4ty. 2 Thl.: 1) FoU. 1-115; 2) Foil.
116-228. 1 Hd. Holzdeckel in rothem Schaff. Rothe Initialen.
1. Foil. 1— 115vo. R. Incipit (llugonis de s. Victore [Cod. S. Florian. XI,
164, 4] V Thomae Bradioardini [Cod. S. Florian. XI, 97, 2] V Petri de Ciperia [Cod.
Run. 32]? Johannis PitJisani [Hain 11, 1, 162] V) Tractatus moralis de oculo. Anf.:
Si diligenter voluerimus . . . Schl. : sine fine viuit et regnat Amen. Explicit
Tractatus inoralis De oculo. Inhaltsaugabe. Fol. 1 vo leer. — 2. Foil. 116—228.
R. Incipit QuadriiKirtittAs Apologeticus Cirilli (AUxandrini [vgl. Fabricius, Bibl.
Graeca VIII, 589]) Episcopi. Anf. : Secundum Arlstotelem . . . Schl. : his digestis
quieuit. Explicit Quadripartitus Apologeticus Cirilli Episcopi. Dann ein Re-
gister. Am Ende desselben: Et sic est finis Tabule super Apollogeticum /
Quadripartitum Cirilli Episcopi collecte et compilate per fratrem Johannem
Alczheim professum in Brunbach in Studio haidelbergensi / Anno Domini etc
M° CCCC0 XXXV0 Sexta / feria post festum sancti Mathie Apostoli in Car- /
nispriuio. Foil. 221 vo, 227 vo, 228 vo leer. Als Vorsetzblatt eine Wilhering be-
treftende Urkunde von 1433, 4. April.
lOS. Pp. XV. Jahrh. 252 Bll. 4to. 4 ThlL: 1) FoU. 1-12; 2) FoU.
13-120; 3) Foil. 121-240; 4) FoU. 241-252. 4 Hdd. Holz-
deckel in Schwld. 2 Lederschliessen. Rothe Initialen.
1. Foil. 3— 12vo. R. Tractatus de vita contemplatiua. Anf. : De vita contem-
platiua super quam . . . Schl.: margine positum. Foil. 1— 2vo leer. — 2. Foil.
13— 66 vo. R. Hainricus de palma (rich tig: Balma) de triplici via ad sapienciam.
Anf. : In nomine tuo ihesu (!)... Schl. : aliqua cogitacione preuia . Explicit
mistica theologia vel Hainricus de palma de triplici via ad sapienciam. —
8. Foil. 66vo— 78vo. R. Bonauentura. (Itinerarium mentis in se ipsum [S. Florian.
Cod. XI, 30, 4].) Anf.: ECce descripsi earn tibi tripliciter . . . Cum omnis scien-
cia . . . Schl.: necessitas requirit. — 4. Foil. 78 vo— 81. (Formula honestae vitae.)
Anf. : Petistis a me frater . . . Schl. : corona in domino. — 5. Foil. 81 vo— 104 vo.
Digitized by VjOOQIC
56
(S. Bonaventurae itinerarium mentis ad Deum.) Anf. : In principio primum prin-
cipium . . . Schl. : populus fiat fiat. Amen. — 6. Foil. 104 vo— 116 vo. R. Incipit
liber hugonis de sancto victore Be oracione. Anf. : Primum capitulum de duplici
consideracione in oracione / QVo aftectu quoue studio . . . Schl. : ara cordis
adoletur. Dann Inhaltsverzeichnis. Foil. 117-121 vo leer. — 7. Foil. 122-233vo.
R. Informacio tabule exposicionis symboli apostolorum. Anf. : PRo tabula ex-
posicionis symboli . . . Schl. : saluatorem omnium Qui tecum viuit . . . Amen /
Explicit exposicio Symboli Apostolorum Magistri Johannis / MarienWerder
venerabilis doctoris Studii pragensis / Finitus est liber per manus fratris
vlrici In Wilhering / professi Anno domini M°. Quadringentesimo vicesimo
tercio In / vigilia Natiuitatis gloriose virginis Marie. — 8. Foil. 283 vo— 240 vo.
R. Plura de sequenti materia Require in primo sextemo libri. Anf. : Et sciendum
quod humana anima . . . Schl. : bonus hec Augustinus Si lacius placet legere
de hac materia require In Malogranato libro / tercio Capitulo quadragesimo
sexto. — 9. Foil. 241—252. R. Sequitur de probacione Spiriluum Magistri Jo-
hannis de Gersano / Cancelarii parisiensis cum aliquibus remediis j contra Spiri-
tuales temptaciones. a) Anf.: PRobate spiritus si ex deo . . . Schl. (Fol.246 vo):
omnia que dicta sunt. - b) Anf. (Fol. 246 vo) : AD honorem dei dicam . . . Schl. :
iuuante ipsas superabis. Fol. 252 vo leer. Als Vorsteckblatt (Pg.) Fragm. einer
Wilhering betrettenden Urkunde (1416); auf deiu Nachblatte (Pg.,): Forma
absolucionis Magistri Bartholoniei egregij doctoris, Forma absolucionis do-
mini Angeli abbatis de Runa und Fragm. einer vom „Abbte Jacob ze Wilhe-
ring" (1419) ausgestellten Urkunde.
104. Pp. XV. Jahrh. 206 BU. 4to. Schreiber: Fr. Ulrich, Profess
von Wilhering. Holzdeckel in Sehwld. 2 Lederscldiessen.
Rothe Initialen.
1. Foil. 1—7. R. Incipit tractates de corpore Christi multum bonus et sub-
tilis. Anf. : Ad honorem corporis . . . Schl. : doniimca sufh'ciant Amen Doo gra-
cias. Vorher Index. Fol. 1 vo leer. — 2. Foil. 7—26 vo. R. Scquuntur questiones
bone et vtiles de sacramento cukaristie ex tercio libro Summe conf'cssorum titulo
XXIV dt sacramentis iterandis et non itcrandis. Anf.: Videndum est de euka-
ristie . . . Schl. : maiori crisma ministro. Concordat Thomas. 3. Foil. 27—33.
R. Incipit tractatus Bonaucnture de corpore Christi et prcparacionc ad dcuotom
sumpcionem eiusdem ritamque celebraciunem mistcrij misse. Anf.: Ad honorem
gloriose . . . Schl. : michi prestare dignetur Amen. Explicit tractatus Bonauen-
ture de corpore Christi et preparacione ad deuotam sumpcionem eiusdem ri-
tamque celebrandam misterij misse. 1425. — 4. Foil. 33— 49. R. Incipit Trac-
tatus siue disjmtacio Consciencic et racionis magistri (Mattliaei) de kracouia sacre
theologic professoris de eclebracione misse seu sacra communione. Anf. : Multorum
tam clericorum . . . Schl.: benedictus Amen. Explicit tractatus de corpore do-
mini Magistri Mathei de Cracouia. — 5. Foil. 49 vo— 68 vo. R. Incipit Speculum
puritatis et mundicie tractatus bonus. Anf. : Quoniam fundamentum et ianua. . .
Schl. : qui viuit et regnat Amen. Explicit tractatus bonus de confessione qui
intitulatur Speculum puritatis editus per magistrum Matheum de kracouia sacre
theologie professorem. tinitus Anno domini 1425. — 6. Foil. 68 vo— 70 vo. R.
Sequuntur quedam notabilia pulchra et vtilia. Anf. : Latitudo sacre scripture . . .
Schl.: Ideo sacra scriptura. — 7. Foil. 70 vo— Tj. R. Sequitur oracio edificatoria.
Digitized by VjOOQIC
57
Anf. : Fuit quidam papa . . . Schl. : deus in secula seculorum Amen. — 8. Foil.
72 vo— 84. R. Incipit tractates de decern preceptis domini editus per Magistrum
Johannem de Gersano Cancellarium vniuersitatis parisiensis tempore concilii Con-
stanciensis doctoris eximij. Anf. : Christianitatis suus qualiscumque zelator . . .
Schl.: benedictus in secula seculorum Amen. Explicit tractatus primus. —
9. Foil. 84—88 vo. R. Sequitur tractatus secundus. Anf. : Quisquis a morte pec-
cati . .. Schl.: tucius dimittuntur. Explicit tractatus secundus. — 10. Foil.
88 vo— 91. R. Sequitur tercius tractatus (de arte moriendi) multum edificatorius.
Anf. : Si veraces fidelesque . . . Schl. : observatur et sic est finis huius operis.
Explicit tractatus de generalibus nostre fidei principiis decern preceptis aliis-
que multum vtilibus ad salutem. — 1 1. Foil. 91— 102. R. Incipit tractatus bonus
de hijs que requiruntur ad veram confessionem. Anf. : Notandum quod fideles . . .
Schl.: hoc significatur per vngueutum. — 12. Foil. 102 vo— 113. R. Secuntur
qucstiones subtiles et multum vtiles. Anf. : Restat nunc ut . . . Schl. : monasterium
retrudendus etc Amen et sic est finis. — 13. Foil. 113vo— 117. R. Distinccio
Baymundi de confessiane. Anf. : Hanc distinccionem lucidain . . . Schl. : et tamen
de illo. — 14. Foil. 117vo— 126. R. Sequitur compendium confessionis breue et
bonum. Anf.: Confessor circa penitenciam . . . Schl.: ins suum prosequi pos-
sunt. Fol. 124vo: Innocencius papa de satisfaccione confitenciuin. — 15. Foil.
126—181 vo. R. Secuntur qucstiones bone et t'tilcs ex summa confessorum lib. Ill
Ut. XXXI III de penitenciis et rcmissionibus et hie questio prima est ibidem questio
CXXV. Anf. : Que penitencia sit pro peccatis . . . Schl. : satisfaccionis iniunccio.
Dann Bemerkungen dogmatischen Inhaltes. Fol. 182 leer. — 16. Foil. 183 bis
186 vo. R. Contra certos urticatus hussitorum collccta per magistros quosdam
Wiennenses ad instanciam domini Cardinalis Placmlini. Anf. : Jussit reuerentis-
sima (!) vestra paternitas . . . Schl. : in secula benedictus Amen. Foil. 187 bis
206 vo leer. Als Vor- und Nachblatt Fragm. von Withering betreffenden Ur-
kunden (1423, 1424).
105. Pg. XIII. Jabrh. 85 BU. 4to. 2 Thll. : 1) Foil. 1-27 ; 2) Foil.
28-85. 2 Hdd. Holzdeekol in Schwld. Eothe Initialen.
1. Foil. 1—27. R. Incipit tractatus virtutum. Anf.: Nunc quedam vicia...
Schl.: erudit et disciplinat. Vorher Index. Fol. 27 vo leer. — 2. Foil. 28-85 vo.
(Expositions morales.) Anf. : AQua spiritui sancto . . . Schl. : in torra viuen-
cium. Als Vorblatt Fragm. eines Visitationsrecesses, Hohonfurt betreffend
(1381); als Nachblatt Fragm. eines Schreibens des Abtes Hermann von Wil-
hering an den Abt Johannes von Citeaux. Auf demVorderdeckel, innen, Fragm.
biblisch-exegetischen Inhalts ; auf dein Riickdeckei, innen, Bruclistiick eines
Breviariums (XII. Jahrh.).
106. Pp. XV. Jahrh. 226 Bll. 4*. 2 Hdd. ; Foil. 1-220 von Konrad
Paesdorfer. Holzdeckel in Schwld. Vgl. Archiv f. osterr. Gesch.
LXXII, 284 ff. ; Studien und Mittheilungen aus dera Bened.-
und dem Cist.-Orden 1890, 104 ff.? 275 tf.
1. Foil. 1— 48 vo. Anf. : fCJirca iniciuin tractatus de modo dictandi et com-
ponendi litteras Est notandum primo quod ipse . . . Schl. : ad 14 dies. Occ. Wit-
hering, Gramersteten, Engelszell. — 2. Foil. 49-103. R. Incipit Alia Beihorica
multum vtilis. Anf.: [SJTephanus Jiiscus de sontino Juueni peritissimo ... Got
Digitized by VjOOQIC
58
helff vns Deus nos adiuuet Deus sit nobis adiumentum . . . Schl. : mutuo fac
diligas Ex venecijs etc. Et sic est finis huius operis kl. January 1460. — 3. Foil.
108 vo— 108 vo. (Ein FormeWuch.) Anf. : Sigismundus . . . Rex Romanorum . . .
Illustribus principibus per totain almaniani . . . Cum secundum creatorem . . .
Schl.: prosequi oportunis Datum bononie / 1460. — 4. Foil. 109—1 18 vo. R.
Incipit Alia JRethorica pro epistolia formandis. Ant'.: COnquestus es mecum . . .
Schl. : et amor verus. Fol. 119-120 vo leer. - 5. Foil. 121-214. (Ein Formel-
buch.J Anf.: Sanctissimo in Christo patri . . . Schl. : duximus appendendum.
Datum in prefato monasterio nostro de Sancta cruce duodecima die Mensis
Maij Anno* domini etc. (14) LXXXVII0. Occ. Aldersbach, Baumgartenberg,
Citeaux, Ebrach, Engelszell, Fiirstenzell, St. Georgenthal, Gotteszell, Heils-
bronn, Heiligenkreuz, Hohenfurt, lbs, Langheim, Lilienfeld, Marienberg,
Monasterium Felicis Vallis (Seligenthal), Monasterium S. M. de Strata, Mo-
rimond, Neuberg, Raitenhaslach, Reun, Sausenstein, Schlierbach, Sittich,
Stams, Victring, Walderbach, Waldsassen, Wiener - Neustadt, Wilhering,
Zwettl. Foil. 214 vo-226 vo leer.
107. Pp. XV. Jahrh. 222 Bll. 4to. 1 Hdd. Holzdeckel init Schwldr.
Auf'der innereii Seite des Vorderdeckels: Iste liber est Andree
de piseno.
R. Tractatus de supjjosHcionibus, de ampliacionibus et appellacionibiis, de syl-
logismo, de dUUeetica. Anf. : Circa tractatum de supposicionibus . . . Schl. : coniu-
gacione inutili. tuiit (!; feliciter quartus tractatus philosophic . anno 89. Dann:
Grammaticus purus equitat cum principe solus . Vt genus et spes (!) cogantur
ire per pedes . Joseph diirniczer australis. Hierauf Eintraguugen verschie-
denen Inhaltes, zum Theile in Versfonn (In cratere meo thetis est iuncta
lieo . . .).
108. Pg. XIV. Jahrh. 87 Bll. 41'. Foil. 1-9 vo, 38-87 2 Coll.
8 Thll.: 1) Foil. 1-9; 2) Foil. 10-37; 8) Foil. 88-87. 2 Hdd.
Holzdeckel in gepr. Schwld. Koth und blau geiarbte Initialen.
1. Foil. 1—7. R. Dcquinquc viis que sunt leccio colkicio nueditacio de deo et
contempkieio. Anf. : Qtialia uis tibi . . . Schl. : non contraxit. — 2. Foil. 7vo— 9vo.
R. Incipit Regula mncti Augustini. Anf.: Hec sunt que precipimus . . . Schl.:
in tentacionem ne inducatur. Dann Excerpte aus dem hi. Augustin. — 3. Foil.
10—37 vo. R. Liber Innocencii pape de misteriis missamm. Anf. : Tria sunt in qui-
bus . . . Schl.: continuo censui subscribendum. Hierauf Bemerkungen uber
sacerdotalis oido. — 4. Foil. 38—4 1 vo. R. Incipit sum ma Beumundi de Peni-
tencia et eonfesbione. Anf. : Penitencia est ut ait ambrosius . . . Schl. : stude sem-
per orare. Explicit. — 5. Foil. 42— C5. R. Iractatutsdc mrtutibuset viciia. Anf. : Quo-
niain ut apostolus . . . Schl. : regnat in secula seculorum amen. — 6. Foil. 65vo
bis 66 vo. R. Hunc librwn expomit Seneca (richtig: Marti nus Dumiensis) Nobi-
lismnus orator ad galienum quemdam amicum suum contra omnes impetus et machi-
namenta fortune fecit autem istum sub dyalogo ut sit senms conquerens et racio con-
fortans. Liber autem iste et seusuum maiestate et eloquii claritate et scntenciarum
breuitate re fidget. Incipit liber Luciuni Senece. Anf. : Licet cunctorum poetarum
carmina . . . Schl. : ista feiicitas rare. Explicit tractatus de remediis foriuitorum
amEN. — 7. FolL 67— 68 vo. Anf,: Omne peccatum est accio . . . Schl: libuit
Digitized by VjOOQIC
59
licuit . amen. Explicit libellus [Pseudo-J sendee de moribus. — 8. Foil. 68 vo— 70.
R. Incipit tractatus Senece (richtig : Martini Dumiensis) de quatuor virtutibus.
Anf.: Quatuor virtutum species . . . Schl.: puniat ignauiam. Explicit Senece
de quatuor virtutibus. — 9. Foil. 70—78 vo. R. Incipit liber cassiodori de vera
amid da. Anf. : Quoniain diminute sunt . . . Schl. : reatus eliminet ameN. Ex-
plicit tractatus Cassiodori de vera amicicia. Dann Bemerkungen iiber con-
fessio et oracio und Ausziige aus den hh. Vatern und der hi. Schrift. — 10. Foil.
78 vo— 87 vo. R. Libei' Augustini defide ad petrum. Anf. : Epistolani fill petre . . .
Abr. schl.: Ita enim ista. Auf dem Vorderdeckel, innen, ein undatierter Erlass
an die Geistlichkeit des Decanates G-allneunchirchen.
109. Pp. XI. Jahrh. 102 Bll. 4to. 2 Thll.: 1) Foil. 1-11 ; 2) Foil.
12—102. 1 Hd. Holzdeckel in gepr. Schwld. 2 messingene
Schliessen. Rothe Initialen.
1. Foil. 1—8. (Conversio s. Afrae et puclUirum eius.) Anf.: APVD PRO-
VINCIAM RlvTIAM IN C1V1TATE AVGVSTA Narcissus ... Schl.: in afra
prosequamur. 2. Foil. 8—11. (Passio s. Afrae martyr is.) Anf.: APUD PRO-
V1NC1AM RET1AM in ciuitate augusta cum christianorum . . . Schl.: deus in
secula seculorum. amen. — 3. Foil. 12— 8;">. (Vitas. Udalrid episcopi Augustani.)
Anf.: BONE 1G1TUR MEMORIAE ODALRICUS . . . Schl. : in futurum geue-
rationibus. — 4. Foil. 85 vo -102 vo. (Miracula s. Udalrid.) Anf: POST COM-
MEMORATIONEM PREClOSi thesauri ... Schl. : sine hue in secula seou-
loruni. amen. Auf dem Vorsetzblatte von spiiterer Hd. : Vita Sancti Odalrici et
Sancte afr§.
HO. Pg. XIII. Jahrh. 129 Bll. 4l\ 3 Hdd. 2 Thll. : 1) Foil. 1 bis
85; 2) Foil. 36-121). Pappe mit braunem Kalbldr.
1. Foil. 1— 24 vo. R. Incipit vita Sancti Edmundi Episcopi Cantwiriensis.
Anf. : Excellentis ingenii et fecunde facundie oratores . . . Schl. : abstinentie
nexibus alligauit. -*- 2. Foil. 25— 33 vo. R. Incipit planctus beate virginis Marie
editus a bcato Jeronimo. Anf. : Quis dabit capiti raeo aquam et oculis . . . Schl.:
cum Jesu filio tuo Qui tecum etc. Foil. 31-33 unterbrochen durch eine Otnelia
orienis (!) iiber die Worte : In illo tempore . Maria stabat ad monumentum . . .
Anf.: Amor faciebat earn stare . . . Schl.: non est derelicta a te. — 3. Foil. 34
bis 40. R. Incipit passio Margarete mrginis. Anf: Beata margareta erat theo-
dosii filia . . . Schl. : memoretur ante dominum nostrum Jesum Christum cui
est honor et gloria et potestas in secula seculorum amen. Explicit passio
Beate margarete virginis. — 4. Fol. 40. R. Sermo in natale domini Sermo beati
Bernhardt abbatis. Anf: Hodie fratres karissimi Chris tus natus . . . Schl.:
reformationis domini nostri Jesu Christi qui etc. — 5. Foil. 40 vo— 43 vo. R.
Sermo beati augustini Episcopi de incarnatione domini. Anf: Castissimum Marie
uirginis uterum . . . Schl. : dicaris saluatoris qui uivit etc. — 6. Foil. 44—77 vo.
R. (S. Bertiardi sermones) super ewangelium Missus est ungelus (von spiiterer
Hand). In illo tempore in annuntiatione sancte Marie. Anf. : Missus est angelus
gabriel . . . Schl.: deuotissime destinaui. — 7. Foil. 77 vo— 78 vo. R. In vigilia
assumptionis sancte Marie (sermo Bedae Venerabilis). Anf. : In illo tempore extol-
lens uocem quedam . . . Magne deuotionis . . . Schl. : audiamus et faciamus. —
Digitized by VjOOQIC
60
8. Foil. 78 vo— 79 vo. R. Sermo de assumptione Sancte Marie. Ant'. : ADEST di-
lectissimi fratres . . . Schl. : iilius matrem reiiquid (!). — 9. Foil. 79 vo— 99. R.
Sermo beati Jeronimi presbiteri de assumptione beate Marie. Anf. : COgitis me o
Paula . . . Schl. : appareatis in gloria amen. Explicit sermo s. Jheronimi presbi-
teri de assumptione Sancte Marie. — 10. Foil. 99—102. R. Incipit expositio
super cantica (das folgende ausradiert). Anf. : Optimo magistro librorum . . .
Abr. schl. : Dicitur ergo. Fol. 99 am Rande von spaterer Hd. : Incipit expositio
in libellum qui dicitur sigillum Sancte Marie. — 11. Foil. 102—117. R. Incipit
expositio Uonorii (Augustodunensis) super cantica canticorum. Anf.: Osculetur
me osculo oris sui. Quem reges et prophete . . . Schl. : omnes filii dei. FoL 117vo
leer. — 12. Foil. 118-129. R. Libellus (das folgende Wort verloscht) beati Bern-
fiardi(\in rich tig) abbatis. Anf. : Multi multa sciunt . . . Schl. : deum glorie qui cum
deo patre etc. Das "Werk ist bei Mabillon (Opp. S. Bern. Paris. 1719, II, 332 ff.)
gedruckt unter der Aufschrift: Meditationes piissimae de cognitione humanae
conditionis. In den Hss. finden sich die Titel : De contemptu niundi, De con-
temptu mundi per modum contessionis s. orationis, De miseria huius mundi,
De contemptu mundi s. de cognitione hominis interioris, Confessio, Liber s.
tractatus de interiori homine, Summa. Als Verfasser werden ausser Bernhard
Augustinus und Hugo de s. Victore genannt (vgl. Hugo Schmid a. a. O. 145).
Fol. 129 vo : O maria pia sis mecum semper in via (XV. Jahrh.).
ill. Pg. XIII. Jahrh. 197 B1L 8T°. 1 Hd. Pappe mit braunem
Kalbldr. Rothe Initialen. Iin Anfange und am Ende ver-
stiimmelt.
(Brcviarium.) Die Psalmen fehlen. Proprium de tempore. Hymni. Pro-
prium sanctorum (Magdal.— Andreas apost.j. Commune sanctorum. Dann : Oft*,
dominie, et fer. post epiphan. Kein Off. s. Bernardi.
112. Pg. XV. Jahrh. 4(>5 Bll. 8V". 1 Hd. Holzdeckel in gepr.,
rothem Schaii. Roth und blau gefarbte Initialen.
(Brcviarium.) Kalendarium. Invitatoria. Hymnus fer. ad vigil. Psalmi.
Hymni. Proprium de tempore (Pfingst. — letzt. Sonnt. nach Pfingst.). Pro-
prium sanctorum (Potentian. — Catkarin.). Commune sanctorum. Off. dedic.
eccl., ss. Cornelii et Cypriani. Tabula de historiis. Suffragia. Benedictiones.
Fol. 465: rinitus est breviarius iste per iohannem Seidenfaden. Anno domini
M°.CCCC°lXXIIIJ0. Sabbato post corporis domini nostri Jesu Christi. Orate
pro scrip tore. Kein Off. s. Bernardi.
113. Pg. XV. Jahrh. 507 Bll. 8vo. 2 Hdd. Pappe mit braunem
Lederriicken. Rothe und blaue Initialen.
(Breviarium Cister dense.) Kalendarium. Proprium de tempore et de
Sanctis (Agnes — Syl vest.;. Psalmi. Cantica. Hymni. Benedictio aquae. Visitatio
infirmorum. Lectiones. Fol. 206 Off s. Bernardi (20. Aug.).
114. Pg. XIII. (Foil. 1-241 vo) und XIV. (Foil. 241vo-247)
Jahrh. 247 Bll. 8vo. 3 Hdd. Holzdeckel in Schwld. Roth, blau
und gnin verzierte Initialen. Nach Fol. 84 fehlt 1 Bl.
(Breviarium Cisterciense.) Kalendarium. Proprium de tempore (Adv. —
25. Sonnt. nach Pfingst.). Proprium sanctorum (Agnes — Silv.). Commune
Digitized by VjOOQIC
61
sanctorum. Cantica. Hymni. Exorcismus salis et aque. Visitacio infirmi. Lec-
ciones, darunter (Fol. 245) De sancto Wernhardo. Hymni. Dann Bemerkungen
fiber Rubriken. Fol. 161 Off. s. Bernardi (20. Aug.).
115. Pg. XIV. Jahrh. 286 Bll. 8**. 1 Hd. Pappe mit brauneni
Kalbldr. Rothe Initialen.
(Breviarium Cister dense.) Kalendarium. Proprium de tempore (Adv. —
Sabb. s.). Proprium sanctorum (Steph. Pro torn. — Annunt. B. M. V.). Commune
sanctorum. Cantica. Hymni. Abr. schl.: tibi domine. Ad boras. Fol. 75 vo
von anderer Hd. : Anno domini M0CCC°LXIIII0 (?) sub regimine Johannis
abbatis rratres Rugerus et Johannes. Fol. 278 vo: Ego Rugerus de Lintza
MCCCXXVHI. Kein Off. s. Bernardi.
116. Pp. XIV. Jahrh. 32 Bll. 8™. 1 Hd. Pappe in Schwld. Rothe
Initialen.
(Passio D. N. J. Chr. secundum Matthaeum, Marcum, Lucam.) Abr. beg. :
In illo tempore Dixit Jesus . . . Abr. schl. : et tu aliquando.
117. Pg. XIV. Jahrh. 60 Bll. 8vn. 4 Hdd. Holzdeckel in gepr.
Schwld. Rothe, blaue und griine Initialen. Fol. 9vo der Ge-
kreuzigte zwischen Johannes und Maria.
(Missale.) Praefationes. Canon. 12 Messen (In adv. dom. — In festo Corp.
Chr., De sancto Job. Bapt. — In festo saucte Catbarine, Missae de B. M. V. et
de s. Cruce). Orationes. Missae de Requiem. Gloria. AmEnde: Finis adest
operis . mercedem posco laboris. Dann Collecten und misse de concepcione
B. M. V. Foil. 42 vo-43 vo : De sancto bernhardo abbate.
118. Pg. XVII. Jahrh. 36 Bll. 8vo. 1 Hd. Pappe in gepr., schwarzem
Leder. Auf der ausseren Seite des Vorderdeckels : 6GAZW/
1618. Sehr nette, roth, griin und blau verzierte Initialen.
(Processionale Cister dense.) Am Scblusse : protitendi forma sub beatis-
sima patris Benedicti Regula, DE PATENAE ET CAlicis consecratione,
DE BENEDICTIONS SACERDOtalium indumentorum in genere et cuius-
libet indumenti, maparum (!) altaris, corporalium. Dann von spaterer Hd. :
Processio in festo S. Patris nostri Bernardi. Fol. 1: ANNO 1. 6. 17. / SUB
REGIMINE RE / uerendissimi ac Nobilis Domi/ni D. Georgij Cenobij Hila-
riensis / vigilantissimi Abbatis frater/Nicolaus Prausser professus / in Eborah
scripsit / Amor meus Cbristus.
119. Pp. XVII. Jahrh. 70 Bll. 8™. 1 Hd. Pappe in Pg. mit Gold-
pressung. Prachtvolle, roth und griin gefarbte Initialen.
Fol. 1 umzieht ein reich ornamentierter Rabmen die Worte: Animi Syn /
ceri Symbolum. Hoc / PROCESSIONALE j Ad I Felix faustumque noui anni,
Natalis ac Praesulatus Auspidum REVERENDISS1MO IN Christo Patri
ac Domino Domino ' CASPARO HILAR I j ensis Monastery Electo Ab/bati
dignissimo, Domino suo ob j servandissimo, amoris et / obseruantiae ergo offert j
dedicatque humilis / Monachus j F. Augustinus Kempff / Professus ibidem. Anno
1639. Foil. 40vo— 42vo. Processio in festo D. Bernardi. Foil. 58— 70 vo leer.
Digitized by VjOOQIC
62
120. Pg. XIIL Jahrh. 116 BU. 8T°. 1 Hd. Holzdeckel in Schwld.
Scheme, vorwiegend roth und blau verzierte Initialen. Prov. :
Eichstadter Diocese.
(Pmlterium.) Kalendarium mit Besegnungen und einem Gebete in
deutscher Sprache. Psahni. Cantica. Litaniae. Deutsche Randbemerkungen,
theilweise uberein9timmend mit den Germania XXVII (1882), 339—350, ver-
ofientlichten.
121. Pg. XII. Jahrh. 87 Bll. 8yo. Holzdeckel in gepr. Schwld.
Roth und gelb gefarbte Initialen. Fol. 87 vo: Liber sancte
Marie WilherinGeN (XIIL Jahrh.).
1. Foil. 1—32. Anf. : Incipit prologus alchwini super VII psalmos Sanc-
tissimo patri . . . Sclil. : est regnum celorum. — 2. Foil. 32 vo— 41 vo. R. Sertno
alquini ad pueros. S. Martini de confemone pecatorum. Anf. : Dilectissimis in
Christo filiis . . . Schl. : perpetuam in celis. Explicit senno alchwini leuite de
confessione peccatorum. — 3. Foil. 42-69 vo. R. Incipit summa de catholica fide.
Anf.: DEI FILIVS QVEM propria . . . Schl.: et expaueram. — 4. Foil. 69 vo
bis 72. R. De Rede aninie. Anf. : Quidam sedem anime . . . Schl. : coniuncta esse
videatur. — 5. Foil. 72 vo -78. R. Deposicione corporis humani. Anf. : Procerum
anima . . . Schl.: seruiret creatori. — 6. Foil. 78— 87 vo. R. Incipiunt interpre-
tacionesnotarum. Anf. : Diuersas notas maiorum . . . Schl. : spiritus contribulatus.
Dann Beinerkungen dogniatischen Inhalts und: Hie liber talis tam paruus
tarn manualis Sunt tria que nullus poterit nisi conferat usus. / Scribere per-
fecte. uersus componere recte. Edocta lingua, doctos certare latina.
122. Pp. Anfang des XV. Jahrh. 158 Bll. Etwa 6 Hdd. Pappe
mit braunem Kalbldr. Roth und blau verzierte Initialen.
1. Foil. 1—73. Anf. : Ille Rex et propheta . . . Schl. : regnas per infinita se-
cula seculorum Amen. Explicit exposicio Cassiodori super Septem psalmos peniten-
ciales valde vtilis et deuota. Foil. 73 vo— 74 vo leer. — 2. Foil. 75—87. (Expositio
psalmorum.) Anf. : Eripe me de inimicis . . . Schl. : eiecti sunt de templo. —
3. Foil. 87 vo— 100 vo. (Sermones d* festis.) Anf.: Vten czass wyssed . . . Schl.:
gest v wierze navczen. Foil. 101— 102 vo leer. - 4. Foil. 103—118. (Theologische
und pkilosophixche Definitional.) Anf. : Theologia est sciencia pro naturato . . .
Schl. : oracionum tuarum participem. — 5. Foil. 118 vo— 123 vo. (Expositio psal-
morum.) Anf.: Beatus vir qui . . . Schl.: katholica integra. — 6. Foil. 124—128.
R. Incipit Prolofjus Aurclii Augustini de Uiude psalmorum. Anf. : Omnis scrip-
tura . . . Schl.: exultant cum Christo Amen. — 7. Foil. 128 vo— 138vo. (True-
tatus asceticus.) Anf..- Ecce descripsi earn . . . Cum omnis sciencia . . . Schl. :
status contemplacionis. — 8. Foil. 138 vo— 139 vo. R. Cassianus offert nobis tres
uocacion&s quibus vocamur ad perfeccionem vite. Anf. : Notandum quod tres . . .
Schl. : uel emissius exequeremur. Dann ein Excerpt aus dem hi. Augustin. —
9. Foil. 140—147. R. Nota Speculum pecatorum mlde utile et motiuum ad sui ipsius
cognicionem. Anf. : Quoniam fratres karissimi in via . . . Schl. : secula seculorum
Amen. Explicit speculum pecatorum. Vgl. 43, 11.— 10. Foil. 147—151. R. Et
sequitar Jam Itegula contra Conscienciam erroneam. Anf. : Scire debes quod acer-
bissime ... Schl.: nobis hoc ysidorus. — 11. Foil. 151— 158 vo. R. Sermo de
Angelis et sex in qmbm boni liomines conformes sunt angelis. Anf. : Exibunt An-
geli in consummacione . . . Abr. schl. : pectus et ubera.
Digitized by VjOOQIC
63_
128. Pg. (Fol. 1-35), Pp. (Pol. 36). XVII. Jahrh. 36 Bll. 8T°. 1 Hd.
Weicher Umschlag aus Pg. Roth, blau und griin verzierte Ini-
tialen.
(Processionale Cisterciense.) Fol. 1 : ANNO 1. 6. 15 SVB REGIMI / ne
Reuerendissimi / ac Nobilis Domini Domini Georgij / Cenobij Hilariensis uigi-
lantis/simi Abbatis f rater Nico : / Prausser professus in / Eborah scripsit /
Amor meus Christus. Fol. 24 vo Otf. s. Bernardi.
124. Pp. XV. Jahrh. 201 Bll. 8ro. Foil. 1-15, 44-80 vo 2 Coll.
3 Thll.: 1) Foil. 1-15; 2) Foil. 16-148; 3) Foil. 149-201.
4 Hdd. Holzdeckel in Schwld.
1. Foil. 1— 8vo. Anf. : Audite fratres karissimi salutiferam . . . SchL :
plena est terra Amen, finitur augustinus de honestate mulierum. — 2. Foil. 9 bis
15 vo. R. Flores philosophy e vtriusque morally et naturalis. Anf. : ex prima metha-
phisice. Omnes homines . . . Schl. : precessit et racio. Dann Index. — 3. Foil.
16— 24 vo. (Tractatus de arte rhetorica.) Anf. : GRandia qui bella nescis sutferre
pudicus. . .Schl.: aret ista. Dann : modi inueniendi rigmos (!) und Angabe des
Grundungsjahres von Orden und Klostern. Occ. abbac. de pontiniaco (1114),
clareuallensis (1115), monast. Morimundi (1116), Ebracense (1126), Runense
(1 129), fontis salutis ( 1 132), Lanchem 1 1 32), Nepomuk (1144), Alderspach (1 145),
Willering(1146), sancte Corone (1261), furstoncel (1231), Celle dei (1250), alto-
vadi (1259), furstenueld '1263), Wallis dci (1335. — 4. Foil. 25-34 vo. (Biblia
pauperum.) Anf.: Sex prohibet peccant . . . Schl.: mors ycanoris et est finis
huius. Dann: articuli pessimi heresiarche . . . Johannis wiklef. Fol. 26 Memo-
rialverse fiber plage egiptiace (Sangwis ran a culcx . . .). — 5. Foil. 35—42. R.
Incipit compendium cronicarum sub nouo tesUnnento. a) R. Apostolici et gesta eorum.
Anf. : Anno XLII imperii augusti . . . Schl. : Paschalis M. C. Hunc hainricus im-
perator cum cardinalibus retro curia captiuauit. — b) Imperatores et gesta eorum.
Anf.: Octauianus regnauit . . . Schl. : Wonczeslaum regcm bohemorum depo-
suerunt. Dann Bemerkungen iiber amicus triplex. Foil. 42 vo— 43 vo leer. —
6. Foil. 44—61. R. Incipit libellu.s de hereticis et eorum erroribus a fratre Binhera
compilatus. Anf.: Audistis quia antichrist us . . . Schl.: non scribantur Amen, et sic
est finis de Erroribus hereticorum. Dann 2 regimina sanitatis und Verse iiber
saluia, galganus, cinciber, muscatum. cairopholus und sinapum, alle gleich
jenen in Nr. 101, 23. — 7. Foil. 61— 80vo. R. Incipit tractatus bonus de honesta et
religiom vita. Anf. : Vnusquisque religiosus . . . Schl. : de partibus premii et est
finis laus tibi Christe. — 8. Foil. 81—111. R. Incipiunt dictamina quedam bona
et vtilia de comite de marchione. Anf. : Principi circumuallato . . . domino h. tali
marchioni . . . Schl. : executo vestris sigillis sigillatas. Datum Anno domini
M° CCC° LXXIII. die natiuitatis marie Amen Expliciunt correctoria Dybini
vna cum priuilegiorum fonnis tam temporalium quam perpetuorum. Foil.
lOlvo— 103vo leer. — 9. Foil. 111—115. R. Sequuntur iam correctoria bona. Anf.:
Et primo de filio ad patrem. Genitori sibi quibusuis . . . Schl. : talis mille Amen
Dolamen. — 10. Foil. 115 vo— 127. R. Epistolaris dictaminis quoddam amicabile
quoddam inimicum. Anf. : Littere amicabiles sunt . . . Schl. : post festum pen-
thecosten domino laus. Expliciunt correctoria bona Reuerendi Magistri plonis.
Digitized by VjOOQIC
64
1st vielleicht Magister Polonus — Matthaeus de Cracovia (vgl. Millauer, Bei-
tr&ge zur Gesch. der Prager Universitat 13) gemeint? —11. Foil. 127vo— 133vo.
(Ein Formelbucli.) Anf. : Nisi nornen rei scieris . . . Schl. : Anno domini die talL
Occ. Ebrach, Engelszell, St. Qotthard, Hohenfurt, Kaisersheim, Langheim,
Neuberg, Salem, Scalic, Wilhering. Foil. 134-148 vo leer. - 12. Foil 149 bis
201 vo. R. Indpiunt dicta questionum magistri durandi super quartum senten-
ciarum. Anf. : Samaritanus quidarn . . . Schl. : nidior pena et sic patet Super
quartum Sentenciarum. Vorher Bemerkungen de confessione; nachherFragm.
eines Briefes. Auf dem Vorderdeckel Fragm. einer Urkunde (1400).
125. Pg. XIV. Jahrh. 128 Bll. 8vo. 2 Coll. 2 Thll. : 1) Foil. 1-57 ;
2) Foil. 58-128. 1 Hd. Holzdeckel in Schwld. Roth und blau
verzierte Initialen. Fol. 1 von spaterer Hd. : Liber Theodorici
Rysichei Germani J. V. doctoris. Diese Worte finden sich auch
in vielen Incunabeln der Stiftsbibliothek verzeichnet, zumeist
im Vereine mit dem Namen des Caspar Zinner (vgl. Hs. 21).
Letzterer gehort einer spateren Zeit an.
1. Foil. 1—57. Ant.: Incipit prologus beati Ambrosij Episcopi Mediola-
nensvi in libros scriptos de officii? / Non arrogans uideri . . Schl. : instructions
conferat Explicit. Fol. 57 vo leer. — 2. Foil. 58— 128 vo. Anf.: Tantumne opini-
onis . . . Schl. : semper et in omnia secula amen Explicit exaemeron beati am-
bro&ij archiepiscopi. Auf den Deckeln, innen Fragm. eines kirchenrechtlichen
Tractates (XIII. Jahrh.).
126. Pp. XV. Jahrh. 38 Bll. 8vo. 1 Hd. Pappe mit Lederriicken.
Rothe und blaue Initialen.
1. Foil. 1—28. R. Lofiica Incipit Mfagistri] pauli p [ergutensis] . Anf.:
OMNES QUI ALIORUM . . . Schl. : gloriose Marie intemerate Virginis Amen
amen. Fol. 29 leer. — 2. Foil. 30— 32 vo. (Pauli Pergulensi* libellus de sensu di~
viso et comjwsito.) Anf. : CUM SEPE NVMERO COGITarem . . . Schl. : omnis
populus amen amen amen. Foil. 33— 38 vo leer.
1ST. Pp. XIV. Jahrh. 89 Bll. 8™. 2 Hdd. Holzdeckel in rothem
Schafl. Rothe Initialen.
1. Foil. 1—26. R. Indpiunt Extrauagantes domini Benedicti pape XII.
Anf. : Constitucio prima de visitacionibus. / Benedictus . . . Schl. : publicatum
Actum Auione in palacio nostro . . . pontificatus nostri Anno 4°. Expliciunt
extrauagantes domini Benedicti pape XII exemplate et compilate Anno domini
MCCC.XLVI in Octaua Epyphanie domini. — 2. Foil. 26vo-53vo. (Compen-
dium iuris canonici.) Anf. : Saluatoris gracia misericorditer adiuuante . . . Schl. :
8. 9. Occidat. — 3. Foil. 54—60. R. Casus nouellarum. Anf. : Cum in multis . . .
Schl. : frequencius exerceri. / Expliciunt nouelle. — 4. Foil. 60—81 vo. R. Trac-
tatus de causis in corpore detreti (Gratiani). Anf. : Submissorum versuum acci-
ones . . . Schl. : coniugium . Deo gracias . verte folium propter videre. Dann
Gliederung des decretum Gratiani, Bemerkungen iiber die casus beneticiales
und Memorialverse iiber die cause in corpore decreti (Tempora labuntur . . .). —
5. Foil. 81vo-88. R. Nunc submittamus de decretorum veritate dicturi. Anf. : Disce
Digitized by VjOOQIC
65
quod humanum ius diuinumque uocetur . . . Schl. : Quinta confirmat ieiunia
laude coronans. Sit laus et gloria Christo. Foil. 88 vo— 89 leer.
128. Pg. XH. Jahrh. 141 Bll. 8V". 1 Hd. Holzdeckel in Schwld.
Rothe Initialen. Fol. 1 Zeichnung eines Gitters. Fol. 140 vo:
Liber sancte MArie de hilaria (XDI. Jahrh.).
R. Incipit exposicio . S.ieronimi presbiteri . super lamentaciones ieremie pro-
phete. Anf. : HA.besin lainentacionibus . . . Schl. : dei comprehenduntur Explicit
exposicio sancti ieronimi prespiteri.in lamentaciones JEREMIE. Dann Feder-
proben. Fol. 141 vo leer. Auf dem Vordordeckel, innen, Fragm. eines gramma-
tischen Tractates ; auf dem Riickdeckel Bruchstiick theologischen Inhalts.
120. Pg. XIII. Jahrh. 200 Bll. 8vo. 1 Hd. Pappe mit braunem
Kalblederriicken. Rothe Initialen.
1. Foil. 1—34. R. Incipiunt sentencie diuerse . quarum concordancie secun-
dum alphabetum sunt notate. Anf. : Jeronimus . Aput dominum . . . Schl. : bona
voluntate. — 2. Foil. 34 vo— 132. (S(Tmones de tempore.) Anf. : Dominica in ad-
uentu domini prima / matth. XX°I capitulo. Cum appropinquaret Jesus . . .
Ewangelium istud . . . Schl.: oculos Jesus etc. DEO GRACIAS. Fol. 132 vo
leer. — 3. Foil. 133—199. (Sanctorum vitae et miracula.) Abr. beg.: Jesum Chri-
stum dominum et saluatorem . . . Agricole et vitalis . . . Abr. schl. : in hora
mortis. Dann von spaterer Hd. : Miraculum de sancto thoma apostolo. Foil. 197,
199 vo bis 200 vo leer.
130. Pg. XIII. Jahrh. 29 Bll. 8V". 2 Coll. 1 Hd. Pappe in Schwld.
Rothe Initialen.
1 . Foil. 1—28 vo. Anf. : De ARTE dictandi breviter et lucide secundum
usum . . . Schl. : et turris fortitudinis ERIGATUR. Explicit summa poncii
(rich tig : Ludolfi de Hildesheim fvgl. Grotefend, Archiv des hist. Vereines fur
Niedersachsen 1871,87 ff.J). Qui me scribebat Renlinus nomen habebat.Wolue-
linus. Dann einige Verse (Primo reum index citet et post hoc liber illi . . .) und
Bemerkungen iiber das hi. Kreuz und die Tugenden Mariens. — 2. Foil. 28 vo
bis 29 vo. R. Sermo. Anf.: Que est ista . . . conuenientissime maria . . . Schl.:
sanatrix adiutrix. Hierauf Bemerkungen de confessione und tres status homi-
nis und Briefanfange (von spaterer Hd.).
131. Pg. XIII. Jahrh. 172 Bll. 8vo. Foil. 3-134 2 Coll. 2 Hdd.
Holzdeckel in gepr., braunem Kalbl. Rothe Initialen.
1. Foil. 1— 138 vo. R. Bona collecia secundum ordinem alphabeti pro sermo-
nibus. Anf. : Abhorrere Creatura irracionabih's . . . Schl. : pre timore nimio. Vor-
her Index. Foil. 184 leer. — 2. Foil. 135-189. (Cpncordantiae V. et N. T.) Anf. :
Aaron egreditur . . . Schl.: corde pacihci. — 3. Foil. 139 vo— 172 vo. (Sermones
de tempore.) Anf. : Veniet desideratus . . . Quoniam ad misericordiam perti-
net . . . Abr. schl. : cogita. certe quia. Auf dem Vorderdeckel, innen, Fragm.
eines Psalteriums (XIII. Jahrh.) ; auf dem Riickdeckel, innen, Fragm. eines
Missale (XII. Jahrh.).
Xeni* Bernardina II. Hantfechriften Ver/eichnisse II. 5
Digitized by VjOOQIC
06
132. Pg. XIII. Jahrh. 101 Bll. 8vo. Fol. 81 vo 2 Coll. 3 Hdd. Holz-
deckel in Schwld. Rothe Initialen. Im Anfange verstummelt.
1. Foil. 1— 8vo. Anf.: Quid superbis terra . . . Abr. schl.: demum con-
traria. Zum grossten Theile Excerpte aus Pseudo-Bonacentura, Profectus relir
gt08orum. — 2. Foil. 9— 15 vo. R. Prima particula de viciis et virtutibus. Ant'.:
Serpens cum venerit . . . Schl. : cogitaciones diuitum. Vorher Index. — 3. Foil.
15 vo— 21 vo. R. Incipit secunda particula de cupiditate. Anf.: TRIA Maxinie
solent . . . Schl.: a facie dei. Explicit secunda particula. — 4. Foil. 22—23. R.
incipit III. . . . Anf. : EXIBIT spiritus . . . Schl. : ardens in secula seculorum
Amen. — 5. Foil. 23— 87 vo. R. Incipit opus beati fPseudo~]bernhardi. Anf. : Mvlti
multa sciunt . . . Schl. : manibus est tactus. — 6. Foil. 37vo— 40vo. R. Incipit trac-
tatus beati bcrnhardi de XII gradibus superbie. Anf. : primus gradus superbie . . .
Schl.: karitas dat securitatem. - 7. Foil. 40 vo-42vo. R. Incipit tractatus beati
bernlutrdi de XII pradibus humilitatis. Anf. : Locuturus de gradibus . . . Schl. : mi-
sericordiam Domino. — 8. Foil. 42vo— 48 vo. R. Tractatus bcrnhardi de obediencia.
Anf. : Nouit fidelis seruus . . . Schl. : custoditur ab illis. Dann kleine Erzahlun-
gen, Parabeln, Vergleiche. — 9. Foil. 49—07. R. Incipit exposicio Bemigii BRE-
SINT (Genesis). Anf.: In principio creauit . . . Auctor huius . . . Schl.: domino
ofierebant.— 10. Fol. 67. (Sermo.) Anf.: [EJxsurge quare obdormis . . . Quoniam
secundum Thomam . . . Schl. : a nobis dominus AMEN. — 11. Foil. 08— 73 vo.
(Pseudo-Chrysostomi de bestiarum statu r is s. Physiologns [vgl. H eider, Archiv f.
Kunde dsterr. Geschichtsqueilen V, .r>7.*> if.|^ Anf. : Legitur iacob benedicens . . .
Schl.: noua et vetera explicit. — 12. Foil. 74 ui\d 78 vo. (Sermo.) Anf: [CJon-
siderauit agnum . . . Schl. : nos qui viuit etc. — 13. Foil. 74 vo— 78 vo. (Sermo.)
Anf. : Die qui in sabbatho . . . Schl. : pic dispensando. — 1 4. Foil. 79—81. (Albini
[ATbuni] Eremitae epistola ad Heribertum cpiscopum (Joloniensem.) R. Exordium
Antichristi. Anf.: Heriberto Coloniensi episcopo . . . Schl. : iudicandura esse
predixit. Dann Bemerkungen philosophischen Inhaltes. — 1 5. Foil. 81 vo— 82vo.
(Memorialverse iiberj X precepta (Hoc sunt iussa decern totam preignancia [!j
legem . . .), signa martins (Hec tria martirium faciunt sin(i sangwhie plenum . . .),
die Hollenstrafen (Flamma gelu vermes fetor tenebre fiagella . . .), confessio
(Sit simplex humilis confessio pura fidelis . . .), hore canonice (Quo matutini
cantantur tempore spalmus [!] . . .). Dann Sinnspriiche (Vxor uilla boues cenam
clasere [1.: clauserej citatis / Mundus cura caro cladunt [1. : claudunt] eterna
uocatis . . .), epitaphia (Hue non introeas nisi que sint hec tria soluas . . .). Be-
merkungen theologischen Inhalts und ein Brief des Papstes Innocenz m (?)
an Gualterus. — 16. Foil. 83—95 vo. (Sermones de tempore.) Anf. : Cvm venit
plenitudo . . . Schl.: qui est benedictus. amen. — 17. Foil. 96— 98 vo. R. In
Christi nomine incipit liber [Pseudo-] method ii episcopi ecclesie patarefisia et mar-
tiris Christi . quern de hebreo et greco in latinum trans ferre curauit i. e. de principio
seculi et interregnis genciuni et finem (!) seculorum. Quern illustris uirorum beatus
Jeronimus in opusculis suis collaudauit Incipit Methodius episcopus et martir.
Anf. : Sciendum nobis fratres . . . Schl. : deus per omnia secula seculorum
Amen. Vgl. iiber dieses Werk die Praefatio der Ausgabe von Alb. Jahn, Hal.
Sax. 1865. — 1 8. Foil. 98 vo-101. (Sermones.) Anf. : [SJVrge aquilo et veni . . .
Schl.: creatura colligitur. Fol. 101 vo Register.
Digitized by VjOOQIC
67
133. Pp. XV. Jahrh. 157 Bll. 8Trt. 6 ThlL: l)Foll. 1-84; 2) Foil.
85-104 ; 3) Foil. 105-116 ; 4) Foil. 117-124 ; 5) Foil. 125-136 ;
6) Foil. 137-157. Etwa 7 Hdd. Holzdeckel mit rothem Schaf-
lederrucken. Rothe Initialen. Fol. 1 : Iste liber est Monastery
B. Nicolai Patauie Canonicorum Regularium. B. Augustini
(XV. Jahrh.) / modo autem Monasterii BVM. de Hilaria 1804.
1 . Foil. 1—10 vo. R. Incipit conpendium de profectu spirituali. Anf. : Primo
de regimine in religione. / Si vis in spiritu . . . Schl. : reuerenciam exhiberi Ex-
plicit compendium de profectu spirituali. Dann : Quid valet altus honor cum
vita repugnet honori / Si detur homis criminis absit onus. — 2. Foil. 1 1— 13vo.
R. Ex epistola frutris canonici reguturis de eymsteyn (Johannis de Schoonhovia?).
Anf. : FRater mi karissime octo tibi . . . Schl. : in disciplina velle perseuerare. —
3. Foil. 13 vo— 20 vo. R. Incipiunt vtilia et noiabilia quedum collecta precipue ex
libro profectuum religiosarutn. Anf.: Quatuor sunt in quibus . . . Schl.: obediuit
cristus. — 4. Foil. 20vo— 22vo. R. Incipit informacio beati bernhardi de modo pro-
fidendi. Anf. : Si plene vis assequi. .. Schl. : miserieors et benedictus in secula
Amen. — 5. Foil. 23-48vo. R. In vitas Patrum. Anf. : Nequaquam verbis docere . . .
Schl.: consumere non pertiniescunt. — 6. Foil. 49— 64 vo. Anf.: Nota quod tri-
plex est... Schl. : in illis est ions vite. Explicit paruum (bonum — Regimen con-
scientiae — Fons vitae — Centiloquium) compilation a bonauentura. deo gracias. —
7. Foil. 64 vo— 80 vo. R. Incipit liber albtrti de adherendo deo nudato intellects, et
affeciu et vltima et summa perfeccionehomiais quantum possibile est. Anf. : Cogitanti
michi aliquid . . . Schl. : custodiat iesus cristus AMEN. — 8. Foil. 80 vo— 84 vo.
R. Incipiunt sentencie vtiles sanctorum patrum. Anf. : Gracia vult laudari . . .
Schl.: contrarium suo bono Amen. Dann Bemerkungen theologischen In-
halts und Verse auf den hi. Hieronymus (O tios pudicicie doctor fons Jero-
nime . . .) und iiber Erziehung der Kinder (Wer sein kint lieb hat . der czaigt
im dy gaisel . true und spat ...).— 9. Foil. 85—107. (Auctoritates ex scriptis
88. patrum.) Anf. : Jeronimus de mortificacione / SI quis diligit . . . Schl. : et
non aliud. Dann Verse iiber Monachus (Claustri qui replicas in corde grauia
maria dicas . . .), Religio perfecta (Bona voluntate inchoatur / Puritate fun-
datur . . .), Perfeccio vite christiane (Ora deuote frequenter / Conh'tere sepius
sinceriter . . .), Obediencia religiosa (Prompta sine dilacione / deuota sine de-
dignacione . . .), Presbiter ignarus (Presbiter ignarus animas in thartara mer-
git . . .), Annalis ordo (Annalis ordo scripto sub tali noscitur ordo . . .), Bemer-
kungen iiber das Rosenkranzgebet und Zusammenstellung von septem pec-
cata mortalia, filie superbie, invidie, ire, auaricie u. a. Fol. 107 vo leer. —
10. Foil. 108— 109 vo. R. Be consciencia erronea ex compendio theologice veritatis.
Anf. : Error consciencie octo modis . . . Schl. : peiora prioribus. Fol. 110 leer. —
1 1. Foil. Ill— 116. R. Speculum sacerdotale quadripartitum. Anf. : QVia de sacre
eukaristie . . . Schl.: percuciat eos. Dann ein Gebet zur s. Jungfrau. Vorher
Bemerkungen iiber die Feier des hi. Messopfers. Fol. 116 vo leer. — 12. Foil.
117—125. R. Incipit tabula sacerdotum naufragancium et negligenciarum circa
sacrificium altaris concurrencium. Anf. : Ad noticiam igitur . . . Schl. : et mori.
Vorher Memorialverse iiber Missa rite celebranda (Missa sacerdotes om-
nes . . .). Nachher Bemerkungen theologischen fnhalts, pulueres contra pestem,
Digitized by VjOOQIC
68
Excerpte aus der summa Raimundi de Pennaforti. Foil. 120—122, 125vo leer. —
18. Foil. 126— 186 vo. R. Rosarium gloriose virginis Marie . . . (herausgegeben in
den „Studien und Mittheilungen aus dem Bened.- und dem Cist.-Orden", 1886,
S. 181 ff.). Anf. : Ave Maria gracia . . . Schl. : per eterna secula Amen. / Ex-
plicit rosarium beate Marie semper virginis. Dann: Exempla. Anf.: HOmo
quidam simplex . . . Scbl. : et Ave Maria. — 14. Foil. 137—157 vo. (Tractatus de
poenitentia.) Anf. : [Vjolens purgari a peccatis . . . Schl. : viuis et defunctis Qui
viuis et regnas . . . / Regi celorum sit laus pro tine laborum. Dann : Nee hodie
nee beri nee eras credas mulieri / Nee te collaudes nee te culpaberis ipse Hoc
faciunt stulti quos gloria vexat inanis / Dominus Albertus 1.4.5.4. Anno do-
mini / presbiter. Hierauf Bemerkungen uber septem status bominis, septem
sacramenta, quatuor consilia, Pater noster und Excerpte aus den bb. Vatern.
Auf den Deckeln, innen, Auszuge aus den bb. Vatern und der hi. Scbrifb.
134. Pg. XIII. Jahrh. 58 Bll. 8vo. 2 Coll. Holzdeckel mit rothem,
gepr. Leder. Die 2 Schliessen abg. 1 Hd. Kothe Initialen.
1 . Foil. 1—25. R. Jncipit summa dictaminis magistri Guidonis Fabe. a) Fol. 1 .
Prologus. Anf. : Quasi modo geniti infantes . . . Schl.: unquam appareant siti-
bundi. — b) Foil. 1—25. R. Deviciise.rMirj>atis(\) et virtutibus inserendis. Anf. : Quia
scire malum non est malum . . . Scbl. : a ttumine usque ad terminos orbis terra-
rum. Dieser Tractat ist nicbt — Summa de virtutibus et vitiis. Er bestebt aus
2 Tbeilen: 1) Foil. 1-8 vo. De vitiis exstirpatis (!); 2) Foil. 3vo-25. Summa
dictandi, 2. Thl. Die Widmung des Verfassers, die in anderen Hss. in der Regel
zwischen der Summa dictandi und den Dictamina rhetorica steht, findet sich
amEnde unseres Tractates in Form eines Briefes ad populum Bononiensem. —
2. Foil. 25— 51vo. R. Incipiunt dictamina magistri giridonis j secundum diuersasfor-
mas. Anf. : Qualiter filius scribit ad parentes. REuerendis parentibus . . . Scbl.:
nunc deducentes ualeamus. — 3. Foil. 51 vo— 52 vo. R. (Guidonis Fabae) Pro-
verbia inter amicos et socios. Anf. : Ordo racionis expostulat . . . Schl. : unionem
sepultus non reguirit (!). — 4. Foil. 52 vo— 58 vo. R. (Guidonis Fabae) Exordia.
Anf.: Exordia inimicis detractoribus con/speratoribus (!j et delinguentibus (!).
Ferro secanda sunt vulnera . . . Scbl. : apertis probacionibus demonstrare.
Dann einige Briefe. Abr. scbl. : vestra sapiencia destinacion(! >. Hierauf: Arenge
adhuc deficiunt que tenentur adhuc huic libro annecti.
135. Pg. Xin. Jahrh. 70 Bll. 8T°. 1 Hd. Holzdeckel in Schwld.
Eothe Initialen.
1 . Foil. 1—59. Anf. : Dicendum est hie de sacramentis . . . Schl. : merum
non est vinum. — 2. Foil. 59—70 vo. Anf. : Dicto de sacramentis dicendum est
de resurreccione . . . Schl. : magister in litera. Dann Bemerkungen iiber die
Zahl7.
136. Pg. XIII. (Foil. l-64vo, 80-lllvo), XIV. (Fol. 112-127vo),
XV. (Foil. 64V0-79) Jahrh. 128 Bll. 8vo. Foil. 25-64 2 Coll.
4 Thll. : 1) Foil. 1-25 ; 2) Foil. 26-71 ; 3) Foil. 72-79 ; 4) Foil.
80-111; 5) Foil. 112-128. Etwa 9 Hdd. Holzdeckel in gepr.
Digitized by VjOOQLC
69 _
Schwld. 1 messingene Schliesse. Roth und blau verzierte Ini-
tialen.
1 . Fol. 1 nach einigen Federproben : Summa Raymundi. Fol. 1 vo leer.
Foil. 2—25 vo. R. Lncipit summa Remundi (Raimundi de Pennaforti). Anf. : In
summis festis ad missam dicitur vna . . . Schl. : Demonis aspectus scelerum
confusio nexus. / Explicit summa Reniundj. / Non bene tiniui quia mendam
scribere sciui. Zwischen Demononis . . . und Explicit . . . von gleichzeitiger
Hd. : Vertice de syna nos exaudi katerina virgo sacra dej pete nobis spem re-
quiei. Nach Non . . . von der gleichen Hd. : Aue preclara maristella (!) in lucem
gencium missa / 0 magdalena tu Christi stella sena. — 2. Foil. 26—59 vo. R.
lncipit summa introductoria super officio advocatoris in foro ecclesie a bona gut-
done de aritio iuris canonici professore composita. Anf. : Cum advocationis offi-
cium perquam utile . . . Schl.: breuitatis auxilio fretus. — 3. Foil. 60— 64 vo.
Anf. : Atteudens ego bona guida (!) de aritio licet insufhciens canonici iuris
professor . . . Schl. : dulcia poma gerit. Explicit summa de dispensacionibus. —
4. Foil. 64 vo— 71 vo. (Bemerkungen zum vanonisclien Rechte und zur Moral.) Anf. :
Primum edictum citatorium . . . Schl.: pena apponatur. — 5. Foil. 72— 78 vo.
Anf.: Annunciatur filii dei conceptio . . . Schl.: diuisiones sacrilicii abrahe .
Genesis XV. / Expliciunt concordance ceteris ct noui testamenti. Dann : Versus
de Ordine libroruin biblie (Post pentateucum sequitur Josue . . .). - 6. Fol. 79.
(Hymnus aufdie hi. Katiwrina.) Anf.: [AJVe katheiina martir et regina/ uirgo
deo digna uiitis et benigna . . . Sold. : spiritui sancto honor / trinus et vnus
Amen (vgl. Wiener Studien f. class. Philolog. 1887, 77). Vorher: Assit prin-
cipio. Fol. 79 vo leer. — ". Foil. 80— llivo. (Bogmatischer Tractat.) Anf.:
|FJLecto genua uiea . . . Schl.: vngentorum tuoruni currimus. Fol. 102 leer. —
8. Foil. 112—126. (Dialog zwisJien cittern Ungkiabigen und der KircJie.) Der Prolog
in der Reuner Hs. 72, 10 niit der Ueb'eisehrift : Prologus qui vocatur victoria
tidei. Anf.: Ezechielis in visione . . . Schl.: per infinita secula Seculorum.
A. M.E.N./ Qui scripsit scribat et iongo tempore viuat/ Finito libro sit laus
et gloria (Jhristo. — 9. Foil. 126— 128 vo. (Bemerkungen iiber einige Stellen der
hi. Schrift mit kurzen Legcnden.) Auf. : | Rjeuela oculos meos...\Abr. schl. : non
fuerunt Rogus . . . Fol. 128 vo. Am Rande: Antiquo more semel bibis abs-
que pudore / Si bis terque bibis nisi solueris turpiter ibis / Si tibi quis loqui-
tur in vultu cure loquentis / Et sua verba tue secretis insere mentis. Fol. 128:
Antiquo more . . . Auf den Deckeln, innen, Fragm. eines Psalteriums (XII.
Jahrh.).
137. Pg. XIII. (Foil. 26-98 vo J und XIV. (Foil. 1-25, 99) Jahrh.
100 Bll. 8T°. Foil. 1-22 vo, 62-97, 99 2, Foil. 97-98 VO 4 Coll.
3 Thll. : 1) Foil. 1-22 ; 2) Foil. 23 -61 ; 3) Foil. 62-100. 4 Hdd.
Holzdeckel in Schwld. Roth und blau gefarbte Initialen.
1 . Foil. 1— 22vo. (Sermones de Sanctis.) Anf. : Memoria Josie . . . Abr. schl. :
eius imitatores. — 2. Foil. 23—61 vo. (Emngclium secundum Lucam.) Vorausgeht
ein Prolog. — 3. Foil. 62—97. R. postille super apocalypsim. Anf. : Liber iste di-
uiditur . . . Schl. : et sic mansuetudo. — 4. Foil. 97—98 vo. (Concordantiae V. et
N. T.) AoL : Abscondi in speluncis . . . Schl. : dicitur arcus. — 5. Foil. 99—100.
Digitized by VjOOQIC
70
(Sermo.) Auf.: Justus de angustia . . . Schl. : sonteucie execucio. FoL lOOvo ieer.
Auf den Deckeln, innen, Fragm. eines grammaticalischen Tractates (XV.
Jahrh,).
138. Pg. XIV. Jahrh. 255 Bll. 8vo. 8 Hdd. Pappe mit braunem
Kalblederriicken. Rothe Initiaien.
1. Foil. 1— 33 vo. (Sermones de tempore et de Sanctis.) Anf. : Dominica 1. In
aduentu Domini Pacientes estote . . . Duplex est aduentus . . . Abr. schl. : Quod
nobis. — 2. Foil. 34—37 vo. R. Incipiunt dictate Johannis chrisostomi (unrichtig)
de bestiarum staturis. Anf. : De triplici natura leonis Prima natura . . . Schl. :
miohi et omni. — 3. Foil. 37 vo— 60 vo. (Sermones de festis.) Anf.: De dedica-
cione. Terribilis est locus iste Quinque sunt loca . . . Schl. : quasi ex dono.
Hierauf Verse de confessione (Suscipe clementer . intellige compacienter . . .)
und Exceq)te aus Boetius und Augustinus. Vor ersteren : Frater Heinricus de
hagenwalde. — 4. Foil. 61—139. (Innocentii III liber de sacrtficio missae.) Anf. :
Tria sunt in quibus . . . Schl. : nunc atque perenniter. — 5. Foil. 139—151. (Ser-
mones de X j/raeccptis.) Anf. : Quod dominus pater. . . Schl.: non possum venire.
Dann Verse iiber die 10 Gebote (Prima rubens unda Deitatem mens cole
munda . . .). — 6. Foil. 151— 152 vo. R. De cisione daniclis prophete. Anf.: Daniel
propheta vidit . . . Schl.: condicionaliter concedens. — 7. Foil. 152 vo— 153. R.
De visionc unius prophete. Anf.: Legitur in prophetis . . . Schl.: habent ocu-
lum. — 8. Foil. 153-154 vo. R. De VI I sigillis. Anf.: Estote parati . . . Schl:
durabit mundusXLVdies. — 9. Foil. 1 >4vo— 173vo. (Sermones de Sanctis.) Anf.:
De vno martire . Justum deduxit . . . Justus est . . . Schl. : oculus non vidit.
10. Foil. 174— 237 vo. (Vitae et passiones sanctorum.) Anf.: [Ajpostolus domini
nostri Jacobus . . . Schl.: queritant propriis. Explicit passio sancti weuceslaij
martiris. — 11. Foil. 237 vo— 241 vo. (Tractatus de natiuitate B. V. M.) Anf.:
Queritis a me . . . Schl. : lucas sequitur. Dann Beinerkungen iiber Adam, die
10 Strafen der Verdanimten und die 7 bona corporum gloriHcatorum.
12. Foil. 242—246. (Sermones de stmcti*.) Anf. : Vt po.st huius . . . Schl. : cor tuuni
conterat. — 13. Foil. 246— 255 vo. (Tractatus de VII vitiis.) Anf: Johannes in
apocalipsi . . . Schl.: misericors dominus. amen. Hierauf Beinerkungen theo-
logischen Inhaltes.
139. Pg. XIV. Jahrh. 158 Bll. 8vo. 2 Coll. 1 Hd. Holzdeckel in
rothem Schaff. Roth und blau geiarbte Initiaien. Foil. 158:
Iste liber pertinet Monachis in Salem nobis concensus per
venerabilem abbatem bertholdum.
I • Foil. 1—147. Anf.: In Capite Jeiunii. Filia populi mei indue cilicio
Quamuis quadragesinialis . . . Schl.: secula regnat. amen Incipit registrum
Sermonum fratris iacobi de mragine ordinis fratrum predicatorum per quadra-
gesimam . . . Hierauf Themata de tempore super epistolas et ewangelia. Am
Ende derselben : O scrip trix cessa . quia manus est tibi fessa. / Scriptricis
mvnus sit missa una. — 2. Foil. 147vo— 158vo. (Sermones.) Anf.: Vidi ciuitatem
sanctam ... Que habebat . . . Schl.: amor quilibet (die folgenden 16 Zeilen
unleserlich;. Hierauf Verse iiber die 10 Gebote (Prima rubens unda Deitatem
mens cole munda . . .).
Digitized by VjOOQIC
71
140. Pg. XIV. Jahrh. 131 BU. 8vo. Foil. 1-72 2 Coll. 2 Hdd. Holz-
deckel in Schwld. Roth und schwarz gefarbte Initialen. Auf
der inneren Seite des Vorderdeckels: Fr.N.professus in Buna
(XV. Jahrh.).
(Peregrini Poloni sermones de tempore et de Sanctis.) Abr. beg. : famelici
ut sacientur . . . Schl. : katherina perducamur Amen. Anno domini Milleno
trecentesimo XXX0. V°. conpletus est liber iste per manus . . . (der Name
ausradiert). Hierauf Fragm. einer Legende uber die hi. Katharina.
141. Pg. XIV. Jahrh. 131 BU. 8vo. Foil. 114-131 2 Coll. 3 Thll.:
1) Foil. 1-47; 2) Foil. 48-113; 3) Foil. 114-131. Etwa 5 Hdd.
Holzdeckel in Schwld. Rothe Initialen. Koinische Thier-
gestalten. Fol. 32 vo : Gordiani de Welsa (XV. Jahrh.).
(Sermones de tempore ct de festis.) a) Foil. 1—47 vo. Anf. : Benedictus qui
venit . . . Fratres karissimi istud . . . Sclil. : In nomine patris et . . . Dann dog-
matische Bemerkungen und Memorial verse iiber X precepta (Vnum crede
deum nee iiu*es vane per ipsum . . .), VII sacramenta (Ordo coniugium firma-
cio panis et vnda . . ./, VII ])eccata mortalia (Fastus auaricie torpedo liuor et
ira . . .), opera misericordie (Oolli^o cibo poto visito cooperio cumboj, Vsen-
sus (Gustus odoratus auditus visio taetus). — b) Foil. 48— 113 vo. Anf.: fHjora
est iam . . . breues dies . . . Abr. schl.: quod non cum. — c) Foil. 114— 131 vo.
Ant'.: In visitacione Sic currite ut . . . In operacionibus . . . Schl.: lilium mun-
dicie. Als Vorsteckblatt ein Fragni. eines Psalteriums (XIII. Jahrh.).
142. Pg. XIII. Jahrh. i!M) Bll. 8"°. 2 Coll. 1 Hd. Pappe mit braunem
Kalblederriicken. Rothe Initialen.
(Sertnones de tempore et de .sanctis.) Aui. : Dominica prima aduentus.
Emitte uianum tuani . . . Ecc.e karissimi sicut . . . Schl.: perpetuain dominus
noster Jesus Christus.
143. Pg. XUI. Jahrh. i»7 Bll. 8vo. 2 Coll. 2 Thll.: 1) Foil. 1 bis
140; 2) Foil. 141-197. 2 Hdd. Pappe mit braunem Kalbleder-
riicken. E-othe Initialen.
»
1. Foil. 1— 140 vo. R. Incipiunt sermones qui dicuntur rusticani. Anf. : Pri-
mus sermo in dominica prima in aduentu domini. Erunt signa in sole . . . Nox
precessit . . . Schl.: gloriain reeipiamus . amen Expliciunt. — 2. Foil. 141 bis
197 vo. (tiermones de Sanctis.) Anf.: De sancto Andrea/ Kelictis omnibus secuti
sunt eum . Kelictis . . . Schl. : astitit regnuui.
144. Pg. XIV. Jahrh. 824 Bll. 12'"'. Foil. 319-324 2 Coll. 1 Hd.
Holzdeckel in rothem Schafl. Rothe Initialen.
(Breviarium Cisterciense.) Proprium de tempore (Adv. — 23. Sonnt. nach
Ptingst.). Proprium sanctorum (Steph. — Thorn, apost.). Commune sanctorum.
Orationes. Psalmi ad vigil. (20-119). Cantica. Hymni. Foil. 150-153 Oft*, s.
Bernardi (20. Aug.). Fol. 324 vo leer. Als Vorsetzblatt ein Fragm. eines Lebens
des hi. Wenzel.
Digitized by VjOOQIC
ri
U&. Pg. XIV. Jahrh. 360 Bli. 12,uo. 1 Hd. Holzdeckel in Schwld.
Rothe und blaue Initialen.
(Breviarium Cisterciense.) Psalterium. Canfcica. Hymni. Proprium de
tempore (Adv. — 23. Sonnt. nach Pfingst.). Proprium sanctorum (Steph.—
Thorn, apost.). Commune sanctorum. Kein Off*, s. Bernardi.
146. Pg. XV. Jahrh. 536 Bli. 12mo. 3 Hdd. Pappe mit braunem
Lederriicken.
(Breviarium Cisterciense.) Kalendarium. Hymni. Cantioa. Proprium de
tempore (Adv.— letzt. Sonnt. nach Pfingst.). Proprium sanctorum (Stephan.
protom. — Thom. apost.) Commune sanctorum. Off. dedic. eccles. Dann ver-
schiedene Off. und Hymni.
147. Pp. XV. Jahrh. 170 BU. 12™ 4 Hdd.
(Breviarium Romanum.) Kalendarium. Off. B. M. V. ad Nives. Anti-
phonae. Hymni. Capitula. Collectae zu den Horen von Phngsten bis Saturn,
und den Sonntagen. Commune sanctorum. Psalmi. Suffragia. Oft*, de B. M. V.
Oft. s. Stephani protom.
148. Pg. XIII. Jahrh. 134 BU. 12'"°. 1 Hd. Holzdeckel in Schwld.
Roth, gelb und griin gefarbte Initialen. Im Anfange fehlen
einige Bli.
(Graduale.) Proprium sanctorum (Steph.— Andr,), unterbrochen durch
die Oth'cien der Sonntage von Epiph. — PHngsteu. Proprium de tempore (die
Sonntage nach Pfingst.). Missa de Beat a. Commune sanctorum. Kyrie. Gloria.
Credo. Sanctus. Agnus dei. Orationen. Sequenzen. Auf dem Vorder- und
Riickdeckel, innen, Fragm. von Sermones (XIV. und XV. Jahrh.j. Kein Off.
s. Bernardi.
149. Pg. XV. Jahrh. 159 BU. 12mo. 1 Hd. Holzdeckel in Schwld.
Roth und blau verzierte Initialen. In der Mitte sehr ver-
stummelt.
(Missale Patavieme.) Proprium de tempore (Adv. — Corp. Chr.). Praef'a-
tiones. Canon, Proprium sanctorum (Steph. — Gervasius). Missae de conf., de
s. Anna, contra mortalitatem, de s. Fioriano, de conceptione B. M. V. Orationen.
Benedictionen. Auf'demVorderdeckel,innen, Fragm. einesMissale (XV. Jahrh.);
auf dem Riickdeckel, innen, Fragm. einer vom Wilheringer Ahte Walther aus-
gestellten Urkunde. Fol. 120 Off. s. Bernardi (20. Aug.).
19*« Pg. XIV. Jahrh. 162 Bli. 12n,°. 2 Hdd. Holzdeckel in rothem
Schafl. Roth und blau gefarbte Initialen. Iin Anfange und am
Ende verstiunmelt. Nach der alten Beschreibung von 1804
enthielt der Codex 173 Bli. Auf den nun tehlenden befanden
sich „litterae initiales deauratae 7, quarum prima David Re-
gem, altera s. ClaramV., duae aliae s. Franciscum et unaB.V. M.
Digitized by VjOOQIC
73
infantein iu braohiis tenentem repraesentant . . . Auruin, quo
ornatae sunt, adulterinum observatur."
(Psalterium.) Invitatoria. Hymni. Antiphonae. Vorher Kalendarium und
einige Collecten.
151. Fehlt. Alte Beschreibung : „I. Psalterium. II. Cursus de
Passione D. N. J. C. in 12,ao. Codex membranaceus. Codex hie
ab initio et in fine mutilus nunc 162 foliis constat venustisque
exaratus est characteribus. Pergamenum firmum atque poli-
tum apparet et tam litterae initiales quam rubricae colore
rubro sunt expressae. Praeter punctum nullum aliud distincti-
onis signum conspicitur et verborum abbreviations saepius
occurrunt.
I. Psalterio antecedunt 1) Notae quaedam de Calendario, quod autem
Lniuria tempo rum periit, 2) Antiphonae ad Benedictus et Magnificat unacum
Collectis Domiiiicaruui post Pentecosten alia nianu minus venuste scriptae,
quibus tinitis Psalterium incipit a Psalnio primo, ubi tan turn inicia versuum
notantur, reliqua vero memoriae relinquuutur. Psahnis apponuntur Cantica
ferianim ad Laudcs et Lectiones ex Officio Det'unctorum.
II. Cursus de Passione D. N. J. (J. Officium parvum horis cauonicis reci-
tandum exhibet, quo Jinito diversae orationes ad Christum et 8. Crucem (et
quidem indulgentiis ornatae), item orationes ante et post Communionem di-
cendae conspiciuntur. In tine quaedam folia desiderantur."
152. Fehlt. Alte Beschreibung: „Calendarium in l2mo. Codex
membranaceus. Codex hie ab initio, in medio et in fine mu-
tilus nunc 69 foliis constat atque in lingua vernaeula venustis
exaratus est characteribus. Pergamenum firmum minusque
politum apparet. Litterae initiales et rubricae rubro colore
sunt expressae. Distinctionis signa praeter punctum nulla
reperiuntur et orthographiae errores frequenter occurrunt.
Calendarium Mensis Januarii totaliter desideratur mensisque
Decembris ex parte deest, quo finito diversae notae reperi-
untur.
1) Deintervallo temporum in anno occurrentium. 2) Tabula intervalli a
Nativitate Domini usque ad Dominicam Quinquagesimae ab anno 1489—1582
cum sequent! inscriptione : Ain leer wio man die nachgeschriben tauel soil
versteen und nutzen oder was man daraus findet. 3) Tabula lunaris (mutila).
4) De 12 signis celestibus. 5) De Phlebotomia, tractatur imprimis, quid sit
phlebotomia, quae bona et damna ex ea oriantur, quando et qui sanguinem
mittere debeant, quomodo se habeant ante, in et post phlebotomiam, quo
tempore sanguis sit miuuendus et quae venae secandae, de phlebotomia tem-
pore pestilentiae, quomodo se gerere debeat homo tempore pestilentiae etc.
6) Von den vier complexen und was da zu gehort."
Digitized by VjOOQLC
74
153. Pg. XII.-XIII. Jahrh. 192 Bll. 12'"°. 1 Hd. Pappe init Leder-
riicken. Rothe Initialen.
R. Incipit Liber oriyenis super cuntica mnticorum. Anf. : EPITALAMIUM
Libellus hie id est nuptiale . . . Schl.: pro frigescente libidine amen.
154. Pg. XIV. Jahrh. 61 Bll. 12'"°. 1 Hd. Schweinslederner Urn-
schlag.
R. Incipit Libellus diffinicionum Ordinis Cystercientris. Anf. : PRima ditri-
nicio agit in generali . . . Incipit prologus in kartam caritatis . . . Omnia no-
stra . . . Schl. : ab aliis firmiter obseruari. Explicit Libellus diffinicionum ge-
neralis capituli editus. Amen. Anno domini M. CC. LXXXIX. — Scriptus est
iste Libellus / sub Regimine domini Johannis Abbatis per manus fratris An-
dree Anno domini Millesiino CCCLXXVIIJ0. Wie VI, 17, nur um einen Prolog
und Epilog reicber.
155. Pg. XIV. Jahrh. fil Bll. I2n"\ 1 Hd. Pgm.-Umschlag. Rothe
Initialen.
Anf.: Cum omnem nostrum appetitum . . . Schl.: frigidum quam totum
corpus , Expliciunt aucbtrilates (kc operibns Aristutcli*, Senecae, Boetii, Empe-
doclis, Purphyrii) per manus iohannis drenco/nis. in die sancti leonardi Anno
domini M°/CoC0C0xL° quarto. Foil. 1 und 61 vo leer.
156. Pp. XVI. Jahrh. 2H2 Bll. 12""'. 1 Hd. Pappe in Schvvld. Fol.
225: Franciscus Auer. Disos buoch gehorig Vnd durch mich
ganz durch lesen worden zu Eren der heiligon Abpostel Ann .
1.6. 51) . Jahr.
R. llistoria Ccrtfii minis Apostulici. / lhis ist mm dem Lcben Wander jsaiclieti,
Kliampf, Marter, Vnd Tntt / dcr lteyligcn Apoxtiht Jcsn (Itnsti / lhirch Abdiam den
erstcn Babilonijschcn liischoucn, in JubrcLsch spracli j beschriben, nacltmals durcJi
Julianum Afriwnum, in Zehcn Hu^jchrr, Vnd da$ l/xtein gebraeht j Vndt / Nun-
mehr mil sondcrm /Iciss, audi j dem Christliehen eyferig Lexer Zu nuz j Vndt woV-
gef alien Verteutscht, durch I W. J. ti. P. j Anno 1.5.!)J. Anf.: Ob gleichwol diy
heyligen . . . Schl.: woltliaten empfangen. Foil. 222 vo —262 vo leer, nur 223
eiu Wappen und 225 obige Bemerkung.
157. Fehlt. Alte Beschreibung: „Ludoplti <h Hildenszeim Summa
de arte didavdi . in 12'"°: Codex membranaceus. Kaec. XIV.
Codex hie 20 foliis constat niinusculis<iue exaratus est cha-
racteribus. Pergamenum tirnium ac parmn politum apparet.
Litterae initiates rubro colore sunt expressae, distinctionis
signa raro, verborum vero abbreviationes frequenter occur-
runt.
Opus absque titulo ita incipit: De arte dictandi breviter et lucculenter
secundum usum modernorum opusculum intendimus compilare. In line se-
quens nota legitur: Explicit Summa magistri ludolli de hildenzeym."
Digitized by VjOOQIC
1*8. Pg. XIV. Jahrh. 33 Bll. 12'u\ Foil. 2-21 vo 2 Coll. 2 Hdd.
Pgm.-Um8chlag. Rothe Initialen. Fol. 33 vo: Tollere conatur
pagellas qui Michahelis / Ripponis . . . (unleserliche Stelle)
feriatur . . . ense necetur / libellum (!) Michahelis de neuburga .
Von spaterer Hd. : Matheus H.
1. Fol. 1. R. Exortacio pro defunctis. Anf. : Orate pro inuicem . . . primo
quia ipsi . . . Abr. schl. : adapta plura. Dann : Notandum quod subscripts (!) ser-
mones invenies hie ... — 2. Fol. 1 vo. (Khine Chronik von Withering.) Anf. :
Anno domini M° . CCC° . 42° testudinatum est Monasterium . . . Schl.: nos 52
fiorenos dedhnus. Erganzende Bemerkungen hiezu aut'dem Umschlag, vorn,
innen. — 3. Foil. 2— 33. (Sermones de Sanctis.) Anf. : Conualuerunt de iufirmis . . .
Schl. : seculi hie habitabo. Dann Erorterung der Frage, ob Salomo unter die
Seligen zu rechnen sei. AufdemRuckumschlage, innen, die Worte: quicumque
rurauerit anathema sit.
ISO. Fehlt. Alte Beschreibung : „Sermones. in 12'"°. Codex mem-
branaceus. Codex hie 169 foliis constat diversaque manu cha-
racteribus ininuseulis exaratus est. Pergameniim firmum et
impolitum apparet litteraeque initiales et rubricae usque ad
mediuui codicis rubro colore sunt expressae . Littera S in
fine saepius oblonga conspicitur. Practer punctum nullum
aliud distinctionis signum observatur et verborum abbrevi-
ations frequenter occurrunt.
Ab initio codicis diversae diversarum tnateriarum sententiuc ex SS. PP.
excerptae, item breves tracUUua de obedicntia, paticntia, hu militate ct paupertate
reperiuntur, quibus linitis Sermones Dominicarum cumj'estimlibus pennixti sine
ordine occurrunt, in quibus etiam Tractutusdc VI I vitiis capitalism diversaque
opuscula ascetica et aliae notae loca sua tenent."
160. Fehlt. Alte Beschreibung: „Svnnoncs . in 12"'°. Codex Char-
taceus. Codex hie 217 foliis constat paruuique venustis exara-
tus est characteribus. Litterae initialos rubro colore sunt ex-
pressae . Distinctionis signa raro, verborum autem abbrevia-
tiones frequenter occurrunt.
Pagina prima Sermonum Index conspicitur, primus Scrmo de Dominica
infra Ascensionem Domini notatur, quern alii Sennoiies plerumque festivales
sequuntur. Ultimo loco positi sunt Sermones Dominicarum post Pascha et
Pentecosten unacum alio sermone de Dedicatione Eoclesiae.1'
161. Pg. XIV. Jahrh. 215 Bll. 12'"". Foil. 1-203 vo. 2 Coll. 3 Hdd.
Holzdeckel niit Schwldr. Fol. 1 : Conrad us Episcopus Hillarie
(XIV. Jahrh.).
(Sermones de tempore et de Sanctis.) Anf.; Saluatorem expectemus . . .
Schl.: dederit dilectis suis. Vorher Index und Stellen aus der hi. Schrift. Foil.
1 vo, 4 vo leer.
Digitized by VjOOQIC
76
1«2- Pp. XV. Jahrh. 108 Bll. 12,uo. 2 Coll. 2 Thll.: i) Foil. 1-9 ;
2) Foil. 10-108. 8 Hdd. Weicher TJmschlag aus Pg. Rothe Ini-
tialen.
l.Foll. 1— 9vo. (Tructatus de poenitentiu et confessione.) Ant'.: In prin-
ciple narracionis . . . Schl. : in opens satislaccione. — 2. Foil. 10— 104vo. R. In-
cipit peregrinuH (Polonusj de mncto andreu. Sermones dc mnctis. Anf. : Vestigia
eius secutus est pes . . . Dominus vocans petrum . . . Schl. : ad se veniendi qui
nobis prestarc dignetur. — 3. Foil. 105— 108 vo. R. Incipit epi^tola deJesu Christo
filio et de die dominica. Ant'.: [Q|uia nescitis timere . . . Schl.: luceque negatur.
Hieraut'3 Verse (Sunt hominis deutes trigint-a duo comedentes . . .).
103. Pp. XVII. Jahrh. 78 Bll. 12"'". 1 Hcl. Pappe in gepr. Schwld.
Goldschnitt. Roth und griin gelarbte luitialen.
R. Struex! PANEGYRIC A / Congest™ per Europam lapidibus exsurgens >
1J1VO BERNARDO, mcra.j Anno remperatae nulutis / M. DCXXXV. Zuerst
eine Zueignungsepistel an den Abt (leorg II Griill. Am Ende derselben : Am-
plitudini tuae/deuinctissimi F. F. a Caesarea exules. Hieraut'33 Biider (La-
pides) mit Inschrit'ten. Jedem Bilde folgt : Musa aedilis (Verse; und Suada pa-
rallela (Prosaj. Ant'.: De plenitudine eius/ accipiimt Vniversi (•— 1. Inschrif't .
Schl. : Excipienti tineni pono.
164. Pg. XIV. Jahrh. 248 Bll. 12,u". Holzdeckel in rothem Leder.
1 Hd. Roth und blau gelarbte Initialen. Fol. 1 : Liber Sancte
Marie in Wilhering (XV. Jahrh.). Fol. 24b vo: Reuerendo
atque dignissimo patri / ac domino domino Martino abbati
sancti / monastery in Wilhering domino / ac patrono suo
collendissimo / Anno domini 1555 jaren / Adam Walck (Wil-
heringer Profess). Fol. 247 : De fide vero / sancta noil sit vobis
tedium hoe / scriptum and ire , Frater Joannes / Sarrenmaller.
Anf.: Incipit prologus dc uita dulcis uirginis matrix j marie in eteraum
benedicende et iaudande / Sanctus epiphanius doctor ueritatis . . . Schl.: Sit
Jesu laus et gloria sit uirgini marie Quod completum carmen est huius ymno
die / Explicit liber dulcis uirginis Marie. Vgl. Cod. Monac. lat. 3578, Fol. 124:
Explicit infantia salvatoris. 1m Cod. Seitenstettens. 149 iautet die Ueberschrift:
Libri IV de vita beate Marie. Foil. 247 vo— 248 vo leer.
Digitized by
Google
Fach VI.
1. Pp. XVIII. Jahrh. 41 Bll. Fol. 1 Hd.
(AntiphonaU Cister dense.)
2. Pp. XIX. Jahrh. 23 Bll. Fol.
R. Material zur Geschichte des hi. Godehart. Eigenhandiges Ms. des Ver-
fassers. P. Nivard Kumtnerer, Professen des Stiftes Wilhering (f 1880).
3. Pp. XVI. Jahrh. 54 Bll. Fol. 1 Hd. Pappe mit braunem Leder-
riicken. Proven.: St. Emmeram ? Vgl. Studien und Mitthei-
lungen aus demBened.- und dem Cist.-Orden 1885, II, 351.
R. Incipiunt Quirhmlia Metelli in laudibus (Juirini tnartiris ad instar
odarum Flacci Oracii diver so metri online contexta. Anf. : O Flos purpureus tu
rosa nobilis . . . Schl. : Sacrilegus penas sceleris dans. / Finis odarum / Quiri-
nalium. Hierauf: Bucolica Quirinalium <\). Anf. : Carminibus clarj quondam
solitj redamarj . . . Schl.: Pro sacris actis fundens coniucia (!) Sanctis. / Finis
Quirinalium ; 1507. Dann Verse und Inschriften, zum grossten Theile aus der
Kirche St. Emmeram in Regensburg. Fol. 48 vo leer.
4. Pp. XVII. Jahrh. 16 Bll. 4l". 1 Hd. Ungebunden.
R. Biblische Grammatik. Collegienheft. Unvollstandig.
5. Pp. XIX. Jahrh. 8 Bll. 410. Ungebunden.
R. Einleitung in die Evangelien des Lucas und Marcus. Eigenhandiges
Ms. des Verfassers, J oh. Bapt. Schober, Abtes von Wilhering (f 1850).
6. Pp. XIX. Jahrh. 28 Bll. 4to. Ungebunden.
R. Des hi. Gregor von Naziunz Ansicht iiber die klassischen Studien. Eigen-
handiges Ms. des Verfassers, P. Robert Riepl, Professen des Stiftes Wilhering
(f 1871). Die Abhandlung ist gedr. im Programme des Gymnasiums zu Linz
1859, S. 1—18, unter dem Titel : Des hi. Gregor von Nazianz Urtheil iiber die
klassischen Studien und seine Berechtigung dazu.
7. Pp. XVHI. Jahrh. 121 Bll. 4to. 1 Hd. Pappe.
R. Tractatus Theologicus De Peccatis, Gratia et Merito. Collegienheft.
8. Pp. XVIH. Jahrh. 132 Bll. 4l°. 1 Hd. Pappe.
R. Tractatus Theologicus De virtute et sacramentis in .¥. partem S. th. a.
quaes t. 84. Collegienheft.
Digitized by
Google
78
9. Pp. XIX. Jahrh. 48 B1L 4l°. Ungebunden.
(Studien zur Dogmatik.) Eigenhandiges Ms. des Verfassers, Joh. Bapt.
Scliober.
10. Pp. XVIII. Jahrh. 117 Bll. 4W. Pappe.
R. Tractatus Theologicus de Virtutibus TJieologicis Sub Adm. Rev. Petto
Augustino HitujerU et (!) a me Francisco Xaverio Kogl tutic fanporis in annum se-
cundum SS. Theologiae auditore Scriptus Anno Domini 1735.
11. Pp. XIX. Jahrh. 161 + 192 Bll. 410. Pappe mit Lederrucken.
R. Theologia Moralu in usum scholurum Auctore P. Dionysio Priglhuber,
S. Theologiae Doctore et Capitulari Monasterii Michaelis - Burani Ord. S. Ben.
Litteris mandata a Mathia Moser, S. Theologiae auditore 1855.
12. Pp. XVIII. Jahrh. 58 Bll. 4'°.
R. Sechs Passion Predtigen (!) . . . Geschriben UndZusamtn Getragen durch
P.F. CANDTDUM EmerUNG IIILARIAE PROFESSUM. Fol. 13: dicta
est in Zwettl.
13. Pp. XIX. Jahrh. 45 Bll. 4tJ. 1 Hd. Ungebunden.
(FaMenpredigten.) Fol. 1: In Quadragesima 1825.
14. Pp. XVIII. Jahrh. 251 Bll. 4» Pappe.
R. Erlduterungen Ueber Giftschutz'Pastoraltheologie. Aufdein Umschlage :
Geschrieben fur P. R. P. Bruno Detterle von dem damaligen Novizen F. Ma-#
lachias Razenberger ao. 1781.
15. Pp. XIX. Jahrh. 40 Bll. 4l'\ Ungebunden.
R. Betrachtungen fitr jfden Tag der Adventzeit. Eigenhandiges Ms. des
Verfassers, P. Robert Riepl.
16. Pp. XIX. Jahrh. 81 Bll. 4l\ 1 Hd. Ungebunden.
R. Consider utiones menxtruae.
17. Pp. XVI. Jahrh. 81 Bll. 4'". 1 Hd. Pg.-Umschlag.
(Libellus definitionum Ord. Cist. 1289.) Anf.: INCIPIT PROLOGVS in
CHARTAM CHaritatis . . . Schl. : eligant vel assumant. Explicit diffinitio XV :
et ultima. Fol. 16: Anno . 1 . 5 . 9 . 9 . in Februario scripta sunt haec per me
F Bar. Klotzium monachum Altovadensem.
18. Pp. XVI. Jahrh. 93 Bll. 41 ". 1 Hd. Weicher Umschlag aus Pg.
Roth, blau und grim gefarbte Initialen.
1. Foil. 1— 73 vo. R. StatuUi Reformationis Monasteriorum Cisterciensis
ordinis. Anf.: De reddendis uotis: Capitulum 1. Cvm omnis monasticae . ..
Schl. : praetendere possint. / Conclusa sunt et publicata supra scripta statu ta in /
Capitulo Prouinciali Vangrouie celebrato, congregatis ibidem cum R. D. Com-
missario supranominatis R. D. Abba/ribus aliisque Ordinis nostri Religiosis,
sollenni die / Natiuitatis sancti Joannis Baptistae, predicti anni, Milesimi, Quin-
gentesimi, Octuagesimi . . . Vorher ein Schreiben von Edmundus a Cruce, hu-
milis abbas Castellionis Doctor Theologus Parisiensis, Cisterciensis Ordinis
Digitized by VjOOQIC
79
Commissarius und ein Prolog. Am Ende : Index Statutorum und 2 Gedichte (Ad
Religiosos fratres Cisterciensis Ordinis [Gallus ut assiduo expergit clangore
iacentes . . .], Ad Reuerendissimum D. Nicolaum Boucheratium Cisterciensis
Ordinis Generalem [Quam bene Cisterci, sapiens Moderator ouilis . . .J). —
2. Foil. 74-93. R. BREVE \ S. D. N. Gregory Pupae XIII. I Confirmations
Priuilegiojrum Cisterciensis Ordinis. / Per S.S. Apostolicam ftactenus conjeessorum,
Cum eorundem noua conces&ione et umpliutione. / Cum procesm R. I). Camel roe
auditoris. / CRAC0V1AE / In Offichm Lazari: Anno Domini M.D.LXXX. Ant*. :
Gregorius Papa XIII . . . Superna dispositione . . . Schl. : exhibitae uel ostensae.
Datum Romae . . . die XIJ Junij. M.D.LXXIIIJ. PontiHcatus nostri Anno
Tercio. Cae. Glorierius. Hierauf 2 Notariatsinstrumente und die Bemerkung:
Haec Statuta scripta sunt a me fratre Georgio Grattero, professo Alderspach:
Anno Domini M.D.L.X.X.X.X. undDe R. in Christ. Patris D. Stanislai Bialo-
breski Abbatis Andreiouiensis ut hoc Diploma recuderetur in Polonia. Studio
et cura Epigramma (Andreae dicta do nomine qui regit urbem . . .). Vorher : De
hac breuis Gregorij XIII. Pont. Max. editione Opera R. d. Edmundi a Cruce . . .
Ad Relligiosos (!) eiusdem Ordinis fratres Elegidion (dum caput ut membris
uester Cistercius abbas . . . Pro te sollicitum concelebrare Patrem / Eiusdem
R. Patris cliens addictissimus Gabriel Rijbscberus Pannonius faciebat), AD
EOSDEM (Andr: Cri: / Hoc diploma dedit Praesul quod maximus urbis . . .),
Mnemosynon R. Patris . . . Kdmundi a Cruce (EDoctus sacro diuini dogmate
uerbi, MVNus obire . . .) und ein Prolog. Fol. 93 vo leer. Occ. monasteria An-
dreiouiense, Suleouiense, Landense. Vangroueeense, Oliuense, Coprivvnicense,
Mogilense, Paradisiense, Obrense, Przemetense, Scerieense, Vachoeense, Coro-
nouiense, Pelplinense, Bledzouiense, Culmense, Olobocense, Ouenescense,
Thoronense.
19. Pg. XIV. Jahrh. 2 Bll. 4'°. 1 Hrl.
(Legenden.) Beg. in der 9. Legende: cooperante sancta Dei genitrice
Maria . . . Schl. (Ende der 14. Legende): fide tervenciores extiterunt. Die 6 Le-
genden entsprechen Pseudo - Pothonis Pruveningensis liber de miraculis
S. Dei Genitricis Mariae 10, 11, 12, 16, 24, 31 (vgl. A. Mussafia, Studien zu den
mittelalterlichenMarienlegenden, Sitzungsb. d. k. Akad.d. W. in Wien, CXIII,
917 ff.).
20. Pp. XVIII. Jahrh. 158 Bll. 4to. 1 Hd. Pappe. Goldsohnitt.
R. Dt£ I Siben Heillige Sacrament / Cum Lamentatione peccatricis animae
et Meditatione in 50. psalm Helm ircifi erklarth vndt ausgelegt 1745. Gedichte in
deutscher und lateinischer Sprache. Verfasser: Leopold Heiland, Abt von En-
gelszell (1707-1722, f 1750).
21. Pp. XVni. Jahrh. 125 Bll. 4t". 1 Hd. Pappe. Goldschnitt.
R. Die Zwelff glaubens Articul ! So in seiner unbossliehkheith, umb die
zeiih i Nuzhch zu Passiern Reim weifi, Vnd aus gdttlicher Schrifft, Heiliger
Vfittern, KircJien Lehreren, undt ConMHis Authentisiert j zusammengetragen worden
in Lobl. Closter Withering / Von einem Cist, geistl. Lfeopold] Rfesign.] AfbtJ
V [on] E[ngels] Z[etl] Anno 1744.
Digitized by VjOOQIC
_80__
22. Pp. XIX. Jahrh. 17 Bll. 4to. Ungebunden.
R. Aristophanis Nubes. Erkldrt von Prof. Dr. H. Bonitz. Geschr. von
P. Robert Riepl (1851-1852). Collegienheft.
28. Pp. XIX. Jahrh. 16 Bll. 4l". Ungebunden.
R. Vorltsungen iiber die Achtheit und Reihenfolge der platonischen Schriften.
Von H. Bonitz. Geschr. von P. Nivard Kummerer (1862—1866). Collegienheft.
24- Pp. XIX. Jahrh. 55 Bll. 4to. Ungebunden.
R. Cicero de oratore. Erkldrt van Prof. Dr. Grysar. Vollendet 26. Oktober
1851. Geschr. von P. Robert Riepl. Collegienheft.
25. Pp. XIX. Jahrh. 58 Bll. 4to. 1 Hd. Ungebunden.
R. Die Stellung des Chores in den Tragddien dcs Sophokles zum Ganzcn der
Handlung. Verfasser: P. Nivard Kummerer.
24*. Pp. XIX. Jahrh. 58 Bll. 4,w. 1 Hd. Ungebunden.
R. Aim 646—747, Uhersetzung und Erkldrung. Verfasser: P. Nivard
Kummerer.
27. Pp. XIX. Jahrh. 32 Bll. 4tn. 1 Hd. Ungebunden.
R. Ilept bei Homer. Verfasser : P. Nivard Kummerer.
28. Pp. XIX. Jahrh. 91 Bll. 4to. Pp.-Umschlag.
R. Studien zu den Dialogen Lucians. Uebersetzung und Erklarung des
Ermotimos. Eigenhandiges Ms. des Verfassers, Joh. Bapt. Schober.
29. Pp. XIX. Jahrh. 20 Bll. 4to. Ungebunden.
(Studien zu Homer und Plato.) Eigenhandiges Ms. des Verfassers, Joh.
Bapt. Schober.
SO. Pp. XIX. Jahrh. 40 Bll. 4,n.
R. Perikles. Von P. Robert (Riepl). Eigenhandiges Ms. des Verfassers.
81. Pp. XIX. Jahrh. 16 Bll. 4to.
R. Propert. Eleg. Ill, 1. Erkldrt von P. Robert Riepl. Eigenhandiges Ms.
des Verfassers. Fol. 16 vo: 3. III. 51.
32. Pp. XIX. Jahrh. 240 Bll. 4to. 1 Hd. Ungebunden.
R. Griechische Alterthumer. Vorlexungen von Prof . Dr. Bonitz. Geschrieben
1864-65.
88. Pp. XIX. Jahrh. 304 Bll. 4to. 1 Hd. Ungebunden.
R. Griechische Literaturgeschichte. Vorlemngen von Prof. Dr. Bonitz. Ge-
schrieben 1862-66.
34. Pp. XVH.-XVm. Jahrh. 109 Bll. 4«°. Pappe.
R. MANVSCR1PTA F. CANDIDI EMERL1NG HILARIAE PRO-
FESS! Abschriften von Briefen und Briefformeln. Occ. Baumgartenberg,
Engelszell, Gottszell, Ebrach, Langheim, Neuberg, Wilhering, Leonfelden,
Graraastetten.
Digitized by VjOOQIC
81
35. Pp. XV. Jahrh. 16 Bll. 4to. 2 Thll. : l) FoU. 1-4 ; 2) Foil. 5-16.
4 Hdd. Pappe in Schwld.
1 . Foil. 1—3 vo. (Sammlung von Brief en.) Anf. : Magistro Paulo Rolant. . .
Schl.: exhibuissent competentem. Fol. 4ro leer. — 2. Foil. 4vo— 16 vo. (Ein
Farmelbuch.) Anf. : PRimo habeat . . . Schl. : non obstantibus quibuscumque.
Dann : littere passus und andere.
36. Pp. XVII. Jahrh. 286 Bll. 4to. 1 Holzdeckel in gepr. Schwld.
R. Geho Czysarske' a Kralowske' Milosti j Uherskelio a Czeskeho Krdle j
Ferdynanda II0 j Obnowene Zrzjgenj Zemske j G. M. K. DediczeTio Margkrabswj
Morawskeho. Beischrift: Anno 1628. Gtesetzliche Bestiminungen uber dasVer-
haltnis der Markgrafschaft Mahren zum Konigreiche Bohmen. Am Ende Re-
gister. Foil. 282-286vo leer.
37. Pp. XVm. Jahrh. 83 Bll. 4to. Pappe in Schwld.
R. Topographia . . . den Eydenberys. Verfasser: Alan Aichinger, Abt von
Wilhering.
38. Pp. XIX. Jahrh. 384 Bll. 410. Pappe.
R. Mnemosyne. I Tagebuch / gefilhrt anf einer Heist / durch j Italien . . . im
Jahr 1818. / Joh. Schober m. p. / Prof, dtr MatJiematik. Eigenhandiges Ms. des
Veriassers.
39. Pp. XIX. Jahrh. 134 Bll. 4*'. Pappe.
R. Versuch einer Geometrie fur die k. k. Normal- Hauptschule. Fol. 1 : Ge-
mafi der Aufforderung einer hohen Studien-Hofkommission iiberreicht der
Unterzeichnete ein en Aufsatz fiir ein Vorlesebuch der Geometrie . . . Fol. lvo :
Joh. Schober, k. k. Professor. Eigenhandiges Ms. des Veriassers.
40. Pp. XIX. Jahrh. 69 Bll. 4to. Ungebunden. •
R. Elementare Geometrie. Eigenhandiges Ms. des Veriassers, Joh, Bapt.
Schober.
41. Pp. XIX. Jahrh. 8 Bll. 4W. Ungebunden.
R. Bede uber das mathematische Studium. Eigenhandiges Ms. des Ver-
fassers, Joh. Bapt. Schober.
42. Pp. XIX. Jahrh. 4 Bll. 4to. Ungebunden.
R. Bede uber das Studium der Natur. Eigenhandiges Ms. des Verfassers,
Joh. Bapt. Schober.
43. Pp. XIX. Jahrh. 231 Bll. 4to. Ungebunden.
R. Vorksungen Uber Metaphysik. Eigenhandiges Ms. des Verfassers, Joh.
Bapt. Schober.
44. Pp. XVH. Jahrh. 112 Bll. 4to. Pappe.
R. Wiertschaffbuech . . . durch michfr. Bern. Nett . . . zusamen geschriben.
Fol. 2: Fr. Bemardus Nett professus indignus in Willering der Zeit vn-
wiirdiger Capellan am Dachsberge 1694.
Xenia Bernard ina II. HandHchriften-Vcmcichiihuie U. i\
Digitized by
Google
82_
45. Pp. XIX. Jahrh. 22 BU. 4to. Ungebunden.
R. Galkrie der Aebte des Stiftes Withering. Verfasser: General Sachse.
44*. Pp. XIX. Jahrh. 91 Bll. 8ro. Ungebunden.
(Studien zu den Brief en des hi. Paulus und zum Evangelium des hi. Jo-
hannes.) Eigenhandiges Ms. des Verfassers, Joh. Bapt. Schober.
47. Pp. XIX. Jahrh. 75 Bll. 8vo. Ungebunden.
R. Efterecht. Collegienhett.
48. Pg. XVI. Jahrh. 72 Bll. 8vo. 2 Hdd. Braunes Kalbl. mit Gold-
pressung.
(Gebetbuch.) Lateinische und deutsche Gebete. Fol. lvo: oben die Ent-
hauptung des hi. Paulus, unten ein Monch und ein Wappen. Auf derVorder-
seite der folgenden 24 Bll. Holzschnitte von Virgil Solis.
49. Pp. XVII. Jahrh. 33 Bll. 8vo. Kothe Initialen. Schwarzes
Leder.
R. PROCESSIONALE j OBDINIS / C1STEBCIENSIS / Authori-
tote Beverendvisi j mi Domini, Domini Citterciensis j Generalis editum. / Parisiis,
Sumptibus Sebastiani Mabre Cramoisy, \ Begis Typographi, via Jacobaea, sub
Cico j niis. / M . DC . LXXIV. / Descriptum in celebri Monasterio B. / Mariae
Virginis de Ebraco, ad arduam silvam in Franconia sito, et in hancformam
reda / ctum Anno Domini. 1681. a F. U. H. P. E.
50. Pp. XIX. Jahrh. 55 Bll. 8™. 1 Hd. Pappe.
R. Bitus (Cist.).
51. Pp. XIX. Jahrh. 102 Bll. 8vo. Ungebunden.
(Exegetische Studien zu Homer, Sophocles und Plato.) Eigenhandiges Ms.
des Verfassers, Joh. Bapt. Schober.
52. Pp. XIX. Jahrh. 20 Bll. 8T°. Ungebunden.
R. Vorlesungen uber Aristoteles von Prof. Dr. Bonitz. P. Robert (Riepl).
Collegienheft.
58. Pp. XIX. Jahrh. 22 Bll. 8yo. Ungebunden.
R. Ad IV. Catilinariam. P. Robert (Riepl). Eigenhandiges Ms. des Ver-
fassers.
54. Pp. XIX. Jahrh. 137 Bll. 8T°. Ungebunden.
(Vorlesungen uber Psychologic) Eigenhandiges Ms. des Verfassers, Joh.
Bapt. Schober.
99. Pp. XIX. Jahrh. 24 Bll. 8T°. Ungebunden.
(Vorlesungen uber Padagogik.) Eigenhandiges Ms. des Verfassers, Joh.
Bapt. Schober.
56. Pp. XIX. Jahrh. 62 Bll. 8vo. Ungebunden.
(Vorlesungen uber Metaphysik.) Eigenhandiges Ms. des Verfassers, Joh.
Bapt. Schober.
Digitized by VjOOQIC
83
57. Pp. XIX. Jahrh. 65 Bll. 8ro. Ungebunden.
(Vorlesungen Uber Geschichte der Philosophie.) Eigenhandiges Ms. des
Verfassers, Joh. Bapt. Schober.
58. Pp. XIX. Jahrh. 30 Bll. 8vd. Fruherer Besitzer: Traumihler,
reg. Chorherr von St. Florian.
R. Uiber die UnterscJieidung der Vernunft als der hochsten Geiitesfdhigkeit
des Menschenj vom Verstande. j Ein Dialog. / Mitgetheilt von Franz Stronski, Dr.
der Philosophie, Lemberger / k. k. Universitats-Bibliothekar.
59. Pp. XIX. Jahrh. 122 Bll. 8ro. Pappe.
R. Souvenir. Bemerkungen zur Philosophie und uber die Stiftskirche in
Wilhering. Eigenhandiges Ms. des Verfassers, Joh. Bapt. Schober.
•©. Pp. 31 Bll. 8T°. Pappe in schwarzem Leder.
Al— gain 'lhadl aschara min Kalami 'llahi ta cala (pars undecima ser-
monis dei altdssimi). 9. Sure w. 95-120; 10. w. 1-109; 11. w. 1-7.
6*
Digitized by
Google
Register1
A.
Abdias, Historia certaminis apostolici 156 —
Ablass, Bemerkungen iiber den — 31 —
Aegidius (Romanus), Speculum peccatorum 43 (11), 122 (9)
Aeneas Sylvius. Oratio habita 15. Oct. 1454 67 (13)
Aesopo, De — et fabulis eius ... 96 (7)
Afra, S., Hymnus de — 41 —
Afrae, S., Conversio — et puellarum eius 109 (1)
Passio - 109 (2)
Aichinger, Alan, Topographie des Eydenbergs VI, 37 —
Alarms de Insulis, Carmen de incarnatione Christi 83 (2)
De planctu naturae 77 (11)
Albertus Magnus, De Verbi incarnatione • • 88 (4)
— Liber de adhaerendo Deo 133 (7)
— Opus naturarum 23 —
— Tractatus de veris virtutibus 63 (2)
Albinus (Albunus) Eremita, Epistola ad Heribertum episcopum
Coloniensem 132 (14)
Alcuinus, Epistola ad pueros s. Martini 121 (2)
— Super VII psalmos poenitentiales 121 (1)
Aldersbach 72 (5), 106 (5)
x Alexii, S., Vita - 27 -
\Algorismus 69 (18)
Altaich, Nieder-, 2 Visitationsrecesse, — betreffend • • 14 (2)
Altenberg 72 (5)
Altzelle 72 (5)
Alzheim, Johannes, Tabula super Apologeticum Cyrilli 102 (2)
Ambrosius, S., De officiis 11. 3 125, (1)
— Epistola de moribus et hon estate vitae 67 (14)
— Excerpta aus — 56 (1)
— Hexaemeron 125 (2)
Amicus et Amelius 96 (9)
Amicus triplex 124 (5)
Andreioviense monasterium VI, 18 —
* Die erste arabische Zahl bedeutct die Nummer der Handschrift, die zweite, unter
Klararaern gesef/.t«, das wieviolte Stttck demelhen. Wo VI fehlt, 1st das Fach IX vorauszuKeizen.
Digitized by VjOOQIC
_85_
Angelus de Runa, Forma absolutions 103 (9)
Animae, De sede — 121 (4)
— Lamentatdo — peccatricis 101 (21)
— Lumen — 83 (5)
— Minus lumen — 75 (2)
— Tabula in Minus lumen — 75 (1)
Annualis ordo 133 (9)
Anselmus, S., ep. Cantuariensis, De passione Domini 101 (26)
— Flores aus — 101 (12)
— Lamentatio amissae castitatis 101 (19)
— Lucidarius 1. 88 (9)
Antichristo, Tractatus de — 101 (25)
Antiphonale Cisterciense 1, 3, 4; VI, 1 —
— Fragm. 19 (26)
Antiphonarium • 5 —
Antonius Parmensis, Postilla de tempore 82 (5)
Arenga de commendatione studii humanitatis atque amoenitate
aestivalis •temporis 77 (10)
Aristoteles, Excerpts aus — 101 (30), 145, 155 —
— Namen der Schriften des — 82 (5)
— (Pseudo-), Epistola ad Alexandrum Magnum • • • • 67 (3)
— — Practica 71 (1)
Arnoldum, Epistola ad — abbatem Ord. Cist. 35 (1)
Arnuiphus de Boeriis, Speculum monachorum 96 (5)
Aquae artiticiales 71 (20)
Asceticae, Collationes — 66 —
Ascetici, Tractatus — 122 (7), 132 (1)
Ascetische Bemerkungen 68 (4), 95 (3), 97 (2), 101 (7)
Aschaffenburg, Proviucialstatuten von — 1455 78 (10)
Astesanus, Summa 37 (1)
Astronomische Bemerkungen 68 (2), 69 (14)
Tabelle 81 (8)
Auctoritates ex operibus Aristotelis, Boetii, Empedoclis, Porphyrii 155 —
Augustinus, S., De honestate mulierum 101 (20), 124 (1)
— De laude psalmorum 96 (11), 122 (6)
— Epistola de tide ad Petrum 108 (10)
— Flores ex 11. Confessionum 63 (1)
— Oratio 7 (6)
— Regula 108 (2)
— Sermones 7 (2), 43 (5), 110 (5)
— (Pseudo-), Tractatus de trilms habitaculis ... 44 (8)
— — Speculum peccatorum, s. Aegidius 43(11), 122 (9)
Avicenna, Excerpte aus — 71 (16)
Ayglerius, Bernardus, s. Bernardus Cassinensis 43 (8)
B.
Bartholomaeus Pisanus, Summa 38 (1), 39, 88 —
— Forma absolutions 103 (9)
Digitized by VjOOQIC
86
Basler Conoil, Actenstucke, das — betreffend • • • 9 (13), 44 (5), 78 (4)
Baumgartenberg 58 (1), 72 (5), 106 (5), VI, 84 —
— Monimenta monumentorum manibus defunctorum
fratrum a manibus vivorum erecta, quibus piae
memoriae defunctis, sicut pomi morsus fatum
fecit, sic Pomaerium nostrum exsolvit fata mor-
sum in confratribus devota ac pia suflragiorum
oblatione • • • • 11 —
Baumgartenberger Formelbuch 100 —
Beatitudines, VIII — in Versen 81 (9)
Beda Venerabilis, Sermones 7 (3), 110 (7)
Benedicto, S., Hymnus de — 1 —
Benedictus, S., Regula 14 (1), 15 —
Benedictus XII, Extravagantes 127 (1)
Bernardi, S., Officium - 1, 2, 6, 48, 49, 50, 113, 114, 1 17, 119, 123, 144, 149 —
Bernardo, S., Hymnus de — 1 (2), 2 —
Bernardo, S., Sermones de — 96 (4)
Bernardus, S., Apologiae fragm. » • • 79 (8)
— De modo proficiundi 133 (4)
— De consideratione 11. V ad Eugenium III 64 (1)
— De obedientia 132 (8)
— Epistolae 64 (2) [?], 79 (8), 96 (8)
Excerpte aus — • 67, 79 (8)
Bernardus, S., Salutatio ad B. M. V. 101 (14)
— Sermones . • • 40, 45 (2"), 64 (3), 94, 110 (6)
— Tractatus de XII gradibus humilitatis 132(6. 7)
Bernardus, S. (Pseudo-), Epistola de cura rei familiaris 67 (1)
— — Hymnus: Dulcis Jesu memoria ... 7 (7)
— — — Gaude mea speciosa 7 (5)
— - Meditationes 110(12), 134 (5)
— — Excerpta aus den Meditationes • • • -101 (11)
— — Speculum monachorum, s. Arnulphus de
Boeriis 96 (5)
Bernardus Cassinensis, Speculum regulae monachorum 48 (8)
Besegnungen 69 (5), 71 (12)
Bibiana, s. Vivana 69 {16)
Biblia V. et N. T. 16 -
— N. T. 17, 18 -
— Fragm. 105 (2)
— pauperum 124 (4)
Biblische Geschichte 56 (2)
— Grammatik VI, 4 —
— Verse uber — Bucher 136 (5)
Blezoviense monasterium • VI, 18 —
Boetius, s. Auctoritates und Ronto 77, 155 —
— (Pseudo-), De disciplina scholarium, s. Thomas Brabantinus 79 (14)
Bohmen, Gesetzliche Bestimmungen uber das Verhaltnis zwischen
Bdhmen und Mahren VI, 36 —
Digitized by VjOOQIC
87
Bonaguida de Aretio, Summa de officio advocatoris ecclesiae • • 136 (2)
— — Summa de dispensationibus 136 (3)
Bonaventura, S., De corpore Christi • • • 104 (3)
— Itinerarium mentis ad Deum 103 (5)
— Itineraiium mentis in se ipsum 108 (3)
— Parvum bonum 188 (6)
— Quae ante missam sint facienda 96 (12)
— Stimulus amoris 65 —
— Tractatus de praeparatione ad missam 20 (5)
— Tractatus de sacramento corporis et sanguinis
— Christi 63 (13)
— (Pseudo-), Profectus religiosorum, Excerpte aus —
182 (1), 183 (8)
Bondi, Johannes, de Aquilea, Arenga 78 (1)
— — — Practica 78 (2)
BonifatiusIX, Liber VI 82 (1)
Bonitz, Hermann, Griechische Alterthiimer VI, 32 —
— — Literaturgeschichte VI, 33 —
— Vorlesungen uber Aristophanes VI, 51 —
_ — — Aristoteles VI, 22 -
— — — Plato VI, 23 —
Breviarium Hl> 112 —
— Fragm. 79 (14), 105 -
— Cisterciense 113,114,115,144,145,146 -
— Romanum 147 —
Breviergebet, Verse uber das — 62 (4), 182 (5)
Bullae, Expositio — -*-• ■ 78 (16)
Burley, Walter, De vita et moribus philosophorum 83 (10)
C.
Calendarium 43 (2), 46, 69 (17), 79 (1), 81 (5), 101 (5), 152 -
Calixtus 111, Epistolae 67 (12)
Cancellariae, Regulae — 78 (7)
Canonis, Oonditores — 75 (3)
Cantica, Expositio super — 110 (10)
Capranica, Dominicus, Ars bene moriendi 69 (2)
Carmina 79 (9)
Cassianus, S., Tres vocationes 43 (13), 122 (8)
Cassiodorius, De vera amicitia 108 (9)
— Super VII psalmis poenitentialibus 122 (1)
Casus episcopales 68 (2)
Christi, Tractatus de corpore — 60 (14), 104 —
Christo, Epistola de — Jesu et de die dominica 162 (3)
Chronica 56 (3)
Chronicarum, Compendium — 124 (5)
Chronologische Tabellen 69 (17)
Ohrysostomus (Pseudo-), Physiologus 132 (10;, 138 (2)
Cibis, Tabula de - 71 (10)
Digitized by VjOOQIC
88
Cintillarius liber 68 (3)
Cistercienserkldster, Grundungsjahre einiger — 124 (3)
Cistercienses, Carmina ad fratres — VI, 18 (1. 2)
Cisterciensium, Statuta reformationis monasteriorum — regni Po-
loniae VI, 18 (1)
Clteaux 106 (5)
ClemensV, Constitutiones 82 (3)
Collectarum liber 48, 49 —
Coloniensis, Sermo episcopi — 45 (2f)
— Tractatus studii de neutralitate principum • • • 44 (5e)
Complexionum, Metra ad noscendum condicionem 4 — 71 (6)
Computus 81 (3)
— Nurenbergensis 69 (12)
— vulgaris 81 (2)
Concordantiae V. et N. T. 131 (2), 136 (5), 137 (3)
Confessio 132 (15)
Confessione, Tractatus de - 43 (6), 61 (2)
— Tractatus de — et poenitentia 84 (4)
Confessionem, Tractatus de his, quae requiruntur ad veram — • 104 (11)
Confessionis, Compendium — 104 (14)
Confessor, Qualiter — deboat se regere 63 (8)
Confessoribus, Utiiia de - 96 (3)
Coniessomm, Quaestiones ex summa 104 (15)
Conscientia, Tractatus de — erronea 133 (10)
Conscientiam, Regulae contra — erroneam 122 (10)
Consecratione, Tractatus de — 29 (3)
Considerationes menstruae VI, 16 —
Constantiense, Concilium -, Acta 45 (2. 4), 67 (9;, 99 (3)
Coprivunicense monasterium VI, 18 —
Coronoviense monasterium VI, 18 —
Cracoviensis, Tractatus universitatis — de neutralitate principum 44 (5d)
Culmense monasterium VI, 18 —
Curialis curiatia 81 (10)
Cyclis, Tractatus de — lunae 81 (4)
Cyrillus Alexandrinus, S., Apologeticus 102 (2)
D.
Daniel, s. Collationes asceticae 66 —
Danielis, De visione — prophetae 138 (6)
Dante, Divina Comoedia 77 (1)
Decretalium 11. V. 28, 83, 12 -
— Excerpte — 69 (8)
— Versus - 28 —
Dei altissimi, pars undecima sermonis — VI, 60 —
Dei, Templum - 80 (4)
Determinatio magistrorum, theologorum, iuristarum Wiennensium
super quibusdam punctis Johannis Munzinger 45 (6)
Dialogus inter inhdelem et ecclesiam 136 (8)
Digitized by VjOOQIC
106
(1)
83
(4)
17
—
62
<»)
136
(7)
81
(«)
124
(12)
124
(8)
80^
Dictandi, Tractatus de modo dictandi 69 (19), 77 (8), 106
Diffinitiones generalis capituli Florentiae celebrati 83
Diffinitionum, Libellus - Ord. Cist. 1289 154, VI,
Dogmatische Bemerkungen
Dogmatischer Tractat
Donatus metricus
Durandi, Dicta quaestionum magistri — super IV sententiarum
Dybinus (Tybinus), Correctoria
E.
Eberhardus Bethuniensis, Graecisinus 61 —
Ebrach 58 (1), 72 (5), 106 (5), 124 (11), VI, 18, 49 -
Edmundi, S., episcopi Cantuariensis, Vita — 110 (1)
Edramsberg 72 (5)
Emerling, Candidus, Manuscripta VI, 34 —
— — Passionspredigten VI, 12 —
Emmeram St., Inschriften aus — VI, 3 —
Empedocles, s. Auctoritates 155 —
Engelbertus Adinontensis, Tractatus de t'ascinatione 38 (3)
Engelszell 58 (1), 72 (5), 106 (1. 5), 124 (11, VI, 18 —
Epigrammata • • VI,
Epistolae 77 ((Jh 78 (15. 21), 101 (30,, VI,
Epistolaruin, Expositio — doininicalium 19
Epitaphia
Eribrdiensis, Tractatus universitatis studii — super neutralitate
principum
Eucharistiae, Quaestioncs de sacramento —
Eugenii, De — praevaricatione et sententia depositiouis ....
Eusebius (Pseudo-), De Aesopo et fabulis eius
Evangelii, Expositio — secundum Matthaeum
Evangeliorum, Expositio — 20,
— douiinicalium, Expositio —
— Expositio — secundum Matthaeum et Marcuin • •
Evangelium secundum Lucam
Exhortatio pro defunctis
Eymstein, Epistola tratris can reg. (Johannis de SchoonhoviaV) de
Eymstein 133 (2)
F.
Felicis Vallis monasterium 106 (5)
Feste, Memorial verse iiber kirchliche — 101 (5)
Fidei, Summa catholicae — 121 (3)
Finnanus, Sermo 45 (2h)
Fliscus, Stephanus, Rethorica 106 (2)
Formelbiicher • . 58 (1), 72 (5), 73, 74 (1), 78 (14), 79 (3), 81 (12), 106
(1. 2. 4), 124 ( 1 1), 128 (8. 9. 10. 11), VI, 34, 35 (2)
Franciscus de Castello, Epistola et quaestiones super aliquos ar-
ticulos religiosos concernentes 43 (9)
18
(2j
35
(i;
19
(i)
132
(15)
44
(5")
104
(2)
44
(*r)
96
(7)
21
—
2
(7)
98
(1)
22
—
137
(2)
158
(1)
Digitized by VjOOQIC
90
Franciscus de Perusio, Tractatus de VII vitiis capitalibus • • • 80 (5)
Freron, Simon, Senno 44 (&m)
Fulgentius, Imagines 83 (8)
Furstenfeld 72 (5)
Furstenzell 72 (5), 106 (5)
G.
Gallneukirchen, Erlass an die Geistlichkeit des Dekanates — • • 108 (10)
Gallo, S., Hymnus de — 48 —
Gartner, Bemerkungen fur — 69 (14)
Gebetbuch VI, 47 -
Gebeten, Fragm. von — 92 (9)
Genealogische Tabellen • • • • • 56 (5)
Georgii, S., Passio — 27 —
Georgsthal 106 (5)
Gerard van Vliederhoven, s. Henricus de Hassia, Cordiale • 43 (6), 101 (3)
Gerson, Johannes, De probatione spirituum et tentationibus • • 103 (9)
— Sermo 45 (2b)
— Tractatus de X praeceptis 69(9), 104 (8.9)
— Tractatus de praeceptis, confessione, arte moriendi • • • 63 (5)
— Tractatus de pollutionibus et frequentationibus celebrare
divina 63 (3)
Giftschutz1, Erlauterungen uber — Pastoraltheologie .... VI, 15 —
Glossarium 72 (1. 3), 77 (4)
Goldenkron 58(1), 72 (5)
Gotteszell 72 (5), VI, 34 -
Gotthard, St. 124 (11)
Graduale Cisterciense 2. 6. 148 —
Gramastetten 58 (1), 72 (5), 106 (1. 5), VI, 34 —
Grammaticus, Tractatus — 72 (2. 3), 81 (6. 7. 9)
- - Fragm. 128, 137 (8)
Gratiani, Bemerkungen uber das decretum — 127 (4. 5)
— Memorialverse de causis — 127 (4)
— Tractatus de causis in corpore decreti — 127 (4)
Gregorii, S., Passio — 27 —
Gregorii IX, Tabula in decretales — 82 (2)
Gregorius XIII, Breve VI, 18 (2)
Gregorius M., S., Expositio in Cantica Canticorum 25 (4)
— Pastorale 82 (2)
— (Pseudo-), Speculum peccatorum, s. Aegidius
43 (11), 122 (9)
Gruytrodius, Jacobus, Cordiale, s. Henricus de Hassia • • 43 (6), 101 (3)
Grysar, Cicero de oratore. Erklart von — VI, 24 —
Guido de Monte Rotherii, Manipulus curatorum 92 (1)
Guido Faba, Dictamina 184 (2)
— Exordia 184 (4)
— Proverbia 134 (3)
— Summa dictaminis 134 (1)
Digitized by VjOOQIC
91
Guilielmus, Sermones 36 —
— Summa virtutum 93 (1)
H.
Haina 72 (5)
Hectabula 69 (15)
Heiland, Leopold, Die VII hi. Sacramente VI, 20 —
— Die XII Glaubensartikel VI, 21 —
Heiligenkreuz 58 (1), 72 (5), 97 (4), 106 (5)
Heilsbronn 58 (1), 72 (5), 106 (5)
Henricus de Balma, De triplici via ad sapientiam • 103 (2)
Henricus de Berching, Dicta super canonem et to tarn missam • 69 (1)
Henricus de Hassia, Cordiale 43 (6), 101 (3)
— De confessione 92 (7. 8. 9)
— De discretione spirituum 83 (7)
— Tractatus expositionis missae 63 (12)
— — X praeceptorum 32 (3)
— s. Determinatio magistroruin, theologorum, iuristarum
Wiennensium super quibusdam punctis Johannis Muii-
zinger 45 (6)
Henricus de Urimaria, s. Henricus de Hassia, Tractatus X prae-
ceptorum 32 (3)
Herbarum nomina 71 (17)
Hermannus de Westphalia, Speculum clericorum 92 (3)
Herrenalb 72 (5)
Herz, Narcissus, de Berching, Determinatio studii Wiennensis de
neutralitate principum 44 (5C)
Hieronymi, Flores ex operibus — 101 (13)
- Vita — 79 (5)
Hieronymus, S., De XII bonis sexus ieminei 92 (4)
— Epistolae . 43(3), 79 (6)
— Expositio super lamentationes Jeremiae • • • • 128 —
— Libellus de Malcho monacho 77 (2)
— Planctus B. M. V. 110 (2)
— Sermones 7 (1), 43 (4), 110 (9)
Hingerle, Augustinus, Tractatus theologicus VI, 10 —
Hippocrates, Practica 71 (1)
Historiale 76 (4)
Hohenfurt 58 (1), 72 (5), 105 (2), 106 (5), 124 (11), VI, 34 -
Hollenstrai'en, Memorial verse uber die — 132 (15)
Homiliae 55, 98 (4)
Hominis, Septem status — 133 (14)
Honorius Augustodunensis, Expositio super Cantica Canticorum 110 (11)
Hugo Argentinensis, Compendium theologicae veritatis • • • • 91 (2)
Hugo de Folieto, Ausziige aus — 101 (9)
Hugo de s. Victore, De claustro animae 25 (1)
— — De hypocrita 25 (2)
— — De oratione 103 (6)
Digitized by VjOOQIC
92
Hugo de s. Victore, De sacramentis christianae fidei L I. • • • 70 —
— - Excerpte aus — 101 (8)
— — Tractatus moralis de oculo, s. Johannes Pith-
sanus 102 (1)
Humani corporis, De positione — 121 (5^
Hussitorum, Contra certos articulos — collecta per quosdam ma-
gistros Wiennenses • • • • 104 (16;
Hymni 1,2,3,4,40,41,48,49,50, 68 (1)
I. J.
Jacobus de Lausana, Compendium moralium 76 (3)
Jacobus de Theramo, Liber Belial 33 (1)
Jacobus de Voragine, Legenda sanctorum 26, 27 —
— — Sermones 139 (1)
Jacobus Gruytrodius, s. Henricus de Hassia, Cordiale • 43 (6), 101 (3)
lbs 106 (5)
Jejunio, Tractatus de — 69 (11)
Jesu, Vitae - 56 (4)
Inhrmitatum nomina 71 (15)
Interdict, Bemerkungen uber das — 38 (3)
Innocentius, Epistola 132 (15)
Innocent ius III, De sacrih'cio missae 108 (3), 138 (4)
— Tractatus super missam 63 (11)
— Tractatus de vilitate humanae condicionis • • • 63 (7;
Interpretationes notarum 121 (6)
Johannes Andreae, Arbor consanguinitatis 44 (4), 78 (6)
Johannes Brammart, Lectura super I. sententiarum 87 —
Johannes de Al mania, Sermo 45 (2C)
Johannes de Capistrano, S., Epistola 67 (10)
Johannes de Deo, Flores decretaliuin 29 (1)
Johannes de Garlandia, Synonyma 81 (8)
Johannes de Gmunden, Calendarium 69 (10)
Johannes de Jenzenstein, archiep. Prag., Decretum 25 (6)
Johannes de Ragusa, Epistola 44(5h'l»k)
Johannes de Schoonhovia, s. Eymstein 132 (2;
Johannes de Segobia, Tractatus de neutralitate 44 (5")
Johannes Eremita, s. Collationes asceticae 66 —
Johannes Imperator, Epistola 44 (5*)
Johannes Pithsanus, Tractatus moralis de oculo 102 (1)
Johannes Presbyter, Epistola 67 (4)
Josephus, archiepiscopus Constantinop., Epistola 44 (51)
Isidorus Hispalensis, S., Commentaria in V. T 56 (1)
— - Regula contra conscientiam erroneam • 43 (12)
— — Tractatus de norma vivendi 25 (5)
Judicii, Processus — 78(3.12)
Judicii, XV signa ante diem — 55, 80 (8)
Julianus Africanus, Historia certaminis apostolici 156 —
Juribus, Collectura de V — 20 (3)
Digitized by VjOOQIC
140
—
124
(3)
72
(5)
72
(5)
67
(2)
67
(12)
2
—
27
—
26
—
98__
Juris canonici, Compendium — 74 (5), 127 (2), VI, 46 —
— — Begulae — 81 (n)
- - Tractates - 58 (3), 83 (1)
_ - - Fragm. 26, 27, 78 (5), 125 (2)
— Vocabularium — °1 (")
Jus canonicum, Bemerkungen uber — 83 (12)
K.
Kahlkdpfigkeit, Recept gegen die — 43 —
Kaiserbriefe 60 (d'e)
Kateersheim 58 (I), 72 (5), 124 (11), 163 -
Katharina, Hymnus auf die hi. —
— Legende von der hi. — , Fragm.
Kloster, Angabe der Grundungsjahre einiger —
Konigsbrunn
Konigssaal
Kreuzzug, Schreiben uber den ersten —
Kreuzzug gegen die Ttirken, Actenstiicke, den — betretf'end
Kummerer, Nivard, Material zur Geschichte des hi. Godehart VI,
— _ Studien zu Homer VI,
— — — — Sophokles VI, 25,
L.
Landense monasterium VI, 18 —
Langheim 106 (5), 124 (11), VI, 84 -
Laudensis episcopi, Sermo 101 (6)
Lauif, Regimen fur den gemainen — 43 (1)
Legenden 62 (7), 82 (3), 96 (6. 10), 99 (4), 104 (7), 136 (9)
Leonardus de Datis (V), Sermo 45 (2C)
Leonfelden 72 (5), VI, 34 -
Lepra, Capitulum de — 71 (9)
Lilienfeld 72 (5), 106 (5)
Liturgisches Fragm. 59, 68, 84 (4)
Ludolf de Hildesheim, Summa dictaminum 130, 157 —
Luxuriae, De VIII turpitudinibus — . • • • 92 (5)
M.
Magnificat, Expositio — 95 (2), 98 (3)
Mahren, s. Bohmen, VI, 36
Margarethae, S., Passio —
Maria, S., Hymnus de — 40, 66,
Mariae, Laus —
— Matutinale B. -V.
— Tractatus de nativitate — V.
— Vita — V.
Marienlegenden
Mariensee • • • •
110
(3)
79
(4)
101
(15)
7
(4)
138
(11)
164
—
133
(13)
72
(5)
Digitized by VjOOQIC
94
Marienwerder, Johannes, Informatio tabulae expositionis symboli
apostolorum 103 (7)
Marsilius, Sermo 69 (4)
Martinus Dumiensis, Tractatus de reinediis fortuitorum 108 (5)
— — De moribus 108 (6)
— — De IV virtutibus 108 (7)
Martyris, Signa — 132 (15)
Matthaeus de Cracovia, Speculum puritatis 62, (5), 104 (5)
— — Tractatus de ratione et conscientia et
— — sacra communione 38 (2), 104 (4)
Matthias de Lignitz, Postilla super epistolas dominicales • • • • 20 (1)
Mauritius de Praga, Sermo 45 (2l)
Medicamente 71(7.18)
Medicinales termini 71 (14)
Medicorum instrumenta metrice dicta 71 (6)
Megingotus, Excerpta ex ss. PP. 68 (1)
Meichsner, Fridericus, Conportatio idiotalis 75 (2), 76 (1)
— — Correctoria 81 (12)
— — Formelbuch 74 (1)
— — Processus iudicii 58 (2)
— — Tabula in Historiale 76 (7)
Metellus, Quirinalia VI, 3 —
Methodius (Pseudo-) Patarensis, S., De principio saeculi et inter-
regnis gentium et fine saeculorum 132 (17)
Metra ex diversis libris 69 (5)
Metrica, Tractatus de arte — 77 (5)
Milicz, Johannes, Postilla 88 (2)
Minucio cum partu XII mensium 69 (18)
Misericordiae opera 68 (3), 68 (2), 141 (1)
Missa, Notabile de diversis defectibus, quae committuntur in — 68 (9. 10)
— De - celebranda 133 (12)
Missae, De officio — 101 (29)
Missale 50, 117 —
— Fragm. 76 (4), 84 (4), 181 (8)
— Pataviense 8, 9, 10, 51, 149 —
Mogila VI, 18 —
Monachus, Memorialverse uber — 133 (9)
Monate, Bemerkungen uber die 12 — 48 (2)
Morales, Expositiones — 105 (2)
— Notae — 86 —
Moriendi, Tractatus de arte — 104 (10)
Morimond 72 (5), 106 (5)
Morte, Tractatus de — 20 (6)
Moyses, s. Collationes asceticae 66 —
Moyses, Tractatus de Homero — et Vergilio — Centonibus • • 74 (2)
Mulierum, Tractatus de secretis — 71 (13)
Munzinger, Johannes, s. Determinatio magistrorum . . .Wiennensium 46 (6)
Musica, Tractatus de — , Fragm. 28 —
Digitized by VjOOQIC
45
(7)
58
(1)
44
—
34
—
62
(2)
95
(5)
37
(2)
37
(2)
68
(15)
92
(«)
84
(2)
127
(8)
20
(4)
33
(9)
72
(5)
95
N.
Naturalia mystrficata
Nepomuk
Nett, Bernhard, Wiertschaffbuech VI,
Neuberg 29, 58 (1), 72 (5), 74 (1), 81 (12), 106 (5), VI,
Nicolai de Dinkelspiihel, Novem quaestiones de sermonibus — •
Nicolaus de Asculo, Sermones
Nicolaus de Dinkelspiihel, Casus episcopales
— — Casus papales
— — De Sacramento corporis Christi • • •
— — Tractatus super expositione orationis
dominicae, Excerpte
Nominibus divinis, Regulae de —
Novellarum casus
Nuptiis, Tractatus de -
O.
Obedientia religiosa, Memorialverse uber —
Oberneukirchen 72
Obrense monasterium • • • • • VI, 18 —
Oddo, Sermo 69 (4)
Olivense monasterium VI, 18 —
Olobocense — VI, 18 -—
Oratio 104 (7)
Oratio aedificatoria 62 (7)
Oratione dominica, Tractatus de — 78 (19)
Ordinarium Ord. Cist. 59 —
Orienis homilia 110 (2)
Origenes, Liber super Cantica Canticorum 158 —
— Planctus 79 (5)
Origenis, Laus — 79 (9)
Ortulf, Buech von dem harm 71 (3)
Ottensheim 72 (5)
Otto, Liber de sacramentis 80 (7)
P.
Paesdorfer, Conradus, Epistola 67 (4)
Paphnucius, s. Collationes asceticae 66 —
Papstbriefe 60*, 67 (12)
Paraclitus 80 (6)
ParadisieDse monasterium VI, 18 —
Parva naturalia, Problemata circa — 88 (11)
Passio D. N. J. Chr. secundum Marcum et Lucam 116 —
Passione, Cursus de — D. N. J. Chr. 151 (2)
Passionis, Expositio — D. N. J. Chr. secundum Matthaeum • • 19 (2)
Pater noster, Bemerkungen iiber das — 32 (5)
— — Verse uber das — 32 (5)
Digitized by VjOOQIC
96
Patrum, SS., Excerpta ex operibus — 96 (11), 133(8.14)
— Vitae — 133 (5)
Paulus Pergulensis, Libellus de sensu diviso et composito • • • 126 (2)
— Logica 126 (1)
Peccata, Memorialverse uber — 68 (2), 81 (9), 141 (1)
Peccatis, Tractatus de — 101 (4)
Peccatorum, Speculum - 43 (11), 122 (9)
— Voces - 81 (9)
Pelplinense monasterium VI, 18 —
Peregrinus Polonus, Sermones 140, 162 (2)
Pestilenticam infectionem, Regulae contra — 101 (24)
Petrarcha, Recommendatio Italiae 77 (9)
Petrus Blesensis, Epistolae 67, (5. 7)
— — Ludus seniorum regis 67 (6)
— — Tractatus contra quosdam praelatos ..... 67 (8)
Petrus de Ciperia, s. Johannes Pithsanus .• 102 (1)
Petrus de Vinea, Epistolae 60 (b» c)
Pharetra fidei contra Judaeos 79 (12)
Philosophische Bemerkungen 122 (4), 124 (2), 132 (14)
^-Philosophischer Tractat 107
^ Phlebotomia 68 (5), 152
— Bemerkungen iiber — • 43 (2)
— Verse uber - 71 (8), 101 (5)
Physiognomia, Tabula de — 68 (7)
Poenitentia, Tractatus de — 29 (2), 133 (14)
— — — et confessione 162 (1)
— — — et peccatis 96 (2)
PoenitentiaUs, Summa — 101 (27)
Polonus, Magister (?j, Correctoria 124 (10)
Pontificale Romanum 13 —
Pontius, Modus dictandi 79 (4)
— (Pseudo-), Summa dictaminum, s. Ludolf de Hildesheim 130 —
Porphyrius, s. Auctoritates 155 —
Potho (Pseudo-) Pruveningensis VI, 19 —
Praecepta, Memorialverse uber X — • • 68 (2), 132 (15), 138 (5).
139 (2), 141 (1)
Praeceptis, Tractatus de X — 18 (3), 32 (8), 78 (17)
Pragcr Provincialsynode, Statuten der — von 1349 25 (6)
Prediger-Lexikon 97 (3)
Presbyter ignarus, Memorialverse uber — 133 (9)
Priglhuber, Dionysius, Theologia moralis VI> 11 —
Processionale Cisterciense 118, 119, 123, VI, 49 —
Prophetae, De visione unius — 138 (7)
Prophetia de modernis periculis 79 (10)
Proverbia Salomonis et Ecclesiastes 101 (18)
Przemetense monasterium VI, 18 —
Psalmorum, Expositio — 122 (2. 4)
— Tractatus de virtute — 62 (4)
Digitized by VjOOQIC
Psalterium 52, 120, 150, 151 (1)
- Fragm. • • • 36, 45 (7), 77 (11), 85, 86, 101 (30), 131 (3), 186 (9)
Puis, Von dem — 71 (4)
R.
Raimundus, Distinctio de confessione 104 (13)
— Summa 136 (1)
— — de poenitentia et confessione 108 (4)
— Excerpte aus der Summa 133 (12)
Raitenhaslach 72 (5), 106 (5)
Banco, Adalbertus, de Ericinio, Apologiae cap. I. 79 (11)
Recepte 69 (10. 14), 71 (12. 20. 22)
Religio periecta, Memorial verse iiber — 133 (9)
Religiosorum, De tribus essentialibus — 43 (7;, 101 (2)
Remigius, Expositio Genesis 132 (9)
Resurrectione, Tractatus de — 135 (2)
Rhabanus Maurus, De laude crucis 101 (7)
— — Excerpte aus — 101 (7)
Rhetorica, Tractatus de - 77 (6), 79 (3), 106 (3), 124 (3)
Rhetorische Bemerkungen 77 (10), 79 (14), 58 (1), 72 (5), 106 (5)
Richardus de s. Victore, De more contemplationis et eius ascensu 101 (10)
— — Excerpte aus — 101 (9)
Riepl, Robert, Ad IV. Catilinariam VI, 53 —
— — Betrachtungen fiir jeden Tag der Adventzeit VI, 15 —
— Des hi. Gregor von Nazianz Ansicht iiber die
klassischen Studien VI, 6 —
— - Perikles VI, 80 -
— - Propert. Eleg. Ill, 1 VI, 31 -
Rigaldus, Rhythmi 88 (2)
Rinhera, Libellus de haereticis et eorum erroribus 124 (6)
Rituale 53 —
Ritus VI, 50 -
Roden, Johannes, Tractatus de statu religiosorum • • • 43 (10), 101 (3)
Rokyzana, Johannes, Epistola 67 (11)
Rom, Bemerkungen iiber die Kirchen in — 78 (8)
— Verse iiber - 101 (16)
Romana, Historia — mystice interpretata 75 (4)
Ronto, Matthaeus, Bemerkungen iiber Astronomie, hebraische
Namen, die 7 Weisen Griechenlands, zur
Grammatik und Rhetorik 77 (1)
_ - Carmina 77 (1)
— — Epistola ad Guarinum Veronensem 77 (1)
— — Genera metrorum Boetii 77 (1)
— — Sinnspruche 77 (1)
— — Tractatus de arte metrica 77 (1)
— Tractatus grammaticus 77 (1)
— — Tractatus de orthographia Latina 77 (1)
Rosarium 138 (13)
Xenia BernarUina 11. Handschrifum-Verzeichnisse II. 7
Digitized by VjOOQIC
98
Rosenkranzgebet, Bemerkungen iiber das — 133 (9)
Rupertus Tuitiensis, Expositio super Cantica Canticorum • • • 41 —
Sacerdotale, Speculum — 133 (11)
Sacerdotum, Tabula — naufragantium 133 (12)
Sachs e, Gallerie der Wilheringer Aebte VI, 45 —
Sacramenta ecclesiae, Memorialverse iiber — • • • -68 (2), 81 (9), 141 (1)
Sacramenti altaris, Dubia circa delectus — 69 (3)
Sacramentis, De — 185 (1)
— Liber distinctionum de — - 30, 31 —
— Summa de — 91 (1)
Sacrificiorum, Summa — 90 —
Salem 124 (11)
Salernitanae? Regimen sanitatis scholae — • • • 71 (6. 11), 81 (8), 101(5.23)
Salomon, s. Proverbia 101 (18)
— Bemerkungen iiber das Ende des — 158 (3)
Salve regina 69 (5)
Sanctorum, Vitue — 99 (4)
— Vitae et miracula — 129 (3)
— Vitae et passiones — 138 (10)
Sanitatis, Regimen — 71 (11), 88 (6;, 101 (24)
Sausenstein 58 (1), 72 (5), 76 (3), 81 (12). 106 (5)
Sawie, Nicolaus, Tractatus de superstitionibus 45 (1)
Scalic 124 (11)
Scericense monasterium ... VI, 18 —
Schindler, Johannes, Recepte 43 (13)
Schlierbach 81 (12), 106 (5)
Schober, Joh. Bapt., Bemerkungen it her die Stiftskirche in Wil-
hering VI, 59 —
— — Geometrie VI, 30, 89 -
— - Reden VI, 41, 42
— — Studien zur Philologie VI, 28, 29, 51 —
— - — - Philosophic VI, 43, 54, 55, 56, 57, 59 —
— — — - Theologie • VI, 5, 9, 46 —
— — Tagebuch VI, 38 —
Scriptura, S., Bemerkungen fiber - ■ • 32 (5), 62 (6), 78 (9), 104 (6), 136 (9)
— Memorialverse iiber — 18 (1)
— Tractatus de — 74 (3)
Scrip turarum, Dialogus de scrutinio — 44 (1)
Sedlec 58 (1)
Seneca, s. Auctoritates 155 —
— Excerpta aus — 77 (10), 101 (17)
— (Pseudo-), s. Martinus Dumiensis, De moribus, De IV vir-
tutibus, De remediis fortuitorum 108 (5—7)
Senioribus, Copia doctorum Wiennensium de XXII1I — .... 63 (6)
Sensus V, Memorialverse iiber — 68 (2), 140 (1)
Sententiae 129 (I)
Digitized by VjOOQIC
99
Sententiarum, Collect* reprobate ex IV 11. — 70 —
— Conclusiones super IV 11. — 84 (1)
— Errores magistri — 84 (2)
— Tabula super IV 11. — 75 (6)
Serapion, s. Collationes asceticae 66 —
Sermones 7 (2), 18 (2), 19 (3), 25 (8)f 32 (1), 34, 35 (1), 45 (2. 5), 62 (3),
63 (4), 69 (4. 7), 75 (5), 76 (2. 5. 6), 78 (11), 79 (7), 80 (2), 92 (2), 93 (2),
95 (1. 4. 6), 96 (1. 4. 13), 97 (5), 98 (2), 99, 101 (28), 110 (4. 7),
122 (3. 11), 129 (2), 130 (2), 131 (3), 132 (2. 11. 16. 17), 137 (1), 188
(1. 3. 5. 9. 12), 139 (2), 141, 142, 143, 158 (3), 159, 160, 161, VI, 13 -
Sermones, Fragm. von -— 82 (3), 91 (3)
Sermonibus, Collecta pro -— 131 (1)
Sigillis, De XII — 188 (8)
Sigismundus, Epistolae 45 (3), 67 (9e)
Sinnspriiche 132 (15)
Sitticb 58 (1), 72 (5), 106 (5)
Soldanus, Epistola 67 (12*)
Spirituali profectu, Compendium de — 133 (1)
Spiritus s., Dona — 81 (9)
Spricbwdrter 69 (17)
Stams 58 (1), 72 (5), 106 (5)
Steiglehner, Coelestin, Epitapbia mouasterii B. M. V. de Hilaria 57 —
Strata, Monasterium B. M. V. de — 106 (5)
Stronski, Vernunft und Verstand VI, 58 —
Strues panegyrica 163 —
Suleoviense monasterium VI, 18 —
T.
Terentii, Tractatus de scriptis — 77 (3)
- Vitae - 77 (3)
— Vocabula — • •. 77 (3)
Terminorum, De servatione — 78 (5)
Theobaldus, De errore Judaeorum 79 (13)
Theodericus archiep. Colon., Epistola 44 (6)
Theodoricus de Monasterio, Sermones 44 (2d e)
Tbeodotion, Sententiae 91 (3)
Theologicae, Quaestiones — 84, (3), 85, 104 (12)
Theologicus, Tractatus — VI, 7, 8 —
— — Fragm. 128 —
Tbeologische Bemerkungen 39, 68 (2), 69 (5), 76 (7), 83 (4), 101 (26),
121 (6), 122 (4), 132 (15), 133 (9. 12. 14), 136 (4), 188 (11)
Thoma, S., Miraculum de — apostolo • 80 (1), 129 (3)
Thomas, St. ..... 72 (5)
Thomas Brabantinus Cantipratanus, De disciplina scholarium • 79 (14)
Thomas Bragwardinus, s. Johannes Pithsanus 102 (1)
Thomas Hiberaicus, Summula de tribus essentialibus 25 (6)
Thoronense monasterium VI, 18 —
7*
Digitized by VjOOQIC
100
Tischregel 101 (16)
Toplica 72 (5)
U.
Udalrici, S., Miracula - 109 (4)
— Vita - 109 (3)
Udalricus ep. Patav., Epistola 67 (12d)
Urbarien, Fragm. von — 14, 69 (9)
Urbarium 97 (4)
Urin, Beraerkungen iiber den - 71 (6)
Urinarum, De iudicio — 68 (6)
— Interpretationes 71 (2)
— Liber — 71(3.5.6)
— Tabula - 68 (6)
— — de colore — 76 (7)
Urkundenfragm. 55, 63, 94, 98 (4)
V.
Vachocense monasterium VI, 18 —
Vangrovicense monasterium VI, 18 —
Venis, Tractatus de — 71 (8)
Verse 1, 17, 18 (1), 25 (6), 28, 31, 32 (5), 68 (1.2. 7), 69 (17), 80 (6), 83 (9)?
91 (2), 101 (23), 107, 121 (6), 124 (6;, 133 (14), 136 (1. 8. 9), 139 (1). '
158 (3), 162 (3)
Versificandi, Tractatus de modo — et arte metriticandi • • • 77 (7)
Victring 72 (5), 106 (5)
Viis, De quinque — 108 (1)
Vincentius Bellovacensis, Speculum historiale, Fragm. 96 (9)
Virtutibus, Tractatus de — et vitiis .... 108 (5), 132 (2. 3. 4), 159 —
Virtutum, Tractatus — 105 (1)
Vita, Tractatus de honesta et religiosa — 124 (7)
— Tractatus de — contemplativa 103 (1. 8)
Vitae, Formula honestae — • • ■ 103 (4)
— Perfectio — christianae 133 (9)
Vitam, Admonitiones ad — spiritualem 62 (1)
Vitiis, Tractatus de — 42 —
- - VII - 138 (13), 159 -
Vitiorum, Tractatus de occultatione — sub specie virtutum • • 32 (4)
Vivana, Ober das kraut der Junckiraw genant — 69 (10)
Vivendi, Modus — 44 (2), 69 (10)
W.
Walafried Strabus, Vita et actus s. Galli abbatis 47 —
Walderbach 72 (5), 106 (5)
Waldsassen 72 (5), 106 (5)
Wappensammlung 24 —
Weissenbacb ... 72 (5)
Wenzeslai, S., Vita — , Fragm. 144 —
Wetterregeln 43 (13)
Digitized by VjOOQIC
101
Wiener -Neustadt 72 (5;, 106 (b)
Withering 9, 15, 58 (1), 72 (5), 81 (12), 102 (2), 108 (9), 104 (16), 106 (1. 5),
124(11), 149, VI, 34 -
— Chronik von — 158 (2)
— Necrologium von — 12 —
Wolfgangus de Swans, Opus diotandi 101 (16)
Wongrowitz 72 (5)
Wunderczeney 71 (9), 21 —
Z.
Zacharias ep. Chrysopolitanus, In unum ex quatuor 54 —
Zahlen, Verse fiber die rdmischen — 81 —
Zainer, Giinther, de Reutlingen, Libel 1 us de sacramentis .... 78 (18)
Zwettl 58 (1), 72 (5), 106 (5)
Verzeichnis der Schreiber.
Aichinger, Alan, von Wilhering XVIII. Jahrh. VI, 37 —
Andreas de Lewbna XV. Jahrh. 98 —
Andreas (von Wilhering?) XIV. Jahrh. 68 —
Andreas von Wilhering XIV. Jahrh. 28, 154 —
Bernhardus von Wilhering XV. Jahrh. 2, 3 (?)
Christoph von Niederneukirchen (?) XV. Jahrh. 7 —
Daz, Simon, von Wilhering XVII. Jahrh. 12 —
Dietricus capellanus in Chirchperig XIV. Jahrh. 65 —
Drenco, Johannes, XIV. Jahrh. 158 —
Emerling, Candidus, von Wilhering XVIII. Jahrh. • • • VI, 12, 34 —
Froschmair, Matthias, von Wilhering XVII. Jahrh. 59 —
Gmunder, Stephan, von Wilhering XVI. Jahrh. ...... 72 —
Grasler, Martinus, XV. Jahrh. 92 —
Grasrnann, Andreas, von Wilhering XVII. Jahrh. ...... 4, 5 —
Grat.terus, Georg, von Aldersbanh XVI. Jahrh. VI, 18 —
Hamer, Thomas, von Mistelbach XV. Jahrh. 10 —
Henricus de Hagenwalde (?) XIV. Jahrh. 138 —
Kempff, Augustin, von Wilhering XVII. Jahrh. 119 —
Klotz, Bar., von Hohenfurt XVI. Jahrh. * ... VI, 17 —
Kogl, Franciscus, XVIII. Jahrh. VI, 10 —
Kummerer, Nivard, von Withering XIX. Jahrh. VI, 2, 23 —
Lubosonder, Jacobus, XV. Jahrh. 20 —
Meichsner, Friedrich, von Wilhering XIV. Jahrh. 58, 62, 74-76, 81 —
Moser, Matthias, XIX. Jahrh. VI, 11 —
Nett, Bernhard, von Wilhering XVII. Jahrh. 44 —
Nicolaus, XV. Jahrh. 33 —
Olpechk, Stephanus, XV. Jahrh. 7 —
Paesdorfer, Conradus, von Wilhering XV. Jahrh. ... 67, 77, 106 —
Pencz, Johannes, de Gailneukirchen XV. Jahrh. 83 —
Prauser, Nicolaus, von Ebrach XVII. Jahrh. 118 —
Digitized by VjOOQIC
102
Razenberger, Maiachias, von Wilherijig XVIII. Jahrh. • • . VI, 14
Renlinns 130
Riepl, Robert, von Wilhering XIX. Jahrh. VI, 6, 15, 22, 24, 30, 31,
32, 53, 55-57
Sachse XIX. Jahrh. VI, 45
Schober, Johannes Bapt., von Wilhering XIX. Jahrh. VI, 5, 9, 28,
29,38-43,46,51, 54
Seidenfaden, Johannes, XV. Jahrh. 112
Ulrich von Wilhering XV. Jahrh. 43, 96, 103, 104
Vetting Bernhard, von Schlagl XVII. Jahrh. 38
VerzeichniH der fruheren Besitzer.
Andreas de Piseno 187 j Nett, Bernhard 44
Auer, Franciscus 156 | Neyssl, Thomas 92
Baumgartenberg Ill Nicolaus, St. 133
Conradus episcopus 161 j Nymruervoll, Bernhard .... 39
Cypressus. Peter 16 i Riepl, Robert VI, 6, 15, 22, 24, 30,
Deiser, Johannes (i I 31, 52, 53, 55—57
Durnitzer, Joseph 107 Rippo, Michael ... - ... 158
Emerling, Candidas • • VI, 12, 34 ! Rugerus de Linza 115
Gottfried, Martin 164 Rysicheus, Theodorieus • • • • 125
Henricus praedicator ad Sooto.s • 70 Sausenstein 95
Henricus de Wilhering • • 11, 42 | JSalem 139
H. Matthaeus 158 ■ Sanenmaler, Johannes .... 164
Jagor, Ulricns 98 Schober, Johannes Bapt. VI, 5, 9,
Kaisersheiin, Monelie von — • • 163 ' 28, 29, 38-43, 46, 51, 54
Kirchmair, Johannes 69 Sigisiiiundus plebanus in Hoilein 51
Kummerer, Nivard VI, 2, 23, 25— 27, j Trauinihler VI, 58
32-33 I Walck, Adam 164
Michael de Neunburga • 9, 27, 158 j Woisa, Uordianus de — - • • • 141
N. de Runa 140 I Zinner, Cas]>ar 41
VerzeichniH der Anfange der anonymeii Werke.1
Aaron egreditur • 131 (2)
Ab Adam secundum Lsidorum 56 (4)
Abbass abbatissa • • • 74 (5)
Ahhates tenentur 74 (6)
Abhorrere creatura inationalis 131 (I)
Abiici vocantur <jui 58 (3)
Abiiciamus opera tenebraruin. Patres et domini 96 (13)
Abiicit mundus pauperes 76 (3)
Abiiciuntur quidam a mundo 97 (3)
Abiit Jesus trans mare ... Si quis yeilet 99 (31*)
Abscondi in speiuncis 137 (4)
' Nicht berucksi<lnigt warden j?:«nz unbedoutendo Verse und Fraginente.
Digitized by VjOOQIC
103
Absolutionis beneficium 83 (1)
Abstractum abgezogen 72 (8), 77 (4)
Accipiens septem panes . . . Inter cetera quae 99 (8M)
Accipite disci pli nam . . . Domini et patris 96 (4)
Ad habendam praeclaram 100 (1)
Ad honorem corporis 63 (14), 104 (1)
Ad honorem gloriosae 20 (5), 63 (13)
Ad laudem et matris 7 (4)
Ad mare ne videar 81 (8)
Ad notitiam igitur 133 (12)
Ad utilitatem eorum 68 (2)
Ad vitanda scandala 78 (4b), 13 —
Adest dilectissimi fratres 110 (8)
After digitum tuum . . . Oonsueverunt iudices 99 (8")
Agricultura vel quae sunt rustica iura 77 (9)
Albus color urinae 71 (1)
AUapicia est • 71 (14)
Altitudo X 75 (1)
Amaracus maieran 71 (17)
A ma scientiam Scrip turarum 68 (4)
Amice ascende superius . . . Inter cetera quae 99 (348)
Amice commoda mihi 43 (7), 101 (2)
Auatrophia di verstiiczung 71 (15)
Andrae f'esto vicinior 101 (5)
Angeli accesserunt ... Si quis diligenter 99 (315)
Anglorum regi scribit 101 (22)
Anima est imago 75 (6)
Annalis ordo scripto 138 (9)
Anno domini M° C° I'isanus 67 (1)
Anno domini MCCCXLU 158 (2)
Anno nativitatis eiusdem 73 (1)
Aimo XLII imperii Augusti 124 (5)
Annunoia popiilo . . . Ita speculatori 34 —
Annunciatur filii dei • 136 (5)
Antequam de processu iudicii 78(8.12)
Antequam dies iudicii • ■ 80 (3)
Apostolus domini nostri Jacobus 138 (10)
Apparuerunt apostolis . . . Ita, scribitur 78 (11)
Apprime id est valde 77 (3*)
Apud dominum 129 (1)
Apud provinciam Rhaetiam... cum Christ ianorum 109 (2)
Apud provinciam Rhaetiam . . . Narcissus 109 (1)
Arguet forsan • • • • 77 (9)
Ars metrica quanto honore 77 (5)
Aqua extinctionis auri 71 (20)
Aqua Spiritui sancto 105 (2)
Audi Israel praecepta 32 (8)
Aureus in Jano 81 (2)
Digitized by VjOOQIC
104
Ave Catharina martyr et regina 136 (6)
Ave Maria gratia 138 (13)
Ave regina coelorum 40 —
Aye anime mi respira 77 (10)
Balsamus und bachs chlare 69 (16)
Basis dosis 71 (7)
Beata Margaretha erat filia 110 (3)
Beatus vir qui 122 (5)
Bene omnia fecit. Secundum sententiam philosophi 99 (341)
Benedic sancta 69 (15)
Benedictus qui venit . . . Evangelium quod 62 (2)
Benedictus qui venit . . . Fratres carissimi istud 141a —
Beneficium ecclesiasticum non potest 100 (2)
Bona voluntate inchoatur 133 (9)
Bonae igitur memoriae Udalricus 109 (3)
Cairofolus sumptus 101 (23)
Candor est lucis aeternae 90 —
Canonicas horas si devote 62 (4)
Caritas patiens 68 (3)
Cinciber siccum 101 (23)
Circa init.ium huius libeili 84 (4)
Circa initiiim tractatus de modo dictandi 106 (1)
Circa lecturam arboris 78 (6)
Circa tractatum de suppositionibus 107 —
Circumcisio domini secundum carnem 46 —
Claustri qui replicas 133 (9)
Cogitanti mild aliquid 133 (7)
Composita verborum 72 (4)
Confessor circa poenitentiam 104 (14)
Confessor contra confitenfcem 63 (8)
Congratulamini mibi . . . Consuetudo perdentium 99 (3M)
Conquestus es mecum 106 (4)
Consideravit agnum 133 (12)
Contra oftensionem 71 (9)
Convaluerunt de infinnis 158 (3)
Cooperante sancta dei genitrice VI, 19 —
Cuius est imago . . . Consuetudo dominorum 99 (353)
Cum appropinquasset Jesus . . . et venisset 98 (1)
Cum appropinquasset Jesus . . . Evangelium istud • • 97 (1), 129 (2)
Cum circa utilia 93 (1)
Cum de praesontis iiiiseria 69 (2)
Cum dosiderarem 30, 31 —
Cum districtus Austriae 83 (4)
Cum eniin quaelibet « 58 (2)
Cum favor et protections 60c —
Cum omnem nostrum appetitum 155 —
Cum omnis monasticae VI, 18 (1)
Digitized by VjOOQIC
105
Cum pro regis reverentia 60* —
Cum sacrosancta mater ecclesia praemonstrante 19 (1)
Cum secundum diversas diversarum 100 (1)
Cum secundum philosophum 38 (3)
Cum venerit hora . . . Secundum philosophum 99 (3,T)
Cum venerit plenitudo ... In propositis verbis 35 (1)
Cum venerit sanctus 79 (11)
Cum venit plenitudo 132 (16)
Cum videritis hoc fieri . . . Secundum doctrinam 99 (31)
Cur est cum oculus 83 (11)
Daniel propheta vidit 138 (6)
Das haupt ist das pest 71 (12)
Das ich in der sach 78 (14)
De antichristo scire volentibus 101 (25)
De ecclesiarum consecratione 29 (3)
De plenitudine eius accipiunt 163 —
De summa trinitate 74 (3)
De vita contemplativa quain 103 (1)
Decursis in quibus extra 29 (2)
Dei filius quern propria 121 (3)
Deliberantibus nobis 44 (5d)
Descendit. cum eis in Nazareth . . . Secundum quod patet • • • • 99 (37)
Descendit hie iustiticatus . . . Secundum sententiam Aristotelis • 90 (340)
Dicendum est hie do sacramentis 135 (1)
Dicto de sacramentis 135 (2)
Die funf haubkirch 78 (8)
Dilecto sibi in Chris to Nicolao 95 (5)
Disce quod humamun 127 (5)
Discipuli quidera Isocratis 68 (7)
Discite h'liae Sion ... In verbis propositis 92 (2)
Dispone domui tuae . . . In praesentis epistola • • • • 45 (2«)
Diversas notas maiorum 121 (6)
Dominus assumpsit ... Experientia notum 96 (lj
Domus mea domus orationis 99 (339)
Dorotheus imperator 75 (4)
Dum caput ut membris VI, 18 (2)
Ecce defunctus ofterebatur . . . Secundum sententiam philosophi • 99 (345)
Ecce ego mitto angelum . . . Secundum quod ait 99 (38)
Ecce positus est in ruinam . . . Ad sensum videmus 99 (35)
Ecce rex tuus venit ... In his verbis 95 (1)
Ecce venio cito . . . Receptis pro diversis 68 (4)
Ecclesia synodal iter congregata 44 (5C)
Edoctus sacro divini VI, 18 (2)
Ego agnosco patrem . . . Duo sunt genera 99 (3*8)
Ego vos elegi . . . Christus elegit apostolos 20 (7)
Ego vox clamantis . . . Inter cetera quae periculosa 99 (34)
Egressus Jesus perambulabat . . . Christus qui ovem 99 (2)
Digitized by VjOOQIC
106
Emitte manum tuam . . . Ecce carissimi 142 —
Eripe me de inimicis 122 (2)
Error conscientiae octo raodis 133 (10)
Erunt signa in sole . . . Nox praecessit 143 (1)
Esse sein 72 (2)
Essentia Wesen 72 (1)
Est in India civitas • • • • 80 (1)
Est prima regula 44 (2)
Est via quae videtur . . . Quia secundum Gregorium 32 (4)
Esfcote parati 138 (8)
Et contetnptus excusationem 64 (1)
Et eum desuper sedere lecerunt . . . Secundum sententiam philosophi 99 (3*°)
Et primo queritur que sit forma 63 (9)
Et primum de cibis 71 (10)
Et sciendum quod humana 103 (8)
Eusebius 1. VI supra modum 79 (9)
Exceptivam actionem • • • • 83 (3)
Exibit spirifcus 132 (4)
Exibunt angeli in consummatione 122 (11)
Exordia inimicis . . . Ferro secanda 134 (5)
Exurge quare obdormis . . . Quoniam secundum Thomam • • • 132 (10)
Ezechielis in visione 136 (8)
Facta est laetitia magna . . . Hoc verbum 76 (6)
Facta est tranquillitas . . . Secundum sententiam pbilosophi • • 99 (310)
Famelici ut satientur 140 —
Fecit dominus 80 (2)
Fecit misericordiam . . . Quando aliqua persona 99 (342)
Fiat tibi sicut vis . . . Inter ceteras enim 99 (316)
Filia populi mei . . . Quainvis quadragesimalis 139 (1)
Filioie si te 79 (8»)
Filius eius est . Quando aliqua videmus 99 (347)
Flecto genua mea 136 (7)
Forsitan exspectatis 40 —
Fortassis quia prius Scriptura 70 —
Fuere iam plures 74 (2)
Fuit quidam papa 62 (7), 104 (7)
Galganum calidum 101 (23)
Gallus ut assiduo VI, 18 (1)
Genitori sibi quibusvis 124 (9)
Gloriosns deus 75 (5)
Grand ia qui bella nescis 124 (3)
Grates deo et honor 41 —
Gratia dei erat . . . Secundum sententiam philosophi 99 (36)
Gratia vult laudari 133 (8)
Gustabit coenam . . . Secundum quod communiter 99 (381)
Haec oblatio solvit 97 (2)
Haec sunt iussa decern 132 (15)
Digitized by VjOOQIC
107
Heriberto Coloniensi episcopo 132 (14)
Hie venit ad Jesum . . . Secundum sententiam beati 99 (329)
Hie ist ze merkeben 43 (1)
Hippocrates dicit quod sanitas 83 (6)
Historia sacrae legis 56 (1)
Historiale parvis subnexum 76 (7)
Hoc diploma dedit VI, 18 (2)
Hoc fac et vives . . . Haec possunt esse verba 62 (8)
Hodie Iratres celebramus 64 (3), 94a —
Homo quidam fecit . . . Dominus noster bora 69 (4)
Homo quidam simplex 133 (18)
Honorabili et discreto viro 101 (3)
Hora est iam . . . Breves dies 14lb —
I raonos v quinos 31 —
Jam autem eo descendente occurrerunt . . . Ut tradunt 99 (351)
Jesum Christum dominum et salvatorem 129 (3)
Imperatrix supernorum 40 — -
In Christo sibi Pirio 80 (5)
In disputatione contra Judaeos 79 (12)
In exordio praesentis negotii 45 (6)
In hac vita, positi iratres 20 (6;
In Jana clan's 71 (8)
In illo tempore dixit 116 —
In illo tempore extollens vocem . . . Magnae devotionis 110 (7)
In illo tempore... Quibusdam interrogantibus 55 —
In lacrinias risus ••.«-. 77 (11)
In nomine domini 71 (21)
Iu praesenti opere erit 84 (1)
In principio narrationis 162 (1)
In principio primuin priucipiuin 103 (5;
In verbo tuo laxabo rete . . . Deus omnipotens 99 (384)
Incipit tractatus de leprosis 71 (19)
Induamur anna lucis. Legimus quadruplex 95 (4)
Inspector scientiarum 64 (2)
Instar domini 78 (19)
Inter ecclesias Galliae 79 (7)
Introiero in tabernacula 97 (;>)
lobannes duxit uxorem legitime 69 (8)
Iobannes in apocalysi 138 (13)
Ipse enim sciebat . . . Secundum sententiam philosophi 99 (355)
Ipse intrabit in regnum . . . Consuetudo regum • • • • 99 (38*)
Isaias dicit 101 (27)
Iste liber rhetoricalis 69 (19)
Iste sunt generationes 56 (5)
Item creavit earn 95 (2)
Item dux est 71 (18)
Item est sciendum quod magister 71 (16)
Digitized by VjOOQIC
108^
Item kunig Salomonis sun 71 (3)
Juniperi genera 101 (23)
Jussit ilium duci . . . Consueverunt domini 99 (314)
Jussit reverendissima vestra 104 (16)
Justura deduxit ... Justus est 138 (9)
Latitudo sacrae Scripturae 62 (6), 104 (6)
Legitur de quodam milite 96 (6)
Legitur Jacob benedicens 132 (11)
Legitur in libro Regum 76 (4)
Legitur in prophetis 138 (7)
Legitur 1 Regum 69 (6)
Lex naturalis differt 83 (12)
Liber iste dividitur 137 (3)
Licet multa damnanda 43 (6), 101 (4)
Litterae amicabiles sunt * 124 (10)
Locuturus pro publica 45 (4)
Lumina cor cerebrum 101 (23)
Luna a sole 81 (4;
Maculam notabilem inferat 91 (1)
Magistro Paulo Rolant VI, 35 (1)
Magnificat ... In istis verbis • • • ; 98 (3)
Man sol erkennen 69 (14)
Manii'estavit gloriaui suam . . . Secundum sententiam philosophi 99 (3g)
Manilas tissim a est 74 (3)
Maria mater gratiae 77 (9)
Medici dicunt quod sanguis puerorum 45 (8)
Memorare novissima 43 (6), 101 (1)
Memoria Josiae 137 (1)
Mensuram bonam . . . Consuetudo mercatorum 99 (333;
Meritis tuae probitatis 60d —
Michael dilecto tilio 74 (1)
Missa sacerdotes omnos 133 (12)
Missus est angelus Gabriel 110 (6)
Multa quae ab antiquis scriptoribus .... 83 (10)
Muscatum sale conditur 101 (23)
Natura pingues isti 71 (6)
Nequaquaiu verbis docere 133 (5)
Neque creaturae 79 • (3)
Nil valet ille labor 77 (9)
Nisi me sanctorum, auctoritas 47 —
Nisi nomen rei scieris 124 (11;
Non est arbor bona 98 (4)
Non est quod me 101 (15)
Non habemus hie manentem 93 (2)
Non occides . . . Unde Augustinus 78 (17)
Non quod detruncatum 75 (2)
Digitized by VjOOQIC
109
Nonacius adolescens 77 (9)
Nos frater W. dictus abbas 58 (1)
Nos milites militares 67 (9b)
Nota decern mirabilia 95 (8)
Nota ex quo sequens 79 (2)
Nota metrum 77 (7)
Nota quod duplex est confessio 92 (9)
Nota quod tripiiciter potest 92 (8)
Nota species turpitudinis 92 (5)
Notandum quod duplex cyclus • 81 (8^
Notandum quod fideles 104 m)
Notandum secuDdum Jacobum 84 (2)
Notandum super illud deum 86 —
Nun hab ich gesagt 71 (4)
Nunc quaedam vitia 105 (l)
Nuptiae factae sunt . . . Quamquam haeretici 20 (4)
0 pater alme tuum 32 (5)
O vos omnes . . . Haec via intelligitur 35 (2)
Oderunt peccare maii 69 (5)
Offers munus tuum . . . Quia naturalis via 99 (3»»)
Omnes homines 124 (2)
Omnia cum inferiora 69 (12)
Omnia nostro 154 _
Omnia parata sunt ... Sic enim in regno 99 (360)
Omnia quae a primaeva 69 (18)
Omnibus in Christo factis 80 (7)
Omnis autem volens 101 (24)
Optimo magistro librorum 110 (10)
Opus dei prophetarum 62 (4)
Ora devote frequenter 133 (9)
Orate pro invicern . . . Primo quia ipsi 158 (1)
Ordinis cognitio videlicet 77 (6)
Ordo de observatione 78 (5)
Ordo rationis expostulat 134 @\
Orthodoxae tidei 63 (6)
Pacem relinquo vobis . . . Consuetudo boni patris 99 , 388)
Parasti in conspectu . . . Mensa ista 45 (5)
Partibus his lorum 81 (6)
Patientes estote . . . Duplex est adventus 138 (1)
Peccator ego indignus 25 (8)
Petistis a me frater 103 (4)
Pilulae regis Franciae 71 (22)
Portabatur ab angelis . . . Consuetudo est ut quando 99 (330)
Post commemorationem pretiosi 109 (4)
Post regimen vocum 81 (1)
Praerogativas plurimas habet 101 (29)
Presbyter ignarus animas 133 (9)
Digitized by VjOOQIC
110
Prima aetas eontinet 56 (3)
Prima dies mensis et una 81 (5)
Prima dies venae 101 (5)
Prima h'des consta 83 (13)
Prima rubens unda 138 (5), 139 (2)
Primo habeat VI, 35 (2)
Primo si quis scire desiderat 71 (2)
Primum edictum citatorium 136 (4)
Principes populorum congregati . . . Dixit dominus 76 (5)
Pro facili declaratione ; 77 (8)
Procerum anima 121 (5)
Prospexit dominus 44 (5*)
Ptolomaeus Almagesti 83 (5)
Puto an si praeponis 81 (9)
Qua voluntate possit 85 —
Quae autem causae extiterint 54 —
Quae est ista . . . Convenientissime Maria 130 (2)
Quae poenitentia sit pro peccatis 104 (15)
Quaeritis a me 138 (11)
Quaeritur de ieiuniis 69 (11)
Qualia vis tibi 108 (1)
Quare animalia ereant 71 (13)
Quatuor humores in corpore 101 (5)
Quatuor sunt in quibus 133 (3)
Quern bene Cisterci VI, 18 (1)
Qui contra hominem 41 —
Qui sequitur me . . . Haec sunt verba 62 (1)
Quia aliqui casus 63 (10)
Quia de sacrae eucharistiae 133 (11)
Quia lingua tertia 60b —
Quia nescitis timere 162 (3)
Quia quottidiana interrogatio 20 (3)
Quia serenissimus princeps 67 (9e)
Quicumque clericus 78, (4a), 9 (13)
Quid mini fit tibi fit 77 (7)
Quid superbis terra 182 (1)
Quidam Lentulus 77 (7)
Quidam sedem animae 121 (4)
Quod dominus pater 138 (5)
Quoniam fratres carissimi 43 (11), 122 (9)
Quoniam lumbi mei . • • 45 (1)
Quoniam multi et maxime 59 —
Quoniam ut apostolus 108 (5)
Raphanus humidus 101 (23)
Relictis omnibus secuti sunt eum . Relictis 143 (2)
Religio munda et immaculata 25 (6)
Relinquo mundum . . . Secundum philosophorum 99 (326)
Digitized by VjOOQIC
_111_
Res quaecumque tibi 40 —
Restat nunc ut 104 (12)
Revela oculos meos 136 (9)
Revertar in domum . . . Secundum sententiatn philosophi • • • • 99 (317)
Rex magnificus qui facit • • • 25 (6)
Rogastis nos frater • • • • ; 25 (1)
Sacrosancta Constantiensis synodus universalem ecclesiae • • • 67 (9a)
Saepe rogatus • 83 (9)
Salomon coopertus est sicut . . . Inter cetera quae 99 (3**)
Salubre extitit et visum fuit 67 (9C)
Salvatorem exspectemus 161 —
Salvatoris gratia misericorditer adiuvante 127 (2)
Salve cara deo 77 (9)
Sancta synodus provincialis 78 (10)
Sanctissimo in Christo patri 106 (5)
Sanctissimo . . . Johanni 73c —
Sanctissimus . . . Nicolaus papa quintus 78 (7)
Sanctus Epiphanius doctor veritatis 164 —
Satis honoris nostri 60° —
Sciendum est breviter 96 (3)
Sciendum quod omnia 92 (1)
Scio quod facio . . . Homo sapiens 99 (388)
Scire debes quod acerbissime 43 (12), 122 (10)
Sede a dextris meis . . . Et tanguntur tria 99 (348)
Semen cecidit in teiTam bonam 98 (2)
Sequntur superscriptiones et primo domini papae 72 (5)
Serpens cum venerit 132 (2)
Sex prohibet peccant 124 (4)
Si aureum numerum 43 (2)
Si contingat quod sacerdos 69 (3)
Si cupis capiti 43 (12)
Si diligenter voluerimus 102 (1)
Si quia dib'git • • 133 (9)
Si quis emendatoris vitae 96 (5)
Si vis in spiritu 133 (1)
Sic currite ut . . . In operationibus 141° —
Sic veniet . . . Hodie sancta mater 32 (1)
Sicut dicit Cadmus 71 (11)
Sicut misit me pater . . . Cum divinum corpus 76 (2)
Sicut Moyse primo 56 (2)
Sicut referunt Matthaeum conscribere 21 —
Sigismundus . . . illustrious principibus 106 (3)
Simile est regnum . . . Per istum thesaurum 69 (7)
Simile est regnum coelorum . . . Quid hoc genus 20 (2)
Sinapum calidum 101 (23)
Sit i. e. subdendo 22 —
Solvite et adducite . . . Quia inter cetera 99 (31)
Digitized by VjOOQIC
112
Spiritus domini repleuit . . . Bernardus in sermone 45 (?)
Succurre mihi deus 101 ("1)
Summae poenitentiae 96 (*)
Superbia . Philosophus in VI 75 (3)
Surge aquilo et veni auster 132 (18)
Surge mane cito 101 (23)
Surge vade quia tides tua . . . Quando aliquis esset debilis • • • 99 (3**)
Surrexit abiit in domum . . . Sunt aliqua quae • • • •. 99 (3*9)
Surrexit non est hie . . . Secundum doctores 99 (321)
Swarcz urin dickh '1 (6)
Talmud est doctrina 79 (13)
Templum dei factum 80 (4)
Tempore quoque Constantini 96 (10)
Temporibus Pipini regis 96 (9)
Ter quinquagenos canit • • • - % 101 (24)
Terentius poeta comicus 77 (3b)
Terribilis est locus iste. Quinque sunt loca 138 (3)
Theologia est scientia 1*2 (4)
Tibi dabo claves 92 (7)
Tria maxime solent 132 (3)
Tria sunt in quibus 138 (4)
Tria sunt necessaria 99 (4)
Triticum congregate . . . Secundum philosophum 99 (3n)
Tu quis es cur quaeris 25 (6)
Tua domine 44 (1)
Tunc vocavit ilium . . . Quoniam rationalis 99 (362)
Uns lert Aristoteles 69 (13)
Unum crede deum 141* —
Unusquisque religiosus 124 (7)
Urina est sanguis 68 (6)
Ut confessores deputati 78 (16)
Ut facilius a quoquam dictetur 81 (12)
Ut inhabitet gloria 94b —
Ut post huius 138 (12)
Utem czass wyssed * 122 (3)
Utrum Christus de iure 33 (1)
Utrum sicut singulis 84 (3)
Vade sicut credidisti . . . Secundum quod videmus 99 (39)
Vado ad eum . . . Secundum philosophum 99 (3W)
Vanitas vanitatum. Nota tripHcem 42
Variis delationibus 67 (9d)
Vas electionis mihi erit . . . Haec verba 101 (28)
Venerabili et carissimo patri Ig. 731' —
Veni impone manum tuam . . . Sic enim ad sensum 99 (3M)
Veniet desideratus . . . Quoniam ad misericordiam 131 (3)
Venit hora ejus . . . Consuetudo investigantium 99 (324)
Digitized by VjOOQIC
113
Veritatis theologicae sublimitas 91 (2)
Vescor cum potior * 81 (7)
Vestigia secutus est . . . Secundum vulgares 99 (1)
Vestra novit intentio 79 (14)
Videndum est de eucharistia 104 (2)
Videndum est qualiter Christus 25 (2)
Vidi civitatem sanctam . . . Quae, habebat 139 (2)
Vidit et gavisus est . . . Privatio solis 99 (31*)
Vir Celebris quondam 80 (6)
Vita sanctorum via • • • » • 47 —
Volens purgari a peccatis 133 (14)
Volo huic dare ... Si aliquis dominus 99 (31S)
Was du gewinst mit arbeit 69 (17)
Wir Ekhardt . . . abbte ze Ebersperg 78 (15)
Zu wissen das zu Romam 69 (16)
Verzeichnis der Handschriften nach ihrem Alter.
XI. Jahrhundert.
109.
XII. Jahrhundert.
40, 41, 55, 64, 66, 94, 121, 128, 153.
XIII. Jahrhundert.
6, 26, 35, 42, 50, 52, 56, 61, 68, 70, 90, 93, 97, 105, 110, 111, 114, 120, 129,
130, 131, 132, 134, 135, 136, 137, 142, 143, 148, 153.
XIV. Jahrhundert.
9, 13, 16, 22, 23, 25, 27, 28, 29, 31, 36, 37, 38, 42, 46, 47, 48, 49, 50, 54, 58,
60, 62, 65, 68, 73, 74, 75, 76, 81, 82, 85, 86, 89, 95, 100, 108, 115, 116, 117,
125, 127, 136, 138, 139, 140, 141, 144, 145, 150, 154, 155, 158, 161, 164, VI, 19.
XV. Jahrhundert.
1, 2, 3, 7, 8, 10, 14, 17, 18, 19, 20, 21, 30, 32, 33, 34, 39, 43, 44, 45, 51, 53,
62, 63, 67, 69, 71, 72, 77, 78, 79, 80, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 91, 92, 95, 96, 98,
99, 101, 102, 103, 104, 106, 107, 112, 113, 122, 124, 126, 133, 136, 146, 147,
149, 162, VI, 35.
XVI. Jahrhundert.
24, 72, 156, VI, 3, 17, 18, 48.
Xenia Bernardina II. HancUchrifien-Yerzeichnisi>e II. 8
Digitized by
Google
114
XVIL Jahrhundert.
4, 5, 11, 12, 15, 38, 59, 118, 119, 123, 163, VI, 4, 34, 86, 49.
XVIiL Jahrhundert.
12, 57, VI, 1, 7, 8, 10, 12, 14, 20, 21, 34, 37.
XIX. Jahrhundert.
12, VI, 2, 5, 6, 9, 11, 13, 15, 16, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 83,
38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59.
Unbestimmte HandschrifL
VI, 60.
Digitized by
Google
Verzeichniss
HANDSCHRIFTEN IN DER BIBLIOTHEK
DES
ST1FTES OSSEGG
VON
P. BERNHARD WOHLMANN
BIBLIOTHEK AR
8*
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Vorwort
lis mochte auffallend erscheinen, dass die Handschriften-
sammlung des Klosters Ossegg 80 gering an Zahl der Codices ist.
Allein wer die Katastrophen sich vergegenwartigt, die im Laufe
der Jahrhunderte tiber die ehrwiirdige Stiftung der Biesenburge
verheerend und verwiistend hereingebrochen sind — man denke
nur an die Jahre 1278, 1341, 1421, 1429, 1580, 1632, 1640, 17B9 und
denke an den Fiirst - Erzbischof von Prag, Carl Frhr. von Lam-
berg (1609—1612), der unser Archiv kurzweg verbrennen liess
(siehe P.Meinrad Siegl : Stift Ossegg, in Seb. Brunner : Ein Cister-
cienserbuch) — , den durfte es sogar wundernehmen, dass trotz
all den Plunderungen und Verwiistungen unseres Klosters und
seines Biicherschatzes so viele Handschriften zum grossen Theile
durch treue Bedienstete bis heran erhalten geblieben sind, so
dass beispielsweise auf den Codices Nr. 2, 5, 12, 17, 22, 26, 29,
35, 39, 48 annoch die Bezeichnung „Liber de ossek scte Maieu
erscheint. Dass seit dem Bestande des Klosters unsere Vor-
fahren mit kunstfertiger Hand geschrieben haben, beweist aus
Quellen Dr. Joseph Neuwirth in seiner „Geschichte der christ-
lichen Kunst in Bohmenu, indem er erwahnt, dass der Monch
Rudger von Ossek, Anf. des XIII. Jahrh., fur das Cistercienser-
kloster Saar in Mahren eine Bibel geschrieben habe.
Den Sammelfleiss unserer Vorfahren bekunden die Codices,
welche von nah und fern fur die Biicherei des Klosters erworben
worden sind. So zeigt Cod. Nr. 45, der die Sermones S.P.N.Ber-
nardi enthilt, die Einzeichnung in gothischen Maiuskeln : Liber
s. Mariae de Sitichembach ; aus Altenzelle stammt Nr. 60, aus
Konigssaal Nr. 1 1, 55, 68, aus Sedletz Nr. 47, aus Marienstern Nr. 76.
Unter den annoch vorhandenen Handschriften gibt es manch
werthvolles Stuck, wie schon der gelehrte, urn Bohmens Ge-
schichte hochverdiente Jesuit Bohuslaus Balbinus nihmend her-
vorhebt (cfr. Bohuslai Balbini e S. J. Bohemia docta, edita a
Digitized by VjOOQIC
118
Raphaele TJngar, Can. Praem. in Monte Sion, HE. 198 seqq.). Bal-
bins Arbeit ist auch meines Wissens die einzige gedruckte iiber
unsere Manuscriptensammlung.
Ein geschriebenes Verzeichniss konnte nicht aufgefunden
werden.
Manche Nummern sind recht mank und dadurch beredte
Zeugen des Vandalismus, den unsere Buchersammlung erlitten
hat ; so z. B. Nr. 20, aus welchem Codex Schreiber dieses ziemlich
viel Strassenkoth entfernt hat, der nach handschriftlichen Auf-
zeichnungen von der letzten grosseren Pliinderung durch die
Preussen (18. Nov. 1759) herriihren mochte, da ausdrucklich er-
wahntwird, dass die preussischen Soldaten ganze Wagenladungen
von Biichern entfuhrten, von diesen aber einige verloren, welche
von einer Frau auf dem Wege nach Bruch (Dorf in der Nachbar-
schaft) gefunden und dem Kloster zunickgestellt wurden. Das-
selbe gilt von den anderen als beschadigt bezeichneten Codices.
Dies als Einleitung.
Digitized by
Google
1. Pp. Anf. des XV. Jahrh. 290 Bll. 4to.
1. Fol. 1. Distinctiones V contra pseudopraedicatores. Anf.: Sapientiam
antiquorum omnium exquiret sapiens. Ende : Non veri apostoli sed pseudo-
vocantur. — 2. Fol. 182 vo. R. Liber de opere monachorum. Prologus Augustini.
An£ : Ut de opere monachorum aliquid scriberem. Ende : se potissimum cor-
rigendos. Explicit tractatus Johannis de amore dei finitus anno nativitatis
dfti M°CCCC°XVni0 in die s. Victorini. Fol. 202 und 203 Index. Fol. 203 vo
leer. — 3. Fol. 204. R. Incipit epistola super propJiecia (!) bte virginis Hildegardis.
Anf. : Sancta virgo Hildegardis, fundatrix et magistra monasterii scti. Ru-
perti . . . Ende : Et percutiet eum fulgure et igne. — 4. Fol. 258. R. Incipit
Gwilemus de Sacro fonte. Anf. : Sicut prophetae in sacris scripturis appellantur
videntes . . . Ende: non sunt veri apostoli sed pseudo — et mendaces. Explicit
liber de periculis ecclesiae inductis et inducendis propter pseudoprophetas . . .
anno dfii 1417. — 5. Fol. 286. Cena Cypriani. Anf. : Quidam vir magnus et prae-
potens rex habitans in partibus orientis nomine Abatheos Ende : Et sic
alii letantes alii tristantes ad domum propriam sunt reversi. Explicit Cena
Cypriani feria sexta ante festum Sti. Johannis Baptiste Anno Dfii millesimo
quadringentesimo X° Villi0. Zlet sem psal nebt sem pospychal. A ktomu zly
pysarz.
2. Pp. XIV. und Anf. des XV. Jahrh. 253 Bll. 4l°.
1. Fol. 1. (Eine Strafpredigt an den Klerus von Prog.) Anf. : In omnibus
me defectuosum reperiens . . . Ende : O clere, non sic ; sed cor durum mollifica,
cesuram patere medici, verbi sanantis medicamentum recipe. — 2. Fol. 14. R.
Utrum Christus omnem sanguinem, qui de corpore suo effluxit, in eodem corpore
hora resurrectionis glorificaverit. Ende : et pastores diaboli post modum iugula-
bunt. — 3. Fol. 25. Yen, Step/iani, Prioris domus Vatlis JosapJtat, Medulla tritici
seu Antiurikleffus. Anf.: Dixit quidam: et quid prodest alloqui mortuos . . .
Ende : qua possit etiam sibi subiicere omnia. Fol. 35 und 36 leer ohne Stoning
des Zusammenhanges. Zum ersten Male gedruckt inBernardi Pezii Thesaurus
anecdotorum novissimus. Aug. Vind. et Graecii, sumpt. Philippi, Martini et
Joannis Veith iratrum 1723, torn. IV. Unser Ms. en thai t den ersten Theil und
vom zweiten 15 Capitel. — 4. Fol. 83. XIV. Jahrh. R. Bulla pro civili dominio
a clericis habendo, cuius contrarium quidam monachus sc. fr. minor asseruit per
sacram scripturam satis expresse. Anf. : Johannes episcopus servus servorum
dei ad perpetuam rei memoriam. Quia vir reprobus Michahel de Cesena . . .
Ende: . . . quod nequaquam eiusdem virus nequitiae ad inticiendos simplices
ulterius diffundatur. Datum Avinione XVI Kal. Decembr. Pontificatus nostri
anno quartodecimo. — 5. Fol. 121. XV. Jahrh. Speculum aureum de titulis bene-
ficiorum ecclesiasticorum. Anf.: Vere durissima plaga Domini descendit in Is-
rael . . . Ende: Reformet unigenitus dei filius suam ecclesiam. Dieser Tractat
Digitized by VjOOQIC
120
ist in Form eines Dialoges zwischen Petrus und Paulus verfasst und im
Jahre 1404 geschrieben in husitischem Sinne. Foil. 167 und 168 leer. — 6. Fol.
169. XV. Jahrh. Tractatus de praxi Romane Curie. Anf. : Moyses sanctus et
tamquani solitudinis amicus ... Ende : Et si ad proprium applicantur, potest
concedi quamdiu non constat de errore suo. Balbin, Bohemia docta, pars III.
p. 201, bemerkt zu dieser Schrift: „est liber omnino haereticus." — 7. Fol.
193. XTV. Jahrh. R. Scriptum M. Jacobi de Noviano Parisiensis. Ant*. : Inter alia
disputata ex tempore hec questio versabatur: Utrum viris ecclesiasticis seu
clericis liceat aliquid possidere . . . Ende : Sed non suf Scienter status impu-
gnatur, eo quod sit in illo nonnullorum abusus. Fol. 207 vo leer. — 8. Fol. 208.
Ende des XIV. Jahrh. Schrift eines unbekannten Auctors iiber die Haeretikcr,
wer sie sind, woran sie zu erkennen und wie sie zu bessern sind. Ant'. : Al-
mifice matris ecclesie, genitricis et filie, sponseque summi regis . . . Ende:
. . . quia intrinsecus sunt lupi rapaces. Finitum anno Domini M°CCC nonage-
simo quinto feria quarta ante divisionem Apostolorum. — Endlich eine Auf-
zeichnung aus dem Jahre 1558 iiber die Anstellung des Monches Fr. Georgius
aus Muhlberg als Cantor und die Anzahl der damals im Convente zu Ossek
lebenden Monche.
3. Pp. XIV. Jahrh. 236 BU. 4to.
1. Fol. 1. Inhaltsverzeichnis. Fol. 2. JAbellus de quatuor imtructionibus
appellatus. Anf. : Semen cecidit in terram bonam. Licet verbum propositum
exponatur per Christum . . . Ende : quam coronam in praesenti per suam gra-
tiam mereri concedat, — 2. Fol. 15. fCurze Vdterstellen. — 3. Fol. 16. Manuale
$. Augustini. Anf.: Quoniam in medio laqueorum positi sumus . . . Ende: Ap-
prehende, fili, documenta iam dicta et bene operaberis. In line libri assit nobis
gratia Christi. Amen. Explicit manuale sti. Augustini doctoris egregii finitum
anno dfii 1385° in octava sti. VitiM. — 4. Fol. 28. R. Meditaciones sancti Augu-
stini. Anf. : Vigili cura, mente sollicita. summo conatu Ende: et sic diff'e-
rentibus mentis ab invicem distabunt. — 5. Fol. 38 vo. Liber de vita Christiana
s. Augustini. Anf. : Ego Augustinus prius peccator . . . Ende : ut quod tibi prae-
sentes praestare non possumus, conficiamus absentes. — 6. Fol. 48 vo. Enchi-
ridion s. Augustini. Anf. : Dici non potest, dilectissime fili Laurenti .... Ende:
utinam tarn commodosum^quam prolixum de fide, de spe et caritate conscripsi.
Fol. 85. Ordo capitulorum super libro enchiridion, 2 coll. — 7. Fol. 88. Liber
soliloquiorum s. Augustini. Anf. : Agnoscam te Domine cognitor meus . . . Ende :
sed iubilare facis omnia ossa mea et reviviscere tacis ut aquilae canos meos. —
8. Fol. 118vo. Epistolabti. Augustini de fide ad Petrum. Anf.: Epistolam fili
Petre tuae caritatis accepi . . . Ende : Et si quis aliter sapit. hoc illi quoque Deus
revelabit. Explicit liber Augustini de fide ad Petrum per manus petri de wu-
schilburk anno dfii M°CCC° 85 in die sti. JohTs. decollacionis. — 9. Fol. 140.
Vitae patrutn. Liber exemplorum. 94 Exempel. Anf. : Fuit quaedam virgo in Co-
lonia . . . Ende des 94. Exempels : quod est ante oculos vestros. Expliciunt
vitae patrum per manus petri de wunschilburk sub anno dfii. M°CCC° octua-
gesimo quinto proxima dominica ante festum sti. Leonardi. — 10. Fol. 172 vo.
Cantica canticorum. Text mit Erklarungen zwischen den Zeilen und am Rande.
Anf. : Osculetur me osculo oris sui . . . Ende : et assimilare capreae hynulo-
que (!) cervorum super montes aromatum. Expliciunt cantica canticorum
Digitized by VjOOQIC
_J21__
salomonis ffinita (!) per manus petrj de wunschilburk. — 11. Fol. 178. Liber
beati Augustxni de contemptu mundi ad clericos. Fur die Initialen ist der Raum
leer gelassen. Anf. : Nemo dicat, fratres, quod temporibus nostris martyrii
certamina esse non possunt . . . Ende: ut de suis beneticiis sibi perhennes red-
damus gratias Jesu Christo domino nostro. Finitum per manus petri de wun-
schilburk. — 12. Fol. 182 vo. R. Incipit sigillum honorii papae super eantica. Fiir
die Initialen ist der Raum leer geblieben. Anf. : Gloriosa virgo Maria typum
ecclesiae gerit . . . Ende : quia tu existis in omnibus omnia, alti meriti, odori-
feri premii. Explicit sigillum bte. virginis ac gloriose matris marie dictum
honorii pape super eantica canticorum ffinitum (!) anno dmi. 1386 proxima
feria Va post festum pasche per Jodocum de glocz. Dieses Werk wird falsch-
lich einem Papste Honorius zugeschrieben; derVerfasser ist Honorius Au-
gustodunensis Presbyter; ist gedruckt in Maxima Bibliotheca Patrum, Lug-
duni 1677, XX. 1217 seqq.— 13. Fol. 195 vo. Sermo M. MaWtaei (de Cracoma ¥
Cf. Weis, Handschriften zu Heun, 6 [S]), quern fecerat in synodo. Anf. : Quid est,
quod dilectus meus in domo mea Ter. XT. Venerabilis Hugo primo de
archanoe sic dicit . . . Ende: domum non manu factum in celis ingrcdi merea-
mur. — 14. Fol. 206. Epistola Hi ambrosii archiepvtcopi de moribus et honesta vita.
Anf. : O dilecte filii (I) dilige lacrymas . . . Ende: ne quod legendo respicis, vi-
vendo contempnas. — 1 5. Fol. 208. Tractatulus de creatione angelorum. Anf. :
Omnes angelos Deus fecit bonos . . . Ende: acquiri potest, aestimari non
potest. — 16. Fol. 215. De rebus septem, de quibus animae sanctorum hominum
existentes in regno caelorum gaudent sc accipere a Deo. Anf. : Psalmus beati, qui
ambulant in domo tua Dominc . . . Ende : ut martyres et perfectepoenitentes. —
17. Fol. 216. Auctoritates de summo creatore Jesu dhrislo. Verschiedene kurze
Vaterstellen. — 18. Fol. 217. Auctoriudes de beata mrgine. Verschiedene Viiter-
stellen. Fol. 219 leer. — 1 9. Fol. 220. Suspiria bti Jiernhardi. 2 coll. XIV. Jahrh.
Anf. : Summa trinitas, virtus una et indiscreta . . . Ende : quia tu es pastor meus
et salus aeterna. — 20. Fol. 229. R. Exemplar sti Bernardi datum omnibus ac
singulis ecclesie dei ministris et praecipue religiose, quemadmodum se habere debe-
ant dum laudibus divinis itmstunt. Anf. : Vos moneo, dilectissimi, pure semper . . .
Ende: Ideo dei maledictionem incurrit et benedictionem eteraam perdit. —
21. Fol. 229 vo. R. Exemplar bti. thome de aijuino missum cuidum fratri inter-
roganti, quonam studio sit intendendum ad perfectum. Anf. : Quia quesivisti, qua-
liter oporteat . . . Ende: ad id attingere poteris, quod affectas. Fol. 229 vo bis
Fol. 232 leer. — 22. Fol. 233. XIV. Jahrh. R. Incipit speculum peccatorum. Anf. :
Quoniam, carissimi, in via huius seculi fugientes sumus . . . Ende : et cum Jesu
Christo vitam eteraam possideas. Explicit speculum peccatorum ffinitum (!)
prage anno dni 1385° quinto nonas octobris. (Ofr. Withering. HS. 43, 12).
4. Pp. XV. Jahrh. 173 Bl. 4to. Die Vorlegblatter und Foil. 51, 56,
57, 66, 67, 135, 144 Pergament. Auf den Vorlegblattern der
Decken erscheinen Regeln der latein. Grainmatik in Hexa-
metern mit Erklarungen.
1. Fol. 1 ist herausgerissen. Fol. 2. Postilla in Evangelia. Anf.: quare tu
enarras iusticias meas . . . Ende: exaudivit dominus populum suum. — 2. Fol.
48 vo. Einige medicinischs Hecepte gegen verschiedene Gehrechen. Wetter regeln.
Digitized by VjOOQLC
122^
Anf. : Arthemisia in limine domus suspensa . . . Ende: si in extremitate, hyemps
calida erit. — 3. Fol. 49 vo. XV. Jahrh. Anf. : Cor. XI0 capitulo : quinquies qua-
dragenas una minus accepi. Nicolaus de Lyra sic exponit . . . Ende : de manu
bestie liberari et ad gaudia eterna mereamur pervenire. Funf Blatter sind
herausgerissen. — 4. Fol. 51. XV. Jahrh. Anf.: Exiit edictum Luc 2° quando
alicui magno domino vel regi natus fuerit films primogenitus . . . Ende: ut in
fidem dirigat archisynagogum. — 5. Fol. 164. XV. Jahrh. R. Sermo sti. augu-
stini epi de poenitentia. Anf. : Penitentes, penitentes, penitentes, sicut estis
penitentes et non estis invidentes . . . Ende : ut te in furore suo non condemp-
naret. Funf Blatter herausgerissen. Fol. 167 leer. — 6. Fol. 167 vo. XV. Jahrh.
Anf. : Ecce video celos apertos . . . Ende : et eum sui aspectui semper iuberent
aestare (!). Fol. 172 leer. — 7. Fol. 172 vo. Anf.: erit enim magnus coram do-
mino . . . Ende: unde cantatur antra deserti. Balbin nennt diese Postillen
„inutilesu.
5. Pp. XV. Jahrh. 302 Bll. 4*.
Condones mriae, quas sibi ex diversis collegit Nicolaus Kuschel, mo-
nachus in Ozeck (!).
6. Pp. XV. Jahrh. 390 Bll. 4"'.
R. Prologue mcrae scripturae sequitur, in quo instruitur praedicator, quo-
modo debeat se disponere ad impetrandum et attratiendum notitiam et intellectum
sacrae scripturue. Anf. : Os iusti meditabitur sapientiam. Ps. 36. Quivis sciat
sive humanitus adinventa . . . Ende: de talibus beneticiis et muneribus Domi-
num laudabat. Eine werthlose Postille.
7. Pp. XIV. Jahrh. 139 Bll. 4to. 2 Coll.
R. Tractatus magistri Petri Hispani summularum, in quo ipse compendiose
determinat de his, quae in libris logicae Porphyrii Boetii prolixe tractatum est.
Anf. : Et dicitur iste liber summularum per similitudinem . . . Ende : et per
haec, per quae accentus est. Zwei Blatter am Ende sind herausgerissen.
8. Pp. XIV. Jahrh. 216 Bll. 4to.
1. Fol. 1. R. Tractatus bonus de peccatis mortalibus et eorum speciebus.
Anf. : Capitalium vitiorum unum est initium, duplex radix . . . Ende : . . . am-
bitionibus non acquiescere. — 2. Fol. 16. Eine kurze AbJiandlung uber die drei
gottlicJien Tugenden. — 3. Fol. 17. R. Liber venerabilis Hugonis de do mo con-
scientiae. Anf. : Domus haec, in qua habitamus . . . Ende : . . . et cognitam voce
confessionis aperire. Haec hactenus dicta sufficiant. — 4. Fol. 31vo. R. libellus
venerabilis Anshelmi de mensuratione sanctae crucis. Anf. : Quoniam iubente filio
tuo Christo . . . Ende : plange commissum, dole obmissum. — 5. Fol. 40 vo. R.
Libellus venerabilis Hugonus de s. Victore de virtute orandi. Anf. : Munusculum
hoc dilectionis meae . . . Ende : . . . gratissimum Deo sacrificium in ara cordis
adoletur. — 6. Fol. 45 vo. R. Contemplutio devoti Berntiardi Abbatis Claraewl-
lensis. Anf. : Septies in die laudem dixi tibi. Ende : . . . et convenientium ad te
gloriam. Amen. — 7. Fol. 52. R. Libellus soliloquiorum magistri Hugonis. Anf. :
Loquar secreta animae meae . . . Ende : . . . Hoc opto, hoc desidero, hoc totis
praecordiis concupisco. — 8. Fol. 56 vo. R. Libellus prooemiorum bibliae (!)
venerabilis Ysydoris (!) episcopi. Anf: In Christi nomine incipit liber . . . Ende:
. . . quod nobis praestare dignetur, qui sine fine vivit et regnat. — 9. Fol. 79vo.
Digitized by VjOOQIC
123
De haeresibus Waldensium. Anf. : Trinitas est trium unitas . . . Ende: . . . quod
nullus potest salvari in aliquo ordine nee etiam in seculo nisi est in secta
sua. — 10. Fol. 83. Observanda a quolibet sacerdote celebrare volente. Hoc opus
Bonaventura Cardinalis dicitur compilasse. Anf. : Intentionis discussio propter
vanam gloriam propter verecundiam . . . Ende : . . . excellentioris animae
Christi, exceilentissimae divinitatis Christi. — 11. Fol. 83 vo. Anf.: Incipiunt
peregrinationes totius terrae sanctae et indulyentiae concessae a beato Silvestro
papa . . . Ende: ... ad laudem et gloriam nominis Domini nostri Jesu Christi
et suae matris Mariae. Amen. — 1 2. Fol. 85. Eine Abhundlung iiber die heil.
Sacramente. Anf. : Videndum est primo de sacramentis et primo, quid sit sacra-
mentum . . . Ende : quod etiam sub divina iustitia comprehenditur licet non de
novo. Foil. 118—120 leer. — 13. Fol. 121. R. Omelia beati Bernhardt super Missus
est. Anf. : Quid sibi voluit evangelista . . . Ende : . . . cui hoc mourn qualecumque
opusculum devotissime dicta vi. — 14. Fol. 138. R. Omelia venerabilis Bedae
presbyteri super Missus est angelus. Anf. : Exordium meae redemptionis, fra-
tres . . . Ende : . . . descendere dignatus est Jesus Christus, Dominus noster,
qui vivit... — 15. Fol. 141. R. Omelia Origenis in vigilia natimtatis Domini.
Anf.: Quae sunt causae, ut dosponsaretur Maria Joseph . . . Ende: . . . Ecce
ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem seculi. Fol.
144 leer. — 16. Fol. 145. R. Tractalus de vita Christi sancti Thomae. Anf. :
Christus Jesus venit in hunc mundum . . . Ende: ...ad quam gloriam nos
perducat, qui sine fine vivit et regnal. — 1 7. Fol. 205. R. Expositio super de-
cern praecepta lectaper tnagistrum Thomam de Aquino. Anf.: Christus ante pas-
sionem suam a legisperito interrogatus . . . Ende : . . . Non concupisces, non
desiderabis. — 18. Fol. 215 vo. Nota. Anf.: Mater Domini Jesu Christi vixit
hie in seculo septuaginta duobus annis . . . Ende : . . . post haec assumpta est
in caelum, occurrentes ei omnes cives caeli. (Acht Zeilen). — 19. Fol. 216.
Anf. : Detractio est locutio ex invidia . . . Ende : . . . nee oderis fratrem tuum.
9. Pp. XVI. Jahrh. 198 Bll. 4to.
Predigten fur die Sonntage und Feste des KircJienjahres 1539.
10. Pg. XIH. Jahrh. 320 +12 + 24 Bll. 4to.
Liber evangeliorum, qui intitulatur Unum ex quatuor Ammonii Alexandrini.
Fol. 1. Eusebius 1. 1, c. I. Antiquissimis pro omnibus fere gentibus Hebrae-
orum Ende : Nolite tangere Christos meos et in prophetis meis nolite
malign ari, — Foil. 1 vo— 12. Praefatio Zacliariae Chrysopolitani in librum evange-
liorum, qui intitulatur Unum ex quattuor. Fol. 1. Incipit unum ex quattuor
Ammonii Alexandrini. Liber primus. Anf. : In principio erat verbum, et ver-
bum erat apud Deum, et Deus erat verbum ; hoc erat in principio apud Deum.
Verbum est sapientia nata .... Ende : unain ex quattuor narrationibus.
11. Pg. (Foil. 9 Pp.). XV. Jahrh. 31 Bll. 4to.
1. Fol. 1. Historia civitatis Plznensis. Anf.: Solent, qui triumphos et
victorias veterum scripserunt . . . Ende : Det nobis regem catholicum et anti-
stitem optimum nostrumque omnium in hora exitus nostri misereatur, qui
est benedictus in secula seculorum. Amen. Dabei steht folgendes : Hoc in-
signe praeconium Urbis Plsnensis scripsit, et publice dixit ad Senatum Popu-
lum Que (!) Plsnensem die anniversariae Solemnitatis anno 1.4.6.7. Hilarius de
Digitized by VjOOQIC
124
Litomerzicz Decanus Prag. et Administrator Archi Episcopates, dum exilii
tempore, in eadem Urbe, cum aliis Praelatis et Canonicis moraretur. Ibidem,
et anno eodem, die ultima Decembris mortuus, et in templo S. Bartholom.
ante summum Altare sepultus. Ita affirmat Thomas Pessina a Czechorod,
Decanus et Officialis Pragensis m. p. Anno 1672.— 2. Foil. 11 vo. Sigismundus
civets PiUnenses liberat a tribute, confert ipsis telonium et liberiatem mercaturae.
Anf. : In nomine Sanctae et individuae Trinitatis feliciter. Amen Ende :
Praesentium sub bulla Aurea typario nostrae maiestatis impressa Testimonio
litterarum. Datum Ratisponae Anno domini M°CCCC° Tricesimo quarto, die
decima mensis Septembris — 3. Foil. 21. R. Bulk zlatta pUenskym dana
od kral Zigmunda. Anf. : We gmeno Swate a nerozdielne Troyicze zczastnie.
Amen. Ende : Tomuto na swiedomie lystu Bulle zlattu peSzet podobenstwim
nasseho Magestatu przitisstiena . . . Sieben Blatter aus Papier leer.
12. Pp. XV. Jahrh. 225 Bll. 4'°. Seohs Blatter am Anfang heraus-
geschnitten.
Ein theologiscJies Lexikon. Anf. : Adiutorium duplex est: divinum sc. . . .
Ende (Artikel „Zelusu) : . . . ubi enim est zelus et contentio, ibi inconstantia
et omne opus pravum. Amen. Fol. 222—225 Index.
IS. Pp. XV. Jahrh. 258 Bll. 4to.
K. Tractatus de bono ordine moriendi. Auf der innern Seite der untern
Decke : Liber de norma moriendi mgni Helmoldide Zoltwedl. 1. Fol. 1. Incipit pro-
logus in tractatum de bono ordine moriendi. Anf.: Venerabili viro domino et
amico mihi in Christo carissimo Heimoldo glendenstende de Zoltwedel . . .
Ende : ubi unus deus pius sanctus, iustus et bonus in secula seculorum. Amen. —
2. Fol. 4. Anfang des Tractates : Nudus egressus sum de utero raatris meae . . .
Ende : ut quod fortasse nos petere a Deo non audemus. plurimorum inter-
pellantium orationibus adipiscamur. Balbinus, Bobemia docta, III. 206, sagt
von diesem Tractate : liber praeclarissimus de bono ordine moriendi, nunquam
ante typis editus. — 3. Fol. 188vo. Anf. : Purificalio beatae virginis XL0 die past
natioitatem Domini facta est ... Foil. 189 vo und 191 und 192 leer. Ende: aqua-
cumque detinebantur infirmitate liberabantur. — 4. Foil. 192 vo. Anf.: Nota,
quae sunt poenae in inferno primo poenae superbiae . . . Ende: quoniam opera
ipsius iniquitatum. — 5. Fol. 193. R. Tractatus utilis de confessione pro confesso-
ribtis non exercitatis in confessione et Hbris multis carentibus. Anf. : Ad habendum
salutiferae confessionis ordinem . . . Ende: licet ipse sciveriteum habere uxo-
rem viventem. — 6. Fol. 216. R. Sequitur cita beatae virginis.
Anf. : Haec est vita virginis Mariae gloriose *^>^
Quavixit in hoc seculo non opprobriose.^^
Ende : U t nos velit protegere dareque iuvamen \^^
Gaudentesque perducere ad caeli regimen. Amen./^
Im Ganzen sind es 144 solche leoninische Verse. -- 7. Fol. 218 vo. R. Abso-
lutio a sede apostoUca. Anf. : Indulgentiani et remission em plenissimam om-
nium peccatorum tuorum. — 8. Fol. 219. R. Indulgentiac anni Jubilaei con-
cessae. Anf. : In regno Boemiae terris et locis regni Boemiae subiectis . . . Ende :
a cunctis adoratur et deinde matutinae pulsentur solemniter. — 9. Fol. 220 vo.
R. In dedicatione eeclesiae. Anf. : Sanctificavi domum istam, et erunt oculi mei
Digitized by VjOOQLC
_J25_
ibi . . . Die wort die ich gesprochen habe, die sint eygintlich zcu gelegit dissem
heilligin gotis hutfe . . . Ende : also das wir teilhatf'tig werdin der ewigin freude
des hymmels, das heltfe vns got der vater unde der Son, unde der heilige geist.
Amen. — 10. Fol. 225. R. Notandum extra litteram. Anf.: Quaeoumque sunt,
quae impediunt orationem, ne exaudiatur a Domino. Ir sullit mercken, das
ffunfferley sint die do hindirn . . . Ende : vnde bitten das wir von gote ewic-
lich nymmer werden gescheiden das verleye vns got der vater unde der son
unde der heilige geist amen. — 11. Fol. 226. Anf. : Septem sunt, quae aggra-
vant peccatum carnis in clericis in sacris ordinibus constitutis . . . Ende : audi,
Deus meus, audi lumen oculorum meorum. — 12. Fol. 234 vo. Oratio s. Bona-
venturae. Anf.: Transnge, dulcissime Jesu, medullas animae meae . . . Ende:
sit radicata mens mea et cor meum. Amen. — 13. Fol. 285. Anf. : Domine Jesu,
cor meum tuis vulneribus saucia et inentem in earn tuo sanguine inebria . . .
Ende: continue tuae pietati ass is tarn. (S. Bonaventura ?). — 14. Fol. 235 vo.
R. Suspiria sancti August ini. Anf. : Summa trinitas una virtus indiscreta . . .
Ende : Te decet laus, te decet hymnus, te decet omnis honor, virtus et forti-
tudo deo nostro in secula seculorum. Amen. — 15. Fol. 240 vo. Anf. : Salve
mundi salutare, salve Jesu . . . Ende : miserere anhnabus nostris in egressi-
bus suis. (S. Augustinus ?). — 16. Fol. 244. R. Incip it processus iudicii. Anf. :
Antequam dicatur de processu iudicii, notandum est, quid sit iudicium . . .
Ende : Non quod ad ofticium iudicis, ad quern appellatum est, spectet, ut con-
firmet vel corrigat. — 17. Fol. 253 vo. Anf.: Si quis sermonem meiun servat,
mortem non videbit . . . Ende: Ab hac morte liberat observantia verbi Dei: Si
quis sermonem meum servat. — 18. Fol. 254vo. Anf. : Haec est dies, quain fecit
Dominus: exsultemus et laetemur in ea. Die wort die ich gesprochin habe zcu
latin, die hat gesprochin der propheta David von dissem hutigen lobelichin
tage . . . Ende : Das wir ewiclich nymmer von Iin gescheiden werden, das
helfie mir unde uch der vater unde der Son unde der heilige Geist. Amen.
Fol. 257 vo leer. — 19. Fol. 258. Novem aliena peccata. Fol. 258 vo. Eine Beicht-
formel und die Species luxuriae.
14. Pp. XV. Jahrh. 275 BU. 4lt.
Ein lateinisch-deutschcs Wortcrbuch. An fang der Vorrede : Sine me nihil
potestis facere . . . Anfang des Worterbuches : A est nomen numerale . . . Ende :
Varex est vena subtus genu dij senader (!). 8 Blatter am Ende sind heraus-
gerissen.
15. Pp. XIV. Jahrh. (1396). 213 Bll. 4"'. 2 Coll. (mit Ausnahme
der mit Schematen versehenen Seiten).
1. a) Fol. 1. Eine Ablutndlung iiber computus ecclesiasticus und Kaltnder-
wesen. Anf. : Cum supernorum motus omnia infinita . . . Ende : Eine Tabelie zur
Auffindung des Datums des Osterfestes. — 1.6; Fol. 28 vo. Anf. : Chczely kto
naleznuty nowy myesyecz . . . Ende : takmass kanon tvczky. — 2. Fol. 37. Anf. :
Hora est iam nos de somno surgere. In his verbis monet nos fidelis nuntius
Christi . . . Ende: numquam deficiet nee defecerit nee minuetur per infinita se-
cula seculorum. Amen. Explicit liber, qui dicitur Sagittarius de tempore. —
3. Fol. 61. Constitutions des ersten Erzbischofs von Prog Ernest von Pardubitz.
Anf. : In nomine sanctae et individuae trinitatis patris et filii et spiritus sancti.
Digitized by VjOOQIC
126
Amen. Arnestus dei et apostolicae sedis gratia sanctao Pragensis ecclesiae
archiepiscopus . . . Ende : Non potest esse pastoris excusatio, si lupus oves
comedit et pastor nescit. (Cfr. Wilhering. Ms. 25, 6). — 4. Fol. 75 vo. Summula
de tribus punctis essentialibus christianae religionis. Anf. : Religio munda et im-
maculate apud Deum haec est . . . Ende : non nimis obscurum nee nimis pro-
lixum compilare decrevit. Expliciunt statuta per manus nescio cuius. (Cfr.
Wilhering. Ms. 25, 6). — 5. Fol. 86 vo. R. De corpore Christi. Anf.: Taberna-
culum erit in umbraculum diei ab aestu . . . Ende: sollicite debemus vero ad
earn properare. — 6. Fol. 88. Einige Beispiele aus dem Leben der AUvatcr. —
7. Fol. 88 vo. R. Sermoferia quintu magna. Anf. : Ante diem festum paschae . . .
Ende: Ecce ac banc coenam omnes vocati sumus, nobiles pauperes, senes
et iuvenes, fortes et debiles, magni et parvi. — 8. Fol. 90. R. Dominica prima
post trinitatcm. Anf.: Homo quidam fecit, coenam. Ecclesia facit sicut bonus
pictor . . . . Es folgen noch 19 latein. Predigfcen ohne besonderen Wert. —
9. a) Fol. 138. R. De usuru et de usurariis. Anf. : Notandum Scribitur Deut.
XXII0 Non foenerabis . . . Ende : non potuerunt eum movere de loco. —
9. b) Sermones. — 10. Fol. 151 vo. R Ezopus (!). Anf.: Gallus in sterquilino
escam quaerens .... 105 Fabeln. Explicit Avianus. — 11. Fol. 174. Verschiedene
Predigtcn. Fol. 191 Index. — 12. Fol. 193. Anf.: Salve praeclara coelorum re-
gina, advocata clemens miserorum . . . Ende: largam rogitanti porrige semper
dexteram. Ostium. Mit dieseni Worte schliesst das Gebet ab, wahrend die
Linien auf der folgenden Seite einige lateinische Redensarten ins Bohmische
iibertragen enthalten. Fol. 195 und 196 leer. — 13. Fol. 196 vo. R. De novo sacer-
dote. Anf. : Vos estis genus electum . . . bricht mit dem unvollendeten Satze ab :
qui rex et sacerdos primus in veteri Ttstamenti (sic). — 14. Fol. 198. Anf.:
Vomitus elongat vitia vitamque prolongat . . . Ende : Post cibum sumptum facit,
ut cito digerat ilium. Explicit mmmulu tutius medicinac, quae coniposita est
Parisiis ob rogatum regis Anglorum. — 1 5. Fol. 200. Einige Exempel aus dem
Leben der Altwiter. — 16. Fol. 202. R. Sermo de novo sacerdote. Anf. : Vos estis
genus electum . . . . Es folgen noch einige Predigten. Auf dem Vorsetzblatt
der unteren Decke eine Notiz iiber den Magister artium Zahradka aus dem
Jahre 1427.
16. Pp. XV. Jahrh. 157 Bll. 4to.
Libellus aureus reielationum admirabUium beatae Dorotlieae de Prussia
septililium vocatus. Anf. : Domine Deus, qui praecipis mihi, ut te diligam . . .
Ende: quarum multae ab eius ore conscriptae sunt pro simplicium aedinca-
tione in suo volgari theotunico sunt relictae.
IT. Pp. XIV. Jahrh. 156 BU. 4*.
Epistolue s. Pauli Apostoli omnes. Anf. : Paulus servus Christi Jesu vo-
catus apostolus . . . Ende : Salutant vos de Italia fratros. Gratia cum omni-
bus vobis. Amen. Fol. 115 leer.— 2. Fol. 116. Officium in fesio VisitaUonis
B. M.V. Die Oration weicht von der jetzt gebrauchlichen ab. Exsurgens autem
Maria . . . mit Neumen. Ende: advocant te caelorum incessantes angelorum
concentus magnificat. — 3. Fol. 130. Officium s.Barbarae V.M. ohne Neumen.
Anf.: Gratulemur regi digna psallentes praeconia, qui ditavit hie per signa
Barbaram insignia . . . Ende : advocant te caelorum incessanter angelorum
Digitized by VjOOQIC
127
concentus magnificat. — 4. Fol. 134 vo. Ant'.: O Margareta caelorum virgo
secreta . . . Ende : quorum nos consortes in dilectione fortes faciat ad suam
laudem per infinita seculorum. Amen. — 5. Fol. 136. R. De sancta Dorothea.
Anf. : Ave genuina virtuosa Dorothea vernans rosa . . . Ende : ne nos mola
vitiorum stringat sed panis omen contingat. — 6. Fol. 142. R. Sequitur historia
de sancta Martha. Anf. : Laetentur caeli et exsultent omnes gentes in his sacris
sollemniis .... Ende : in aede polorum misericorditer hospitari valeamus per
eundem Dominum nostrum Jesum Christum. — 7. Fol. 145vo. R. Incipit historia
de corpore Christi. Anf. : Sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchise-
dech .... Ende: ut sint, quae erant et in aliud commutentur. 1st vora heute
gebrauchlichen Officium ganz verschieden. — 8. Fol. 151 vo. Lectio prima de
visitatione beatae Mariae virginis. — 9. Fol. 153. Ach du wunnecliches thema:
nO Gloria Jerusalem, quae peperisti virginem, quae Deum dedit hominem
nascere praeter ordinem. Ende: ad aeternam mereamur pertingere conso-
lation em. Liber de Ossek apud abbatem Johannem.
18. Pp. XIV. Jahrh. 159 Bll. 4to.
1. Fol. 1. Super cantica canticorum. Anf.: Donura sapient iae cum Salo-
mone a vero pacifico postulata consoqui . . . Fol. 105 ist der Tractat von einer
anderen gleichzeitigen Hand fortgesetzt. Anno Domini M°CCC°XXXVI1° in
vigilia bte Katharine finitus est liber iste. Ende : . . . spiritui sancto compo-
sitoriistius operisgratias agamus. Amen. NacJjWeis, Handschriftenverzeichnis
des Stifles Reun, 43 (4), ist Honorius Augustodunensis der Verfasser dieses
Commentar8. — 2. Fol. 126. R. Incipiunt cantica canticorum Salomonis. Anf. :
Osculetur me osculo oris sui. Es kusse mich mit dem kuss sines inundes.
Quam sitio votis nunc oscula porrigat oris . . . Eine Paraphrase des Hohen-
liedes in Hexametern mit deutscher Uebersetzung zwischen den Zeilen. Ende :
. . . Munere quod sponsi sponsalia sunt tibi soli Mater ecclesiarum quibus ex-
stas ecclesiarum.
19. Pp. XIV. Jahrh. 321 Bll. 8T°.
Pastille. Am Anfang fehlen 4 Bll. Anf.: ...in quibus verbis duo sunt
notanda: primo dignitas sacerdotalis . . . Ende : . . . qui in illo vincit, non in eo,
qui se voluntarie ei subdit.
20. Pp. mit vielen Pergamentblattern, XV. Jahrh. 190 Bll. Fol.
2 Coll. Am Ende sind 2 Bll. herausgerissen.
1. Fol. R. Incipit tractattis de septemprofectibus Religiosorum. Anf.: Pro-
fectus Religiosorum septem distinguitur processibus . . . Ende: . . . aut gratias
agimus pro acceptis (bonis) vel promissis. — 2. Fol. 60. Kurze Scntenzen ver-
schiedener Kirchenlehrer. — 3. Fol. 61. R. Incipit primus liber Beati Ysidori
episcopi de ecclesiastic/! institutione, qui intitulatur alias de summo bono. Anf. :
Summum bonum Deus est .*. . Ende : . . . Illi deplorandi sunt in morte, quos
miseros infernus ex hac vita receperit, non quos caelestis aula laetificandos
ooncluserit. Fol. 126 und 127 Registra. — 4. Fol. 127 vo. R. Rychardus de statu
interioris hominis post lapsum. Anf. : Sero quidem misi, quod petenti promisi . . .
Ende : . . .Vulnus et livor et plaga tumens non est circumligata neque curata
medicamine neque iota oleo. — 5. Fol. 152. R. Sermo beati Bemhardi abbatis
Digitized by VjOOQIC
128
de mysterio corporis et mnyuinis Domini. Ant'.: Pater sanctisshne Petre, audi
quid loquatur Dominus in pauperculo servo tuo . . . Ende : . . . Speciein panis
rodit aliquando sorex parvissimus veritatem etiam carnis recepit; possimus
virtutem gratiae spirit ualis .. . bricht ab. — 6. Fol. 156. R. Incipit dialogus
canscientiae et rationia dc celebrationc eel communione. Anf. : Multorum tam cleri-
coruin quam laicorum querela . . . Ende: ... ad quain consequendam pro via-
tico datum est nobis corpus Domini uostri Jesu Christi. (Cfr. Wilhering.
Hs. 38, 2). — 7. Fol. 169. R. Incipit liber meditationum tsivc orationum Dni Bona-
venturae Cardinalis qui intitulatur imayo vitac aeternae. Anf. : Flecto genua ad
patrem Domini mei Jesu Christi . . . Ende : . . . Est tamen adhuc una . . . bricht
ab ; zwei Blatter fehlen.
21. Pp. XIV. Jahrh. 226 Bll. Fol. 2 Coll. Der Codex ist durch
Nasse sehr beschadigt. Bis Bl. 100 ist ziemlich alles un-
leserlich.
J. Fol. 1. R. Epistolae venerabilis fratria Nicolai de Lyra. Anfang nicht
lesbar. Ende: sicut clare patent haec omnia ex isto evangelio, quod scribitur
Johannis XIIII0. Fol. 73 leer. — 2. Fol. 74. Ant*. : Nam et Christus semel pro
peccatis alienis mortuus est... Ende: . . . unicuique mandavit de proximo
suo: Deponentes igitur omnem malitiain. — 3. Fol. 84. R. Incipit lumen animae.
Anf. : Gloriosain iilam virginem ^lariam rebus fore comparandam . . . Ende :
Sic quanto magis laborauius sanctitatem beatae virginis exprimere, tanto
magis deticimus. — 4. Fol. 1)1. R. Incipit liber Genesis. Anf. : In principio creavit
Deus caelum et terrain... Ende: ...a singultu meo et clamoribus gioriae
cordis. Explicit per man us Ostyralkonis de Maniethina. Pomoz Maria scol-
nieho spitalu neb gest psota. — 5. Fol. 100. Anf. : Emitte spiritum et creabun-
tur . . . Ende: nicht lesbar, weil die Schrift durch Nasse vertilgt ist. — 6. Fol.
11*2. R. JSumma abbreviate contra Manichacos. Anf. : XII. c. per quod omnipotens
Deus destruxit Sodoina et Goinorra . . . Es fehlt der Anfang. Ende: Scribe:
beati mortui, qui ... In dem gauzen Tractate sind nur einzelno, nicht zusam-
menhangende Schriftstellen enthalten. — 7. Fol. 117. Der Anf any einer Bibel-
concordant. — 8. Fol. 121. R. Inciptunt concordantiae biblie (sic!) distinctae per
V libros. Prima pars primi libri incipit de peccato et eius effectibus. — 9. Fol.
177. R. De bcata riryine. Anf.: Narrat Eusebius de quodam imperatore, qui
populum ronianum . . . Ende : et sic totuni genus humanum redemit. — 10. Fol.
17m. Inhalts- Anyabc der Bibel. Anf: primus liber biblie est genesis, in quo agi-
tur . . . Ende: et de praemiis, quae susceplurus est in vita beata et habet capi-
tula XXII. — 11. Fol. 1-sO. 32 Sermoncs uber oerschiedene Thematu. Anf.; Quasi
plantatio rosae in Jericho . . . Ende: ut habeatur in vita eius et spes nostra. —
12. Fol. 215. R. Epyloyus (!) de prima dominica in adventu domini. Anf.: (totes
czukunft sulle wir hegen durch drey sache . . . Ende : Bei deine drytten ist czu
inerken, das in der altin E gotis haus gemacht was durch . . . Hier bricht die
Handbchrift ab. Ini ganzen 107 Epilogi. - 13. Fol. 224 vo. Anf. : Probet autein
se ipsum homo et sic de pane illo edat et de calice bibat. Apostolus volens
nos monere . . . Ende: et excepit ilium gaudens. — 14. Fol.226vo. Anf.: Rorate
caeli etc. Per descensum roris in terram descensus filii Dei in carne designa-
tur . . . Ende: beata virgo germinabit quasi liiium.
Digitized by VjOOQIC
129
22. Pp. Anf. des XV. Jahrh. (1408). 227 Bll. Fol. 2 Coll.
R. Sennones de Sanctis completi per magistrum Henricum de virgine Maria
sacrae theologiae professorem fratrum heremitarum sancti Augustini. Anf. : Ascen-
daiu in palmam et apprehendam fructus eius. SicdicitBernardus in sermone . . .
Ende : quia omnes vires inferiores ex redundantia virium superiorum gaudio
et laetitia replebuntur.
23. Pp. XIV. Jahrh. 284 Bll. Fol.
Novum testamentum cum prologis singulis libris praemissis. Anf. : Prologus.
Matthaeus ex Judaea sicut in ordine primus ponitur, ita evangelium primus
in Judaea scripsit . . . Ende: veni Domine Jesu. Gratia Domini nostri Jesu
Christi cum omnibus nobis. Amen.
24. Pp. XIV. Jahrh. 243 Bll. Fol. Von Bl. 36-155 2 Coll.
1. Ein lateinUches Gedicht (Distichen). Praecepta quaedam ad bonamvitam.
Fangt an vom Sundenfall. Anf. : Et coeptis ignosce meis ignarus et audax . . .
Ende: O si largiiiua datrix sit divitiarum. — 2. Fol. 86. Exhortatio ad clerum.
Anf. : Attendite vobis et universo gregi . . . Ende : ubi erit unum ovile et unus
pastor. — 3. Fol. 38 vo. a. Sermones XV diver. n. Anf. : Ecce tunc venit tibi man-
suetus . . . Ende: condemnatur Veritas, illuditur maiestas, irridetur virtus.
Fol. 107 vo leer. — 4. Fol. 108. Anf. : Convertimini ad me. Ende : apposuit arti-
culum ad logos in latino. Fol. 155 vo leer. — 5. Fol. 156. In Q. Horatii Flacci
sermones et epistolas commentarius. Anf.: Horatii tati mem ores estote parati
iussa paterna medium tenuere beati. Anf. der ersten Epistel : Prima dicte mihi
summa dicende Camena . . . Ende : Rideat et puiset lascivia decentius aetas.
Flacci Oratii liber explicit per manus Wenceslai de zacz (Saaz). — 6. Fol. 243.
Auli Persii Flacci satirae. Anf. . Nee fonte iabra prolui Cabalino, Nee in bicipiti
somniasse Parnasso . . .
Ende: vatum et plorabile si quid
Relinquit, ac tenero supplantat verba pallato
Ascensere viri nunc non cinis ille poetae.
Hier bricht die Satire ab: 21 Bll. sind herausgerissen. Auf dem unteren Ein-
bandblatt ein Originalbrief des Prager Altstadter Magistrates an den Saazer
Magistrat.
25. Pp. Anf. des XV. Jahrh. (1403). 159 Bll. Fol.
1. Maior Priscianus metricus mit Interlinearnoten.
Anf. : Sicut abesse soliti rem
Promere dicunt philosophi vox est aer.
Ende : Nam nequeant astra fulgentes ut lucibus aethera
Sidera polus, haec in vigilio raperis. —
2. Fol. 101. Minor Priscianus. Anf. des XV. Jahrh. 1403. Anf.: Priscius hie
metro ludit sed non pede caeco . . . Ende : Sollicitat mentem quod delectat sa-
pientem, Turbat mansuetum sic agnoscere facetum. — 3. Fol. lllvo. a. Traum-
deutungen. Anf.: Hunc libellum fecit Daniel Propheta . . . Aquillam (!) supra
se volare honorem significat . . . Ende : Calceamenta renovare laetitiam signi-
ficat. — 4. Fol. 112. Anf.: Scribere clericulis parvo (!) doctrinaie novellis . . .
Ende: Excipis ambo duo tamen haec etroclita (!) pono. (Nicht von Priscianus
* Xenia Bernanliua 11. HaiHlschriften Ver/cichnisse 11. 9
Digitized by VjOOQIC
130
minor; vid. MS. 249 von Heiligenkreuz). — 5. Fol. 115. R. De modo sciendi.
Anf. : Quoniam autem intelligere et scire contingit . . . Ende : et haec sunt
omnia principia perfections, quae ipsi ponunt. Die Initiale Q ist gemalt,
darin ein Benedictiner-Abt mit Pastorale und Buch. — f>. Fol. 157. Anf. : Os
faciet quartus nisi neutris a damus illi . . . Ende : Quae dant lus, nus, dus, sed
omnis probus foenus. Scheint zu Priscianus zu gehoren. 5 Bll. fehlen.
26. Pp. XIV. Jahrh. 233 Bll. Foil. 1-210 und 219-224 2 Coll.
1. Commentarius in evangelia. Fol. 1. Anf.: Ambulans Jesus iuxta mare
Galileae . . . Ende : bonum est illis manere sicut ego. — 2. Fol. 147 vo. Sermo
de abnegcUione sui ipsius. Anf. : Inter duo cognoscibilia . . . Ende : per quam
adeptus est regnum caelorum, quod nobis praestare dignetur. — 3. Fol. 149vo.
b. Sermo de angetis. Anf. : Dico enim vobis, quia angel i eorum . . . Propter haec
verba legitur evangelium . . . Ende : bonos vero deferent in regnum caelorum. —
4. Fol. 150. b. Commentarius in evangelium sec. Matthacum. Anf.: Liber genera-
tions Jesu Christi . . . Sanctus Marcus (sic!j describit generationem Christi . . .
Ende: secundum divinitatem habuit |)atrem sine mat re. — 5. Fol. 155. Ser~
mones de Sanctis triginta septem. Anf. : Simili poena servus cum Domino est
afflictus. Sap. XVIII. Ista verba convenienter praedicari possunt de scto. An-
drea . . . Ende: unus plus valet quam tota vita nostra supra terram. — 6. Fol.
205. R. In parasceve sermo bonus. Anf. : Cum egressus fuero de urbe . . . Ende :
et cum clamore et luctu Jerusalem intravit. Es folgen noch drei Sermones. —
7. Fol. 211. Sermo in assumpttoneB. M. V. Anf. : Hodie est tarn magna festivitas
(wyborny hod) assumptionis gloriosae virginis Mariae . . . Ende: itaque secure
transeamus ad regnum caeleste. In diesem lateinischen Sermon finden sich
einzelne ins Bohmische iibersetzte Ausdriicke im Contexte wie in margine. —
8. Fol. 218vo. It. Mente nota. Ueber das allerhriliystc AlUirssaerament. Bohmisch.
Anf.: Bybly nay prw otewrucze regum capitolu dewatynadcztu . . . Ende:
tyelo a krew przygymaty dal. — 9. Fol. 219. Tractat ilber das Fegefeuer. Anf.:
Beatus Augustinus dicit, quod omnes, qui de hac vita decedunt, aut sunt valde
boni . . . Ende: parces subiungendo communes. — 10. Fol. 226. Sermo fur das
Osterfest. Anf. : Haec dies, quam fecit. Dominus . . . Ende : et conceptus est
homo. — 11. Fol. 226. Zicciundvierzig evangelische Perikopen. — 12. Fol. 231.
De libro generationis Jesu Christi. Anf.: Idem sed alio ordine Luc. 3° . . . Ende:
Rogemus ergo, ut nobis dignetur.
27. Pp. XIV. Jahrh. 234 Bll. Fol. 2 Coll.
R. Postilla studentium sanctae PragensiJi universitatis. Balbin: Postilla
Conradi ab Austria viri doctissimi et maximi concionatoris. Anf. : Creberrimis
ac instantissimis precibus rogitatus . . . Ende : Hinc est, quod in antiquis libris
missalibus talis titulus huius dominae reperitur.
88. Pp. XIV. Jahrh. 179 Bll. Fol. 2 Coll.
Sermones de Sanctis. Es kommen auch Reden fur die Feste der bohmi-
schen Landespatrone : Procopius, Ludmila, Wenceslaus darin vor. Anf. : Au-
dite reges et intelligite . . . Ende : ad nuptias eius sponsi venire feliciter vale-
amus. ad quas nos perducat. Am Ende sind 2ft Bll. herausgerissen.
Digitized by VjOOQIC
131
29. Pp. XIV. Jahrh. 261 Bll. Fol. 2 Coll.
Origenis Homiliae in Pentoteuchum. Anf. : In principio creavit Deus cae-
lum et terram. Quod est principium omnium. Ende : immo ipsi sunt, quorum
capilli capitis numerati sunt. Bll. 259—261 leer.
30. Pp. Anf. des XV. Jahrh. (1414). 236 Bll. Fol. 2 Coll.
1. Fol. 1. Incipit prologus fratris Uberti Lombardi de nomine Jesu. Anf.:
Cum nomen Jesu mellifluum . . . Ende: ut per ipsum salutem aeternam con-
sequi valeamus. — 2. Fol. 43. b. Incipit prologus ciusdem DoctoHs de amore ipsius
Jesu. Anf. : Cum niultaartificiosa opera virorum proborum . . . Ende : a claritate
in claritatem praestante ipso Domino Jesu. qui est benedictus in secula secu-
lorum. Amen. Explicit tract atus de nomine Jesu ac amore eius editus a fratre
Uberto monacho ex ordine praedicatorum, egregioque doctore, de Lombardi
natione. Scriptus namque et finitus per Wenceslauin de Bukowan anno Do-
mini millesimo quadringentesimo XIIII0. — 3. Fol. 184 vo. a. Compilatio beati
Bernardi de passione Domini dictinctu secundum septem verba ac septem horas diet
canonicas. Anf. : Septies in die laudem dixi tibi. Rogasti me, ut aliquem modum
contemplandi . . . Ende : recommendans me et te sibi amore eiusdem Domini
nostri Jesu Christi. — 4. Fol. 191. a. Incipit vitu beatae Murine virginis gloriosae.
Anf.: Haec vita virginis gloriosae... Ende: Gaudentesque perducere ad caeli
regimen. Amen. Dasselbe Gedicht kommt vor Nr. 13, 6. Fol. 192 leer. — 5. Fol.
193. Traciat fiber die zehn Gebote. Anf. : Audi Israel praecepta Domini . . . Ende :
Quod vinura nobis mentis gloriosae virginis Mariae parare dignetur eius filius
benedictus Jesus Christus, qui cum patre et spiritu sancto vivus est Deus.
fVerf. cfr. Wilhering. Ms. 32, 3). Fol. 229 b. Register. — 6. Fol. 233 vo. a. Trac-
tatus de amore Dei. Anf. : Videndum est, quibus signis vel coniecturis . . . Ende :
sed haec propter brevitatem sufficiant.
31. Pp. Anf. des XIV. Jahrh. (1316). 114 Bll. Fol. 2 Coll.
1 . Fol. 1. Am Anfang sind drei Blatter herausgerissen. Anf. : altius nomen
nesciat phirimi iam sanctissimi ceciderunt . . . Ende : hie mortuus sum et iam
vivificor cum patre, hlio et spiritu sancto in secula seculorum. Expliciunt exhor-
tationes beati Jeronimi de norma vieendi. — 2. Fol. 2vo. b. Liber sancti Augustini
deconflictuvitiorum. Anf. : Apostolica vox . . . clamat per orbem. Ende : Qui Chri-
stus Dominus' noster dulcissimus perducat nos ad regnum suum. Amen. Ex-
plicit libellus sancti Augustini de confiictu virtutum et vitiorum. — 8. Fol. 8 a.
R. Liber beati Augustini de vera et falsa poenitentia. Anf. : Quantum sit appetenda
gratia . . . Ende : et ipso stabilitatis in odorem suavitatis. Amen. — 4. a) Fol. 17.
a. Thomas Hybemicus de tribus punctis fid ei christianae. Anf.: Religio munda et
immaculata apud Deum haec est . . . Ende : in qua debet esse maior discretio.
Hij (!) sunt puncti christianae ecclesiae reiigionis collecti per magistrum Tho-
mam Ybernicum anno Domini millesimo trecentesimo XVI0. — 4. b) Es folgt
noch Fol. 26, b. eine Anmerkung: Notandum est quod sex sunt genera hominum,
qui fidem non habent Sic corpus Christi fractum in partes remanet in qua-
libet parte totumet integrum. Explicit libellus de tribus punctis fidei valde uti-
lis et bonus. — 5. Fol. 26 vo. b. R. Libellus exemplaris magistri Senecae de quat-
tuor mrtutibus cardinalibus. Anf. : Quattuor virtutum species multorum sapien-
tum sententiis diffinitae sunt. . . Bricht ah mit den Worten: Nam scire debes.
9*
Digitized by VjOOQIC
132
quia sunt quae videntur bona et non sunt, et sunt ... 18 Zeilen. Siehe Weis,
Handschriften von Keun 205 (3). — 6. Fol. 27. a. De septan gradibus, quibus ad
Dcum ascenditur. Ant'.: Fecit Salamo (!) thronum de ebore grandetn . . . Nach Fol.
33 ist ein Blatt herausgerissen, auf welchem das Ende des Tractates sich be-
fand. Ende: Graudium est angelis. — 7. Fol. 34. a. R. Tractatulus beati Isydori (!)
de norma vivendi. Anf.: Age, fiii, age, ut decet . . . Ende : Vide, ne deinceps bonum,
quod coepisti, despicias. Fol. 37 leer. — 8. Fol. 38. a. Anf. : Quoniam, fratres
carissimi, in via huius seculi fugientes sum us . . . Ende : quod tibi ille concedat,
qui in secula seculorura est benedictus. Amen. Siehe 3 (22). — 9. Fol. 41. b.
Anf. : Sep ties in die iaudera dixi tibi. Rogasti me . . . Ende : et sedebis ibi iuxta
euru ad monumentura eius Domini nostri Jesu Christi. Derselbe Tractat ist
enthalten in N. 30, 3. — 10. Fol. 44 vo. a. Eine Auslegung ties Voter unser. Anf. :
Pater noster: Thomas de Aquino, Pater noster, qui amari appetit. . . Ende:
haec oratio potissime ex inteilectu et atfectu est dicenda. — 11. Fol. 47. a.
R. Stella clericorum, dicta Petri Apostoli, Anf.: Vos est is genus eiectum. regale
sacerdotium . . . Das Ende ist init dem zwischen Fol. 48 und 19 herausgerissenen
Blatte verschwunden. Der Tractat hort auf mit den Wort en : det nobis Deus,
ut ita digne mereamur recipere lilium Dei in hoc sacrainento ... — 12. Fol. 49.
a. Auctoritates dicersorum doctorum. Der An fang fehlt . . . o homo, una lacrima
si puro corde prolata fuerit... Ende: (Tregorius, de moribus, tabernaculum
fecit, quia laborat in hoc mundo propter divitias. — 13. Fol. 51 vo. b. Excerpta
de libris regum et aliorum sequentium cum myxticutionibus. Anf. : Legitur in libro
regum, quod cum David peccasset . . . Ende: et panes duos pro azymis in di-
versos labores poenitentiae. — 14. Fol. 58. b. Summit de foro poenitentiali utilU
euilibet sacerdoti compoxita per recerendis.simum Bernardum eputcopum. Anf. : In
primis debet interrogare sacerdos poenitentem . . . Ende : tunc non incidit in
canonem. — 15. Fol. 68. b. De artivulis fidei. Anf. : Quoniam ignominiosum est
sacerdoti, qui nesciat articulos fidei . . . Ende: in hoc evangelio, quod legitur
ante dominicam quadragesimae. — 16. Fol. 69. a. De virtutibus. Anf.: Post
tractatum principalium vitiorum . . . Ende: nihil est superlluum et nihil dimi-
nutum. — 17. Fol. 71. b. De paupertate Christi ct apostolorum eius tractat Nico-
laus de Lyra. Anf. : Quid secundum veritatem evangelicam sit tenendum ....
Ende : Dominus Sabaoth noluit esse pauperes ordines. — 18. Fol. 71 vo. a. Anf. :
Qualiter creatorem tuum debes diligere. Ende: et vituperans. — 19. Fol.72. a. Tracta-
tes de missa. Anf. : Missaideo notatur sic, quia missa est publica hostia. Ende :
scit enim, quia post iudicium se aeterno igne puniri sine tine. — 20. Fol. 73.
a. Soliloquia beati Augustini episcopi. Anf. : Cognoscam te Domine cognitorem
mcum . . . Ende: et reviviscere lac is ut aquilae canos meos. — 21. Fol. 88 vo.
a. Tractates beati Bernardi de exteriori homine. Anf. : Multi multa sciunt ....
Ende : in quo sponsum cum sponsa prospicies unum eundem Dominum gloriae,
qui vivit et regnat in secula seculorum. Amen. — 22. Fol. 97. b. Soliloquia
JIugonis de exteriori homine. Anf. : Loquar secreto animae meae . . . Ende : sed
de inimicorum impulsu concuteris, melius in humilitate solidaris. Dasselbe ist
enthalten in N. 8, 7., aber nicht vollstandig. Fol. 104 vo. Index und Erklarung
des romischen Zahlensystems. — 23. Fol. 104 vo. a. Ein Gedicht in sieben Di-
sticfien gegen die Weiber. Anf.: Femina corpus, opes, animam, vim, lumina,
voces . . . Ende : Cede, Venus, cedit ista, magis in verba laedit. — 24. Fol. 105. a.
R. Epistola Jeronimi ad Nepotianum. Anf. : Petis a me Nepotiane carissime . . .
Digitized by VjOOQIC
J133
Elide: prius ipse de so quod talis est contitehitur. —.25. Fol. 108. a. Tractat iiber
die priesterliche Wurde. Anf. : Usque hodie in lectione veteris testamenti . . .
Ende: in laevo minores scripti sunt. Bll. 110 und 111 leer. — 26. Fol. 112. a.
R. Tractotus s. Augustinide regula mcmachorum. Ant". : Quod peius est. sunt qui-
dem remoti a mundo . . . Ende : tenendo bonam humilitatem et patientiam. —
27. Fol. 112 vo. a. Lobred* aufden heiligen Arnbrosius. Anf.: Examen apium in
ore leonis . . . Ende: Favus mellis verba composita. — 28. Fol. 114 vo. a. Anf. :
Nota, quod virgo beata sit cum corpore et anima assumpta . . . Ende : glorifi-
catum in dextera dei patris.
32. Pp. XIV. Jahrh. 489 BU. Fol.
Rubricae in librum decretalium. Der Anfang und das Ende fehlen. Das Vor-
handene beginnt, wie folgt: que operis saivare potui, ut fuit saivataglossa. ..
und schliesst ab mit : Judex ad quid . . .
S3. Pp. XIV. Jahrh. 204 Bll. Fol. 2 Coll.
1. Fol. 1. a. R. Miraculum. Anf.: Fuit in quodam coenobio virginum
sanctimonialis . . . Ende: te honore et gloria coronavit. Amen. — 2. Fol. 1 vo.
a. ExhorUUio praclimituiria. Anf.: Sieut dilectissimi stimulus sit vobis . . .
Ende: qiiam omnibus nobis donet pater et Alius et spiritus sanctus. Amen. —
3. Fol. 2. a. R. Sermones super cantica. Anf. : Osculetur me osculo oris sui.
Cant, fieatus Gregorius super cantica elicit .... Fol. 7 und 8 leer. Fol. 18 vo
leer. Ende : quia introduxit adiumeiitiun. —4. Fol. 34 vo. a. R. Tructatus contra
Judaeos. Anf.: Quaeritur, utrum ex scripturis a Judaeis receptis possit pro-
bari . . . Ende: et plures iam baptizati ad vomitum revertuntur. Amen. —
5. Fol. 44 vo. b. R. Stimulus amor is bcati liernluirdi. Anf. : Iste liber, qui stimulus
amoris in dulcissimum Christum Dorainum . , . Ende : O clomens affiictis in
delictis, dulcis in amore ictis. Fol. 81 vo und 82 leer. — 6. Fol. *3. a. R. Pasto-
rale s. Gregorii Papac. Anf. : Intentio libri pastoralis et cur et quomodo scriptus
et editus est . . . Ende: ut quern pondus pro])rium deprimit, t.uae merita manus
levet. Amen. Fol. 121 leer. - 7. Fol. 122. a. R. Meditationes bcati Bernhardi.
Anf.: Multi multa sciunt et se ipsos nesciunt . . . Ende: in quo sponsum et
sponsam prospicies uiium et eumdem Dominum gloriae, qui vivit . . . Das-
selbe ist enthalten Nr. 31, 22. — 8. Fol. 131. a. R. Libcllus de contemptu tnundi
beati Augustini. Anf. : Audite. fratres carissimi salutiferam patris doctrinam . . .
Ende: gratias reddamus Jesu Cliristo Domino nostro, qui cum patre et
spiritu sancto vivit et rcgnat Deus per omnia secula seculorum. Amen. —
9. Fol. 132 vo. a. R. Liber beati Augustini de contemptu mulierum. Anf.: Nemo
enim dicat, fratres, quod temporibus nostris . . . Ende: cuius misericordia
plena est terra. — 10. Fol. 183. b. R. Auetores doctor es subtiles. Anf.: Jerony-
mus de cohabitatione clericorum et mulierum . . . Ende: et ei perversis mori-
bus contradicere. — 11. Fol. 133 vo. b. R. Kpistola Cyrilli ad Augustinum.
Anf.: Venerabili viro episcoporum eximio . . . Ende: ad laudem et gloriam
Domini nostri Jesu Christi, qui cum patre caet. — 12. Fol. 136 vo. a. R. De
miseria humana. (Innocentii III.) Anf.: Domino patri carissimo Petro, Dei
gratia episcopo . . . Ende : sulphur et ignis ardens in secula seculorum salva
nos Jesu Christe. Amen. — 13. Fol. 149. a. Anf.: Socrates consultus a quo-
dam adulescentulo . . . Ende: ut ista tonitrua imber sequeretur. — 14. Fol.
Digitized by VjOOQIC
134
14U. b. K. De gloria Ysidorus. Anf. : Recedat amor praesentis seculi . . . Ende :
aeternitas sine terininatione. — 1 5. Fol. 149 vo. b. R. Bonus tractates- de vita
et honestate clericorum. Anf. : Dixit Simon Petrus ad Jesum : ecce nos dere-
liquimus (!) omnia . . . Ende: qui venit, ut vitam habeamus et abundantius
Jesus Christus, filius tuus, Dominus uoster. — 1 6. Fol. 162vo. a. R. Tractatus
de gestis salvatoris. Anf.: In nomine Domini. Amen. Incipiunt gesta salvatoris
nostri Jesu Ohristi, quae invenit Theodosius Magnus imperator . . . Ende :
imposuit omnia verba in codicibus publicis praetorii sui. — 17. Fol. 169 vo.
b. R. Sermones synodales ad clerum. Anf. : Audit-e, reges, et intelligite . . . Ende :
de tribulatione hums mundi ad gaudia sempiterna. — 18. Fol. 178. b. Scriptura
Innocentii super canane. Anf. : Tria sunt, in quibus praecipue lex divina con-
sists . . . Ende: non aestimo evadere damnationem. Explicit opus Innocentii
papae (III. - Cfr. Wilhrg. Ms. 138, 6). — 1 9. Fol. 199vo. b. R. Sermones ad clerum.
Anf.: Venite et audite me, timorem Domini docebo vos . . . Ende: concute
columnas, quod potest facere, si ius . . . Dann bricht der Sermon ab. .Fol. 203
und 204 leer. — Auf der innern Seite des Einbandes ein Gedicht in Distichen.
34. Pp. Ende des XIV. Jahrh. (1878). 104 Bll. Fol. 2 Coll.
1. Fol. 1. a. Piper. Balbiu, Bohemia docta, III. 206, sagt hieruber: Ser-
mones Dominicaies per annum, qui explicant magna parte Evangelia domini-
ealia: dicuntur autem isti .sermones apud antiquos Piper. Anf.: rex tuus venit
pius et mansuetus. Si aliquem amicuiu ad nos recepturi sumus . . . Ende: hoc
signaculum habemus. Judith VI1°. — 2. Fol. 102. R. Ik sancto spiritu sermo.
Anf. : Repleti sunt omnes spiritu sancto. Jam illis sacris diebus agitur . . .
Ende: non degustabit carnale delectationem cor maculatum. Auf der inneren
Einbanddecke : Sciendum est, (juod Christus servavit cicatrices vulnerum . . .
Ende : Ecce primitiae sanquinis mei.
35. Pp. Anf. des XIV. Jahrh. (lBOOj. 288 Bll. Fol. 2 Coll.
Die ersten vier Bll. sind durch Nasse ganz unleserlich geworden. 1. R.
Richardi de S. Victore Spiritualia. Erster lesbarer Absatz : Ik studio sapien-
tiae et eius proprietate. Anf. : Beniamin adolescens in mentis excessu. Fol. 28.
b. Explicit libellus Richardi de quatuor gradibus violentae caritatis. — t. Fol.
28 vo. a. R. Ik contemplatione eiusque commendatianc. Anf.: Mysticam ill am
Moysi archam libet . . . Ende : otiosa otiosi locuti sumus. Amen dicamus. —
3. Fol. 67 vo. b. R. Richard us de transitu Jordanis spiritualiter. Anf. : Sanguine
cognato sanctitate . . . Ende: ad vitia vero exstirpanda omiii tempore vitae
nostrae non sufricimus. — 4. Fol. 80 vo. a. Ricfuirdus de cUivibus ccclesiae. Anf. :
Quodcumque ligaveris super terrain caet. Quaeris a me, utrum haec ligandi
atque solvendi potestas . . . Ende: semper debetur aeterna damnatio. — 5. Fol.
86. a. R. Liber dejide Christiana bonus et utilU. Anf.: Ego Augustinus primus
peccator et ultimus, insipientior caeteris . . . Ende: ut quae tibi praesentes
praesentare non possumus, conferamus absentes. Fol. 94 leer. — Fol. 95. a. R.
Kpistolae Pharaonis uA Josephum Proregan Aegypti. Anf.: Victoriosissimo
principi per taxes aereas debellanti duo Theobaldo regi . . . Ende : gaudium et
laetitia et gratiarum actio et vox laudis. Anno Domhii millesimo trecentesimo.
Ich weyz doch nicht wy iz ist. (jot sy gelobit vnd syne libe muter dy werde
Digitized by VjOOQIC
135
mayt. — 7. Fol. 111 vo. a. R. Fr. Jacobi dc Ccssolis de ludo ScacJi. Anf.: Ego
frater Jacobus de Cessolis multorum fratrum ordinis nostri et diversorum
scolarium . . . Ende: de progressu eorum breviter videamus. — 8. Fol. 134. a.
R. Themata super cantica canticorum. Anf. : Inter cetera amoris signa, quae
sunt inter dilectos amicos . . . Ende : et istae elemosynae expellunt omnia
vitia infernalium serpentum rogemus. — 9. Fol. 142 vo. a. Anf. : Conversatio
praedicatoris inter homines et valde necessaria . . . Ende: ergo salutemus
beatam virginem dicentes Ave Maria. Finiuntur alia themata et etiam novalia
praedicatoris. — 10. Fol. 153. a. Anf.: Intelligere possumus, quantas gratias
Deo debemus (!). Ende : olim per vos mirabilia operatur. Qui vivit et regnat
per omnia secula seculorum. — 11. Fol. 157. a. R. Liber de exemplis sacrac
scripturae compositus a Fr. Kicolao de Honopis, ordinis Praedicatorum Patriarcha
Jerosolymitano. Anf. : Pauca pollet excellentia praedicatoris . . . Ende : qui vitae
et mortis habet imperium, qui cum patre et spiritu sancto sancto vivit et re-
gnat Deus. Nicolaus de Honope bei Jocher „Hanape". Auf dem ersten Blatte
dieses Codex steht : Hunc librum assignavit Dns Nycolaus plebanus in Kyrch-
hayn convent ui in Oszek.
36. Pp. XV. Jahrh. 180 Bll. Fol. 2 Coll.
R. Postilla magistri Briccii. Anf.: Cum transisset Sabbatum, Maria
Magdalena. . . Ende: ne extollamur in infimas ... 10 Bll. sind am Schlusse
herausgeschnitten .
37. Pp. Anf. des XV. Jahrh. (1402). 152 Bll. Fol. 2 Coll.
1. Fol. 1. a. R. Ledum super totum Apoculypsim cdita per licverendum
magistrum uc ductoretn Ifermunnum pro tunc in Praga exsistentem uc gloriosam
Univer.sitatem regentcm nee nan et promoccntrm. Anf. : Johannes apostolus ob
insuperabilem evangelizandi oonstantiam . . . Ende: quam gratiam nobis con-
cedat ipse Dominus Jesus Christus, <[ui cum patre caet. Et sic est finis istius
qperis per maims Heinrici do Gambia. - 2. Fol. 130. a. R. TracUxtus pulcher
cditus per Reverendum Lominum Jo/umnem arcldcpiscopum tunc Pragensem et
upoxtolicue scdis legatum. Auf.: Religioso viro Domino Benedicto praeposito
scti Apollinaris in Satzka. incipit libellus de bono mortis . . . Ende: Deus det
vivis gratiam, defunetis misericord iam, peccatoribus veniam, ecclesiae pacem
et nobis vitam semj>iternam. — 3. Fol. 150 vo. a. R. Septem psalmi Petri Da-
miani ad compunctionem utiles cuilibet. Anf. : Dies affiuunt et labuntur . . . Ende :
et coniitentem tibi, Domine, ne repellas. — 4. Fol. 152. b. R. Orationes eiusdem
contra aereas potentates. Anf.: Miserator humani generis . . . Ende: ac vapores
impendeutium proceliarum a nostris ca])itibus misericorditer avertantur. Per
Christum Dominum nostrum. Von 1. und 2. hat Balbin auf das Deckblatt des
Codex folgende Bemerkung geschrieben: Duo priores Libri nunquam sunt
Typis editi.
38. Pp. XIV. Jahrh. 167 Bll. Fol. 2 Coll.
R. Alphabctum Theologicum et spirituals 1. Fol. 1. Anf.: Absolutio primo
continet . . . (Ein Blatt scheint am Anfange herausgerissen). Ende : tunc est
invidia, nee decorum est. Consummatum fuit hoc opus in civitate Pisana per
ffbn Bartholomaeum ordinis praedicatorum. Anno Domini Millesimo tricente-
simo tricesimo 8° mense Decembri. tempore sanctissimi patris et Domini,
Digitized by
Google
13f>
Domini Benedicti papae XII". Praocedens auteni fr. Bartholomaeus compo-
sitor huius optimi libri obiit anno Domini Millesimo tricentesimo 4° morbo
skythino secunda die Julii, cuius anima requiescafc in pace. Amen. (Cfr. Wil-
hering. Ms. 38; 88). — 2. Fol. 167. R. Signa ponderum artis medicinae.
»9. Pp. XV. Jahrh. 160 Bll. Fol. 2 CoU.
R. Buridani diabetica. Ant. : Sicut dux est salvator exercitus, sic ratio -
cinatio . . . Ende: sic detur sufficientia de duobus diffinitionibus . . . Am Ende
sind 20 Bll. herausgeschnitten. Fol. 160 vo leer.
40. Pp. XIV. Jahrh. 226 Bll. Fol. 2 Coll.
1. Fol. 1. R. De dedicatione sermo. Ant'.: Vidi civitatem sanctam Jerusa-
lem novam caet. Haec est ilia caelestis Jerusalem . . . Ende : ad cuius gustum
nos perducat Jesus Christus. Amen. — 2. Fol. 4vo. b. R. De dedicatione. Ant'.:
Dixit qui sedebat in throno caet. Sicut in praecedentibus sermonibus . . . Ende:
ad quern nos perducat Jesus Christus. Amen. — 3. Fol. 6 vo. b. In dedicatione.
Anf. : Beati qui habitant in domo Domini caet. Boecius de consolatione : Bea-
titudo est status . . . Ende: In apocalypsi vero dicitur: Vidi supra montem . . .
Hier bricht der Sermon ab. — 4. Fol. 15. a. R. Summa septem vitiorum. Anf.:
Dioturi de singulis vitiis . . . Ende: et qui se humiliat, exaltabitur praestante
Domino Jesu Christo, qui est benedictus in secula seculorum. - 5. Fol. 160. a.
Incipit registrant super summa mrtntum. Anf. : De title. Ende : De persecutione.
Anf.: Si separaveris pretiosum a vili, quasi os nieuiii eris. Jer. XV0 . . . Ende:
sicut disposuit mihi pater regnuni, quo vos perducat Deus. Amen. Et sic est
finis huius scripturae per manus Nicolai Penaji scriptum '!) concivis in Roch-
licz. — 6. Fol. 21#. a. Anf.: Factum est none decimo Tvberii (!) Caesaris im-
perii Romanorum ... Ende: processitque in senatum cum gloria imperiali.
lubeque senatum, quod uno consensu . . . Hier bricht die Schrift ab. Nach
Anton Weis, Handschriftenverzeichnis der Stiftsbibliothek zu Reun, Seite51,
Nr. 56, 4, ist dies das Emngelium Nicodcmi.
41. Pp. XV. Jahrh. (1441). 283 Bll. Fol. 2 Coll.
R. Septem libri caclestium recelaiionum beutae memoriae dominae Brigittae
de Suecia divinitus sibi factarum. Prologus fuit edit us per venerabilem virum
magistrum Matthiam de Suecia, et habentur haec verba feminae quinto capi-
tulo. Anf. : Stupor et niirabilia audita sunt in terra nostra . . . Ende : dicta vero
missa et sacrament is perceptis cum maxima devotione et reverentia inter
manus dictarum . . . Hier bricht die Schrift ab. Es sind 5 Bll. herausgerissen.
Nach dem IV. Buche Hndet sich folgonde Bemerkung: Explicit sermo angli-
cus (!) de excellentissima excellentia gloriosae virgin is Mariae, qui revelatus
et pronuueiatus est Dominae Brigittae ducissae Sueciae per angelum. Ac prae-
lectiones per cundem angelum divisus (V). Quae legi debent per ebdomadam
a monialibus in Svaczensi monasterio sanctissimae regulae salvatoris. Schwaz
(Bez. Teplitz), Kloster der Grabeshuterinnen, kam mit Ossegg 1580 an das
Prager Erzbisthum. Balbin kennt diese Handschrift nicht.
42. Pp. XIV. Jahrh. (1373). 269 Bll. Fol. 2 Coll.
R. Rationale divinorutn officiorum editum a venerabili WtOielmo sacrae
Osmacensis ecclesiae. Anf. : Quaecunque in ecclesiasticis officiis . . . Ende : ut
Digitized by VjOOQIC
137
apud inisericordissimum iudicem pro peccatis ineis devotas orationes ettun-
dant Explicit rationale scriptuui per inarms Wenczesslaij dictus Puczla sub
anno Domini M°.CCC.LXX11I in vigilia exaltationis sanctae crucis. Nach Fol.
183 sind 21 Bll. herausgeschnitten.
43. Pp. XVI. Jahrh. (1540). 191 Bll. Fol.
R. Paracelsica libri duo. Des hochberuhmten Theophrasti Bombast,
darinnen er tractiert de lapide phois und seinem ge vat tern August in Sattler,
Barbierer zu Judenburg zu der Steyrmarkh zu lieb geschrieben hatt.
44. Pp. XV. Jahrh. 849 Bll. Fol. 2 Coll.
R. Sermones discipuli secundum alphabetum super materias dicersas. Zwi-
schen Fol. 12 u. 13 fehit einBlatt, aufwelchem der An tang stand. Ant'.: disci-
pulis suis : dico vobis, quod multi prophetae et reges voluerunt videre . . .
Ende : quamdiu ieiunavere in pane et aqua. 3 Bll. sind herausgerissen.
45. Pp. XV. Jahrh. 331 Bll. Fol. 2 Coll.
1 . R. Compendium thcologicac ccritatis utile et bonum. Ant'. : Veritatis theo-
logicae sublimitas cum superni sit splendoris . . . Ende: merita recipiet sine
tine. Amen. — 2. Fol. 133 vo. Vitr Sermones tibcr den Xamen Marine. Anf. : Et no-
men virginis Maria. Non est dubiiim quicquid in laudilms matris. Nur dieser
Satz ist vom hi. Bernardus . . . Ende: cum quo mater gratiosa regnas sine
termino in secula seculorum. Anion. — 3. Fol. 143. a. Indpiunt sermones beati
Bernhardi Abbatis (J lament Uensis per circulum anni de principalibus festi ritatibus.
Ant'.: Hodie. fratres, cclehramus adventus initiuni . . . Ende: cum tradiderit
regnum Deo et patri et erit Deus omnia omnibus. — 4. Fol. 297. a. R. Sermo
beati Bernhardt dc coena Domini. Ant'.: Pascbalibus dapibus esuriens satiari
quicumque requiris . . . Ende : se ipsum nobis concedet et Christus, qui sine
tine vivit et regnat in secula secula seculorum. Amen.
46. Pp. XV. Jahrh. (1449). 8(>8 Bll. Fol. 2 CoLl.
R. Prima Secundae snneti Thomae Aquinatis seu Traetatus dei bealituditie,
actions humanis, virtutibus, vitiis et peccatis. Conscriptus per Ulricum Keck de
WalBhut, studentem Lipsiensem. 1449. Anf.: Ad imaginem Dei dicitur secun-
dum quod . . . Ende: Et haec de moralibus dicta in communi sufticiant. Fol.
359-368 Index.
47. Pp. XV. Jahrh. 192 Bll. Fol. 2 Coll.
1 . Fol. 1. a. Sermones de tempore. Anf. : Invenit .Je.sus in tempi o vend entes
oves et boves . . . Ende: Ad illud regnum nos perduoat, qui sine fine vivit et
regnat. Amen. — 2. Fol. 85. a. Anf.: Sacrae bibliae quadraginta quoque tres
sunt libri . . . Ende: Sextum de can sis diluvii et dispositione archae et fabri-
catione. Sept. . . . Damit brirbt die Notiz ab. — 8. Fol. 85 vo. a. R. De calice.
Anf. : Quia calix in inanii Domini . . . Ende : et nulli malo sit bene. — 4. Fol. 86.
a. Litterae ad Status Bohciniac confjreyatos in comitiis Zaslaviae Ao. 1421 cuius-
dam catbolici sacerdotis patria Pragensis, in quibus refutat dogmata Husita-
rum cum quatuor articulis Pragensium revocans eos ad gremium ecclesiae
Romanae. Anf.: Magniticentissimis ac nobilibus dominis Baronibus Ulrico de
Rozmbergk alias de Wessele . . . Ende: quae superveniet universo orbi. -—
Digitized by VjOOQIC
138
5. Fol. Dlvo. b. (Jualuor articuli Praycnsium editi a Praycnsibus fuse Ao. 1420.
Ant'.: Nos capitauei magistrique civiuin eonsules et scabini . . . Ende: semper
nos de scriptura sacra informationem parati sumiis exhibere. — 6. Fol. 92 vo.
b. Befutatio eorumdtm quatuor arliculorum ub Academia Cracorientri. Ao. 1421.
Anf. : Omnes et singuli catholici . . Ende : proprio sensui non intentos in gratia
humilitate forniantur. — 7. Fol. 100 vo. b. R. De misericordia Dei. Ant.: Anti-
quitus in civitate Atheniensi fuit constituta talis lex . . . Ende: Pereat dies, in
qua nat-i sumus, quia peecaverunt. Expliciunt moralitates Holgoth scriptae et
tinitae per man us Hartinanni plebani de Bytess anno 1419 feria VI. anteLae-
tare. — 8. Fol. 114. b. Ant*. : Narrat Flagrius de gestis Romanorum, quod dum
Romani potentiores existentes Carthaginiensibus . . . Ende : ista vitia similiter
destruuntBoemiam etMoraviam. Script um finitum infra octavam Pentecostes
per Hartmannum plebanum de Bytess anno 1419. — 9. Fol. 1 14 vo. b. Anf. : Con-
fessario peccatorum testimonium est conscientiae timentis deum . . . Ende : et
salva meliori inforaiatione. — 10. Fol. 116. a. R. De tabula originalium, quam
cdidit et compilavit fr. Johannes lector Erphordiensis ordinis fratrum minorum.
Anf.: Eucharistia Christus invitans nos ad manducandum ait . . . Ende: o
sponsus, venio iam. 11. Fol. 128 vo. Von da an eine Colonne. Anf. : Misere-
mini mei, misereraini niei, saltern vos amici niei, quia manus domini tetigit
me. Job. XIX0. Ab ipso primo humajiae condicionis exordio . . . Ende : et eru-
ditionem hdelium et devotionem addidenuit. Hugo in noua parte de sacra-
mentis. — 12. Fol. 138. a. (2 Coll.) Themuta pro fe*tis Domini ac sanctorum de-
scripta a Matthia saccrdote de Welyka pro domino Ilartmanno, plebano in Bytess.
Ao. 1429. Anf.: Non omnet> paupcres sunt beati . . . Ende: Virginem gloriosam
fcalutcmus dicentes Ave Maria. Explicit hoc totum: infunde Hartmann, da
mihi potum: et sic est finis. — 13. Fol. 145. Eine Colonne. R. Kpistola cuius-
dam sacerdotis catholici, qua revocat ad tidem catholicam et oboedientiam prae-
latorum fratrein suum apostatam coinrnotorein et seductorem Pragensium
refutando dogmata Husitarum. Anf. : Pro salutatione in Christo Jesu, Domino
nostro in dilectione fraterna . . . Ende: per scripturam novae et veteris legis
consideraus . . . Fol. 153 vo und 154 leer. — 14. Fol. 155. R. Breve compendium
de victoria Christi pro consolal.ione poc<jatorum fratris Jacobi de Thetramo (!)
archidiaconi Avisani et canonici Aprut hinonsis, iuris canonici Paduae auditoris
descriptum per Hartmannum de Bytess plebanum anno 1433. Anf.: Universis
Christ! h'delibus atque orthodoxae sanctae matris ecclesiae fidei cultoribus . . .
Ende: et conversus consolatus es ine ad vitam ]>erennem. Am Schlusse fehlen
4 beschrieben gevvesene Blatter. - Anf der innern Einbanddecke hndet sich
die Abschrift einer Urkunde des Kaisers Sigismund an den Convent zu Wil-
helmszelle, vvorin derselbe den Wenceslaus Bavvor als Abt empfiehlt.
48. Pp. XIV. Jahrh. 225 Bll. Fol. 2 Coll.
1 . Fol. 1. a. Pastille. Anf. : Ecce rex tuus venit fcibi pius et niansuetus . . .
Ende: Cum Holofernes oflendisset civitates Israel caet. Die historiam. Aus
ist das bucb, der sreyber bet genie nijdir schuch. — 2. Fol. 84 vo. a. Anf. : An-
gelus Domini descendit cum Azaria et sociis eius . . . Ende : in pelago quidain
flos pidcherrimus oritur . . . . Hier bricht der Sermon ab. — 3. Fol. 86. a. Se-
cunda pars novi passionalis. Anf. : Maria interpretatur amarum mare . . . Lebens-
beschreibungen der Heiligen (auch des hi. Bernardus) nach der Ordnung des
Digitized by VjOOQIC
139
Kalenders. Ende : ut tandem in eo habitare dignetur, qui vivit caet. Explicit
secunda pars novi passionalis. Finis adest operis mercedeui posco laboris.
Fol. 181 vo. leer. — 4. Fol. 182. a. Eine Rede iiber den hi. Bemardus. Ant*. : Intra
octavam virginis gloriosae occurrit festum b. Bernhardi . . . Ende: et merito
passionis altero ipse concentus altius in dona (V). — 5. Fol. 183. a. Heden iiber das
bittere Leiden Jem Christi. Anf. : Scietis quia post biduum pascha tiet . . . Ende :
moriebatur ex obedientia patris et non involuntarie. Fol. 195 leer. — 6. Fol.
196. a. R. Visio cuiusdam militis Hybernicensis dt aediftcatione multorum conscripta.
Anf.: Venerabili ac Deo devotae dominae B. Dei dono abbatissae frater Mar-
cus sibi devotus famulus . . . Ende : quatenus illi placeas, qui super est cunctis,
quae ante diximus, .Jesu Christo domino nostro, cui honor est et gloria per in-
finita saecula saecul. Amen. — 7. Fol. 204. b. R. Incipiunt quaestiones diversae.
Anf.: Homo quare dicitur. Homo dictus est ab humo . . . Ende: cum fratre
Johanne Maria. — 8. Fol. 20G. a. K. Jncipit prologus in citam sancti Francisci con-
fesmris, minorum fratrum institutoris. Anf. : Actus et vitam beatissimi patris
Francisci pia devotione . . . Ende : Benedictio et honor et omnis laus sit soli
sapienti Deo qui per gratiam suam semper omnia in omnibus operatur. Amen.
49. Pp. XV. Jahrh. 372 Bll. Fol. 2 Coll.
Am Aniange sind 27 Bll. herausgerissen. Tertia pars scti Thomae. r—
1. Anf. : fuit conveniens, ut omnia iam reciperet in fiexu divinae . . . Ende: et
ideo ante baptismum non diluitur ]>oena venialium et mortalium. — 2. Fol.
332 vo. a. tindet sich nach obigem ttchlusssatze die Bemerkung : „Hic obiit
s. Thomas frater ordinis praedicatoriun." Registrum super tertiam partem
s. Thomae. — 3. Fol. 337. Hier hebt wieder dor Text an. Anf.: Delude consi-
derandum est de caritate. Ende: ut egestalem non patiantur.
50. Pp. XIV. Jahrh. 220 Bll. Fol. 2 Coll.
R. Prima et secunda pars Malcgranati dv statu incipientium et pertincntium
sivc perficientium et pcrfectorum. 1 Bl. fehlt am Aniange. Anf: Videns autcm
piissimus et misericordissimus Deus . . . Ende : in virtutum operatione et in
tentationum perpessione esse expositum et explanatum. Amen. Nach Chr.
Q. Joecher, Allgem. Gelehrten-Lexikon, 11. 844, ist dor Verfasser dieses
Werkes : Gallus, Abt zu Konigssaal tun 1370.
51. Pp. XIV. Jahrh. 301 Bll. Fol. 2 Coll.
Predigtcn fur die Sonntagc com Advente bis Pfingsten. Anf. : Scientes, quia
hora est iam nos de somno surgere. Quia pater scit . . . Ende : quod nobis tri-
buat Dominus noster Jesus Christus in vitam aeternam Amen.
58. Pp. XIV. Jahrh. 220 Bll. Fol. 2 Coll.
1. Fol. 1. a. R. Excerpta moralium beati (hegorii papae. Anf.: Quiuino
venerabili et vero Deo digno abbati frater ille pauper et modicus . . . Ende:
quasi ad amicorum oorda permittamus. Amen. Consumatum est praesens opus
per manus Michaelis.— 2. Fol. 111. a. Augustinus de quattuor virtutibus. Anf.:
Desiderium caritatis vestrae a nobis exigit . . . Ende : in vobis boni operis in-
veniat non folia laudis. Amen. Index. In der Baseler Frobenianischen Ausg.
Digitized by VjOOQIC
140
torn. IX. tindet sich die Bemerkung: Non est Augustini. — 3. Fol. 113. a. R.
Liber Augustini de honestute mulierum. Ant. : Nemo dicat, fratres, quod teinpo-
ribus nostris . . . Ende : cuius misericordia plena est terra. — 4. Fol. 114. a. R.
Liber Augustini de eontemptu mundi. Anf.. Audite, fratres carissimi, salutife-
ram patris vestri doctrinam . . . Ende : qui cum patre et spiritu sancto vivit et
regnat in saecula saecul. Amen. — 5. Fol. 116. a. R. Liber b. Augustini de visita-
tione infirmorum. Anf. : Visitationis gratia nepoti meo carissimo morienti . . .
Ende: per omnia saecula saeculorum. Amen. — 6. Fol. 117vo. b. R. Liber secun-
dus de visitatione itifirmorum sancti Augustini. Anf. : Superioris tractatus cursum
mihi clausisse putaveram . . . Ende : iustificatus ab ipso, qui vivit et regnat in
saecula saeculorum. Amen. — 7. Fol. 120vo. a. R. Liber beati Augustini de sancto
latrone. Anf.: Deus erat in Christo mundum reconcilians sibi . . . Ende: Me-
mento mei Domine, dum veneris in regnum tuum. Amen. — 8. Fol. 122. b. Anf. :
Deus piissime, deus clemens et misericors, propitiare peractis nostris . . .
Ende : et pace cunctarum gentium gaudeamus per Christum Dominum no-
strum. Amen. — 9. Fol. 122 vo. a. R. Liber b. Augustini de fide ct operibus. Anf. :
Quibusdam videtur indiscrete omnes admittendos esse ad lavacrum legene-
rationis . . . Ende : lit a quoiibet redargui facillime posset. — 10. Fol. 133. b. R.
Mcdi tali one* b. Augnxtini. Anf.: Quoniam in medio laqueorumpositi sumus . . .
Ende: tibi laus, tibi gloria, tibi honor et gratiarum actio. — 11. Fol. 135vo. a.
R. Tractatus de civitate ltei. Anf. : Piissime Domine, qui nos sic amasti . . . Ende :
Ron eessant mild dicere, utiinieni Deum. Das ist nicht der Tractatus de civit.
Dei. — 12. Fol. 137. a. R. De nobUilate animae it a more (■hristi tractatus sancti
Bemardi. Anf.: Auimae insignis Dei imagine illustris . . . Ende: et eonfessorum
chorus virginuin speeulando. Amen. — 13. Fol. 138. h. De contemplatione in cj~
cessu mentis in Deum. Anf.: Anima mea, si vis amari a Deo . . . Ende: atque
subsequent^ gratia Domini mei Jesu Christ i, qui cum Deo patre et spiritu
sancto vivis et regnas per omnia saee. saec. — 14. Fol. 140. b. R. Bernardi de
coena Domini. Anf.: Ante diem (est um paschae caet. Audistis dilectissimi fra-
tres, cum evangeliuni legeretur . . , Ende: Hoc praemium videlicet seipsum
nobis concedat Christus, qui sine fane vivit et regnat per omnia saecula saecu-
lorum. Amen. Explicit tractatus beat! Bemardi .super mandate Finitus est
iste liber sub anno Domini milcsimo treceiitesimo septuagesimo uono per
manus Jacobi sicdicti, et hoc feriaquinta qua cantatur: Salus populi caet. —
15. Fol. 165 vo. b. Anf.: Pater twster. Huic dominicae orationi Gregorius prae-
mittit praefationem . . . Ende: ueo mens percui rere in seniet ipsam praevaleat.
Explicit glossa .super Pater n aster per manus Jacobi. — 16. Fol. 180 vo. b. Trac-
tatus de passione Domini. Anf. : Beatam passionem Domini nostri Jesu Christi
in quibus passus est pertiwtabo . . . Ende: tunc via est lutosa luxuria. Fol.
191 vo b., 192 u. 193 leer. — 17. Fol. 194. a. Anf.: Lectionem evangelicam ex-
posui sicut potui. Nach Fol. 205 sind 12 Bll. herausgerissen. Fol. 212, 216 und
217 leer . . . Ende: Hi sunt omnes peccatores, qui ipsum maxime in contrariis
perditorum sequuntur. — 18. Fol. 221. a. R. De titii* et virtutibus. Anf.: Misit
rex Saul apparitores, ut raperent David . . . Ende : quia modum et ordinem
non habent. — 19. Fol. 228. a. Anf.: Beatus Bernhardus in sermone de assum-
ptione, qui incipit: Filiae Jerusalem .. . Ende: cum mortale peccatum non
impedit, quominus possit vir . . . Hier bricht die Handschrift ab, es fehlen
an 100 Blatter. Der Codex ist sehr mank.
Digitized by VjOOQLC
141
53. Pp. XIV. Jahrh. 158 Bll. Fol. 1-1U 3 Coll. 18-153 2 Coll.
R. Liber dc donis scptem spiritus sancti. Fol. 1. Tabula hums libri dc donis
septan spiritus sancti. Ant'.: De divisionibus pacis adpaceni. Fol. 16vo mid 17
leer. Ende: dies suos laudabili in ordine finivit. Deo gratias. Amen.
54*. Pp. XV. Jahrh. 262 Bll. 8vo.
Breviarium secundum consuetadinem monasterii SacriSpecus ordinis s. Bene-
dicti. Am Anfange fehlt eine Lage.
54b. Pp. XV. Jahrh. 371 Bll. 8™. Von Bl. 37 an 2 Coll.
Ein in Bohmen yebrauchtes rdmisches Brevier. Am Anfange sind 25 Bll.
herausgeschnitten.
55. Pg. Anf. des XVI. Jahrh. 77 Bll. 4U\
R. Libellus statutorum Cistereiensis ordinis, illorum videlicet, quae ad
regularem observantiam, correctionem morum vitaeqne disciplinam pertinere
noscuntur. Fol. 1. Registmm capitolorum. — Fol. 3. Incipit prologus super
cartam caritatis. — Fol. 8. Incipit praefatio super Clementinam. — Fol. 74 vo.
Ein Gebet zur allerseligsten Jungfrau. Anf. : O Domina mea. sancta Maria —
Fortsetzung auf Fol. 76. Ende: et vivis saluhrem prosperitatem in hoc seculo
concede. Amen.
56. Pp. XIV. Jahrh. 91 Bll. 4"\
Ein Tractat iiber das Jd. Sacrament da' Basse. Anf.: Fidelis sermo et
omni acceptione dignus . . . Ende: Octavus. si quis gerit pro papa, qui est
electus a paucioribus quam duobus ... 2 Bll. sind am Ende herausgerissen.
57. Pp. XIV. Jahrh. 195 Bll. 4to.
Postilto. Am Anfange fehlt ein Blatt. I . Fol. 1. Anf.: ubera, quae suxisti.
Quae delectabiliora, quae meliora, quam ilia ubera .... Ende : Item locus,
ubi Judaei fecerunt vitulum. Datum anno Domini M°CCC°XXVII10 ante
festuin paschae. — Qui me linivit, non bene scribere scivit. Non videat Chri-
stum, qui librum subtrahet istum. — 2. Fol. 178 vo. Anf. : Multa sunt, quae nos
homines ad fletum inducunt. Ende : coenabit mecum in patria.
«S. Pp. XVII. Jahrh. 119 Bll. 4".
1 . Fol. 1. R. Compendium prophetiae Danielti expositio, quam sub Rev. ac.
Eximio Professore P. Longino John e Soc. Jesu ss. Theologiae Doctore in
Universitate Carolo-Ferdinandea Pragensi sacrae scripturae interprete, et
facultatis Theologicae seniore excepit Mathias Jos. Reichl. Dux: Boemus
ss. Theolo-iae auditor 2' anni ab Ao. 1671. Anf.: Praefatio. Liber hie Pro-
phetia Danielis dicitur . . . Ende : Rege interfecto Darius Medus successit.
Fol. 23 leer. — 2. Fol. 24. R. Expositio Parabolarum quarundam Evangelicarum
tradita anno subsequente ab eodem Adm. Rdo a Eximio P. Longino John e
soc. Jesu, ss. Theologiae Doctore. Anf.: Prooemium. Antequam ipsas para-
bolas exponam .... Ende : ipse de culpa, quam superat, elevatus. Foil. 67, 68,
69, 70 leer. — 3. Fol. R. Explanatio cap. XTV Gencseos. Anf. : Tria in hoc cap.
Digitized by VjOOQIC
_142_
memorabilia sunt : Es folgt noch : Explanatio cap. XIII., XTV., XV., XVI.,
XVII., XVIIL. XIX., XXI., XXIII. und XXV., usque ad vers. 11. Foil. 113,
1 14, 115 leer. — 4. Fol. 1 16. R. Problema scripturisticum: An Beati in caelo varus
Unguis sint Jocuturi ?
59. Pp. XVm. Jahrh. 60 Bll. 4'°.
Exercitia spiritualia secundum niethodum s. Ignutii. Anf. : Creatus est
homo ad hunc tinem .... Ende : vel alias orationes vocales.
60. Pp. Anf. des XVI. Jahrh. 175 Bll. 8vo. Von Bl. 141 an 2 Coll.
R. Begula sancti Benedicii Abbatis. 1. Fol. 1—10. Registruni secundum
ordinem alphabeti super regulam s.Benedicti. — 2. Fol. 10 vo. Auctoritates ad
eolloquia. — 3. Fol. 14vo. Sequuntur Abbates monasterii Veteris Cellae sanctae
Mariae. Fol. 15 leer. — 4. Fol. 16. "Widmung des Buches an Johann von Milticz,
Magister des Oollegiums s, Bernardi in Leipzig. - 5. Fol. 16 vo. R. Incipit
prologus in regulam sancti Benedicti Abbatis. Ant'.: Ausculta, o fill, praecepta
magistri — Ende . deo protegente pervenies. Et conscripta est eadem regula
per fratrem .Johannem Hassen de Stolpenn Anno salutis 1509. — 6. Fol. 50.
Widmung an .Johann von Milticz. — 7. Fol. 50 vo. R. Jncijnunt eccleMastica
officia. De advent u Domini cap. I. (Liber usuum). Ende: Rec. ad biberes: Lar-
gitor omnium bonoruin benedicat potum servorum suorum. Explicit Liber
usuum. — 8. Fol. 141. Sequuntur capitula ecclesiasticorum otficiorum. —
9. Fol. 144. Quibus diebus utimur albis cucullis. — 10. Fol. 145 vo. His diebus
datur con tectum. — II. Fol. 146. Nota, quando sunt duo ministri ad missas.
Ende: Finivit ministerium altaris — 1 2. Fol. 149. Hi sunt casus abbatiales. —
13. Fol. 149 vo. Impositio historiarum. — 14. Fol. 150. Curriculum vitae des
Schreibers Fr. Johannes Hasse. (Hase des Stolpenn [!|i. — 15. Fol. 150 vo. Ein
Schema der kl<">sterlichen Vollkommenheit, dargestellt durch ein Gebaude. —
16. Fol. 151 vo. His diebus solent communicare subsacerdotes: Quando solent
Conversi communicare. Novitii communicant his testis. — 17. Fol. 152. Domi-
nica die habentur duae missae. Eine Art Directorium Auf der Einbanddecke
die Reihentblge der Altenzeller Aebte bis Dom. Martinus de Lochau.
61. Pp. XV. Jahrh. 153 Bll. 8vo. Am Anfange fehlt 1 BL
1 . Fol. 1 . Ein Rituale, dim in Bdhmen im Gebrauche war. Benedictio aquae. —
2. Fol. 150. Ein Lobgexang an Maria mil Melodie. Anf. : Nagest \\) krale nebes-
kego p. marie matky geho Ende : att sie wssiczky hrziechnow kagi radost
magicz. Amen. — 3. Fol. 150 vo. Ein Bussgesang. Anf. : Pane bozie bud przinas
kdyz budeme mrzieti . . . Ende: smiluog sie*nadnamy ^!) hrziessnymi. Amen.
««• Pg. XV. Jahrh. 29 Bll. 8V".
R. Incipit liber inlitulatus pretiosum donum Dei. Anf. : Qui desiderant
artis physicae maiorem cognitionem . . . Ende: et quam tenebrosam nebulam
peperit, quae omnium mater est. Explicit liber, qui intitulatur pretiosissimum
donum Dei. Scrip turn per me Gregorium Aurach de Argentina et etiam depi-
ctum manibus propriis annodomini 1475. Mit schcinen Initialen und Malereien.
63. Pg. XV. Jahrh. 494 Bll. 16n,\ (Fol. 488 u. 489 Pp.)
Ein ('isfprcirnsfr Brevier. Am Anfange und am Ende sind drei Blatter
herausgeschnitten. Fol. 356 vo. Officium s. Bernhardt ab>>. Cap. Dilectus. 5*.
Digitized by VjOOQIC
143
Beattis v. Hymnus. Bernhardus doctor. \>. Justus g. Ad Magn. : Magnificavit
sanctum suum Dominus. Collecta: Perfice, quaesumus. Domine. pium . . . .
Invitatorium : In contessione laudis. In I. Nocturno Antiph.: We viri sancti.
Semitas iusti. Consurgens diluculo. In testamentis pacis. Kxultavit. V. Justum
deduxit. Sermo b. ambrosii. e. Ad sancti et beatissimi patris nostri B., cuius
hodie testa celebramus . . . & I. Prima virtus viri sancti . . . I£. II. Virtu te
multa . . . R. III. Opera sancti patris . . . $. IV. In tiinore Dei . . . In II. No-
cturno Antiph. : Quasi oliva pullulans. Porrexit manum suam. Ampliavit gen-
tem suam. Honoravit .... Extulit manus suas. Dedit Dominus . . . . #. Amavit
eum. Lectio: Lauda ergo post periculuni ?•. V. 0 odoriterum ... I,*. VI. Accepit
vir sanctus . . . 1£. VII. Testamentum aeternum . . . 1£. VIII. Lex veritatis . . .
Evang.: In illo tempore dixit Symon petrus ad Jesum: Ecce nos reliqui-
mus omnia . . . O. v. b. p. ( Ven. Bedae presbyteri.) Audiens a Domino Petrus.
I£. IX. O oliva fructifera . . . i£. X. Beatus bernhardus . . . U\ XI. Habebat
pater venerabiUs . . . I£\ XII. Dedit Dominus contessionem . . . Ad Laudes
Antiph.: Benedict us Dominus . . . Collecta: Pertice . . . AdPrinuim: Ant. Beatus
bernhardus . . . Ad Tertiam: Ant. In disciplina . . . Ad Sextum: Ant. Crescente
etate . . . Ad Nonam: Ant. hodie posito . . . In II. Vesp. Ant. Vie viri . . . Semi-
tas . . . Benedictio . . . Consurgens . . . Ad Magn. Ant. Exultet in Domino . . . Fol.
489: Item ein gut augwasser. Recept.
64. Pg. XV. Jahrh. 182 Bll. lfP".
R. Officium beatae Mariae ciryinis secundum conxuetudinem romunae eccle-
siae. Mit schonen Initialen und Bildern. Sauber gebunden in Kothleder.
65. Pg. XV. Jahrh. 86 Bll. 16,u".
R. Home beatae Mariae viryinis .secundum conmietudinem romanae ecclcsiae.
Mit schonen Initialen und Arabesken und Malereien. Sehr gebraucht. Gebun-
den in Schweinsleder.
66. Pg. XIV. Jahrh. 240 Bll. 16"1".
Breviarium liomanum ad usum Pragmsis ecclesiae. Am Ende fehlen einige
Bll. Der Einband ist losgeschnitten.
67. Pg. XV. Jahrh. 248 Bll. 16mo.
Breviarium Cister dense, nach der Vertheilung des 1 18. Psalmes und nach
der Allerheiligen - Litanei (Fol. 227) zu urtheilen. In Bohmen geschrieben.
2 Blatter am Anfange sind herausgeschnitten. Aut'dem ersten Blatte steht:
Johannes Zablotny, parochus Bobranicensis me possidet. — 2. Fol. 234. R.
Incipit liber ligni vitae editus in curia Romana. Anf. : Gratias ago tibi domine . . .
Ende: et iudicium tuum. Amen.
68. Pg. XVI. Jahrh. 117 Bll. 4to.
Libellw< statutorum Cisterciensis ordinis, illorum videlicet, quae ad regu-
larem observantiam correctionem morum vitaeque disciplinam pertinere nos-
cuntur. 1. Fol. 1. R. Prima distinctio continet XIII capitula qninque videlicet,
in carta caritatis et octo in Clementina. — 2. Fol. 2 vo. Incipit prologus super
Digitized by VjOOQIC
144
cartam caritatis. Anf. : Antequam ordo Cisterciensis dilatatus floreret . . . Ende :
sed ubi ab eorum supra nominates abbatibus provisum fuerit celebrabitur. —
3. Fol. 2 vo. R. Praefatio super Clementinam. Anf. : Supradictum itaque decre-
tum . . . Ende: ac faeiant ab aliis tirmiter observari. — 4. Fol. 53 vo. R. Diffi-
nitio de ordinibus congregationis. — 5. Fol. 56. R. Incipiunt constitutiones Bene-
dicti Papae. Anf. : Fulgens sicut stella matutina in medio nebulae . . . Ende :
per se vel per alium persteterit . . . Nach Fol. 65 ist ein Blatt herausgerissen. —
6. Fol. 66. R. Novellae. Anfang fehlt. Habeat concedendi festa aliquorum sanc-
torum . . . Ende • approbentur per dictos patres Abbates vel etiam reprobentur.
ExpliciuntNovellae editae anno domini M°CCC° quinquagesimo, transscriptae
vero per me Sigismundum de Pro ti win in Monasterio Aulae regiae anno sa-
lutis millesimo quingentesimo octavo ante festum scti Urbani papae et mar-
tyris. — 7. Fol. 84. R. Incipiunt Priwlegia yeneralvi ordinis Cisterciensis a summis
Pontificibiis concessa. Schone Randverzierung. Anf. : Lucius Episcopus . . . At-
tendentes commendabilem vestri ordinis honestatem . . . Ende : Nullatenus
suffragantur praesentibus perpetuis temporibus duraturis. — 8. Fol. 117. R.
Forma absolntionU approbata per certos Doctores Erfordiae iusta tenorem
privilegii praemissi Sixti Papae quarti.
69. Pg. XIII. Jahrh. 142 Bll. 4to.
Pwlteriutn Lkimdicum. Am Ende ist ein Blatt herausgeschnitten. Mehrere
Bilder.
70. Pg. XV. Jahrh. 2m Bll. 8V".
Officium B. M. V. Lateinisch und IVanzosisch. l.Fol. l.Calendarium. ~
2. Fol. 13. Evangile selon saint Jehan. Anf. : Parole estoit au commancement . . .
Ende: plain de grace et de verite. Amen. — 3. Fol. 15. Cest leuuangile mon-
seigneur saint Luc euuangeliste. — 4. Fol. 16 vo. Euuangile selon s. Mathieu.
Anf.: Comme Jesus fut nez en Betbleem . . , Ende: retornez en leur region.
Amen. — 5. Fol. 18. Euuangile selon saint Marc. Anf.: En icelluy temps, dis-
nans les XI apostres Jesus .. . Ende: confermoit leurs parolles par signes
ensuiuans. Amen. — 0. Fol. 19. R. Sensuiuent les VIII vers saint Bernard
lesq'lz lui apst le deable. Anf.: Sire enlumine mes yeulx . . . Ende: obtenir
grace et pardon. Qui uis et regnes ung' seul dieu par tous les siecles des siecles.
Amen. — 7. Fol. 21. Incipit officium B. M. V. Der Hymnus zum Matutinum ist:
O quam gloritica luce choruscas (!) — 8. Fol. 77. Anf. : Dieux en ton vigement
ne margue pas . . . Ende: qu'en paradis leur doint clarte et vray repos. Amen. —
0. Fol. 94. R. Les heures de la croix. A matin es. Anf. : Sire Dieu ne te remembre
pas de noz pecbiez . . . Folgt die Allerheiligenlitanei sammt den Gebeten. —
10. Fol. 100. Anf. : Jesu Crist a matines : fut vostre ... — 11. Fol. 104 vo. A
matines du saint esprit. — 12. Fol. 109 vo. Vigiles de mors en francoys. —
13. Fol. 138. Lysont les XV. ioies notre dame. - 14. Fol. 220. Anf.: Dulce
dame de misericorde, mere de pitie ... — 1 5. R. Les VII requestes a nostre hr. —
1 6. Fol. 240. Sensuit obsecro en francois. — 1 7. Fol. 244. O intemerata en fra-
cois. — 1 8. Fol. 254. Les anqioyes de notre dame. Es folgen noch viele Gebete
zu U. L. F. — 1 9. Fol. 272. Sensuit une breve confessio. Mit vielen prachtigen,
reich mit Gold verzierten Bildera und Randverzierungen mit mannigfachen
Arabesken. Das kostbarste Stiick unserer Sammlung.
Digitized by VjOOQIC
145
71. Pg. XV. Jahrh. 168 BU. 4to. 2 Coll.
Psalterium Davidicum. 1. Fol. 2vo. R. Incipit liber ympnorum vel soli-
loquiorum David prophetae. Am Ende eines jeden Psalmes ist ein Gebet ange-
hangt. — 2. Fol. 126. R. Francisci de Petrarco Poetae laureati P salmi septem ad
Sagremor, quondam secularem militem, tunc vero monachum de Pomeriis
Ordinis Cisterciensis. Anf. : Heu mihi misero, quia iratum adversum me con-
statui redemptorem meum . . . Ende : ne corruam sub extremis. — 3. Fol. 131vo.
R. Incipiunt alii septem Psalmi eiusdem Francisci de Petrarco contra mortalia
peccata. Anf. : Dies effluunt et labuntur anni . . . Ende : et confitentem tibi do-
mine ne repellas. — 4. Fol. 138. R. Oratioties Francisci Poetae laureati contra
aereas potentates. Anf.: Miserator humani generis Jesu Christe . . . Ende: ele-
mentoque tuo iubeas quiescere. — 5. Fol. 138 vo. a. R. Oratio eiusdem Francisci
ad beatam virginem. Anf. : Flos virginum, caeli ac terrae decus . . . Ende : tran-
quilla redeat serenitas. — 6. Fol. 138vo. b. R. Eiusdem quotidiana. Anf.: Salus
mea Jesu Christe, si te ad misericordiam inclinare potest humana miseria . . .
Ende: et famelicis canibus esse ludibrio, Deus meus, misericordia mea. —
7. Fol. 139. b. R. Oratio eiusdem Francisci contra tempestatem. Anf. : Jesu Christe,
piisime, cuius ubique potestas est . . . Ende : sed te unicum dominum et salva-
torem invocamus Jesum Christum, qui cum deo patre caet. Es folgen nochj:
Oratio ad s. Laurentium, ad s. Agatham und Pulchrum morale eiusdem Fran-
cisci. Am Ende: Anno domini Millesimo CCCC0 XXXVIII0 Sabbato ante pal-
mas finitum. Foil. 140vo, 141, 142 leer. — 8. Fol. 143. a. R. Incipiunt ympni et
prima in adventu domini ad vesperas. Foil. 167. b. und 168 leer. Balbinus, Bohemia
docta, III. 209, schreibt iiber diesen Codex : „Osseccae apud Reverendiss. D.
Abbatem habetur Volumen MS. elegantissimum, aureis initialibus litteris et
variis picturis exornatum artificiosissime, multo ubique auro lucente. Conti-
netur eo volumine Psalterium totum Davidis, et post singulos Psalmos devo-
tissima ad Deum oratio; deinde sunt Psalmi septem Francisci de Petrarco
(Petrarchae). Item alii Psalmi septem contra mortalia peccata. Eiusdem Pe-
trarchae orationes contra aereas potestates. In tine sunt omnes Hymni, qui
in Breviario inveniuntur. Apparet hunc librum precatorium fuisse Reveren-
dissimi D. de Kolowrat, nam haec verba initio Voluminis leguntur : Psalterium
Nobilis Domini Hanusii de Kolowrat, Praepositi Ecclesiae Pragensis. A. D.
MCCCCXXXVIII. Sabatho ante palmas finitur." Gebunden ist der Codex in
rothem Leder und mit Beschlagen und Schliessen aus Messing versehen. Sehr
kostbar.
78. Pg. XV. Jahrh. 354 BU. Fol. 2 Coll.
1. Fol. 1. Die Schrift ist so verwischt, dass sie unlesbar geworden ist.
In grosserer Schrift von spilt erer Hand tindet sich eine Notiz, ein en Sieg iiber
die Husiten am Sonntage nach Corporis Christi bei Hourim im Jahre 1434
betreffend. — 2. Fol. lvo. a. R. Inscripsit commentum auctoris de consanguinei-
fate et affinitate per compendium versificatum et per iura probatum a magistro
Joanne de deo sacerdote hyspano per XVIII regulas declaratum causa bre-
vitatis tarn veraciter quam tideliter. Super operis imperfectione veniam po-
stulans a lectoribus et scolaribus uni versis. Anf. : Principio nostro sit praesens
virgo Maria. Zwei sorgfaltig in Farben ausgefuhrte Schemata der Blutsver-
wandtschaft und der Schwagerschaft. — 3. Fol. 3. a. Inhalt der vier heiligen
Xenia Bernardina II. Handschriften-Verzeichnisae II. JQ
Digitized by VjOOQIC
146
Evangelien in Versen. Anf. : Generat, magos vocat, Aegyptum petit, exit . . .
Ende : Agnos committit ; in se li brum Johannes rinit. — 4.F0I. 6. a. Ein Stamm-
baum der Sunden. Der Stamm ist Superbia. Fol. 6 vo. a. Ein Stammbaum der
Tugetiden. Der Stamm ist Humilitas. — 5. Fol. 7. a. R. lncipit epistola sancti
Hieronymi presbyteri ad Paulinum episcopum dc omnibus Dominicae historiae
libris. Anf. : Frater Ambrosius tua mihi munuscula perferens . . . Ende: in lati-
num os transferre Sermonem. — 6. Fol. 9. b. R. lncipit liber genesis. Die ganze
hi. Schrift des Alten und Neuen Testamentes. Fol. 337. b. Am Ende der Apo-
logie findet sich folgende Bemerkung: Per Franciscum scriptorem de Wsserub
in Bobowitz. Completum est hoc opus Bibliae anno domini Milesimo. CCC°
decimo octavo in die sanctae Catharinae impensis Johannis presbyteri dicti
Gaudentius tunc plebani ecclesiae in Bobowitz, anno presbyteratus mei XII0. —
7. Fol. 338. (von hier an 3 Coll.) a. R. Hae sunt inter praetationes Hebraicorum
nominum incipientium per A litteram. Am Ende biographische Daten des
Eigenthumers des Buches, Johannes dictus Gaudentius.
73. Pp. XVI. Jahrh. 225 Bll. Fol.
Sammlung versehicdener Urkunden - Abschriften. 1. Fol. 1. R. Fiirstlicher
Durchleuchtigkaitt :c abschied ctra das New. Regiment. Anno 1522. Anf. : Der
Durchleuchtigist Grossmechtigist Fiirst und Herr Horr Ferdinandt Printz in
Hispanien Ertzhertzog zu Osterreich. — 2. Fol. 2. Absolution. Anf. : Wiewohl
auf die verhor und Urtl . . . Foil. 4, 5, 0 leer. — 3. Fol. 7. R. Statuta vnd Ord-
nung des Newen SpittaLs zu Wien Anno im 51. aufgericht. Anf.: Wier Ferdi-
nand von Gotes genaden Romischer auch zu Hungern und Behaimb Kunig
Infandtin Hispanien . . . Foil. 23, 24 leer. — 4. Fol. 25. R. Passauerisch Friedts
Vertrag. Anf. : Wir Ferdinandt von Gotes Gnnaden Romischer Khunig etc. . . .
Bekennen offennlich vnd thuen khundt meniglich . . . Fol. 41 leer. — 5. Fol. 42.
R. Der funf Niderosterreichischenn Erblandt veromndten ausschuB vnnd
Besanndten erste schrifft auf der Rom. Kn. Mt. Fiirtrag die Religion belanng
undt denn ersten tag Februarii Ao 56 ubergebenn. Anf.: Allerdurchleuch-
tigister Grossm<ichtigister Kunig Allergnnedigister Herr. Euer Kunigliche
Maiestat gennedigisten schriftlichen Furtrag. — 6. Fol. 49. R. Romischer zu
Hungern vnd Behaimb Kuniglicher Maiestat vnnsers Allergnedigist. Herrn
anntwort vnnd beschaidt auf Irer Kun. Mt. funlf Niderosterreichischen
Landt Ausschuss schriftlich anbringen vnnd bitt denn 8. Februarij ao 56
obergebenn. — 7. Fol. 56. R. Der funlf Niderosterreichischen Erblanden ver-
ornndtn ausscliuB vnnd Besannden anndere vnnd Replicschrilfl auf derKhn.
Mt. erclerung die Religion belanngendt. — 8. Fol. 61. R. Romischer Kunig-
licher Maiestat onsers allergnnedigisten Herrn verer erclerung schrifft die
Religion belanngendt denn 16. Februarij anno 56 obergebenn. — 9. Fol. 65. R.
Die funtf Niderosterreichischenn Landt Besanndten verrer vnnderthenigist bit
vnnd anlangen die Religion betreflenndt. — 10. Fol. 69. R. Romischer zu
Hungern vnnd Behaimb Ku. Mt. vnnsers allergnnedigisten Herrn dritte gnne-
dige anntwurt der ffinff Niderosterreichischen Lannden auBschussen ober-
gebenn zu wienn denn 24. tag Februarij Anno im 56. — 11. Fol. 72. R. Der
funff Niderosterreichischen Lamxlt Besanndten verrer anzaigenn die Religion
betreffendt. Fol. 72 vo leer. — 12. Fol. 73. R. Der Romischen zu Hungern vnnd
Behaimb Kbu. Mt. vnnsers allergnnedigisten Herrn vierte schrilt der Religion
Digitized by VjOOQIC
147
halb Irer Mt. iunffNiderosterreichischen Landt verornndtn ausschussen denn
ersten tag Marcj ubergebenn. Fol. 73 vo leer. — 13. Fol. 74. R. Der fiinff Nider-
osterreichischen Lanndt Besarmdten beschuBschrifft die Religion betreffend. —
14. Fol. 75. R. Abschrift't des Genneralls das Sacrament vnnder ainer gestallt
betretfent. Fol. 76 vo leer. — 15. Fol. 77. R. Gepett. Anf. : Allmech tiger, Barm-
hertziger Ewiger Gott, wir deine arme wiirinlein . . . Ende : Darauff welle ein
Jedes ein Andechtigs vatter unser betten. Foil. 78, 79 leer. — 16. Fol. 80. R.
Slesigisehe Cammer Ordnung. Anno im 1558. Jar. Fol. 107 leer. — 17. Fol. 108.
R. Entschuldigung und Bekanntnus der Churfurstenn, Furstenn vnd Stende
Augspurgischenn Confession verwandt, das on frucht abgangenn Colloquium
vnd die berurt Augspurgische Confession belangendt. Der Rom. Kay. Mt. in
gegenwartigkait aller Stennd dieser Religion Erstlich miindlich fiirgetragen,
vnd volgents in Schrifften ubergebenn. Montags denn 1. May Anno Im 1559. —
1 8. Fol. 110. R. Rom. Khay. Mt. Resolution freystellung halber. — 19. Fol. 112.
R. Kurfursten Fursten u. Stende des Reiehes bedenken ober denn Punctenn
der Religionn. — 20. Fol. 114. R. Rom. Khay. Mt. Resolution auf der Stendt
bedennckenn, in puncto Religionis. — 21. Fol. 115. R. Der Chur- vnnd Fursten
Rath bai der Religion vnderschidliche bcdennoken der Strittigenn zwayer
schrifften halber zum Colloquio geherig. — 22. Fol. 120. R. Der drcyer welt-
lichenn Curfursten, der anndern fust(!) und Stenndt der augspurgischen Con-
fession weiter bedeneken auf der Kay. Mt. zweiete Resolution in puncto Reli-
gionis. — 23. Fol. 122. R, Entschuldigung und Bekantnus wie 17. Fol. 108. —
24. Fol. 124. Anf.: Die Rom. Kay. Mt. unnser allergnedigister Herr, hat den
erscheinenden Curfiirsten. Fiirstcn unnd Stennden vnserer alten Catolischen
Cristlichen Religion verwanndt auch der abwesenden Besanndten Rathe, vnd
Potschafften freundlicher unnd gnediger mainung anzuzaigcn nicht umbgehen
kondten ... — 25. Fol. 130. R. Gravamina der augspurgischen Connfessions
verwanndten Stenndt. — 26. Fol. 130. R. Khay. Mt. antwurt der freystellung
halbenn. — 27. Fol. 143. R. Der augspurgischen Confessionsverwennten
Stenndt Replica auf der Khay. Mt. Resolution der freystellung halbenn. —
28. Fol. 145. R. Der augspurgischen Confessions verwenten Stendt Replica
auf der Khay. Mt. Resolution der obergebnenn Gravamina halb. — 29. Fol.
146. R. Der Reichs-Stennd bedennckt;n ober denn Punncten des Religions-
fridens. — 30. Fol. 147. R. Rom. Kay. Mt. Resolution inn Religionnsachenn
ober der Stendt bedenken. — 31. Fol. 148. R. R. Kay. Mt. letzere Resolution
in puncto Religionis. — 32. Fol. 149. R. R. Kay. Mt. Resolution der Religion
halber den Stenden am 9. Junij obergebenn 1559. — 33. Fol. 150. R. Abschied
des Jiingstenn zu Augspurg gehaltenen Reichstags Ao. 1559. Fol. 173 leer. —
34. Fol. 174. R. Heyrats und Vermachts Brief zwischen dem wolgebornnen
Herrn Hans friderichen Grauen tzu Hard egg etc und der Wolgeborn Frauen
Elisabethn weilund Herrn Ludwigen von Tobars Freyherrns verlassen Wit-
tib. - 35. Fol. 176. R. Wir Christofl' Hillinger, der Rechten Doctor, Protho-
notarius, Apostolicus vnnd o facialis zu wienn Embieten allenn vnd Yeden
Gaistlichen vnnd Weltlichen vnsern dienst vnd alls vns durch den hochwur-
digisten fiirssten vnd herrn herrn Stanislaum vonn Gottes genaden Bischouen
zu Ermelanndt Bapstlicher hailligkhait Gesanndten gegenwartigen AblaB und
gnaden mitgethaillt vnd beuolhen worden, haben wir dieselben vnsers tragen-
den Ambts, Publiciern vnd menigclich kundt thuen wollen, lautend von wort
10*
Digitized by VjOOQIC
148_
zu wort auf vnnser Teutsch wie hernnach folgt. Fol. 179 leer. — 36. Fol. 180. R.
HerrnzuKaiiiachsHeyratsbrieffl560.Fol. 187 leer.- 37.Fol. 188. R Vrtheil, so
die Rom. Kay. Mt. zwischen den Reussen und fursten von Plaw gesprochen.
Fol. 190 leer. — 38. Fol. 191. R Beschreibung der Raitf gen Mantua, so be-
schenn Im 1561 Jar. Anf. : Erstlichenn die durchleuchtigiste hochgebornne
Khunigin Eleonora mein gnedigiste Fraw ist am 14. Apprillis im 61 Jar zu
Insprugg umb 12 Uhr nachmitag mit derselben herrn vnd vom Adel sambt
andern hofgesindt mer nach Inhalt der Furier zetl aufbrochen vnd hat der-
selben nachtleger zu Stainach genumben . . . Ende : hat die Altherzog Madama
Sr. F. Mt. einen Costlichen halBbant mit einem lainet vnd 12 diemandt vnd
mit groflen Perln darov verehrt vngeferlich von 8000 Ducaten wert. Foil. 200
u. 201 leer. — 39. Fol. 202. Testament des Bischofs Balthasar von Breslau.
Neisse 1561. Anf.: Im namenn Gottes Amenn. Gott der Allmechtig, der denn
erstenn menschenn aus der Erdenn geschaftenn . . . Ende : Item. Dem Gestieflfc
auf dem Oeutzboft' ordne vnnd beschaide ich Ein Hunder Taller, die sollenn
dem Gestietrt zum besten aufigeliehenn werden. Die Nueczung darvonn soil
en Kreuczmeister vor sich vnnd seine gebriieder geLrauehen. Balthasar Epus
Wratisl. Fol. 208 leer. — 40. Fol. 209. Anf.: Wir Ferdinand von Gottes gena-
den Erwelter, Romischer Kayser . . . bekennen otfentlich vnnd thun kunt aller-
menniglich, A1B zwischenn denn wolgebornnenn vnnsern Lieben getrewenn
Hainrichenn dem El tern, Hainrichen dem Mitlern vnnd Hainrichen dem Jiin-
gcrn Reussen vonn Plaw gebriiedem . . . Fol. 214 leer. — 41 . Fol. 215. R. Cos-
mas decanus postea Episcopus Ecclesiae Pragensis haec libro primo suae
Hysteriae (!) de Primo Rege Bohemiae scribit. Anno dominicae Incarnationis
M . LXXXVI iubente et peragente Romanorum Imperatore Heinrico Augusto,
celebrata est Synodus magna in Urbe Moguntina. — 42. Fol. 218 vo. R. Fri-
derici Romanorum Imperatoris Literae sub Aurea bulla, quibus Ottagarum in
Regem Bohemiae confirmat, et concedit, vt ab omnibus exactionibus pecuni-
arum et iustitiae curiae Imperial. Regnum Bohemiae in perpetuum liberum
sit. Ao. 1212. —43. Fol. 219vo. R. Friderici II. Roman. Regis Aurea Bulla,
qua ad petitionem Heinrici Marchionis Morauiae, et aliorum procerum et
nobilium electionem Venceslai Regis Ottogari filij confirmat. Ao. 1216. —
44. Fol. 220 vo. R. Sacrae Mtu Caesareae diffinitiua Sententia, in causa et lite
possessorii Recuperande possessionis, agitata inter illustrem Alphonsum de
Carreto Marchionem finarii Actorem et Magnificos ac Excelsos Ducem et
Gubernatores Rei pub: Genuensis super statu finarii. Fol. 221 vo leer. —
45. Fol. 222. R. Oratio Oratoris Poloni ad Pontificem Pium Quartum Pontif :
Max: orator Sernmi Poloniae Regis. — 46. Fol. 223. R. Responsio Pontificis
ad Orationem Poloniae Regis legati in publico Consistorio data. — 47. Fol.
223 vo. R. In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis Patris Filij et Spiritus
Sancti Pius Quartus. Inter caeteras Pastoralis curae sollicitudines. — 48. Fol.
224 vo. Anf.: Exultabat universa fere Europa Beatissime Pater pace inter
christianos tot fluctuantibus iam diu belli s sedatis composita atque firmata.
74. Pp. XVI. Jahrh. 102 Bll. Fol.
Fol. 1. R. Des Durchlaiichtigsten Hochgebornen Fursten vnnd Herren,
Herren Christianen Hertzogen zu Sachsen, Des Heiligen Romischen Reichs Ertz-
marschallch vnnd Churfurst, Landgraff in Doringen Marggraff' zu Meissen
Digitized by VjOOQIC
149
vnnd Burggraffen zu Magdeburgk etc. Hochlobliche EUern, Voreltern, Anherren
vnnd Uranherrn in gerader Vdterlicher Unien (alle collateralpersonen ausge-
schlossen) von Harderich Konige der Sachsen hero, welcher uberKonig Wite-
kind aber, in dem zweivndzwanzigisten Jhar, vor Ohristi geburt, berueffen
gewesen, Sambt Kurtzestem begrift' derselben fiirnembsten thaten,Vif'gnedig-
sten Churfurstlichen Beuhelich in diss buck underthenigst zusammen geordnet,
dutch Petrum Albinum Magistrum. Mit schonen Abbildungen aller 45 Fiirsten
und Angabe der Quellen. Foil. 97—102 leer. Der Codex ist in rothem Leder
mit reicher Vergoldung gebunden und mit dem kurfurstlichen Wappen ver-
sehen.
75. Pg. XIV. Jahrh. 64 BU. 4to.
Ein FormeJbuch. Beschrieben von Franz Palacky: Ueber Formelbucher,
Prag 1842, 1. 238 ff.
76. Pg. Anf. XVI. Jahrh. 264 BU. gr. Fol. 2 Coll.
Lectionarium Cisterciense. (Liber Stellae sanctae Mariae.) Pars aestivalis.
Mit schonen Initialen. Fol. 184 vo. R. In nativitate sancti Bernardi Abbatis.
Sermo beati Ambrosii episcopi. Anf. : Ad sancti ac beatissimi patris nostri, cuius
hodie festa celebramus, laudes addidisse aliquid decerpsisse est ... In tertio
Nocturno: Homilia Beati Bedae presbyteri. Audiens a Domino Petrus . . .
Oratio : Perfice quaesumus, Domine pium ... — Fol. 255. b. Hoc opus Arnoldi
Misnensis dextera scripsit. Ipse diu scribat et longo tempore vivat. Cum
fuerit praesto liber iste, mei memor esto.
77. Pp. XIX. Jahrh. 93 Seiten 8™.
R- nbsn Sk ^ttf J Vby mrP imSna- Deutsch und hebraisch, a P. Inno-
centio Weitner, Osseci prof. Expriore, Boh. Tribschicensi, Anno 1829. Im
71. Jahre seines Alters noch einmal selbst geschrieben.
78. Pp. XIX. Jahrh. 29 BU. 8'°.
1D1D nj?S **W \vby HUT SK nSsn 8eu Preces ad Deum altissimum
omnipotentem tempore mortis, a P. Innocentio Weitner, Osseci Professo Ex-
priore. Anno 1818.
79. Pp. XIX. Jahrh. 58 BU. 8T°.
lniSrQ *1W ]Vby mrr S« nSan a p- Innocentio Weitner, Osseci
prof. Expriore. Anno 1825, in meinem 68. Jahr.
SO. Pp. XIX. Jahrh. 38 BU. 8T°.
im^na nW jvbj? mrP S« n^Sn a p- Innocentio Weitner, Osseci
Expriore Anno 1824.
81. Pp. XIX. Jahrh. 123 BU. 4to.
R. Vermischte Gedanken oder Worte zur Belehrung> und Unterhaltung von
P. Michael Innocenz Weitner Profess in Ossegg, Exprior.
88. Pp. XIX. Jahrh. 128 BU. 8T°.
R. Eine Zeitschrift. Das Wort. Zeitgeist und der Wanderer, eine Satyr (!)
in deutscher und hebraischer Sprache, a me P. Innocentio Weitner, Osseci
prof. Anno 1827.
Digitized by
Google
150
83. Pp. XIX. Jahrh. 86 Bll. 8'°.
R. Sittenlehren aufalle Sonn- und Feiertage des ganzenJahres im deutschen
poetischen Style (!) von P. Petrus Wolf Osseci prof, und hebraisch ubersetzt
von P. Innocenz Weitner, Osseci prof. 1828.
84. Pp. XIX. Jahrh. 73 Bll. 8".
"HE? fpbjMTirP Sk DlSsn ISO seu Liber precum ad Deum altis-
simum omnipotentem a P. Innocentio Weitner Ord. Cist. Osseci prof. Anno
1818 scriptus.
85. Pp. XIX. Jahrh. 61 Bll. 8™.
R. Einige moraliscfie Sdtze zur Kcnntnis des menscMiclten I^ebens von
P. Innocentio Weitner Osseci professo. Anno 1827.
86. Pp. XIX. Jahrh. 242 Bll. 4to.
R. Sittenbuch den Lcbcns oder vcrmischte Gedankcn zur Belehrung und
Unterhallung von P. Innocentio WTeitner, Osseci prof. Anno 1824. Hebraisch
und deutsch.
87. Pp. XIX. Jahrh. 35 Bll. 8™.
imSrD *W ]Vby ffiiT bit nSsn a P- Innocentio Weitner, Osseci
prof. 1822.
88. Pp. XIX. Jahrh. 113 Bll. 4U'.
1. Fol. 1. R. Kabotli, der Jesreelit in Samaria, Ein Drama in zwei Acten.
Hebriiiscli und drutseh. Von P. Innocenz Weitner. — 2. Fol. 49 vo. R. Abra-
hams Martyrthum in ehalddiseh Ur. Von P. Innocenz Weitner. Hebraisch und
deutsch. — 3. Fol. 78 vo. R. Ein Voyelyesany. Von einem Deutschen im orien-
talischen Styl ^t'sun^en. Hebriiiscli und deutsch. Von P. Innocenz Weitner
1816. — 4. Fol. 84 vo. R. Kbyte an die Bury Ziun yeriditet. Aus dem Hebrai-
schen ubersetzt. Einige kleine Gelegenheits-Gedichte.
89. Pp. XIX. Jahrh. 170 Bll. 4to.
Preees et hymni in usum studiosae iuventutis. Comj)ilavit P. Antonius
Dittrich, Art. lib. et philosophiae Doctor, C. R. Academ. Gynin. Vet. Prag.
Praefectus. Dieses Buch wurde in Prag gedruckt und erschien im Jahre 1847
in dritter Autlage.
90. Pp. XVU. Jahrh. 21 Bll. 8".
R. Canonizatio saneti Bernurdi Abbatis per Altxandrum Papam Tertium,
Anno Christi Millesimo Centesimo sexagesimo quarto. Fol. 3. Literae Apo-
stolicae de vita et commendatione sancti Bernardi, quanto praecomo ex-
cipiendus sit. Et primo ad praelatos Ecclesiae Gallicanae.
91. Pp. 304 Bll. 8™.
Ein schon yesehriebenes Koran - Exemplar ohne Anyabc des Schreibers und
Jahres der Anfertigung. (Prof. Dr. A. Rohling in Prag.)
92. Pp. 18 Bll. 8V".
Abschrift eines T/mlcs (13. Sura) des Koran. Jalir und Verfasser sind
nicht genannt. (Prof. Dr. A. Rohling in Prag.)
Digitized by VjOOQIC
151
93. Pp. XVII. Jahrh. 253 Bll. Foil. 2 Coll.
Dieses Buch wurde vor 207 Jahren (1101 der Hedschra) geschrieben
und von einem Miihamed Ali als Widmungs - Exemplar fur eine fromme
Stiffcung (Moschee) bestimint ; es enthalt ausser einer arabischen Einleitung
tiirkische Gedichte iiber theologische Materien, iiber Gottes Eigenschafben
und Anderes nach den Ideen des Koran. (Prof. Dr. A. Rohling in Prag.)
94. Pp. XVI. Jahrh. 254 BU. 4to.
Fol. 1. R. Rronika o Pozdmzenij a Baurzcze Prazske Letha Panie Tisy-
ho (!) pietisteho dwaczateho Cztwrteho. Anf. : Poczinagij se Knihy o przy-
hodie. Fol. 163—165 leer . . . Ende : wietssi nad toho. Es fehlen einige Blatter.
95. Pp. XVI. Jahrh. 162 BU. 4to.
Fol. 1. R. Kronyka Czcbkd. Anf.: Kralowee Czesstij wpocztu . . . Ende:
a vkradli sau a selhali. Foil. 130—162 leer. Balbin hat Fol. 1 am Rande folgende
Bemerkung geschrieben: Author huius Chroniei Anonymus totam historiam
D. Benessii de Horzowicz et eius Continuation em in hoc Clironicon suura trans-
tulit, est autem auctum ufc in fine Chroniei inonebo. Und Fol. 129vo : NB. Haec
historia non pervenit ni.si ad A. 1426; quae sequuntur invenies in meo libro
(ubi et est historia Bartholoinaei de Drahonicz ) et describuntur gesta usque
ad A. 1441. Est autem Continuator Anonymus Historiae D. Benessii de Hor-
zowicz ; quam historiam ad verbum descripsit, sed multa tarn en addendo histo-
rica, ubi et literas regni, regum et procerum, ufc patebit conferenti. Haec igitur
continuatio fusior est et amplior et plenior, mea vero brevior; haec non est
integra, mea vero fere vicenis amplius annib profcrahitur.
96. Pp. XVUI. u. XIX. Jahrh. 228 Bll. 4'\
R. Nicrologium (!) pro monaster io B. V. Marine de Plasdo anno, quo in-
sertum fuit tabuhs Cistercii iubilaeo 600 ex lapide sepulchrali, fundatoris,
benefactorum, aliorumque renovato et recenter elaborafco, studioso collectum
et auctum ab Adm. Reverendo, Venerabili nee non Doctissimo Patre Bene-
dicto Scheppel p. t. Priore.
97. Pp. XVII. u. XVni. Jahrh. 152 BU. 16™.
Series Abbatum Cananiae Teplemtus, sacri ac candidi ordinis Praemonstra-
tensis, cum elencho Canonicorum eiusdem Canoniae ab anno 1645 ad annum
1714 professorum. 1. Fol. 2. Anf.: Joannes I. Rexit annis 16. Obiit 1238,
21. Augusfci. Symbolum : In Domino Confido.
Elogium : Postulor e Sion Teplam Praesulque salutor.
Roma dat, ut cingat sacra fciara caput.
Ende : XXXVIIII. Hieronymus Ambros, Visitator generalis. Rexit annis 25,
mensibus 7, diebus 18. Obiit.. Aprilis ao. 1767. Symbolum u. Elogium fehlen.
Foil. 21—32 leer. — 2. Fol. 33. Anf. : Bartholomaeus Zeidler, Pontensis, ve-
stitus 10. Martii 1646 per Rfidiss. D. Pecher. 1645, 5. Januarii Professus . . .
Ende: 1714 Liborius Ruppert, Schonfeldensis natus 25. Jan. Vestitus et Pro-
fessus cum5praeced. Solatium Vestiarii et in firm or. Mgstri. Foil. 145— 152 leer.
Digitized by VjOOQIC
152
98. Pp. XVII. Jahrh. (1610). 95 Bll. 16mo.
R. Breve Directarium Divini Officii secundum usum Sacri Cisterciemis or-
dinis celebrandi. Authoritate Reuerendissimi Dfii. D. Cisterciensis editum.
Nanceij : In aedibus clari loci. Per Joaunem Sauine Typographum. Anno Dni.
1610. Fol. 1. Formularien fiir Beicht- u. Communionzeugnisse. Fol. 2. Adressen
verschiedener Standespersonen, geschrieben von Abt Laurentius Scipio. FolL
8-8 leer. Fol. 9. Titel. Fol. 10. Prima pars sequitur. Anf. : LXX* 15. Calend. (!)
Februarij D. Littera Dfiicalis . . . Ende : Missas sequentes tenentur omnes
Monachi Presbiteri quolibet anno celebrare. Fol. 83. Index. FoL 92. Ego Fr.
Laurentius Scipio Professus Ossecensis natus sum in Oberlangnau in Comi-
tatu Glacensi 13 Nouembris vesperi circa horam decimam Anno Dfti 1611, uti
testatur Archivium baptLsmale, ex quo accepi extractum. Laurentius, der erste
Abt von Ossegg nach der Restitution.
99. Pp. XVm. Jahrh. 117 Bll. 4to.
1. Fol. 1. R. Duplex iter Patris Stephani Schenk, primum ad B. V. Mariam
Einsidlensem in Helvetia (1755), alterum ad Sanctos tres Reges in urbe Co-
loniensi, cui simul accedit iter per Belgium usque Ostendam (1780). Anf.
(Fol. 2) : Ad amicum Lectorem. Multos praeclaros viros e monasteriis suis
egressos . . . Ende : exhibet descriptio obsidatus, quae hie subsequetur. —
2. Fol. 42. R. Descriptio Itineris ad Sanctos tres Reges in urbe Coloniensi.
Anf.: Tdplicium. Licentia in scriptis obtenta ... Ende: in bello Septennali
quam hie Deo dante adjungam. — 8. Fol. 98. R. Descriptio Itineris Obsidum
Religiosorum Monasterii Ossecensis a Milite Borussico abductorum In bello
Septennali Anno 1759. die 18. Novembris. Anf.: Ad benovolum Lectorem. Si
illi, qui per terras alienas proficiscuutur . . . Ende: quae pro memoria posteris
scriptis mandare placuit. Diese Descriptio itineris obsidum etc. ist durch den
Ossegger Kleriker Fr. Athanasius Wolf in den „Studien und Mittheilungen
aus dem Benedictiner- und dem Cistercienser - Ordenu im J. 1890 veroftent-
licht worden.
100. Pp. XIX. Jahrh. 302 Bll. Gr.-Fol.
Jos. Bern. Benedict Vemisi, Pentateuch oder die funf Bucher Mosis. He-
braisch und deutsch. Versehen mit landesherrlicher Druckerlaubnis, Prag,
2. December 1817, und mit dem Vidi des Prof. Rosenmiiller in Leipzig. Das
Werk wurde durch den Druck veroffentlicht, Prag, 1820.
101. Pp. XIX. Jahrh. 222 Bll. 2 Coll. Gr.-Fol.
1. Fol. 1. Jos. Bern. Benedict Venusi, Hebrdisch-deutscft-lateinisclies Worter-
buch zum Pentateuch oder den funf Bucfiem Mosis. Gedruckt Prag 1820. — 2. Fol.
206. R. Analysis der grammatisohen Formen. — 3. Fol. 213. R. Tabellen der
regularen und irregularen Oonjugationen. — 4. Fol. 221„R. Suffixa mit dem
nomen (!) im Singular. (Fiir Anfanger wohl zu gebrauchen).
102. Pp. XIX. Jahrh. 170 Bll. Fol.
Jos. Bern. Benedict Venusi, Heilige GcschiclUe des alien Bundes. (Drei Papier-
bande in Fol.). Das ziemlich wertlose Werk wurde gedruckt Prag, 1821, 4°.
Digitized by VjOOQIC
153
lOS. Pp. XVm. und XIX. Jahrh. 229 BU. 4to.
R. Necro-Logium (!) sive Liber Mortuorum in Monasterio Ossecensi Profes-
sorum ab Anno M. DC. XLV. 1. Fol. 2. Anf. : 1. Januarii Anno 1669 Obiit Adm.
R. P. Alan us Joel, Praepositus Mariae-Stellae aetatis 36, profess. 16, Sacer-
dotii 1 1. Ende : Anno 1677, XXXm" Decembrij Obiit Rdus P. Andreas Migschel,
aetatis 36, Professionis 12., Sacerdotii 5 annorum. — 2. Fol. 185. R. Index Men-
sium ac Mortuorum. — 3. Fol. 207. R. Index Alphabeticus JDefunctorum, desi-
gnans simul mensem et diem obitus quaerendum. Fol. 182vo: 1704, XXVIIm"
Decembris Obiit Rdus. P. Antonius Edlmann, aetatis 55. Profess. 33. Sacer-
dotii 27. annorum. Compilator huius Necrologii.
Digitized by
Google
Inhalts-Verzeichniss
Index A uc to rum
Aesopus, Fabulae 15 (10)
Alexander Papa III, Bulla canonizationis s. Bernardi 90 —
Alphonsus de Carreto 73 (44)
Ambrosius Ep., S., epistola de moribus et honesta vita .... 3 (14)
Ammonius Alexandrinus, Liber evaugeliorum, qui intitulatur
Unum ex quatuor 10
Anselmus Ep., S., De mensuratione s. Crucis 8 (4)
Arnestus de Pardubicz AEp., Constitutiones seu statuta dioecesaiia 15 (3)
Augustinus Ep.? S., Civitate Dei, Tractatus de — 52 (11)
— Conflictu vitioruin, De — 3i (2)
— Contemptu niulieruni, Liber de — 33 (9)
— Contemptu nnuidi, De — • • . 3 (11), 33 (8), 52 (4)
— Enchiridion 3 (6)
— Fide ad Petrum, De — • • • 3 (8)
— Fide Christiana. Liber de — 35 (5)
— Fide et operibus, Liber de — 52 (9)
— Honestate mulieruni, Liber de — 52 (3)
— Manuale • 3 (3;
— Meditationes 3 (4), 52 (10)
— Opere monachorum, De — - 1 (2)
— Oratio s. Augustini (?) 52 (8)
— Poenitentia, Sermo de — 4 (5)
— Quatuor virtutibus, De — 52 (2)
— Regula monachorum, Tractatus de — • • • • 31 (26)
— Sancto latrone, Liber de — 52 (7)
— Soliloquiorum, liber — 3 (7), 31 (22)
— Suspiria 13 (14)
— Vera et falsa poenitentia, De — 31 (3)
— Visitatione infirmorum, Liber de — 52 (5)
— Visitatione infirmorum, Liber II de — • • • 52 (6)
— Vita Christiana, Liber de — 3 (5)
Aurach, Georgius, Pretiosum donum Dei 62 —
Balthasars, Bischofs von Breslau, Testament 73 (39)
Bartholomaeus Pisanus, Alphabetum theologicum et spirituale • 38 (1)
Digitized by VjOOQIC
_155_
Beda Venerabilis, Omelia super Missus est 8 (14)
Benedictus Abbas, S., Regula 60 (5)
Bernardus Abbas, S., Coena Domini, Sermo de — 45 (4)
— — Contemplatio 8 (6)
— — Exemplar datum omnibus ac singulis ecclesie
dei ministris et praecipue religiosis, quem-
admodum se habere debeant, dum laudi-
bus divinis insistunt 3 (20)
— — Exteriori homine, Tractatus de — 31 (23)
— — Festivitatibus, Sermones de principalibus — • 45 (3)
— — Mandato seu de coena Domini, Tractatus
super — 52 (14)
— — Meditationes • ■ • . 33 (7)
— — Mysterio corporis et sanguinis Domini, Sermo
de — 20 (5)
— — Nobilitate animae et amore Christi, Trac-
tatus de — 52 (12)
— — Omelia super Missus est 8 (13)
— - Passione Domini, De — 30 (3), 31 (9)
— — Stimulus amoris 33 (5)
— — Suspiria 3 (19)
Bernardus Ep., Suinma de foro poenitentiali 31 (14;
Bonaventura, S., Meditationum liber - 20 (7;
— Observanda aquolibet sacerdote celeb rare volente 8 (10)
— Oratio „Domine Jesu, cor mouui tuis vulneribus
saucia" 13 (13)
— Oratio „Transtige" 13 (12)
Briccius M., Postilla 36 —
Brigitta, S., Septem libri cuelestium revelationum 41 —
Buridanus, Dialectica 39 —
Cosmas, deoanus Pragens., Historiae lib. I. 73 (41)
Cyprianus, S., Cena (!) 1 (5)
Cyriilus, S., Epistola ad s. Augustinum 33 (11)
Dittrich, Antonius, Preces et hymni 89 —
Dorothea de Prussia, B., Libelius aureus revelationum „Septili-
liumu vocatus 16 —
Fridericus, Rom. Imp. 11, Aurea Bulla, qua electionem Venceslai
Regis Ottogari (!) filii conhrmat 73 (43)
— Litterae sub Aurea Bulla, quibus Ottagarum (!) in Re-
gem Bohemiae confirmat 73 (42)
Gallus, Abbas Aulae Regiae, Malogranatus 50 (1)
Gregorius Papa, S., Excerpta moralium 52 (1)
— — Pastorale 33 (6)
— — Praefatio in orationem Dominicam 52 (15)
Digitized by VjOOQIC
156
Henricus de virgine Maria, M., Sermones de Sanctis 22 —
Hermannus, M. Pragensis, Lectura super totam Apocalypsin • • 87 (1)
Hieronyinus, S., Epistola ad Nepotianura 31 (26)
— Epistola ad Paulinura Ep. de omnibus dominicae
historiae libris 72 (5)
— Exhortationes de norma vivendi 31 (1)
Holgoth, Moralitates 47 (7)
Honorius Augustodunens., Super cantica 18 (1;
— Papa (falso), Sigillum super cantica 3 (12)
Horatius, Q. Flaccus, In Q. H. F. sermones et epistolas commen-
tarius 24 (5)
Hugo de s. Victore, Domo conscientiae, Liber de — 8 (3)
— Soliloquia de exteriori homine 31 (24)
— Soliloquiorum libellus — 8 (7)
— Virtute orandi, Libellus de — 8 (5)
Ignatius Loyola, S., Exercitia spiritualia 59 —
Innocentius Papa III., De miseria humana 33 (12)
— — Scrip tura super canone 33 (18;
Isidorus Ep., S., Ecclesiastiea institutione, alias de summo bono,
Liber de - 20 (3)
— Gloria, De — 33 (14)
— Norma viveudi, Tractatulus de — 31 (7)
— Prooemioriun bibliae libellus — 8 (8)
Jacobus de Cessolis, De ludo Scacli 35 (7)
Jacobus de Noviano, Utrum viris eeclesiasticis seu clericis liceat
aliquid possidere 2 (7)
Jacobus de Tethraino, Breve compendium de victoria Christi • • 47 (14)
Joannes de Deo Hispanus, Comuientum de consanguineitate • • 72 (2)
Joannes Erphordiensis, De tabula originaliuui 47 (10)
Joannes Genstein, AEp. Pragens., Libellus de bono mortis • • • 37 (2)
Joannes Papa, Bulla pro civili dominio a clericis habendo • • • 2 (4;
John, Longinus, Explanatio capp. XII' ad XXI,au, XXLLP et XXV'.
Geneseos 58 (3)
— ParabolarumquarumdamEvangelicarum,Expositio 58 (2)
— Problema scrip turisticuin. An Beat! in caelo variis
lingiris sint locuturi? 58 (4)
— Prophetiae Danielis expositio compendiosa — • 58 (1)
Matthaeus, M., Sermo quem fecerat in synodo 3 (13)
Nicodemus, Evangelium Nicodemi 40 (6)
Nicolaus de Honopis, Liber de exemplis sacrae Scripturae • • • 35 (11)
Nicolaus de Lyra, Epistolae 21 (1)
Origenes, Homilia in vigilia nativitatis Domini 8 (15)
Paracelsus Theophrastus Bombast, Paracelsica libri duo • • • • 43 —
Paulus Ap., S., Epistolae omnes 17 (1)
Digitized by VjOOQIC
157_
Persius, A. Flaccus, Satirae 24 (6)
Petrarca (Petrarco), Franciscus de — , Oratio ad s. Agatham • • 71 (7)
— — — — — ad s. Lauren tium -71 (7)
— — — — — ad b. Virginem • • 71 (5)
— — — — — contra tempestatem 71 (7)
— — — — — quotidiana • • • • 71 (6)
— — — — Orationes contra aereas po-
testates 71 (4)
— — — — Psalmi septem ad Sagremor 71 (2)
— — — — — — alii contra
mortalia peccata • • • 71 (3)
— — — — Pulchrum morale • • • • 71 (7)
Petrus Ap., S., Stella clericorum dicta Petri Apostoli 31 (11)
Petrus Albinus, M., Des Durchlatich tigs ten Herren Christianen
Hertzogen zu Sachsen . . . Eltern, Voreltern, Anherren vnnd
Uranherren 74 —
Petrus Damianus, S., Orationes contra aereas potestates ■ • • • 37 (4)
— — Septem psalmi ad compunctionem utiles
cuilibet 37 (3)
Petrus Hispanus, Tractatus summularum, in quo ipse compen-
diose determinat de his, quae in libris logicae Porphyrii
Boeti prolixe tractata sunt 7 —
Pius Papa IV, Inter caeteras Pastoralis curae sollicitu dines • • 73 (47)
— — Responsio ad orationem Poloniae Regis legati in
publico Consistorio data 73 (46)
Priscianus Maior 25 (1)
— Minor 25(2.4.6)
Richardus a s. Victore, Clavibus ecclesiae, De — 35 (4)
— — Spiritualia. De quatuor gradibus violen-
tae caritatis 35 (1)
— — Statu (De) interioris hominis post lapsum 20 (4)
— — Transitu Jordanis, De — 35 (8)
Schenk, Stephanus, Descriptio itineris obsidum religiosorum mon.
Ossecensis bello septennali ao. 1759 • • • 99 (3)
— — Duplex iter ejusdem 99 (1. 2)
Scheppel, Benedictus. Nicrologium (!) pro monasterio B. V. Mariae
de Plassio 96 —
Seneca, L. Ann., De quattuor virtutibus cardinalibus 31 (5)
Stephanus, Ord. Carth. Prior domus Vallis Josaphat. Medulla tritici
seu Antiwiklefius 2 (3)
Thomas Aquinas, S., Exemplar missum cuidam fratri interroganti,
quonam studio sit intendendum ad per-
fectum 3 (21)
— — Expositio super decern praecepta 8 (17)
— — Prima Secundae 46 —
— — Tertia pars scti. Thomae 49(1—3)
Digitized by VjOOQIC
158
Thomas Aquinas, S., Vita Christi, Tractatus de — 8 (16)
Thomas Hibernicus, De tribus punctis fidei christianae • 15 (4), 31 (4a,b)
Ubertus Lombardus, De nomine Jesu ac amore eius 30 (1. 2)
Venusi, Benedictus, Analysis der grammatischen Formen • • • • 101 (2)
— — Hebraisch-Deutsch-LateinischesWorterbuch • 101 (1)
— — Heilige Greschichte des A. B. 102 —
— — Pentateuch 100 —
— — Suffixa mit dem Nomen im Singular • • • • 101 (4)
— — Tabellen der regularen u. irregularen Formen • 101 (3)
Waldhauser, Conradus. Postilla studentium sanctae Pragensis uni-
versitatis 27 —
Weitner,Innoc.,nSBn S* "TO ]Vh$ 7KV imSrD 7? ~
- - irne npS ntr ]vby mrr Sx nSen • • 78> 79> *> -
- vrbm "to jrSp mrr Sx nSsn & -
— — Abrahams Martyrthum in ehaldaisch Ur. Hebraisch
u. deutsch 88 (2)
— — Elegie an die Burg Zion gerichtet. Aus dem He-
braischen iibersetzt. Einige kleine Gelegenheits-
gedichte 88 (4)
— — Liber precum ad Deum altissimum omnipotent-em,
hebraisch 84 —
— — Moralische Siitze zur Kenntniss des menschlichen
Lebens 85 —
— — Naboth, der Jesreelit in Samaria. Ein Drama in
zwei Acten. Hebraisch u. deutsch 88 (1)
— — Satire in deutscher u. hebraischer Sprache • • • 82 —
— — Sittenbuch des Lebens oder vermischte Gedanken
zur Belehrung und Unterhaltung. Hebraisch und
deutsch 86 —
— — Sittenlehren auf alle Sonn- und Feiertage des
ganzen Jahres im deutschen poetischen Styl (!)
von P. Petrus Wolf u. hebraisch iibersetzt von
P. Innoc. Weitner 83 —
— — Vermischte Gedanken oder Worte zur Belehrung
und Unterhaltung 81 —
— — Vogelgesang. Von einem Deutschen im orientali-
schen Styl '!) gesungen. Hebraisch u. deutsch • • 88 (3)
Index Codicum anonymorum.
I. Heilige Schrift, Schrifterklarung, Apokryphen.
Bibelconcordanz, Anfang einer — 21 (7)
Biblia sacra 72 (6)
Calice, De (Quia calix in manu Domini) 47 (3)
Cantica canticorum 3 (10), 18 (2)
Digitized by VjOOQLC
159
Commentarii in evangelia 26 (1)
Commentarius in c. 1 evangelii secundum Matth. 26 (4)
Concordantiae Biblie 21 (8)
Evangelische Perikopen 26 (11)
Generationis Jesu Christi, De libro — 26 (12)
lnhalt der vier hi. Evangelien in Versen 72 (3)
Interpretationes Hebraicorum nominum 72 (7)
Kurze Angabe des Inhaltes der Bibel 47 (2)
Novum Testamentum 23 —
Pharaonis ad Josephum, proregem Aegypti, Epistolae — .... 35 (6)
Psalterium Davidicum 69, 71 (1)
Quaestiones diversae 48 (7)
Sermones super Cantica 33 (2. 3)
Themata super cantica canticorum 35 (8)
Tractatus de gestis salvatoris 33 (16)
II. Kirchenvater, Kirchenlehrer, Kirchenschriftsteller.
Auctores doctores subtiles 33 (10)
Auctoritates de Beata Virgine 3 (18)
Auctoritates diversorum doctorum 31 (12)
Auctoritates de summo creatore Jesu Christo 3 (17)
Sententiae ss. Patrum 3 (2)
III. Dogmatik, Controverse.
Articulis fidei, De - 31 (15)
Compendium theologicae veritatis 45 (1)
Contra Judaeos de divinitate Christi, Tractatus — 33 (4)
Creatione angelorum, Tractatulus de — 3 (15)
Distinctiones quinque contra pseudo praedicatores 1 (1)
Fegefeuer, Tractat iiber das — 26 (9)
Haeresibus Waldensium, De — 8 (9)
Husitarum, Refutantur dogmata — 47(4.13)
Mente nota. Ueber die wesenhafte Gegenwart Christi in dem aller-
heiligsten Sacramente. Bohmisch 26 (8)
Paupertate (De) Christi et Apostolorum eius adv. Wicleffitas • • 31 (19)
Purgatorio, De — 47 (11)
Quatuor articuli Pragensium 47 (5)
Refutatio quatuor articulorum Prag. ab Academia Cracoviensi • • 47 (6)
Sacramentis, Tractatus de — 8 (12)
Seligste Jungfrau (Ob die) die hi. 7 Sacramente empfangen habe • 52 (19)
Septem (De) rebus, de quibus animae sanctorum hominum exi-
stentes in regno caelorum gaudent se accepisse a Deo • • • 3 (16)
TJtrum Christus omnem sanguinem, qui de corpore suo effiuxit,
in eodem corpore hora resurrectionis glorificaverit 2 (2)
Vera (De) et reali praesentia Christi in ss. Eucharistia 31 (4 b)
Virginem beatam cum corpore et anima assumptam esse in caelum • 31 (30)
Digitized by VjOOQIC
160
IV. Moral, Pastoral.
Absolutionis formulae variae — 18 (7)
Confessio. Tractatus utilis de ea pro confessoribus non exercitatis
in confessione et libris multis carentibus 13 (5)
Confessione, Tractatus de — 47 (9)
Diligendo Deo, De — 31 (20)
Fide, spe, caritate, Tractatulus de — 8 (2)
Haeretici, qui sint, qualiter cognoscendi, quomodo corrigendi • • 2 (8)
Indulgentiae anni Jubilaei concessae 13 (8)
Lexikon der Moraltheologie 12 —
Peccatis mortalibus et eorum speciebus, Tractatus bonus de — • 8 (1)
Poenitentiae, Tractatus de Sacramento — 56 —
Recensentur: novem aliena peccata, decalogus, septem peccata
mortalia, VI opera misericordiae corporalia, opera misericor-
diae spiritualia, species luxuriae, septem sacramenta .... 13 (19)
Sentenzen verschiedener Kirchenlehrer iiber die Beicht ... 20 (2)
Septem (De) rebus, quae aggravant peccatum carnis in clericis in
sacris ordinibus constitutes 13 (11)
Stammbaum der Siinden 1
Stammbaum der Tugenden I ^ '
Summa septem vitiorum 40 (4)
Summa virtutum 40 (5)
Siinden. Detinitionen einiger Gattungen von Siinden und der ent-
gegengesetzten Tugenden 8 (19)
Usura (De) et usurariis 15 (9 a)
Zehngebote, Tractat tiber die — 30 (5)
V. Mystik, Askese. .
Amore Dei, Tractatus de — 30 (6)
Bono ordine moriendi, Tractatus de — 13 (1. 2)
Contemplatione eiusque commendatione, De — 35 (2)
Contemplatione in excessu mentis in Deum, De — 52 (13)
Dialogus conscientiae et rationis de celebratione et comniunione 20 (6)
Excerpta de libris Regum et aliorum sequentium cum mystica-
tionibus 31 (13)
Gepett (!) 73 (15)
Liber ligni vitae 67 (2)
Lumen animae 21 (8)
Octo beatitudinibus, Tractatulus de 81 (17)
Oratio ad B. M. V. 15 (2)
Oratio ad salvatorem « 18 (15)
Oratione Dominica, De — 81 (10)
Passione Domini, Tractatus de — • 52 (16)
Pater noster, Glossa super — 52 (15)
Priesterliche Wiirde, Tractat uber die — 31 (27)
Schema der klosterlichen Vollkommenheit 60 (15)
Septem donis spiritus sancti, Liber de— 53 —
Digitized by VjOOQIC
161
Sep tern (De) gradibus, quibus ad Deum ascenditur 31 (6)
Septem (De) profcctibus religiosorum tractatus 20 (1)
Speculum peccatorum 3 (22), 81 (8)
Stella clericorum * 31 (11)
Virtutibus, Tractatus de — 31 (18)
Vita et honestate clericorum, Tractatus de — 33 (15)
Vitiis et virtutibus, De - 52 (18)
VI. Homiletik.
Abnegatione sui ipsius, Sermo de — 26 (2)
Advent-Predigt (latein.) 21 (14)
Ambrosius, Lobrede auf den hi. — 31 (29)
Angelis, Sermo de — 26 (3)
Assumptione B. M. V., Sermo in - 26 (7)
Bernardo, Sermo de S. — 48 (4)
Communion-Rede 21 (13)
Conciones variae, quas sibi ex diversis collegit Nicolaus Kuscbel
monachus in Ozeck 5 —
De illo: Si quis sermonem meum servat, mortem non videbit • 13 (17)
Dedicatione, Tres sermones de — 40(1.2.3)
Exhortatio ad clerum 24 (2)
Feria quinta magna, Sermo — 15 (7)
Kirchweihe, Predigt auf das Fest der — 18 (9)
Nativitate Domini, Sermo in — 48 (2)
Nomine Mariae, Quatuor Sermones de — 45 (2)
Notandum extra litteram : Ueber funferlei Hindernisse des Gebetes 13 (10)
Novo sacerdote, Sermones duo de — 15 (16)
Osterfeste, Predigt am — 13 (18)
Parasceue, sermo bonus in — • • . • • 26 (6)
Paschae, Sermo in die — 26 (10)
Passione Domini, Sermones de — 48 (5)
Piper (Sermones) 34 (1 2)
Postilla 6, 15(3. 5), 19,24(4),48(1), 57 -
Postilla in Euangelia 4 (7)
Predigt-Skizzen (Mhd.), Epylogi (!), 107 — 21 (12)
Primizpredigt, Bruchstiick einer — 15 (13)
Quattuor instructionibus. De — 3 (1)
Sanctis, Sermones de — 28 —
Sanctis, Sermones triginta septem de — 26 (5)
Sermones ad clerum • • 33 (18)
Sermones alii nonulli 15 (16)
Sermones diversi 15 (9b. 11), 52 (17)
Sermones quindecim diversi 24 (3)
Sermones synodales ad clerum 33 (17)
Sermones triginta duo diversi 21 (11)
Sermones viginti diversi 15 (8)
Sonntage und Feste des Kircbenjahres, Predigt en fur die — • • 9 —
Strafpredigt an den Klerus von Prag 2 (1)
Xenia Bcrnardina TI. Handschriften-Verzeichnisse II. \\
Digitized by VjOOQIC
162
Tempore, Sermones de — 47 (1), 51 —
Themata et etiam novalia praedicatorum 35 (9. 10)
Themata pro festis Domini ac sanctorum 47 (12)
a
VIL Liturgik.
Ablass-Brief 73 (35)
Absolutionis forma iuxta tenorem privilegii Sixti Papae IV. • • 68 (8)
Breviarium Cisterciense 68, 67 —
Breviarium Rom. ad usum Pragensis eccl. 66 —
Breviarium Romano-Bohemicum ...» 54b —
Breviarium Sacri Specus O. S. B. 54* —
Directorium breve Divini officii secundum usum S. Cisterc. Ordinis 98 —
Directorium ecclesiasticorum officiorum • • • 60 (8. 9. 10. 11. 12. 13. 16. 17)
Hymni Breviarii Romani 71 (8)
Lectionarium Cisterciense 76 —
Lobgesang an Maria (bohmisch) 61 (2)
Missa, Tractatus de — 81 (21)
Officium s. Annae 17 (9)
Officium s. Barbarae V. M. 17 (3)
Officium Corporis Christi 17 (7)
Officium s. Dorotheae 17 (5)
Officium s. Margaretae (!) V. M. 17 (4)
Officium B. Mariae V., lateinisch u. franzosisch 70 (1—19)
Officium B. Mariae V. sec. consuetudinem Romanae eccl. • • • 65 —
Officium s. Marthae V. 17 (6)
Officium in Visitatione B. M. V. 17 (2)
Purificationis B. M. V., De festo — 13 (4)
Regula s. Benedicti Abbatis 60 (1. 5)
Romisches Rituale, das in Bohmen im Grebrauche war 61 —
Usuum liber 60 (7)
Visitationis B. M. V., Lectiones et Responsoria in festo — • • • 17 ^8)
VJJUL Kirchenrecht.
Cisterciensis ordinis, libellus statutorum 55, 68 (1—6)
— — Privilegia generalia •• 68 (7)
Commentum de consanguineitate et affinitate per compendium
versificatum 72 (2)
Praxi Romanae Curiae, Tractatulus de — 2 (6)
Processus iudicii 13 (16)
Rubricae in librum Decretalium 32 —
Speculum aureum de titulis beneficiorum ecclesiasticorum • • • 2 (5)
IX. Kirchengeschichte, Leben der Heiligen, Wunder.
Exempel aus dem Leben der Altvater 15, 15 (6)
Miraculum 33 (1)
Ossegg. Necrologium sive liber mortuorum in monasterio Osse-
censi professorum ab anno M.DCCXLV. 130 —
Digitized by VjOOQIC
163
Osseg. Notiz iiber den Geburtstag des Abtes Laurentius Scipio • 98 (f. 92)
Passionali s Novi secunda pars 48 (3)
Peregrin ationes totius terrae sanctae * 8 (11)
Plassio, Nicrologiuin pro monasterio B. V. Mariae de — .... 96 —
Tepl. Series Abbatum Canoniae Teplensis cum elencho Canoni-
corum eiusdem 97 (12)
Vetus Cella. Series Abbatum monasterii Veteris Cellae 60 (3)
Visio cuiusdam militis hyberniensis 48 (6)
Vita s. Francisci confessoris, minorum frum institutoris • • • • 48 (8)
Vita (De) matris Domini Jesu Christi (8 Zeilen) 8 (18)
Vitae patrum. Liber exemplorum 3 (9)
X. Religiose Poesie.
Praecepta quae dam ad bonam vitam 24 (1)
Vita beatae Virginis 13 (6), 29 (4)
XI. Sprache und Sprachenkunde.
Grammatikalische Regeln der lateinischen Sprache in Hexametern
mit Erklarungen in Prosa (Lateinische Vorlegblatter) ... 4 —
Lateinisch-deutsches Worterbuch 14 —
XII. Jurisprudenz.
Urtheil, so die Rom. Kay. Mt zwischen den Reussen und Fursten
von Plaw gesprochen 73 (37)
Vergleich zwischen Heinrich dem Aelteren, Heinrich dem Mittleren
und Heinrich dem Jtingeren Reussen von Plaw (!) 73 (40)
XIII. Geschichte.
Beschreibung der Raiss gen Mantua, so beschenn Im 1561 Jar • • 73 (38)
Boemiae et Moraviae, De miserrimo statu — ineunte seculo XV0 • 47 (8)
Formelbuch 75 —
Kronika o Pozdwizenij a Baurzcze Prazske Letha Panie, 1524 • 94 —
Kronyka Czeska 95 —
Plznensis civitatis historia 11(1.2.3)
Sieg iiber die Husiten i. J. 1414 72 (1)
Statuta und Ordnung des Newen Spittals zu Wien 78 (8)
Urkunden - Abschriften die Reformation in Niederosterreich be-
treffend 72 (1. 2. 4-14. 16-83)
XIV. Philosophic
De modo sciendi 25 (5)
XV. Astronomie, Medicin, Oekonomie.
Augwasser, Ein gut — 63 (Fol. 489)
Computus ecclesiasticus und Kalenderwesen, Tractat iiber — 15 (1)
11*
Digitized by VjOOQIC
16^
Medicinische Recepte gegen verschiedene Gebresten 4 (2)
Summula totius medicinae 15 (14)
Wetterregeln (lateinisch) 4 (2)
XVI. Orientalische Litteratur.
Koran. Abschrift eines Theiles (18. Sura) des Koran 92 —
Koran-Exemplar 91 —
Tiirkische Gedichte iiber theologische Materien 93 —
XVII. Unbestimmte Aui'satze.
Balthasars, Bischofs von Breslau, Testament 73 (39)
G-edicht (sieben Distich en) gegen die Weiber 31 (25)
Heyrats- und Vermachts-Brief 73 (34)
Kainach. Herrn zu Kainachs Heyratsbrieff 73 (36)
Socrates. Apte a Socrate dictum 33 (13)
Digitized by
Google
Beschreibung
DER IM
STIFTE HOHENFURT BEFINDLIGHEN HANDSGHRIFTEN
VON DEM
SUBPRIOR UND BlBLIOTHEKAR
P. RAPHAEL PAVEL
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Einleitung
JCis mag nicht unpassend erscheinen, an dieser Stelle an
ein schones, aufinunterndes Wort des grossen Meisters der Diplo-
matik, Dom Jean Mabillon, zu erinnern, welches er in seinem
„Tractatus de studiis inonasticisa (IT. cap. XII. punct. 11) uber
die Verwerthung und Beschreibung der alteren Handschriften
ausspricht. Es lautet: „Caeterum laborem istum subeuntibus ne-
utiquam suspicandum erit, in ipso tempus inaniter conteri vel
modicum inde fructum hauriri ; siquidem nihil fortasse ad illu-
atrandam ecclesiam aeque conducit. Quinimo hujuscemodi studio
operam impense navantes eo majorem laudem ac meritum apud
Deum sibi conciliant, quo minorem apud homines gloriam con-
sequuntur. Fateor quidem, hunc oppido molestum esse atque
injucundum laborem; verumtamen adhuc longe minus negotium
facessit, quam libros transscribere, quod prisci nostri Ordinis
Patres ingenti cum fructu praestitere. Qui manuscripta conferunt,
bonum inde emergens universis palam ostendunt, quod secus
nos lateret, ceu thesaurus absconditus." Wie sehr sich dieser
Ausspruch Mabillon's bewahrbeitet, dai'ur biirgt gewiss Jeder,
der eine ahnliche Muhe mit ihm getheilt hat.
Wenn nun auch hinsichtlich der Hohenfurter Handschriften
unumwunden zugestanden werden muss, dass selbe sowohl der
Zahl als auch dem Alter und Inhalte nach nichts Aussergewohn-
liches oder besonders Ruhmenswerthes bieten, so ist es doch
auch andererseits gewiss, dass der unbefangene Gelehrte s*elbst
aus manchem unscheinbaren Codex sein Kapital zu schlagen
weiss, wie denn auch thatsachlich unsere Handschriften oftmals
eingesehen und zu wissenschaftlichen Zwecken mehrfach ver-
wendet worden sind.
Digitized by VjOOQLC
168
Auch die Geschichte dieses handschriftlichen Vermachtnisses
ist ziemlich einfach. Als namlich die ersten Religiosen aus dem
benachbarten Withering die neue Griindung Wok's von Rosen-
berg in Besitz nahmen, haben sie zweifelsohne eine sparliche
Handbibliothek mitgebracht, und es ist hochst interessant, schon
aus den ersten Tagen des Stiftsbestandes einen ^Bibliotheks-Kata-
log" vorweisen zu konnen, der allerdings in den bescheidensten
Grenzen gehalten ist, aber trotzdem seinem Inhalte nach als das
erfreuliche Fundament und der Anfang des nunmehrigen be-
deutenden Buchercomplexes gilt. Es ist dies namlich ein Biicher-
verzeichniss aus dem XIII. Jahrhundert, welches auf dem letzten
Blatte des Codex Nr. LXXVII aufgeschrieben wurde. (S. dasselbe
im 3.Theile der „Xenia Bernardina"). Aus dem XIV. Jahrhundert
findet sich kein Verzeichniss der Bibliotheks-Handschriflen vor ;
erst zu Ende des funfzehnten hat ein Bibliothekar des Hauses
die meisten Codices mit der Aufschrift: „Iste est liber b. marie
virg. de alto uadou versehen ; dasselbe that auch viel spater Abt
Georg Wendschuh (1641-1668). In einem von dem Stifts - Biblio-
thekar P. Anton Sebald im J. 1784 verfassten „Catalogus Biblio-
thecae Abbatialis Monasterii Altovadensis" werden sonderbarer
Weise nur 29 Codices namhaft gemacht, darunter ein „Novum
testamentum ex bibliotheca D. Petri Wokonis, ultimi Monasterii
nostri Fundatorisu. Erst am Ende des vorigen und zu Beginn
des jetzigen Jahrhundertes fanden die Handschriften unserer
Bibliothek einen grossen Liebhaber und thatigen Bearbeiter an
dem nachmaligen Stifts -Prior P. Stephan Lichtblau, der etwa
100 Codices genau und kritisch beschrieben hat.
Unsere Handschriften sind in dem nach ihnen zubenannten
Bibliotheks - Zimmer aufbewahrt und fullen die Schranke Nr. 48
bis 51. Die Pergament-Codices sind mit roinischen, die auf Papier
geschriebenen mit arabischen Ziffern bezeichnet. Zu den schdnsten
in Betracht der Schrift, der Initialen und Miniaturen zahlen wir :
Cod. XXXVII. Ein Liber precatorius - bemerkenswerth wegen
der ausseren Ausstattung, wie bei Beschreibung desselben an-
gegeben ist. - Cod. CXXXVII. Das Decretum Gratiani - mit 38
prachtvollen Miniatur - Bildern und 360 sehr schon gezeichneten
Initialen. — Cod. CXLVTI. Apocahjpsis S. Johannis — wegen der
vielen Miniaturen und der sorgialtigen Schrift. - Cod. CXLIX.
Missale pro Praelatis pontiftcuntibus — wegen der vielen in reicher
Goldverzierung und Farbenfulle ausgefuhrten Miniaturen.
Digitized by VjOOQIC
169
InRucksicht auf historischcn Gehalt verdienen hervorgehoben
zu werden :
Cod. XXVIII. Martyrologium mit schatzenswerthen Daten —
namentlich fur die Chronologie der Papste — und den Annales
Magdeburgenses. - Cod. CCIII. Bruchstiick eines bOhmiscken Can-
donah mit schoner Goldschrift und mannigfachen Darstellungen
am Rande.
In Bezug auf Sprache sind zu erwahnen :
Cod. XXX. Die deutsche Regel des hi. Benedict aus dem
XIII. Jahrh. — Cod. 15. Ein Andaehtsbuch in deutscher Sprache des
XV. Jahrh. - Cod. 43. Cantus lituryici, im J. 1410 von dem Hohen-
furter Kellermeister Pfibico geschrieben, worin mehrere Lieder
in bohmischcr Sprache. — Cod. 65. Das osterreichische Landrecht aus
dem XV. Jahrh. -Cod. 81. Die Vita s.Hkronymi vom Bischof Jo-
hann von Neumark, deutsch aus dem Jahre 1392.
Schliesslich sind erwahnenswerth die ausfuhrlich verfassten
FormelbUcher in den Codd. 6. 49. 97. 122.
Was die vorlicgende Beschreibumj der Haiuhchriften anbe-
langt, so sei noch erwahnt, dass selbe - so zu sagen — nur ein
Summarium des handschriftlichen, beschreibenden Kataloges
bildet, das wir nicht besser beschliessen zu konnen glauben, als
indem wir rufen :
„Felici in fine laudetur nomen marie".
Digitized by
Google
I. Pg. XIV. Jahrh. 326 B1L 16mo.
Diurnale Cisterciense mit zierlichen Initialen. Voran geht ein vollstan-
diges Calendarium, in welchem fur den 20. Mai eine „Commemoratio Mona-
chorum et Conversorum" verzeichnet ist. Das officium S. Bernardi (nach dem
Calendar ein festum XII lectt.) findet sich Fol. 197. Ende: Hymnus de
Beata in Sabb. ad Tertiam — Sancta Maria respice — unvollstiindig.
II. Pg. XIV. Jahrh. Vdl Bll. 16™.
Liber precatorius. Beginnt mit einein manken Calendarium juxta ritum
saecularem, in welchem unter anderen auch folgende Feste angefiihrt sind:
S. Walburgis V., SS. Leodegarii ep., Meinulplii Conf., Willibrordi, Lebuini
Coni'., Radbodi ep. 1. Fol. 1. R. Sic dicendi sunt XV gradus. — 2. Fol. 1 vo. R.
Incipiunt hove dc s. truce. Anf. : Ad lnatutinas. Christus dom. factus est. —
3. Fol. 6vo. R. Incipit cunsus b. marie oirg. Anf. inank: nos autem populus
ejus. — 4. Fol. 44 vo. R. Incipiunt septem ps. pcnitcncviles. — 5. Fol. 54. Officium
defunctor. Ant*, inank: tibi domine omnes reges terre. — 6. Fol. 85 vo. R. Se-
quimtur quindecim orutioncs de passione dom. (pie debent in dies dici cum tot-
idem pr nr et aue m. in honorem venerande pass, et vulnerum Christi. Et qui-
cunque per circulum unius anni istas orationes devote frequentaverit singu-
larem graciam a dom. impetrabit. Ant'.: O domine Jesu Christe eterna dul-
cedo. — 7. Fol. 94. R. Oratio de dumina post celebracionem. Anf. : O serenissima
et inclita mater. — 8. Fol. 94. R. Oratio eximii doctoris magistri Johunnis Gerson
ante celebracionem. Anf: O Rex angelorum. — 9. Fol. 97 vo. R. Oratio de do-
mina ante celebracionem, vel post. Anf: O alma virgo. — 10. Fol. 98. R. Oratio
post celebracionem dicenda. Anf: Gracias tibi ago domine sancte. — 11. Fol.
102. R. Oratio s. Ambrom ep. ante celebr. dicenda. Anf: Summe sacerdos
et vere pontifex. — 12. Fol. 107. R. Lctania quedam deuota ante celebr. Anf:
Kyrieleison. Pater de celis deus, qui per filium. — 13. Fol. 110. R. Alia oratio
post celebr., que potest dividi per ferias. Anf : Gracias tibi agat domine Jesu
Christe cleinentissima (sic!). — 14. Fol. 113. R. Oratio b. Augustini ep. de se
humiliter sencientis. Anf: Scio domine scio et fateor. — 15. Fol. 113 vo. R.
Oratio b. Augustini ep. In tribulacione. Anf.: Miserere domine. -- 16. Fol.
114 vo. R. Oratio cjusd. de visitatione inhrmorum. Anf: Deus meus, miseri-
cordia mea. — 17. Fol. 116vo. R. Oratio devota et valde meritoria ad b. virgi-
ncm mariam. Anf: Ad sanctitatis tue pedes dulcissima. — 18. Fol. 119 vo. R.
Oratio devota et commendaticia ad b. virgincm. Anf : O virgo virginum pia
maria. — 19. Fol. 121vo. R. Sequentem orationem composuit s. Edmundus ad'
b. virginem et $. Johannem euang. de qua miraculum habetur in speculo histo-
riali Anf.: O intemerata et in eternum benedicta. — 20. FoL 128vo. R. Oratio
Digitized by VjOOQIC
_171_
b. bernardi abbat. ad b. virg. mariam. Anf. : O veneranda et gloriosa dei geni-
trix. — 21. FoL 129 vo— 131 vo. Orationes duae adproprium angekm. Anf.: Ob-
secro te. — Der Codex ist sorgfaltig mit zahlreichen, sicher und schon aus-
gefiilirten Initialen geschrieben.
III. Pg. Xm. Jahrh. 131 Bll. 16mo.
Diurnale Cisterciense. Anf'. und Ende mank. Es kommen darin nur ganz
wenige Officia sanctorum vor, auch das Officium S. Bern, fehlt ; wohl aber ist
das Officium 00. SS. Monachorum mit aufgenommen.
)lUO
IV. Pg. XV. Jahrh. 703 Bl. 12u
Breviarium Ord. Cist, mit einem vollstandigen Calendarium, in welchem
fiir den 11. Janner die „Commemoratio episcopor. et abbatum ord. nostri" und
fur den 20. Mai die „commem. omnium monachor. ord." vorgezeichnet ist. Das
Officiuni S. Bernardi findet sich auf Fol. 519 vo. — Der mit vielen farbenver-
zierten Initialen, in deren erste auf Fol. 1 das Wort „Caritasu eingefiigt ist,
versehene Codex gewinnt durch seine Dicke eiii ungewohnliches, fast komi-
sches Aussehen.
V. Pg. u. Pp. XV. Jahrh. 358 Bll. 12™°.
Diurnale Cisterciensc. Voran geht ein vollstandiges Calendarium. Das
Officium S. Bern, kommt auf Fol. 295vo vor. Mitunter tritf't man roh mit Gold
verzierte Initialen. Von einer zweiten Hand vvurde auf dem letzten Fol. die
Jahreszahl 1532 niedergeschrieben.
VI. Pg. u. Pp. 1483. 411 Bll. 8vo.
Breviarium secundum uttum Ord. Cist, (xleich am Anfange sieht man eine
grossere Initiale in Gold und frischen Farben ; in der Randverzierung des
Fol. 1 ist ein Wappen mit dem Buchstaben „p" auf blauein Felde angebracht.
Das Officium S. Bern, ist mit aufgenommen. — Fol. 328 vo liest man: „Et sic
est finis per me fr. Procopium, sacerdotem et monachum professum Mon. s.
Marie in Altovado, Ord. Cist., sub regimine rev. P. ac D. D. Thome abbatis
supra scripti mon. Et hoc sub anno dom . 1483 In vigilia Bartholomei ap. Sit
laus tibi Christe quoniam liber explicit iste, lauda scriptorem donee invenies
meliorem. Scriptor pro precio postulat, ut fiat pro eo oratio Pr. Nr. Memor
esto mei s. Maria in conspectu dei. Regina cell letare."
VII. Pg. XV. Jahrh. 205 Bll. 8vo.
Psalteriumdavidicum integrum, nebst den Canticis, dem Symbolum Atha-
nasianum und dem Hymnus Ambrosianus. Es kommen einige grossere und
kleinere, gold- und farben verzierte Initialen vor. Das Psalterium war— nach
dem vorgesteckten Calendar zu schliessen — fiir den Dominikaner-Orden be-
stimmt ; denn es finden sich darin folgende Feste : Beim 21>. April Petri mr. de
ord. predicator. totum duplex; 24. Mai Transl. s. Dominici totum duplex;
7. Juli Annivers. omnium sepult. in cimiteriis nostris; 5. Aug. s. Dominici
totum duplex, u. A. Das Officium S. Bernardi ist im Range eines simplex an-
gegeben. Beim 8. Okt. liest man : f Hertwicus de Ort., imd beim 23. Okt. : f Otto
filius Heimonis.
Digitized by VjOOQIC
172
VIII. Pg. u. Pp. XV. Jahrh. 225 Bll. 12mo.
1. Fol. 1— 130 vo. R. Ordo in die Comtnemorationis omnium Fiddium def.
servandus, editus a dom. Johanne Noviforen., Olomucen. Episcopo. Anf. :
Oremus pro fidelibus defunctis. — 2. Fol. 131— 165 vo. R. Officium depassione
D. N. J. Chi. Anf. : Adoro te Doniine Jesu. — 3. FoL 167-190 vo. R. Cursus de
compassione b. virginis. Anf.: Sancta dei genitrix dulcis et decora. Ende: in
gaudio eterno vivere valeamus. — Finiuntur hore b. virginis marie per Inno-
cencium papam hdeliter compilate — mit Angabe der fur die wurdige Per-
solvirung derselben verliehenen Indulgenzen. — 4. Fol. 191—217. R. Officium
b. marie virginis sec. consuetudinera romane ecclesie. Anf. : Domine labia mea
aperies. — 5. Fol. 217— 225 vo. Commemorationes Sanctorum. — Der Codex ist
net-t geschrieben, die Initialen sind abwechselnd roth und blau. — Fol. 13 in
margine lies t man : „Sebastianus 1539" und Fol. 201 vo: „Rantschreiber zw
Bassaw 1540". — Fol. 214 werden die verschiedenen Arten von Musiknoten des
Chorals aufgezahlt, als : maxima, longa, brevis, semibr., minima, semiminima,
fusa, semifusa. — Auf der iuueren Seite des Ruckdeckels wird eine apparicio
b. virg. cuidam fratri infircno — ex libro, qui „universale bonum" intitulatur,
erzahlt.
■»nio
IX. Pg. u. Pp. XV. Jalirh. 211 Bll. 12n
Psalterium davidicum integrum, nebst den Canticis, dem Ofticium def.
und mehreren Hymnen. Die Vorleg blatter en thai ten ein vollstandiges Calen-
darium, aus dem sich zur weiteren Kennzeichnung des Codex Folgendes an-
fiihren lasst: a) Die hoheren Feste gelten als testa XII lectt. ; b) nebst andern
tinden sich vor die festa SS. Benedicti, Scholasticae, Ruberti Abb., ferner die
Translatio S. Benedicti ; c) die Feste der hh. Bernardus undWenceslaus wurden
erst spater aufgezeichnet, — Fol. 178 vo liest man den Namen: „petrus de
gaplicz".
X. Pg. XIV. Jahrh. 254 Bll. 12mo.
Diurnalc mit einem vollstiindigen Calendar, in welchem unter anderen
auch diese Heiligen genannt werden: Vigilius, Alto Conf., Scholastica, Bene-
dictus, Johannes abbas magnae sanctitatis (4. April), Alricus, Erntrudis, Vencz-
laus nu\ Die kleinen Initialen sind roth, theilweise blau und haufig mit
Menschenkopfen geziert. Das Fest des hi. Bernardus fehlt. Auf der inneren
Seite des Vorderdeckels tindet sich das Fragment eines Officium resurr. mit
Neumen des 12. Jahrh.
XI. Pg. 1440. 116 Bll. 12mo.
1 . Fol. 1— 32 vo. Preces ante et post sacramenta poenitentiae et eucharistiae.
Anf. mank : loquuti sunt vanitates. Ende : Oracio Danielis prof. Benedictus es
domine. — 2. FoL 32 vo— 42. R. Incipiunt Hore Canonice congeste ad laudem
deiet omnium sanctor. ejus perMagistrum laurencium deBrziezowa. Etprimo
pro Matutine hore principio seq. de s. Trinitate. — 3. Fol. 42—43. R. Explicit
(richtig: Incipit) Cursus de triplici Jerarchia. — 4. Fol. 43— 48 vo. Sequitur
cap.l7Joannis bTi etvangeliste, und cap. 53. Ysaie proph. — 5. Fol. 48vo— 51vo.
R. Sequitur Oracio ante communionem. Anf. : O bone Jesu panis vivus. — 6. Fol.
52—62 vo. R. Oratio contemplativa de Passione domini. Anf. : Recordare dulcis
Digitized by VjOOQIC
173_
Jesu care. Ende: eternaliter videre valeam. — 7. Fol. 62 vo— 65. R. Oratio b.
Thome de Aquino post elevacionem. Anf. : Concede mihi misericors Deus que
tdbi placita. — 8. Fol. 65— 78 vo. Orationes ante et post communionem. — 9. Fol.
78vo— 80. R. Pater nosier (dessen kurze Erklarung). Anf.: P. n. excelsus in
creacione. — 10. Fol. 80— 85 vo. Oracio de passione Domini. Anf. : Benignissime
et misericordissime ; und Oracio pro animabus specialiter et generaliter. —
1 1. FoL 85 vo— 89 vo. Expositio super „Salve Regina". Anf. : Salve regina miseri-
cordie que ab instanti primevo. — 12. Fol. 89 vo— 102. Variae Orationes de Beata.
Am Ende : Scriptum anno domini 1440 per Augustinum de Rudnicz. Et finitum
Fer. IV. post assumpcionem s. Marie. — 13. Fol. 102 vo. R. Incipit oracio
optima de passione domini, que quamvis in partes divisa sit pro una tamen
reputatur. Am Ende : Et de hac oracione habebis octingentos annos et mille
larenas pro tempore perdito. Scriptum Rome aput s. Petrum in Capella s.
Crucis ubi mulieres non intrant. — 14. Fol. 105— 116 vo. Orationes pulcerrime
ad Salvatorem. Oracio pro peccat is. Oracio Anshelmi pro peccatis. De passione
domini. Oracio ad Eftigiem cristi. Oracio de b. Virg. Oratio de 7 gaudiis b.
virg. Oratio de s. Michaele. De proprio Angelo. Oratio „de s. Egidio" patrono
„hujus ecclesie". De b. Virg. Am Ende : Expliciunt oraciones pulcerrime
et magnarum indulgenciarum quarum titulos causa brevitatis obmisi. Hoc
vobis domine Johannes ut oretis deum pro me peccatore. — Auf der inneren
Seite des Riickdeckels sind medicinische Recepte in bohmischer Sprache des
16. Jahrh. niedergeschrieben.
rjmo
XII. Pg. XIV. Jahrh. 216 Bll. 12"
Diurnale secundum usum saecularium. Die Vorsteckbll. enthalten : Preces
maiores. Suflragia sabbatinis noctibus post octavas penthecostes. Das Fest
des hi. Wenceslaus wurde von einer spateren Hand hinzugeschrieben ; das
des hi. Bernhard kommt nicht vor.
XIII. Pg. XV. Jahrh. 147 Bll. 12™.
Psalterium davidicum. In dem vorangehenden Calendar kommen die
Feste der hh. Benedict und Bernhard vor, ebenso auch das des hl.Wenceslaus.
Mit Fol. 125 beginnt ein Officium, bestehend aus besonderen Gebeten und
Psalmen, pro anima famuli „Henriciu (welcher Name vielfach genannt wird),
in welchem es auf Fol. 143 wortlich heisst : „exaudi me raiseram pro famulo
tuo henrico."
XIV. Pg. u. Pp. 1433. 442 Bll. 16mo.
Diurnale Cisterciense. Die Vorlegblatter enthalten zunachst einen hym-
nus de s. Ursula. Anf. : Illustrat clare seculum undena turba virginum. Das
Fest des hi. Bernhard kommt sowohl im Calendar als auch im Contexte vor.
Fol. 267 liest man : Anno dom. 1433 confrater petrus de s. ypolito, professus
in Campoliliorum comparavit hoc diurnale et scrfpsit manu propria ad laudem
et honorem dei genitricis Marie. Fol. 394. R. Incipit liber ymnorum s. Am-
brosii ep. ; bemerkenswerth ist, dass der Hymnus „In omnibus sollempnita-
tibus gloriose virg. Marie," Anf. : Misterium ecclesie ymnumChristo referimus,
ganz in rubro geschrieben ist. Ende : De s. Benedicto ymnus. Anf. : Benedictus
sit dom. qui iunxit sibi cominus.
Digitized by VjOOQLC
174
XV. Pg. u. Pp. XIV. u. XV. Jahrh. 334 BU. 12,no.
Diurnale Cisterciense. Das Fest des hi. Bernhard kommt sowohl im Ca-
lendarium als auch im Contexte vor. Auf dem ruckwartigen Vorsteckbl. liest
man : „Iste est libellus fr. pauli de horicz prof. mon. Altivadensis sub regi-
mine Rev. in Cho Patris dom. Thome abbatis tunc teraporis videlicet 1482°.u
XVI. Pg. 1478. 331 Bll. 12mo.
Diurnale Cisterciense. Beach ten swerth sind darin die Hymnen in officio
S. Bernardi ad Completoriura und ad Tertiam auf Fol. 235. Anf. des ersten:
Beata ilia patria, des zweiten : Jam regina discubuit. Fol. 230 liest man : Anno
dom. 1478 in die s. Barbare virg. et mart, finitus est libellus iste per me fr.
Jacobum professus (!) Monasterii s. Marie virg. In Altovado sub regimine
Rev. in Cho patris ac dom. dom. Thome cognomento hohenffurter dicti mon.
abbatis bene meriti. Deo sit laus et gloria per infinita secula. Amen. Der Co-
dex ist von dem Genannten auf feinem Pergament sehr schon geschrieben.
XVII. Pg. 1404. 400 Bll. 12mo.
Diurnale secundum usum eccksiasticorum. Beginnt mit einem man ken
Calendar (Marz bis Dez.). Darauf : Intentiones faciendae ad singulas horas in
hon. pass. dom. Am Emle: Modus orandi. Erige cor sursum, bene profer, re-
spice sensum. Endlich enthalten die Vorlegbll. einen accessus altaris juxta
rubricam olomucensem. — Fol. 367 vo: Finitum anno dom. 1404 in die Marie
nivis per Andream dyaconum minorem Mansionarium ecclesie Pragensis na-
tum de Chwalsijn opido kawaw. Coz gyest tuto psano tot gyest dokonano w
utery rano. Amen. Auf der inneren Seite des Vorderdeckels liest man das
Fragment einer Prascntationsschrift des Wartholomeus natus Johannis fur
die Kapolle s. Andree aus dem XV. Jahrh. Anf.: Nos Albertus. Auf dem
Riickdeckel tritf't man das Bruchstiick eines Tauf-Ritus aus dem XIII. Jahrh.
XVIII. Pg. XIV. Jahrh. 301 Bll. 12'*°.
Breviarium juxta usum ecclesiasticorum. Am Anf. fehlen einige Bll. Das
Fest des hi. Bernardus kommt nicht vor, wohl aber das der hh. Bonifacius,
Willibaldus, Severinus u. A. Ende : Explicit pars esti valis. „Qui scripsit scripta
manus sua sit benedicta."
XIX. Pg. XIV. Jahrh. 130 Bll. 8vo.
Psalterium davidicum mitmehreren kunstfertigen und in bun ten F*arben
ausgetiihrten Initialen und einem vollstandigen Calendarium, in welchem die
Feste der bohmischen Landespat-rone vorkommen. Die grosseren Festa Domini
und B. V. Mariae, sowie auch das festum S. Augustini haben den Rang eines
triplex. Beim 13. Marz findet sich erne ,,Memoria fratrum et sororum, bene-
factorum et familiarium nostrorum et omnium in cimiteriis nostris quiesc.u,
doch wurde dieses von einer Hand des XV. Jahrh. eingefugt. Filr den 6. Juni
ist eine ^Commemoratio domini Norberti" vorgezeichnet. — Von einer Hand
des XVI. Jahrh. wurden folgende Aufzeichnungen an den Randern des Codex
gemacht : Vitus Lapicida (1. Vorsteckbl.) und „Hic fuit heinricus de reichentall
bonus socius."
Digitized by VjOOQIC
175
XX. Pg. XIII. Jahrh. 52 Bll. 8™.
Sermones s. Bernardi u. zw. de diversis, de tempore und in Cantica Can-
ticoruin. Anf. mank: videlicet cum deus hominem. — Fol.21. Hymnus in nativ.
Dom. Anf. : Natalis domini festum leti celebremus. — Auf der zweiten Seite
des Anhangbl. ist die Aufzeichnung : „0 frat. otto est bonus." Darnach folgt
die Aufzahlung von zumeist bohmischen Ortschaften (5 Zeilen), wie z. B.
neshmeriz, wowranuwiz, cuparowiz.
XXI. Pg. Xm. Jahrh. 59 Bll. 8vo.
Speculum b. Virginia. Anf. : Quoniam ut ait b. Jeronimus. Ende : com-
municator sui . benedictus fructus uentris tui. Der Verfasser ist S. Bonaven-
tura. (Gedruckt in Denis vol. II. p. 1. 430. 882). Die Abbandlung enthalt 18 Capp.
Von einer Hand des XVI. Jahrh. wurde zu dem „Speculumu ein alphabetisches
Sachregister auf 8 Bll. Pp. verfasst und hinzugebunden. — Die Pergamenthulle
des Codex enthalt ein Bruchstiick de actis s.Martirii aus dem 10. Jahrh. (Ueber
Martyrius Monachus s. Jo. Bapt. Riccioli : Chronologiae reform. III. 261).
XXII. Pg. XIV. Jahrh. 299 Bll. 8vo.
Diurnale Cistercicnse mit schonen kleinen, theilweise in Gold ausge-
fiihrten Initialen. Das Vorlegbl. enthalt eine Rubrik de legendis historiis.
Das Calendar ist vollstandig ; das Offic. S. Bernardi kommt auf Fol. 106
vor. — Fol. 228 vo. Chronologische Aufzeichnungen fiber die Grundungsjahre
mehrerer Orden und Abtoien, iiber das Todesjahr des hi. Thomas Cantuari-
ensis und des hi. Bemardus (13 Zeilen). sowie eine kurze Notiz ex oronicis b.
Hieronymi de annis mundi.
XXIII. Pg. XIV. Jahrh. 43 Bll. 8vo.
Sermones de summis festivitatibus. Anf. : Ascendit dauid de deserto. Nota
hec tria de ascensione. Knde : Hec est dies quam. Post auram pluviam. Dar-
unter Fol. 42 vo ein Sermo de s. Bernardo. Anf.: Nota quod b. Bern, duplici
festo solempnizatur.
XXIV. Pg. XV. Jahrh. 129 Bll. 8v6.
1 . Fol. 1—111 vo. Liber de Sacramentis. Anf. : Samaritanus enim vulnerato
appropinquans. Ende : De secundis nupciis et deinceps nupciis. — 2. Fol. lllvo
bis 129 vo. R. De rcmrrectione et judicii condicione. Anf. : Postremo de condi-
cione resurrection! s. Ende: Si mali in inferno peccabunt (mank) indulgenciam
in conspectu dei. Der Auctor ist Petrus Lombardus. (Migne, Curs. Patrolog.
vol. 192). — Am Anf. sieht man eine farbenverzierte Initiale mit einem Drachen ;
die Vorsteckbll. enthalten Fragmente eines Antiphonars mit Neumen des
13. Jahrh.
XXV. Pg. XV. Jahrh. 504 Bll. l2mo.
Breviarium secundum usum ecclemasticorum. Beginnt mit dem Officium
dominicae. Die Feste der bohmischen Landespatrone kommen vor, das des
hi. Bernardus fehlt. — Fol. 487. ft'. Exarcismus sails et aque diebus dominicis
und „Benedictio amoris s. Johannis." — Fol. 504. Schliissel zur Anffinduna:
des Sonntagsbuchstaben, eine kreisformige Figur darstellend.
Digitized by VjOOQIC
176_
XXVI. Pg. XV. Jahrh. 209 Bll. 12rao.
Brcviarium secundum u*um Cisterc. Anf. mank.: Cognoverunt omnes a
dan. Das Offic. S. Bern, komrat vor. Am Ende : Non venit ad graciam qui ne-
scit amare mariam.
XXVII. Pg. 1378. 97 Bll. 12n,\
Psalterium davidicum. Am Ende: Anno domini 1378 tinitus est liber iste
in vigilia s. ambrosii ep. per manus Nicolai de Crems. Detur pro penna scri-
ptori gracia Christi. Sit laus Deo. Amen. — Der Codex war noch im J. 1513
in Bentitzung, wie dies aus den am Ende hinzugeschriebenen Officien er-
sichtlich ist.
XXVIII. Pg. X. u. XI. Jahrh. 1B1 Bll. 12"".
1 . Fol. 1 vo— 103. Martyrologium. Dasselbe scheint dereinst in der Diocese
Magdeburg oder einem Kloster dieser Stadt in Verwendung gewesen zu sein.
Dies beweisen die in demselben vorkommenden, eigens fur die Magdeburger
Kirche vorgeschriebenen Feste; so z. B. : Ad VI. Id us Mai i. In Magdeburg
Geroncii Mart, atque pontificis: ad VII. Idus Sept. Magadaburg Mathalberte
virg. Christi: Nonis Junii Translacio ss. sanguinis Christi Magadeburgum ab
Italia— (eodem die preciosissimus thesaurus Sanguinis Domini per Annonem
Ep. jubente domino Ottone Aug., immo annuente Domino Jesu Christo ab
Italia Magadaburgum translates est). Ausserdem werden auch am Rande
dieses Calendars die Sterbetage mehrerer Magdeburger Bischofe, wiewohl
von etwas spaterer Hand, verzeiohnet. So z. B. ad II. Kal. Aug. Angilhardus
archiep. Magad. VII. obiit (1063); ad IV. Id. Sept, Meginfridus pp. ob. (1051).
Auch die Sterbetage einiger Kaiser sind angemerkt; so ad Nonas Magi : „Spi-
ritus oddonis felix exultet in astris." Da den Namen Pachomius, Arsenius
u. a. das Epitheton „s. Pater noster" beigelegt wird, kann man schliessen,
dass das Martyrologium in t'ruher Verwendung irgend welcher Eremiten
oder gewiss anderer Religiosen — etwa der Benedictiner von Bergen bei
Magdeburg — gewesen sei. Aber auch sonst enthalt dasselbe viele schatzens-
werthe Daten fur die Chronologie namentlich der rom. Papste u. A. Bisher
Handschr. des X. Jahrh. — 2. Fol. 103vo. Hgmnus de s. Barbara. Anf.: Gaude
gaudio magno. Fol. 104 ro ist unbeschrieben. — 3. Fol. 104vo— 150. R. Incipit
praefacio libri helperici compotiste. Cum fratribus adolescencioribus nostris
quedam calcatorie artis. Nach dem Vorworte folgt ein Verzeichniss der 37
(richtig 42) Kapitel des Buches. Fol. 107vo. Incipit Liber Helprici Compotiste.
Annus Solaris ut majorum constat sollercia. Ende: deinceps facilius asse-
quantur. Explicit liber etc. Handschrift des XI. Jahrh. — 4. Fol. 150vo— 151.
Annates Magdeburgenses. Enthalten eine chronologische Reihenfolge der Sterbe-
jahre romischer Kaiser und der Bischofe von Magdeburg nebst anderen Daten ;
darunter namentlich tiber den Einfall und die Verwiistungen der Ungarn in
Sachsen. Anf.: Anno dom. incarn. 814 Karolus imp. obiit. Ende: Anno dom.
incarn. 1039 Conradus imp. obiit. Handschr. des XI. Jahrh.
XXIX. Pg. XIII. Jahrh. 194 Bll. 12mo.
Opttsculum d€ lande b. Virginis. Diese Rubrik ist aus dem Prolog ent-
nommen, wo es heisst: „Dividitur autem presens opusculum quod laudem
Digitized by VjOOQIC
177
virginis appellamus in tres distincciones". Anf. des Prologs : Qui edunt me
adhuc. Hujus largiflue sponsionis. Anf. des I. Cap. : Primo queritur an necesse
fuerit hanc missionem. Anf. des letzten Cap. : Post hec queritur de hoc quod
dicitur. Ecce elysabet cognata. Ende : mirabilius fiat miraculum de miraculo.
Allem nach zu schliessen ist der Verfasser der hi. Albertus Magnus.
XXX. Pg. XHI. Jahrh. 24 BU. 12mo.
Regula s, Benedicts Abbotts in deutscher Sprache. Anf.: Lose sun min.
sprichit sinte Benedicte . an div gebot dinis mistris. Schliesst mit dem 72. Ca-
pitel und somit fehlt das gauze 73. Der Schriftcharakter hat mit jenem der
viel bestrittenen Koniginhofer Handschrrft grosse Aehnlichkeit. Die Initialen
sind roth, hie und da schon verziert.
XXXI. Pg. XIV. Jahrh. 95 BU. 12mo.
Sermones sacri. Anf. : Venit super eos spiritus s. Unigenitus dei films.
Ende: omnes amici ejus spreverunt earn. Die meisten Sermones handeln de
spiritu sancto, de corpore Christi und de festivitatibus summis b. Virginis.
Bei einem Sermo auf Fol. 32 vo, in welchem auch die unbefleckte Empfangniss
vertheidigt wird, liest man am Rande die Anmerkung : „Extravacatu und „quod
videtur declinare ad heresim".
XXXII. Pg. u. Pp. XV. Jahrh. 98 BU. 12mo.
DiurnaU secundum usum Cisterciensem mit einem vollstandigen Calen-
darium, in welchem das Fest des hi. Bernardus sowie die der bohmischen
Landespatrone vorkommen. Das Festum purificationis B. V. heisst darin
„Ypapanti domini", i. e. occursus, obviatio (soil. Simeonis). Beim 2. Sept. liest
man: Dies caniculares finiuntur. — Fol. 74 vo. Iste liber est fr. Sigismundi in
alto vado, etwa des nachmaligen Stifts-Abtes und spateren Suftragans von
Passau.
XXXIII. Pg. XIV. Jahrh. 119 BU. 8vo.
Missale Romanum. Beghmt mit dem Exorcismus salis und andern kirch-
lichen Segnungen ; darnach folgen die Variation en der solennen Prafationen
in Gesangsnoten. Mit Fol. 14 beginnen die Messformularien, deren Introitus,
Graduale, Offertorium und Communio durchwegs mit Gesangsnoten versehen
sind. Fol. 116. Praefatio quotidiana, Paternoster, Gloria de Beata, Kyrie und
Ite missa est — sammtlich in Gesangsnoten ; letzteres in folgender Fassung:
,,Ite benedicti et electi in viam pacis pro vobis J. Chus hostia missus est. Deo
gracias". — Der Codex ist schon geschrieben, die Initialen haufig mit frischen
Farben und phantastischen Menschenkopfen reich geschmiickt. Ueber den
rruheren Besitzer (XVI. Jahrh.) liest man gleich am 1. Bl.: ,,Liber s. marie in
ossek".
XXXIV. Pg. 1895. 39 BU. 8T°.
1. Fol. 1—27. Processionale Ord. Cist, ganz in Gesangsnoten. Anf.: In
cena domini ad mandatum antiphona. Ende : In ascensione domini. Fol. 27.
Explicit libellus scriptus per fratrem Johannem Sacerdot^m de altovado Mo-
nasterio Alias de Crumpnaw 1395. — 2. Fol. 27vo— 31vo. Plures determinationes
ex computu ecclesiasHco ; i. e. : Methodus inveniendi literam dominicalem et
Xenia Bernanlina IT. Handschrifton-Verzcichnistc II. J2
Digitized by
Google
178_
numerum aureum ; tabula epactarum : tabula ad inveniendum signum (Stern-
bild) et gradum, in quo sit luna et sol quotidie in qualicunque hora ; ferner
eine tabellarisch zusammengestellte Beschreibung der Sternbilder betreffs
ihrerBeschaffenheitund ihres Einfiusses auf die Gesundheits- und Witterungs-
verhaltnisse ; endlich eine Notiz de incensione lune. — 3. Fol. 31 vo. Rabbi
Moysis, „philosophi maximi", kurze Notiz uber die Umlaufszeit der Planeten. —
4. Fol. 32. Die wechselseitigen Beziehungen der vier Jahreszeiten, der Windrich-
tungen u. A., dargestellt in einer kreisfbrmigen Figur. — 5. Fol. 32 vo— S3.
Schreiben des Hohenfurter Abtes P. (?) an andere Ordensvorstdnde in Angelegen-
heit von Ordenssutfragien. „Datum anno dom. 1396 in die ss. Apostolorura
philippi et Jacobi nostro sub sigillo." Ira Verlaufe heisst es unter Anderem:
„Et quia karissimos viros dominum P. abbatem ceterosque expressos in bre-
vibus rector universorum de praesenti revocavit seculo.u — 6. Fol. 33vo— 38vo.
R. Incipit Musica. Anf. : Ad noticiam iam musice artis intrare volentibus. Ende :
re in mi descendendo de 3°. Wird durch Gesangsnoten veranschaulicht. —
7. Fol. 39. Aufzeichnung uber die wecliseUeitige Distanz der Himmehkorper. —
8. Fol. 39 vo. Versus de temperamentis. Anf. : Gen. III. Maledicta terra in opere
tuo. Largus amans hilaris ridens rubeique colon's. Ara untersten Rande
des 1. Bl. liest man folgende gleichzeitige Aufzeichnung: „Anno dom. 1439
obiit Elizabet quondam Judicissa de cappella f. VI. post tyburcii et valeriani."
XXXV. Pg. XIV. Jahrh. 68 Bll. 8vo.
Liber privilegiorum Ord. Cist. Ant*. : Benedictus ep. etc. fulgens sicut
Stella matutina. Ende : Clemens ep. etc. Cum a nobis petitur. Datum avion.
Nonas Sept. pontificatus nostri anno quarto. Folgt: De forma eligendi abba-
tem und de facienda visitatione. — Auf dem ersten Vorsteckblatte erblickt man
das in Farben ausgefiihrte Wappen des Hohenfurter Abtes Christophorus
mit der Umschrift: „Rev. D. D. Christophorus Knol de Wels Abbas noster
obiit 1542. 0 bone Knol. Deus est tuus remunerator." — Am untersten Rande
des FoL 67 vo : „Hec est professio. Ego promitto vobis obedienciam sec. re-
gulam s. benedicti et ordinem cist, de bono usque ad mortem. Et abbas dicat.
deus det tibi vitam eternam."
XXXVI. Pg. Xn. Jahrh. 125 Bll. 4to.
1. Fol. 1—104. R. Incipit vita s. Martini. Igitur Martinus sabarie panno-
niorum oppido oriundus. Ende : ad recolendam venerabilem virtutem Beati
Martini. Amen. Der Verfasser ist Sulpicius Severus : der Text entspricht dem
des codex capitularis Veron. vollig bis auf den Schluss, angefangen von den
Worten : „Cum hac ergo voce fatigatum." cMigne, Patrolog. XX). — 2. Fol.
104 vo— 122. R. Incipit prologus in vitam s. Stephani regis. Omne datum opti-
mum. Ende : deferentesque in theca argentea signaverunt. Explicit vita et
actus s. Stephani Regis Pannoniorum. Diese Vita ist vom Bischof Carthuitius
verfasst und wurde im J. 1038 dem Konig Coloman gewidmet; sie weicht von
dem Texte der Bollandisten (II. Sept. 456 seqq.) theilweise ab. Im J. 1874
wurde sie der k. ung. Akademie der Wissenschaften zur Einsicht mitgetheilt
und hat zur Verbesserung eini^er Stellen der beriihmten Heiligenkreuzer
Handschritt bei „Endlicher, Monumenta Arpadiana" gedient. — 3. Fol. 122vo
bis 123 vo. De aedifieatione claustri. Anf. des Prologs: Locuturue carissime de
Digitized by VjOOQIC
179^
edificacioue claustri materialis. Ende der Abhandlung mank : sed non secun-
dum scien ... — Der Auctor ist Hugo de Folieto, monachus Corbiensis Ord.
S. Ben. (Claruit c. a. 1 120. S. Trithemius, Catal. scriptt. eccles.).
XXXVII. Pg. XIV. Jahrh. 19B BU. 8*°.
Liber precatorius. Beginnt mit einem vollstandigen Calender, in welchem
u. A. auch folgende Namen von Heiligen vorkommen, als : Gudile Virg., Satiri
Mart, Liugeri Ep., Hurenis Virg., Dympne Virg., Remadi Ep. Das Festum
Visitationis B. V. fehlt. Der sonstige Inhalt des Gebetbuches ist folgender :
1. Fol. 13. Incipiunt hore de spiritu s. — 2. Fol. 17—22. Horae de s. cruce und
de ss. Sacramento. — 3.Fol.22vo. Hymnus de s. Veronica. Anf.: Salve sancta
lacies nostri redemptoris, und ein zweiter: Ave facies preclara pro nobis in
crucis ara, nebst einer 0 ratio: Deus qui nobis signasti. — 4. Fol. 23 vo. Septem
versus s. Bernardi. Anf. : O bone Jesu illumina oculos meos. O Adonai. —
5. Fol. 28. Missa b. Marie Virg. Anf.: Introibo ad altare; es folgt die Confessio
et Absolutio, endlich die Missa selbst: Salve sancta parens. — 6. Fol. 37. Hore
b. Marie Virg. secundum usura curie romane ecclesie. — 7. Fol. 70. Septem
psalmi penitenciales mit der Heiligen-Litanei und den noch jetzt dabei liblichen
Gebeten. — Interessant ist aber 8. die Fol. 88 vo folgende Letania sanctorum
specialium. Anf. : Deus pater qui creasti mundum et illuminasti. Suscipe peni-
tentem Et illustra meam men tern. Ende : Requiem eternam cunctis, Da fide-
libus defunctis. Ne dampnentur in fomace, Sed requiescant in pace. — 9. Fol.
91 vo. Versus David legend i in tribulacione. — 10. Fol. 94. Officiumdefunctorum. —
1 l.Fol. 110. Collectae variae ad Dominum. — 1 2. Fol. 121 vo. R. Incipit inquisicio
s. Augustini de ista oracione in quacunque die aliquis perfectam oracionem di-
xerit vel cantaverit dyabolus eum non nocebit. Anf. : Domine Jesu Christe qui
in hunc mundum — nebst andern Gebeten ad dominum, ad imaginem Christi
u. s. w. — 13. Fol. 144vo. R. Sequuntur septem verba Christi in cruce. — 14. Fol.
146vo. Novem Orationes devotac super novem literas. Die R. lautet: Hec infra scripte
oraciones debent iegi quando quis velit communicari et posite sunt super hanc
diccionem rCarthusia". Anf.: Creator omnium Deus pater. — 15. Fol. 154vo.
Memoria de s. Joanne Bapt. Anf. : Gaude Johannes bapt. qui in ventris clausus
cista. — 16. Fol. 155 vo. Commemoratio s. Geary ii. Anf. : Georgi martyr inclite. —
1 7. Fol. 157. Oratio dedomina nostra devota. Anf. : Intemerata et in eternum bene-
dicta ; folgen noch andere. — 18. Fol. 167. Psalterium abbreviatum. Die R. lautet :
Beatus jheronimus in heremo composuit hoc psalterium prout angelus domini
docuit eum per spiritum s. porro propter hoc abbreviatum est, quod hii qui
sollicitudinem habent seculi vel qui inn'rmitatibus jacent vel qui iter agunt
longum cantent hoc psalterium. Anf. : Suscipere dignare. Verba mea auribus
percipe. — 19. Fol. 184. Memoria de s. Antonio Eremita und de s. Adriano. —
20. Fol. 186. Oracio de dominu nostra. Anf. : Ave virgo graziosa stella sole
clarior. — 21 . Fol. 191. Oracio de s. Barbara. Anf. : Gaude barbara regina summa
pollens in doctrina. — 22. Fol. 192. De s. Margareta. Anf.: Gaude virgo mar-
gareta que nutricis gregem leta. — So viel iiber den Inhalt unseres Codex.
Dessen aussere Ausstattung jedoch verdient weit mehr Beachtung : zahlreiche
Initialen, gelungene Miniaturen und mannigfache Randverzierungen in sorg-
faltigster Ausfuhrung fesseln das Auge des Kenners durch lebhafte Farben-
pracht und reiche Goldauftragung; man sehe z. B. nur die geschmackvolle
12*
Digitized by VjOOQIC
180
Verzierung der Heiligen-Litanei. Wie sich aus den Initial en, Miniaturen und
sonstigen Einzelheiten ergibt, ist der Codex burgundischen Ursprungs und
um 1890 bis spatestens 1400 geschrieben. An den Miniaturen waren verschie-
dene Hande thatig, wie sich aus Vergleichung derselben auf FoL 28, 70, 94
und 185 deutlichst ergibt; die Randverzierungen dagegen sind gleichzeitig
durch das ganze Buch und von demselben Maler ausgeiuhrt, aber nicht immer
vollendet worden. Beachtenswerth sind die beiden mit feinem braunen Leder
uberzogenen Einbanddeckel ; man sieht hier verschiedene eingepresste kleine
Thiergestalten, welche von gewundenem Laubwerk umrahmt und in je zwei
rechteckigen Feldern auf jedem Deckel vertheilt sind, in deren Mitte sich
folgende von Herrn Professor H. Omont, Bibliothekar an der National-Biblio-
thek in Paris, entrathselte und mittelst Schreiben vom 12. Janner 1891 dem
Verfasser dieses getalligst mitgetheilte Aufschrift (devise) in altrranzosischer
Sprache des XV. oder vom Anfang des XVI. Jahrh. vorfindet:
„KE OESTE LIVER LERA
PARADIS GAIGNERA AM."
d. i. nach der modern en Orthographie :
„Qui ce livre lira
paradis gagnera Amen."
Offenbar riihren diese beiden Deckel von einem andem Codex her und wurden
erst spater dem vorliegenden Liber precatorius angepasst; der Riicken des
Einbandes jedoch ist neu und schreibt sich wohl aus der Zeit her, als der
Hohenfurter Stiftsprofesse Dr. Maximilian Millauer den Codex im J. 1814 fur
die Bibliothek erwarb. Ueber die fruheren Besitzer desselben gibt folgende
Notiz auf dem letzten Blatte Aufschluss : „Hic liber venit a Rmo, Perillustri
ac Magnifico D. D. Bartholomaeo Josepho Trillsam, A A. LL. et Philos. Doc-
tore, ss. Theolog. Baccalaureo Formato, s. regiae et catholicae Majestatis
Aulae-Parocho etc. in grati animi tesseram sibi recolens asservavit P. Ur-
banus Procopius Rienessl, p. t. Capl. Zettwingae, Praefati D. Aulae-Parochi,
qua magni avunculi, pronepos. 1784."
XXXVIII. Pg. u. Pp. XIV. Jahrh. 116 Bll. 8'°.
1. Fol. 1— 12 vo. Sermones de Sanctis. Anf. : De s. Andrea domino meo
dilecto. Vestigia ejus secutus est. Dominus vocans petrum. Der letzte Sermo
(de Innocentibus) endet mank : ex consorcio agni. Der Verfasser ist Peregri-
nus, ein polnischer Dominikaner, der um 1322 lebte. (Quetif I. 561). — 2. Fol.
18—182. Sermones de tempore et de Sanctis. Anf. : Suspiciens Jesus. Hec verba
leguntur in dedicacione. Der letzte Sermo : Domine dilexi decorem. Triplex
est domus dei. Ende: ad hanc domum nos perducat dominus etc. — 3. Fol. 133
bis 154 vo. Sermones sacri de tempore et de Sanctis. Anf. mank. : cilia hostiaria.
Der nachste Sermo in cathedra s. Petri : Domine exaltasti super terrain. Ista
verba bene potuit dicere s. Petrus. Ende : Sermo in convers. s. Pauli, mank :
saule quid me. — 4. Fol. 155—164. Expositio super Pater nosier. Anf. : Scribit
cantor parisiensis in opere suo super psalterium. Ende : unde in persona do-
mini cantat ecclesia. — 5. Fol. 164vo— 166vo. Sermones in visitationibus ordinum.
Anf.: A facie regis et 7 consiliator. ejus. Hec verba ipsi Esdre dicta sunt. Der
letzte : Non te pigeat visitare infirm um. Ende : judicis sapiencia confunditur. —
Es sei bemerkt, dass die Handschrift des Codex rait jeder Nummer wechselt.
Digitized by VjOOQLC
181
XXXIX. Pg. XII. Jahrh. 208 Bll. 8T°.
1. Fol. 1— 127 vo. R. Incipit proemium in libro Tropologie. Quam jocunde
videbit etemum dei tabernaculum. Dann die weitere R. : Incipit liber tropo-
logie. Anf. Dom. I. Adv. : Cum adpropinquasset. Erudit nos sapientia. Ende
Dom. XXV. p. Pent. : Cum sublevasset oculos Jesus. — Nach Cod. MS. Nr. 69
unserer Handschriflensammlung ist der Verfasser dieses Magister Philippus
de Navarra ; dort tragt das Buch den folgenden Titel : Liber Tropologiae super
evang. dominicalia per circulum anni. Doch ist iiber den Verfasser bei den be-
kannteren Literarhistorikern nichts zu finden. — 2. Fol. 128—169 vo. Sermones
de diver sis. Anf.: Tolle puerum. Mater mentis puritas. Mehrere sind iiber-
schrieben: Ad sacerdotes; sermo de posse, scire, velle; ad penitentes; de
martiribus ; de triplici osculo ; de nativitate b. Marie ; de nativitate Chi ; de
triplici innocencia ; de spiritualibus donis ; de triplici gradu araicicie ; de tri-
plici habitaculo. — 3. Fol. 169 vo— 187. Quaestiones liturgicae. Anf. : Ratio quare
dicatur adventus dom. Tempus quod dominicam nativitatem antecedit. Ende :
De festo s. Michaelis. — 4. Fol. 187— 198 vo. De ultimo adventu domini. Anf. :
De adventu salvatoris qui expectatur in fine. Ende: R. Epitalamium eterne
beatitudinis. O quanta erit beatorum felicitas. — 5. Fol. 199— 208 vo. Sermo ad
praepositos. Anf. : Seraphyn stabant super illud. Verba thematis hujus sunt
alte inquisicionis. Nach dem Schlusse liest man : Iste liber est monasterii s.
Marie in Altovado pertinens ibidem ad Bibliothecam. Anno Domini 1411 liga-
tus circa festum assumptionis b. Virg. ; seitdem hat jedoch der Codex einen
neueren Einband erhalten, auf dessen zweitem Deckel die von einer Horn-
platte uberdeckte Aufschrift angebracht ist : „Liber tropologiarum super ser-
mones omeliarum".
XI.. Pg. XII. Jahrh. 141 Bll. 8T°.
Sermones de tempore. Anf.: De adventu domini. Hora est jam nos.
Somnus noster torpor noster est. Es kommen mehrere Sermones „de reli-
gione boniu vor. Ende : In dedicacione eccles. In die ilia sanctificavit rex.
Darnach: Finito libro sit laus et gloria Christo, und die aus dem 15. Jahrh.
stammende Signatur : Liber s. Marie Monasterii altovadeni.
Xtl. Pg. Xin. Jahrh. 175 BU. 8™.
1. Fol. 1—38 und 41— 71vo. Sermones super textus Epistolarum per annum,
de Sanctis et de Diversis. Anf. : Hora est nos. Tres sunt hore. I. ignorancie.
Darunter ein Sermo in festo s.Benedicti. — 2. Fol. 88— 40 vo und 71 vo— 72 vo.
Expositio super CanUca Canticorum. Anf. : Duo sunt ubera sponse. — 3. Fol.
175— 175vo. Sermo in Visitatione. Anf. : Vox domini ad civitatem clamat. Debite
visitacionis nos urget sollicitudo. — Der Schreiber des sorgfaltigst herge-
stellten Codex ruft darin zu wiederholten Malen: „S. spiritus assit nobis
gracia". Auch die Vorlegbil. enthalten Bruchstiicke von Sermones nebst zwei
Citaten aus Ambrosius.
XL.II. Pg. XIV. Jahrh. 44 BU. 8vo.
1. Fol. 1—40. R. Incipit prologus in Compendium Ordinis Cisterciensis.
Anf. : Presens opusculum quasi breve compendium. Ende : De missa s. spi-
ritus. Aus der im Prolog ausgesprochenen Bemerkung: „in quinquaginta
Digitized by VjOOQIC
182
capitula terininatur(opusc) propter iubileum",geht hervor, dass der Codex im
J. 1350 geschrieben wurde, da in eben diesem Jahre das von Clemens VI
ausgeschriebene Jubilaeum gefeiert wurde. — 2. Fol. 40—44 vo. R. Excerpta
de difinicionibus, conswetudines diverse de abbatibus. Anf. : Si quis abbatum
contemptor. Ende : utroque absente si abbas ita . . . Bemerkenswerth ist die
schdne Initiale am Anf. Ant" das Vorlegbl. schrieb eine spatere Hand folgen-
den Titel : Ordinarium Altouadensium. Der urspriingliche Einband in rothem
Leder tragt Ueberbleibsel eines massiven Eisenbeschlages mit Kette.
XLIII. Pg. und Pp. Xin. Jahrh. 412 Bil. 1 und 2 Coll.
Sermones de tempore, de Sanctis und de diversis. Anf. : Missus est Gabriel.
Volens Christus rex ad regnum. Es ist eine Sammlung der verschieden-
artigsten Predigten. Die Schrift wechselt haufig. Untermengt sind folgende
kiirzere Abhandlungen und Notizen. 1. Fol. 143vo. Anselmus dc interrogacione
moribundorum. Anf. : Frater proximus morti sic debet interrogari. — 2. Fol.
210vo— 21 1 vo. Nota de impediments matrimonii. — 3. Fol. 223— 226vo. Notulae de
conversione et poenis peccatorum. Es sind diesbeziigliche kurze Erzahlungen. —
4. Fol. 256. Formula confession^ germanice. Anf. : It gib inich heut schuldig. —
5. Fol. 266 vo. Nota quod VII facit episcopus qwmdo consecrat ecclesiam. —
6. Fol. 282 vo. Nota de coitu cotijugali. - 7. Fol. 283—284. Inatructio pro con-
fessariis. — Anf. : Confessor circa peni ten tern taliter debet se habere — mit
vielen Worterklarungen in deutscher Sprache; z. B. „est autein presumpcio
zeiuelere got getrewen; ira zarorn." — 8. Fol. 313vo. De nomine Marie notula.
Anf. : Maria est mediatrix. — 9. Fol. 314. De tribus gcneribus religiosorum : boni,
meliores, optiini. — Die Vorsteckblatter haben ein alphabetisches Sach- und
Wortregister, wahrend auf Fol. 276 ein Verzeichniss der vorkommenden Ser-
mones nach ihrer Reihenfolgo niodergoschrieben ist. Auf dem letzten Vor-
legbl. bekeimt der leider unbekannte, emsige Schreiber : „Omnibus est no-
tum quia ego libenter bibo potum" imd : „Quid gloriaris in malicia qui potens
es in equitate" (!j.
XLIV. Pg. XIV. Jahrh. 72 Bll. 8™. 2 Coll.
Summa Magistri Borhardi. Anf.: De symonia. Symonia est custodia.
Ende : nee partem ab ecclesia suscipiant. Explicit summa decretalium Ma-
gistri Borhardi. (Leber den Auctor Brochardus [oder Burchardus] und dieses
Werk s. Quetif I. 266). Der Codex hat viele schone Initialen. Die zwei Vor-
legbll. en thai ten Bruchstiicke der Vita s. Mariae Aegyptiacae und s. Achatii
eremitae, sowie zwcier Visiones Nabuchodnosoris. Nach Denis I. 1185 fuhrt Be-
sagtes den Titel : Narratio fabulosa Graeculi cujusd. de Miraculo tempore con-
cilii Chalcedonens. patrato. Anf. : . . . batur indumentulum quod secum tulerat.
Ende: viri judei quos constituisti. Handsch. des XII. Jahrh. Am untersten
Rande des 1. VorsetzbL: „Liber B. M. V. de Altovado Ord. Cist. 1683"; am
Rande des Fol. 72 vo aber: „Anno etc 71° (1471) Concessus (hie liber) ex
Monasterio Altiuadensi dom. Johanni Capliczer ipso die s. Katharine per
R. D. patrem Thomam Altiuadensem." Die Einbanddeckel sind von innen
mit Fragmenten eines Antiphonars in Neumen des XIII. Jahrh. bekleidet
Digitized by VjOOQIC
183
XL V. Pg. XIV. Jahrh. 281 Bll. 8T°. 2 Coll.
Breviarium Ord. Cist, mit vielen nett verzierten Initial en. Das Offtcium
de S. Bernardo kommt vor. Der Kalender sowie die Bll. 261 und ff. sind von
einem Hohenfurter Professen geschrieben, wie es aus der beim 9. Juni an-
gebracliten Autzeichnung ersichtlich ist: „Anno dom. 1468 obiit dom. paulus
abbas hujus loci".
XLVI. Pg. XIU. Jahrh. 86 Bll. 8". 2 Coll.
Sermones de tempore et de Sanctis. Anf. mank. : cibaria quam paupertatem
(handelt de apostolis). Der nachste Sermo : De s. Joanne Ew. Puer Israel et
dilexi eum. Ista verba scrip ta sunt in epist. hodierna. — Besonders hervor-
zuheben sind : 1. Fol. 15 vo— 31. Tractotus de libro conscientiae. Anf. : Spiritus s.
per Job. Librum scribas mihi ipse. Hie possunt multa notari bona. Ende : ergo
conversus bene fecit. — 2. Fol. 31— 31vo. Sermo de b. Virgine. Anf. : Bele aelis
Mayn se leuat Son cors. vestit et parat en un vergier. Legimus in ew. quod de
omni verbo ocioso . illuminantur corda et corpora nostra. Amen. — 3. Fol.
31 vo— 32. Nota de tribus missis in Nativ. Domini. — 4. Fol. 32. R. Descriptio
crucis Christi. Anf. : Crux Christi conficiebatui* icanie (!) ex quatuor lignis. Ende :
brachia palma dedit. — 5. Fol. 32 vo— 33 vo. Quaestiones liturgicae. Anf. : Queri-
tur quare dies nativitatis domini non semper celebretur eodem modo ? Quare
in fine missae dicatur Ite missa est? Quare b. Virgini potius in Sabbato honor
exhibeatur? — 6. Fol. 36 vo. Notade umlecim impedimentis matrimonii.
XLVIL Pg. XIII. Jahrh. 186 BU. 8T°. 2 CoU.
Sermones de tempore et de Sanctis. Anf. : Quasi diluculum praeparatus.
Tria notantur in verbis istis circa adveutum domini. Die Handschrift wechselt
mehrmals. Sonst findet sich noch in dem Codex: 1. Fol. 153. Gradus caritatis
juxta Gregormm. — 2. Fol. 153 vo. Hugo des. Victore. De tribus diebus. Primus
dies est timor. Darnach : De sex generibus contemplacionis. Primum est in
ymaginacione. — 3. Fol. 154—157 vo. R. Incipiunt Sermones de quadragesima.
Anf.: Cum jejunatis. Triplex est jejunium.
XL, VIII. Pg. XIII. Jahrh. 241 Bll. 8ro.
Breviarium Ord. Cist., nach der Zahl der Psalmen und Lektionen zu
schliessen. Das Fest des hi. Bernhard kommt nicht vor, wie denn iiberhaupt
nur sehr wenige Feste aufgenommen sind. Oefters liest man die fromme An-
rufung: „Pomoz myla panno". Die Vorlegbll. enthalten Fragmente zweier
Sermones de „s. P. N. Benedicto", de adventu domini und de Nativitate Christi
aus dem XIV. Jahrh.
XLIX. Pg. Xin. Jahrh. 142 Bll. 8ro.
PsaUerium davidicum mit vielen grosseren, gold- und farbenverzierten Ini-
tialen. In margine liest man mehrfach Aufzeichnungen in deutscher Sprache.
Fol. 141 vo steht die Jahreszahl 1018. Auf der ersten Seite des ruckw&rtigen
Holzdeckels : «Hic fuit Simundus de reichentall est bonus sociusu.
Digitized by VjOOQIC
184
I* Pg. XIV. Jahrh. 276 B1L 8T°.
1 . Fol. 1—230 vo. Sermones de Sanctis. Anf. : De s. Andrea. Elige tibi viros.
Ad honorem et laudem b. Andree. Letzter Serrao de s. Catharina: Si quis di-
ligit sapienciam. Ad laudem et gloriam b. virginis. — 2. Fol. 231—237 vo. Ser-
mones de dedicacione ecclesie. Anf*. : Ecce tabernaculum. In veteri testamento.
Ende: Ex omni corde suo laudavit dominum. — 3. Fol. 238— 276 vo. R. Incipit
opus quadragesimale. Anf. : Memento homo quia cinis es. Ende : alieni recesse-
runt a me. amen. Explicit opus quadrages. Die Signatur des XV. Jahrh. lautet :
Liber mon. Altiuadensis.
U. Pg. XDI. Jahrh. 174 Bll. 8'°.
1 . Fol. 1 vo.^9 u. 80—150. Sermones de tempore, de Sanctis und de diversis.
Anf.: In prima dom. de adv. „Hora est jam nos" ad adventum domini
applicantur. Ende : Memor esto judicii mei. Ista verba mortui ad uiuentem.
Es sind im Ganzen 235 kurze Sermones ; darunter sehr viele de Sanctis (einer
de s. Bernardo), mehrere de bonis praesulibus in congregationibus religioso-
rum; einige in visitationibus ordinum und pro noviciis. Hiezu ein Index auf
Fol. 49 vo— 52 vo. — 2. Fol. 53— 79 vo. Sermones alii de tempore. Anf. : Dicite filie
Sion. Nota quod hec sunt verba patris ad prophetas. Ende : Hoc sentite in
vobis . monet nos apostolus ad solvendum debitum. Viele derselben sind nur
Predigt-Themata. - 3. Fol. 151—165. Expositio in librum Job. Anf.: Erat vir
ille simplex. Duo nota 1° virtuosus et sanctus nobis proponitur. Ende: salva
facta est anima mea. — 4. Fol. 165—174 vo. Homiliae in evangelia dominicalia.
Anf. : Seminavit bonum semen. Ende mank : vitam conservat et ditat. An dem
Zustandekommen des Codex waren mehrere Hande thatig.
m, Pg. XV. Jahrh. 85 Bll. 8™. 2 Coll.
Breviarium ord. Cist. Anf. : Historia de corpore Christi. Ende : Officiuin
de visit. B. V. Marie. Das Fest des hi. Bernardus kommt zwar nicht vor, aber
der Ritus der einzelnen Officien ist dem gegenwartig ubiichen gleich. Be-
achtenswerth sind die Officien der bohm. Landespatrone Procopius und Wences-
laus. Der Hymnus des letzteren beginnt: Adest dies leticie quo defensor
ecclesie. Auf dem Vorlegblatte Host man medicinische Recepte in lateinischer
und bohmischer Sprache.
Mil. Pg. XUI. u. XIV. Jahrh. 232 Bll. 4t0. 1 u. 2 Coll.
1. Fol. 1— 52 vo. R. Incipit summa viciorum minorum. Anf.: Iste tracta-
tus qui est de viciis. Ende: Locutum esse aliquando penituit tacuisse vero
nunquam. Gleichsam als Anhang werden Fol. 52 vo— 53 vo einige erlauternde
Beispiele und Citate aus der hi. Schrift hinzugefiigt. — 2. Fol. 54. R. Sermo
de quatuor filiabus. Anf.: Misericordia et Veritas. Quidam pater familias di vi-
ciis et honoribus plenus. — 3. Fol. 55—94 vo. R. Incipiunt sermones communes.
Anf. : Egredietur virga. Sicut ortus Christi ita et virginis predictus est. Der
letzte: De angelis. — 4. Fol. 94 vo. Nota de sacerdotibus secularibus. — 5. Fol.
94 vo. Hymnus de Beata mit Neumeu. Anf. : Benedicamus marie virginis filio. —
6. Fol. 95—121. Notabilia seu flores s. scripturae et ss. Patrum. Anf. : Incipiunt
proverbia Salomonis. Audiens sapiens sapiencior erit. — 7. Fol. 121vo— 126vo.
Digitized by VjOOQIC
185
Sermones mm. Anf. : De s. Petro. Nunc soio vere. Letzter : De s. Maria Magda-
lena. — 8. FoL 126—146 vo. Homiliae ven. Bedae presb. in dominicas et testa
per annum. Anf. : Dom. I. in Adventu. In hoc sacro tempore sunt quatuor
dominice. Ende : De una virgine. Folgen diverse Sermones. — 9. Fol. 149 bis
172 vo. Sermones in dominicas per annum. Anf. : Dom. I. in aduentu. Egredietur
dominus de loco. Nota quod quintuplex est adventus. Ende : Dom. XXIII.
post Pent. Abeuntes Pharisei. Laus t. s. chr. q. 1. e. iste; und Finito libro sit
laus et gloria Christo. — 10. Fol. 173—280. Tractatus et sermones diversi. Anf.:
Sermo de X preceptis. Si in preceptis meis ambulaveritis. Ende : Octo sunt
cause eleuacionis corporis Chris ti. Expliciunt Sermones collecti Magistri
chunradini. Non uideat Christum qui librum subtrahat istum. Domus tevto-
nice fratris hainrici. An den Randern der BU. sind durch den ganzen Codex
hindurch Notizen und allerlei lateinische Verse aufgezeichnet. Der Codex war
schon im XV. Jahrh. im Besitze des Stiftes.
MPT. Pg. 1307. 168 Bll. 8T°. 2 Coll.
1. Fol. 1— 87 vo. Liber IV. Sententiarum Petri Lombardi de Sacramentis.
Anf. : Samaritanus. Queritur quid sit Sacramentum. Ende : racione sufticien-
tissimi 61 representantis. Explicit IIII. Sententiarum breviter excerptus a
fratre arnoldo Custode Wratislauiensi anno dom. 1307. scriptus et completus
est. Folgt die „tabula bona" super IIII. sent. — 2. Fol. 92 vo. Nota de rancore
cordis. Fol. 93 ist unbeschrieben. Fol. 93 vo. Citat aus s. Augustinus und eine
Nota, qualis etas requiratur ad suscipiendos ordines. — 3. Fol. 94— 154 vo.
Compendium scolastice historie — laut einer spateren R. Anf. : Genesis prima
dies. In principio creavit Deus. Ende : baptisma penitencie in remissionem
peccatorum. Explicit compilacio. Finivi librum numorum da mihi cribrum.
Der Verfasser ist Petrus Comestor, Canonicus Trecensis, der 1179 zu Paris
starb. Die gedruckte Ausgabe bei Migne, Patrologiae torn. 198, schliesst mit
dem Tode der Apostelfiirsten Petrus und Paulus ; unsere Handsch. jedoch
mit Johannes, dem Sohne des Symon, und erwahnt nur kurz Herodes und
das Auftreten Johannes des Taufers. — 4. Fol. 154 vo— 156 vo. Notandum de
ncUivitate Christi. Anf.: Nativitas Chi fuit inirabiliter facta. Ende: ex maria
virgine natus est. — 5. Fol. 156vo— 159 vo. R. Notandum de resurrectione domini.
Anf. : Primo surrexit potenter. Ende : venit pugnare non subcumbere eripere
non manere. — 6. Fol. 160— 168 vo. Libellus interpretationum nominum s. scrip-
turae. Anf. R. : Hie est prologus byblie. Beatissimus Jeronimus vir eruditissi-
mus. (Vgl. hiezu S. Hieronyra. Interpretatio nominum divin. und dessen
Alphabetum Hebraicum). Anf dem Vorlegbl. findet sich diese Aufzeichnung :
„Anno 1639 inceperunt studia in Monasterio Altouadcnsi phylosophica et tfteolo-
gica sub RR. PP. Bernardino et Joanne Hybernis tunc temporis exulibus.
priore ibi R. P. Georgio Wondschuch gubernante. et R. D. Georgio Schroff
Abbate favente, faxit Deus ut inde Dei honor et nostra salus resulted. Ein
Besitzer des XV. Jahrh. nennt sich ebendaselbst : „ Johannes presbyter de
loprzeticz".
I/T. Pg. XIV. Jahrh. 289 Bll. 4t0. 2 Coll.
Matutinale Ord. Cist. Aus dem vorstehenden Kalender mogen folgende
kennzeichnende Daten angefuhrt werden. 1 . Die Feste der Landespatrone
Digitized by VjOOQIC
186
Bohmens und das des hi. Bernhard kommen vor. — 2. Beim 17. April liest man :
Obiit Elizabet quondura judicissa de capeila anno dom. 1439. — 3. Das Festum
Visit. B. M. V. fehlt noch. — 4. Beim 12. September: Hie missa dicltur de
spiritu s. per ordinem universum. Die Signatur des Codex lautet: Istud matu-
tinale est monasterii s. M. de Altouado — XV. Jahrh. Auf dem riickwartigen
Vorsteckbl. ist in einfacher Federzeichnung die hi. Barbara abgebildet, mit
der Rechten einen zu ihrer Seite knieenden Gistercienser schutzend ; dariiber :
S. Barbara ora pro nobis. Die zweite Seite des Vorlegbl. hat eine Nota de
festo t ran si. s. Benedict! ; darunter liest man den Namen „Bernhardiniu.
IiVI. Pg. XIV. Jahrh. 273 Bll. 8*°. 2 Coll.
Sermones de Sanctis et de summis festivitatibus. Anf. : De s. Andrea. Illi
continuo relictis. Ita scribit in ewangelio hodierno. Ende: Sermo de Clericis.
Bonitatem et disciplinam et scientiam doce me. Namentlich finden sich viele
Sermones de s. Francisco Ass., de s. Antonio und de s. Clara vor. Mehrere
Initial en sind schon verziert, die Schrift uberhaupt sehr deutlich und regel-
massig, so dass es nur der Bescheidenheit des Schreibers zugemessen werden
muss, wenu derselbe am Ende klagend ausruft : „Heu male finivi quia non
bene scribere scivi". Als Besitzer wird aufdem Vorsetzbl. schon im XV. Jahrh.
das Stitt Hohenfurt genannt und unter der diesbezuglichen Signatur der
Name N. Knoll aufgezeichnet.
XVII. Pg. XV. Jahrh. 165 Bll. 4to.
Missale secundum usum Cist. Das Evangelium Dominicae I. Adv., mit
der unser Codex beginnt, erzahlt das Auftreten des hi. Joannes Bapt, das
des II. Advent -Sonnt ages hingegen hand el t von den Zeichen des Welt-
gerichtes. Die 1. Oratio nach dem agnus dei beginnt: Hec sacrosancta com-
mixio corporis et sanguinis. Die Missa de s. Bernardo und die de s.Wenceslao
kommen vor. Gleich am 1. Bl. tritft man eine grosse, mit Gold und Farben
geschmiickte Initiale, in deren unterster Windung eine Menschengestalt
sichtbar ist, die mit dem Finger auf eine Rolle hinzeigt. Auch zu Anfang der
Missa Nativ. Dom. ist eine grossere, aber unvollendete Initiale. Noch sei
des auf dem Vorlegbl. vorkommenden Wappenumrisses des Hohenfurter
Abtes Christoph Knoll (1506) Erwahnung gethan.
I/VIII. Pg. XIV. Jahrh. 155 Bll. 4*.
Sermones in dominions et festa per annum. Anf. : Ecce rex tuus venit.
Si aliquem amicum ad nos venturum suscepturi sumus. Ende: 22. Sonntag
nach Pn'ngsten : Redde quod debes.
UX. Pg. und Pp. XV. Jahrh. 172 Bll. 4'".
Missale dioccesis Pragensis. Das Fest des hi. Bernardus wird nur in dem
spater hinzugeschriebenen Register erwahnt ; die Feste der Landespatrone
Bohmens kommen vor. Die Praefationes, das Pater noster, Kjrie und Gloria
sind mit Gesangsnoten versehen.
LX. Pg. u. Pp. XV. u. XVI. Jahrh. 158 Bll. 2 Coll.
Missale Cisterciense. Foil. 30—37, wo das Festum S. Bernardi vorkommen
sollte, fehlen. Die Feste der Landespatrone Bohmens sind nicht vorhanden.
Digitized by VjOOQIC
187
Bemerkenswerth ist das auf dem Vorlegblatte aufgezeichnete „Gioria de
Beatau, sowie der fur das Offertorium vorgeschriebene, von dem heutigen
ganz abweichende Ritus. Die Initialen sind In Gold und Farben schon aus-
gefuhrt. Am Ende: „Anno 1595 in crastino dionisii."
Utl. Pg. u. Pp. XIV. Jahrh. 232 Bll. 8vo. 1 u. 2 Coll.
Sermones de tempore et de Sanctis. Anf. : Sermo in adventu. Si moram
fecerit. In verbis istis s. propheta consolatur nos. Besonders erwahnt seien :
1. Fol. 30 vo. Decern benedicciones Sacramenti Eucharistiae. Anf.: du enphehest
mich so rainige ich dich. — 2. Fol. 82. Ad praepositos. Anf. : Tollent sacerdotes
septem jubileorum buccinas. — 3. Fol. 121 vo. Be septem sacramentis. Anf. :
Primum dedit incipientibus. — 4. Fol. 170 vo. Miraculum de ss. Catharina et
Hedvige. — 5. FoL 194. De VII cordis quas tetigit dominus in passione. Prima
est, pater ignosce illis. — 6. Fol. 216. Nota de 4 animalibm que omnino diffe-
rentem ducunt vitam. — Die Vorlegblatter en thai ten Bruchstiicke von Ser-
mones, darunter S. Bernardus de gradibus contemplacionis und die tabula
hujus libri.
LXII. Pg. XIII. Jahrh. 127 Bll. 8". 2 Coll.
Sennones de tempore, de Sanctis und de diversis. Anf. : In adventu Domini.
„Si moram fecerit." Sic igitur puncta literam. Ende : In dedicacione ecclesie.
„Platea civitatis aurum mundum." Der Codex ist nett mit einfachen Initialen
in rother Farbe geschrieben und auch gut erhalten. Bemerkenswerth sind die
in demselben verzeichneten Annierkungen des sich ofters insinuirenden
Schreibers, sowie auch andere Abhandlungen, als: 1. Fol. 15 vo. De signis in
canone, d. i. Deutung der im Canon der Messe vorgeschriebenen Kreuzes-
zeichen. — 2. Fol. 33. Ego Hcinricus Hagwalder dictus, humilis presbyter uni-
versis universaliter calamo proinulgacionis promulgare decrevi, quod presens
opusculum stilo digitorum meorum exaratum ad me in violabi liter respicere
dinoscitur titulo possidentis, Si quis vero effrons, quod absit, ausu temerario
pretaxatum opusculum a me attemptaverit elongare sub cyrographo peregrine
usurpacionis, ilium censeo censabilem, ilium judico judicabileni baltheo ce-
lestis milicie, nullius temporis nee loci diflerencia diffinitiva senteucia in per-
petuum debere precingi. Hunc deus „heinricum" post ultima tempora vite illis
junge, quibus dices aliquando „veniteu. Quondam vivus ego sed ubi modo
nescio dego. O deus „heinriciu miserere precor michi dici." - 3. Fol. 35vo— 36.
Hemedium contra dolorem capitis; modus cognoscendi utrum impregnata sit
mulier; botanische Namen (Origanum, wolgemuet, Eufrasia lichcrut u.m. A.);
uber den Einfluss des Mondes auf die Gesundheit nach Albumazar; de minu-
cione sive tiebothomia; remedium ad tineas removendas und ad purgandum
os foetidum etc. — 4. Fol. 36. Breve eines ungenanntcn Papstes an den Ordens-
general der Minoriten, betreftend die freie Ausubung des Prediger- und Beicht-
amtes. Anf. : Ad fructus uberes. - 5. Fol. 39—41 vo. Judeorum fabulosae sen-
tentiae de Messia venturo; de collatione cum Judeo; de his qui apostatant a
fide; de convivio fabuloso venturo. — 6. Fol. 45vo. „In nomine domini. amen.
Quoniam consuetudo sapientum docuit, quod dives homo super ea que de mo-
bilibus in usum accipit, declarancia sibi faciat instrumental multo diligencius
Digitized by VjOOQIC
188
debet homo religiosus, cui tantum rasa prebenda suppetit, declaraciones
face re, si quando median be abstinencia de residuis aliquid conficit, quod ad
cultum divinum et ad exercicia fratrum scrutanciuni voluerit conservare.
Noverit igitur vivencium memoria, quod ego Heinricus presbyter humilis apud
GlunicJi, hagwaldcr dictus. volens dies meos divinis dare leccionibus, declara-
ciones tales facio, quod libellum presentem partim studio, partim precio michi
condidi ad legendum. Unde, ad quemcunque pervenerit, sciat eum ad jus et
usum memorati Heinrici hagwaldarii nominati veraciter pertinere. Quern qui
ruretur anatheraatis ense necetur." — 7. Fol. 45 vo— 46. Breve des apostolisclien
Legaten und Erzbischofes Johannes von Cappadocien, kraft dessen dem mehr-
genannten Henricus „ob perfeccionem vite sue commendabilis" die besondere
Ehre zugetheilt wird, dass alle Glaubigen, so seinem hi. Messopfer anwohnen,
gewisser Indulgenzen theilhaftig werden. De dato apud forum Julii 1263 in
die s. Urbani pp. — 8. Fol.46vo. Ein kurzes latein.-deutsches Worterverzeichniss.
Oscito nevs u. s. w. — 9. Fol. 46 vo^tl. Zuspruche an Sterbende. Anf. : Swenne
ein mensche siche ist. Ende : Dise rede hat gelert sant anshelmus, davon ist
si gut zebehalten. — 10. Fol. 47— 47 vo. Bencdictio pro felici partu mulieris.
Anf. : Gaude dei Genitrix. — 1 l.Fol. 50—51. Paries mundi. Anf. : Veteres divi-
seruut totum mundum in tres partes. Ende : palmum diviserunt in digitos. —
12. Fol. 70 u. 76— 76 vo. Memoriales versus et notabiles de presbytero Jieinrico
liogivakier dicto. Anf. : „ Proles Christe patris, decus et spes unica matris." Es
sind im Ganzen 63 derlei gereiuite Verse. — 13. Fol. 76vo— 77. Recipe ad facien-
dum vermidicum, incaustum ex vitreolo ; temperatura ad nscum conficiendum ;
temperatura ad conticieudum psiiium (presilium) ; temperatura viridi coloris et
lazurii. (Verofl'entlicht von Camesina, Mitth. der Central - Commission, XV,
pag. CXXV11.) — 14. Fol. 87 vo. Sententiae abbatis Joannis. Anf.: Similis debet
esse monachus sedenti sub arbore. — 1 5. Fol. 94vo— 95 vo. R. TYactatus 8. Au-
gustini de confessione. Anf. : Penitencia est alia sollempnis. Ende : communicet
ad tempus propter racionabilem can sain. — Der Schreiber des Codex ist also
Henricus Hagwalder, Profess des Stiftes Gleink in Oberosterreich. (S. Studien
und Mittheil. aus dem Benedictinor-Ord., 1882, p. 326—334).
LXIII. Pg. XUI. u. XIV. Jahrh. 441 Bll. 4to. 1 u. 2 Coll.
Breviarium dioeccsis Pragetisis. Voran geht der vollstandige Kalender.
Darnach folgt das Hymnarium. Die Eintheilung des starken Bandes ist
folgende: 1. Fol. 15. Psalterium. Am Ende: „Adest namque finis psalterii cui
conjungitur solucio precii. laus tibi Christe quoniam liber explicit iste". —
2. Fol. 76. Sequuntur preces mutores, sive quindecim gi-adus etc. putschuch
(puntschuch). Anf. : Ego dixi domine miserere. Bisher Handsch. des XIII.
Jahrh. Am Ende: Explicit psalterius Johannis. 3. Fol. 83-243. Breviarium
de tempore et defestis mit sehr vielen R. und eingefiigten Messformularien. Am
Schlusse: Finitus liber in vigilia pasce ante Completorium per manus Nicolai
de horicz et cetera cyconia w (!). — 4. Fol. 245. R. Incipit Ordo de Sanctis et pri-
mum de s. Barbara ; es sind die Officia propria und das Commune sanctorum.
Am Ende : Explicit viaticus per manus. Es ist die Handsch. des eben Ge-
nannten aus dem XIV. Jahrh. Von einer noch spateren Hand wurde auf den
Ruckdeckel geschrieben : „ Anno domini 1407".
Digitized by VjOOQIC
189
LXIV. Pg. Xm. Jahrh. 48 Bll. 4to. 2 CoU.
1. Fol. 1 vo— 4. Tabula historiarum pro dominicis et festisper annum. —
2. Fol. 4—7 vo. Ein alphabetisches Sack- und Wortregister. — 3. Fol. 7-48 vo. R.
Incipit tabula Magistri Hugonis. Es sind dies sog. Auctoritates Patrum, deren
folgende angefuhrt werden: Dionysius, Hilarius, Chrysostomus, Beda, Isi-
dorus, Augustdnus, Damascenus, Ambrosius, Origenes, Gregorius, Bernardus,
Hieronymus, Anselmus, Hesichius und Adamantius. Anf. : Dyonisius. De tri-
plici libro. „Quecunque scripta sunt". Ende : Inmundus spiritus est spiritus
invidie. Die Hulie des Codex enthalt Fragmente eines Antiphonars aus dem
13. Jahrh. mit Neumen.
LXV. Pg. XIV. Jahrh. 258 Bll. 4to.
Missale Cisterciense mit der Missa de s. Bernardo. Die Prafation ist mit
Gesangsnoten versehen. Am Beginne des Canon sieht man eine schone Ini-
tiale in Farben mit dem Bildnisse des Gekreuzigten ; auch sonst sind die Ini-
tialen mit Fleiss gearbeitet. Eigenartig sind die an den Bll. des Canon ange-
brachten sog. Custodes; sie bestehen namlich aus umgelegten Pergament-
streifen, in deren Oeflnung je ein kleiner Ring aus Blei eingezogen ist. Die
Vorlegbll. enthalten die Aufzeichnung iiber eine Naturerscheinung vom
J. 1333; danii eine Notiz de indictione paschae und die Gesangsweisen des
Gloria aus dem XIII. Jahrh. Folgen : Oratio s. Ambrosii, Missa pro pace, bene-
dictio paschalis carnium, ovorum, casei et lardi ; endlich der hymnus de Beata:
Salve Maria regia que deum genuisti — ganz in Gesangsnoten des XV. Jahrh.
Auch Fol. 258 ist ein hymnus de Beata. Anf. : Tenere rosule lenia folia pulu-
lant.
LXVI. Pg. XIV. Jahrh. 283 Bll. 4*. 2 Coll.
Breviarium Cisterciense. Das Officium S. Bernardi als „Sermou kommt
vor. Fol. 171 vo— 172vo. Oratio de matre dolorosa. Anf. : Dominamea s. Maria
perpetua virgo. Auf dem 1. Vorsteckbl.: „Anno dom. 1468 obiit ven. Dora.
Paulus abbas hujus loci in die primi et feliciani, cujus anima requiescat in
pace". Der Codex ist zweifelsohne von einem Hohenfurter Professen ge-
schrieben.
LX> II. Pg. XIII. Jahrh. 74 Bll. 4'°.
Hymnarium cum notis musicis juxta usum Ord. Cist. Anf. : Eterne rerum
conditor. Auch der Hymnus in f. s. Bernardi kommt vor. Fol. 55 vo beginnt
das Officium Defunctorum. Auf Fol. 71 vo entnimmt man der am Rande an-
gebrachten, aber radirten Aufzeichnung nur die Worte: Anno dom. 1880".
Das Vorlegbl. hat 1. einen „Hymnus in nativitate b. Joannis bapt., qui cele-
bratur apud seculares Clericos". Anf.: Ut queant laxis: 2. ein Calendarium in
Versen, dessen Anf. : In his versibus scire debes quod principales litere indi-
cant ferias ; 3. Bernardi abb. Hymnus ad Completorium. Melodya Christum
rogemus et patrem. Anf. : Jam regina discubuit, und ein zweiter ad Tertiam.
Anf. : Ettulsit lux ecclesie claritatis eximie ; endlich 4. ein Hymnus de Beata
nach Art des „Te Deum". Anf. : Te matrem laudamus et virginem veneramur.
Am Anf. sieht man eine schon verschlungene Initiale.
Digitized by VjOOQIC
190
LXVIII. Pg. XI. Jahrh. 74 BU. 4to.
Sermones sacri, von denen die meisten iiberschrieben sind : de pastori-
bus, de religiosis. Anf. : . . . ine quare me d. (handelt de pass. Dom.). Ende : In
assumpcione Beatae. Intravit J. in quoddam castellum. Charakterisierend ist
in diesem letzten Sermo die Bemerkung des Verfessers : „Unde quid sentirem
in conuentu fratrum prout potui jam plus semelexposui et quia quod dixi
auditoribus placuit dicta litteris mandare ab eisdem et maxime a dominis
abbatibus jussus immo coactus sum". Darnach scheint der Verfasser mit dem
Schreiber identisch zu sein. Das riickwartige Vorsteckblatt hat einen Hymnus
de Beata mit Neumen des XII. Jahrh. Anf. : Inperatrix gloriosa. Ende : trans-
feramur ad celi palacia Maria Non videat Christum qui librum subtrahit
istiim. Als Schutzmantel dienen dem ehrwurdigen Gh-eis zwei nackte Holz-
deckel mit armlichen Eisenspangen.
LXIX. Pg. Vm. Jahrh. 2 Coll. 4".
Epistolarum a. Pauli fragmenta, und zwar I. ad Thessalon. 2, 18 bis 5, 18,
und I. Timoth. 1, 10 bis 4, 8. Das Fragment weicht sowohl der Kapitelein-
theilung als dem Texte nach von der heutigen Vulgata theilweise ab.
LXX. Pg. XIV. Jahrh. 117 Bll. 4to.
Missale Cisterciense — mit einem gemalten Holzschnitt des Gekreuzigten
vor dem Canon auf Papier und vie! en farbenverzierten Initialen. Die Missa
S. Bernardi und die Feste der Landespatrone Bohmens kommen vor. Am
Schlusse der Collecta votiva pro defunctis Fol. 116 steht geschrieben: „Tak
buoh day".
LWI. Pg. XII. Jahrh. 154 Bll. 4to.
1. Fol. 1— 148 vo. Homiliae Gregorii pp. I. super Evangelia. Anf. des Pro-
logs: Reverendissimo et sanctissimo fratri secundino. Anf. der 1. Homilie:
Dominus ac redemptor noster. Ende der letzten (XL.) Homilie : in vestris
mentibus loquatur. Qui vivit etc. Unser MS. enthalt also alle 40 Homilien des
gen. Verfassers, deren Text mit der gedruckten Ausgabe bei Migne, Patro-
logiae torn. 76, fast ganz tibereinstimmt. Es folgen : Versus de potatoribus und
die Signatur : ,,Iste est liber b. virg. marie in alto vadou — von einer Hand des
XIV. Jahrh. Daneben ad marginem ein kurzer Hymnus de Beata : Aue stella
matutina peccatorum medicina. — 2. Fol. 149—154 vo. De aedificatione altaris
spiritualis (anepigraph). Anf.: Vos qui transituri estis Jordanem. Breve capi-
tulum. Ende mank: idcirco albescit in medio quia proticit. Auf dem Vorlegbl.
liest man u. A.: „pater Abrham . . . domino et amico suo H. Greci. M. de
Wienna se totum in omni genere . . . Ne videat Chum qui subtrahit librum
istum". Folgt eine Tabula homiliarum pro singulis dominicis per annum.
I,X VII. Pg. XH. Jahrh. 257 Bll. Fol.
Missale dioecesis Pragensis. Einige Sonderheiten desselben mogen er-
wahnt werden. 1. Fol. 116 wird bei der Missa de s.Sixto M. et pontif. eine
„benedictio uvae" in den Canon selbst nach den Worten eingeschaltet :
„Intra quorum nos consorcium .... admitte. Benedic domine et hos fructus
Digitized by VjOOQIC
191 _
novos uve etc. Per quern hec omnia domine etc". — 2. Fol. 104 und 126.
Missae de 88. Adalberto et Wencejslao. Die Messe des hi. Bernhard und einiger
Heiligen aus seinem Orden wurden von einer anderen Hand auf Pergament-
streifen hinzugeschrieben oder am Rande angemerkt. — Die Initialen sind
in ailerlei Farben gemalt und mehrfach kunstvoll geschlungen. Ueber den
Ursprung des Codex lasst sich nichts Genaues angeben, obwohl die viel-
fach vorkommenden Ausdriicke „conventus" und ^chorus" darauf schliessen
lassen, dass er einem Kloster und — wie es scheint — einem Benedictiner-
Stifte in Bohmen angehort habe ; denn Fol. 103 finden sich Gollectae spe-
ciales „in transitu s. Benedicti Abb." und Fol. 164 vo eine Aufzeichnung
sammtlicherReliquien, welche „in altari s. Benedicti" deponirt wurden, unter
welchen primo loco die des hi. Bernardus genannt wird (Handsch. des XIV.
Jahrh.).
LXXIII. Pg. XIV. Jahrh. 446 Bll. Fol.
Biblia sacraV. et N. F. Beginnt mit der Epistola s. Hieronymi ad Paulum
presbyterum de omnibus divinae historiae libris; auch den iibrigen Btichern
wird je ein Prolog vorangeschickt. Die Biicher selbst folgen fast ganz in der
Ordnung der heutigen Vulgata mit der einzigen Ausnahme, dass hier auch
der apocr. liber III. Esdrae eingeschoben wird und die Actus Apostolor. erst
nach den Paulinischen Briefen zu stehen kommen. Das Ende bildet ein Index
biblicus oder vielmehr eine Erkliirung der in der hi. Schrift vorkommenden
hebraischen und anderer Worte in alpbabetischer Ordnung. Ant'. : Aaz appre-
hendens apprehensio. Ende: Saddai oinnipotens vel omnipotentia. Das Buch
der Psalmen tragt die R. : Liber ympnorum vel soliloquiorum profete David
de Christo — mit kurzer Inhaltsangabe jedes einzelnen Psalmes. Der ganze
Codex ist ausserst sorgf'altig auf schonem Pergament gesohrieben und ganz
makellos erhalten. Besonders hervorzuheben sind zwei Randverzierungen in
Gold und wechselnden frischen Farben auf Fol. 1 und 3vo. Die erstere, iiber
das ganze Blatt reichend, schliesst eine grosse illuminierte Initiale mit dem
Bildnisse des hi. Hieronymus in sich ; auf den Zweigen und in den Blattem
der reichen Verzierung spielen ailerlei muntere Vogel. Die zweite zeigt
mehrere gelungene Darstellungen der Schopfungsgeschichte in originelier
Weise. Man erblickt zu alleroberst Gott den Vater als den Schopfer aller
Dinge, von einer Wolke umhiillt: „In principio creavit deus coelum et
terrain"; darunter die Versinnbiidung der Worte: „Spiritus dei ferebatur
super aquas" ; ein drittes Bild zeigt die Erschaffung des gestirnten Himmels
und die Trennung derWasser: „Fecit Deus firmamentum, divisitque aquas";
im vierten sieht man Gott als den Schopfer der Pfianzenwelt in der Verwirk-
lichung des Machtspruches : „Germinet terra herbam virentem" ; das funfte
zeigt ebenfalls Gott den Vater, vor ihm einen Thierkopf und auf dessen
Hdrnern den unverkennbaren, „tausendtarbigen" Stieglitz: „Et fecit Deus
bestias terrae . . . et jumenta . . . et omne volatile". Das sechste Bild endlich,
Gott den Vater mit emporgerichteten Augen darstellend, gibt uns die Worte
wieder: „Viditque Deus cuncta quae fecerat ; et erant valde bona". Auf den
vier mittleren Biidem ist iiberdies der Schopfer mit segnender Hand dar-
gestellt: „Benedixitque illis Deus". Auch hier springen drollige Wiedehopfe
in den griinen Zweigen der ausgedehnten Randverzierung munter herum.
Digitized by VjOOQIC
192
Die sonstigen Initialen, besonders die zu Anfang der einzelnen Bucher, sind
abwechselnd in Roth und Blau sehr zart gezeichnet.
LXXIV. Pg. 1411. 106 Bll. Fol.
Vita s. Bernardi, Claraevallis Abb. in V libris. Die RR. lauten : 1. Fol. 1.
Incipit prologus dotn. Gwylhelmi Abbatis s. Theodrici in vitam b. Bernardi.
Anf. : Scripturus vitam servi tui. — 2. Fol. 2. Incipit liber primus de vita s. Ber-
nardi. Anf. : Bernhardus Castellione Burgundie oppido oriundns. — 3. Fol.
31 vo. Precedents operis subscripcio, quant Burcardus abbas Balemensis appo-
suit. Anf.: Prescriptum opus voluminis hujus. — 4. Fol. 32 vo. Praefacio Her-
naldi Bonevallis abbatis in lib. U. vite ejusd. Anf. : Virorum illustrium gesta. —
5. Fol. 33 vo. Liber secundus. Anf. : Ea tempestate Honorius. — 6. Fol. 59. Liber
tertius. Anf. : Innumeris quidem signis. — 7. Fol. 73. Liber quartus. Anf. : Sicut
sermone super cantica. — 8. Fol. 95 vo. Liber quintus. Anf. : Dum post tantos
labores. Ende : vos ipsius de se verba delectent. — 9. Fol. 100. Epistola s. Ber-
nardi ad Arnaldum abbatem Bonevallis, qui ei quedam exenia mittens de ejus
valetudine pronunccium fuerat sciscitatus. Anf. : Suscepimus caritatera. Nach
diesem wird der unterbrochene Text in lib.V. wieder fortgesetzt mit dem Anf.:
Hoc exemplar epistole. Ende : sicut et tu super omnia Deus benedictus. Ex-
plicit vita etc. „Liber est monasterii s. Marie in Altovado Ord. Cist., diocesis
pragensis, comparatus per fr. Przybiconem, Cellerarium ejusdem monasterii.
Anno dom. 141 1. Qui me scribebat Laurencius noraen habebat. Da deus eterne
scriptori gaudia vite." Dieser Handscbrift wird in einem Artikel des Oesterr.
Archivs von Hormayr, Jahrg. 1833, ruhmliche Erwahnung gethan ; sie ist sehr
sorgfaltig gehalten und namentlich sind die Initialen der einzelnen Abschnitte
mit grossem Fleisse gezeichnet.
LXXY. Pg. Xn. Jahrh. 207 Bll. Fol.
Missale Cisterciense. Wir notiren daraus: 1. Fol. 1. Carmen angelicum;
benedictio lectoris mense ; Theile der Messe de s. Bernardo et de s. Elisabet. —
2. Fol. 2. Oratio s. Ambrosii ante missam. Anf. : Summe sacerdos et vere pon-
tifex. — 3. Fol. 39 ad marg. :C + M-f B f- 1556, ein Beweis, dass das Missale
noch in diesem Jahre in Verwendung war. — 4. Fol. 199. Missa de sapientia
mit der R.: „Iste misse non solent cantari in conventu." — 5. Vor dem Canon,
der aus dem XIV. Jahrh. stammt, erblickt man ein roh gemaltes Bildniss des
Gekreuzigten mit einem Kelche unterhalb der Seitenwunde. In der Mitte einer
Initiale ad missam de nocte Nativ. Domini sieht man eine emporgerichtete
Hand, welche eine brennende Fakel halt ; ohne Zweifel eine Versinnbildung
der daneben stehenden Worte: Deus qui hanc sacratissimam noctem veri
luminis fecisti illustracione clarescere. — 6. Einzelne Theile der Messen sind
mit Neumen versehen, desgleichen die praefationes. Das Missale besitzt
prachtvolle Initialen, die, in Farben reich verziert, oft sehr gross und kunst-
voll in einander geschlungen sind ; so besonders : Foil. 8vo, 96, 136, 145, 146vo,
181vo u. a. Auf der Riickseite des Vorlegbl. trifft man folgende Aufzeich-
nungen an : 1. Oratio Missae praeparatoria s. Augustini. Anf.: Si tantum rea-
tum domine nostre deliquencie cogitemus. — 2. Declaratoriae literae, quibus
„poizlaus servus domini, wokonis de crumwenaw homicidium hainrico jndici
in altovado a prefato poizla eidem impositum in presencia dom. wokkonis et
Digitized by VjOOQIC
193
domini adam abbatis etc. in altovado ob remedium domini witigonis de crum-
wenaw . . . misericorditer relaxavit. Acta sunt hec anno dom. 1282." — 3. Citat
aus einer Urkunde Peter Wok's I. von Rosenberg, wornach derselbe dem
Stifte das Privileg ertheilt, „quod nulli liceat gladium etc. super aliquam per-
sonam nudam extrahere."
LXXYI. Pp. u. Pg. XV. Jahrh. 308 Bll. Fol.
MissaledioecesisPragensis. Vor dem Canon, dessen Anfangsbuchstabe her-
ausgescbnitten ist, befindet sich ein Bild des Gekreuzigten mit Maria und Jo-
hannes auf blauem Grunde mit rother Umrahmung und illuminiert ; es nimmt
die halbe Blattgrosse ein. Auf der inneren Seite des Vorderdeckels liest man :
yjDominus leonardus hoffpech Capellanus in Crumlow donavit bunc librum
pro ecclesia parocbiali in hericz. Orate pro ipso". Darunter ist das Pergament-
bruchstttck eines wabrscheinlicb papstlichen Breves, irgendwelche „rebelles"
betreffend, worin die Namen von Heiligenkreuz, Zwettl, Baumgartenberg und
die mebrerer Diocesen genannt werden. In dem braunen Lederuberzug des
Einbandes ist der Adler des hi. Evangelisten mit dessen Namen mehrfach
eingepresst.
E.XXVII. Pg. XII. Jahrh. 130 Bll. Fol. 1 u. 2 Coll.
1. Fol. 1—71. Sermones de tempore. Anf. : In adventu. Aspiciebam ego in
visione noctis. Celestibus danihel tiagrans desideriis. Ende : Ad vincula s. Petri.
Sollempnem observanciam hujus festive diei. Wurden urspriinglich iiber-
scbrieben : Sermones s. Bernardi clarevallensis abbatis ; eine spatere Hand
jedocb corrigierte richtig: Petri lumbardi qui fecit et sentenciarum librum.
Am Beginne sieht man eine grossere Initiale. — 2. Fol. 71— 72 vo. Senno de
nativitate domini. Anf.: Converti me ad viam porte sanctuarii. Sustinet hie
ezechiel personam generis hum. Ende : qui apperuit oculos ceci nati. — Iste
est lib. b. M. de altovado. — 3. Fol. 73—86 vo. R. Incipit liber domni Bernhardt
de precepto et dispensatione. Die Zuschrift beg. : Dorano abbati Columbensi rr.
bernhardus abbas dictus de claraualle. Anf.: Qua men te jam tacebo. Ende:
studui satisfacere voluntati. — 4. Fol. 86 vo. Betractatio s. Bernardi in librum
de gradibus humilitatvt. Anf. : In hoc opusculo cum illud de ewangelio. Ende :
breviter intimare curavi. — 5. Fol. 87—87 vo. Fragment eines Sermo. Anf. :
conpede septimo portante ipsum hastile. Ende: in die inquam ilia tremenda
quando celi. — 6. Fol. 88—102. R. Incipit liber domni Bernhardi clareuallensis
abbatis de gradibus humilitatis. Die Praf. beg. : Rogasti me frater (Godefride)
quatinus. Anf. : Locuturus ergo. Ende: quam in nostro codice legis. — 7. Fol.
102— 114 vo. R. Incipit liber de Gracia et liber o arbitrio. Die Praf. beg.: Domino
W. (Guillelmo) abbati s. theodori (I. Theodorici) fr. B[ernardusJ opusculum de
gracia. Anf. : Loquente me coram. Ende : hos et magnificauit. — 8. Fol. 114 vo
bis 180 vo. R. Prologus in dialogo (!) christiani et index de sacramentis fidei, quern
annulum placuit nuncupari. Anf.: Sciebam ego jam dudum. Ende: anulus
meus mihi. Explicit etc. (Ueber den Verfasser, Rupertus, abbas Tuitiensis
coenobii juxta Coloniam Agrippinam, O. S. B., gest. 1135, s. Fabricius lib. 17.
p. 135, und Trithemius, Catalog, scriptor. eccles. fol. 71vo. Die gedruckte Aus-
gabe bei Migne torn. 170). — 9. Fol. 130 vo. Epistola Budolphi, abb. 8. Trudonis,
ad Bupertum, abb. Tuitiensem. Anf. : Sic acceptum spiritum sciencie conservare.
Xenia Bernardlna II. Handschriflea-Verzeichnisse 11. 13
Digitized by VjOOQIC
194
Ende: de quo hec scriptura predixerit. 1st eine AuiForderung, das begonnene
Werk : „dialogum Christiani et Judaeiu zu vollenden. (Ueber den Auctor s.
Trithem. de scriptt. eccles. fol. 72). Das nun folg. alteste Bucherverzeichniss
von Hohenfurt aus dem XTTT. Jahrh. s. „Xenia Bernardina" Pars III.
I.XXTIII. Pg. XII. Jahrh .Wd Bll. 4to.
Martyrologxum Cister dense. Aus den vielen Aufzeichnungen, welche hier
uber die Sterbetage der Ossegger Aebte gemacht wurden, ist zu schliessen,
dass der Codex fruher im Besitze dieses Stifbes gewesen ist, und zwar noch
im XVJI. Jahrh., wie es die vielen am Rande angebrachten Anmerkungen
darthun. Das Fest des hi. Bernhard kommt bereits im Texte selbst vor,
wahrend die Feste anderer Ordensheiligen wie auch die der bflhmischen
Landespatrone am Rande (oft ausfiihrlich) angegeben werden. Das Martyro-
logium ist in grosseren farbenverzierten Initial en geschrieben. Foil 09 vo.
R. Hee sunt virtutes humilitatis. Anf. : Virtu turn plenis gradus in gradibus
duodenis.
LXXIX. Pg. XIV. Jahrh. 68 Bll. 4to.
Missale dioecesis Pragensis. Die Missa de s. Bernardo kommt nicht vor,
wohl aber die de ss. Procopio et Wenceslao.
LXXX. Pg. XIV. Jahrh. 85 Bll. 4to.
Missale Cisterciense. Die Messen du ss. Bernardo und Wenceslao kommen
vor. Ausser den Messformularien sind aufgenommen: Formulae variarum
benedictionum ; ordo pontin'calis ante missam dicendus; orationes ad in-
duendum in pontificalibus ; benedicciones ornamentorum seu vasorum ad
cultum dei pertinencium. Die Initialen sind in Farben gemalt, die praefa-
tiones mit Gesangsnoten versehen. Zu Be^inn des Canon tindet man ein
Bild des Gekreuzigten mit Maria und Johannes; daneben ein grosses ,T4
und — von einer spateren Hand geschrieben — den Namen ,Heyrafn" (das
bekannte Wappen der ehemaligen Eremitage in der Niihe von Hohenfurt).
Auf der Rtickseite des Vorderdeckels Uest man folgende werthvolle Auf-
zeichnungen : nAnno dom. 1426 obiit D. Przybyslaus Abbas de altovado in
Crumpnow et hie sepultus. Item Anno Dom. ut supra factus est Abbas D.
Sigismundus pirchan nacione de Rosenberg, nunc autem episcopus Salo-
nensis et fuit electus in Abbatem uno mense ante mortem predicti D. przy-
byslai et in abbatem patavie consecratus."
LXXXI. Pg. 1082. 86 BU. 4to.
Dialogorum b. Gregorii pp. Libri IV. Anf: Quadam die dum nimis
quorundam secularium. Ende : ante mortem hostia ipsi fuerimus. Folgt das
registrum zu alien vier Biichern. — Fol. 86. Citat aus S. Augustin. Anf. : It.
rachel plus plangere. Foigen: definitiones Istorie, allegorie, tropologie et
anagoges; dann die R. : Sit nomen domini benedictum a quo omne datum
optimum et omne donum perfectum; Amen. Sancta virgo virginum dei geni-
trix maria et omnes sancti et electi dei, pro misero iohanne indigno pres-
bytero et pro suis conperegrinis iratribus intercedite, ut illorum anime in
pace perpetua requiescant. Amen. Qui videlicet iohannes hoc opusculum
Digitized by VjOOQLC
195
fratribus suis scripsit anno peregrinacionis sue. VT°. dominice autem in-
carnationis 1088. Regnante quarto henrico." — Fol. 86 vo. R. Visio. quam
uidit Karolus de suo nomine tertius imperator. Anf. : In nomine dei summi
regis regum ego karolus. Ende: ductor meus qui portabat glo(merem). —
FoL 18 in margine: anno dom. 1081. fr. vincula s. petri in noct fordomnoch.
aim pide fordia undilgut achinad (!) u. s. w. — Fol. 83 ist die Aufzeichnung :
„Qui me scribebat Conradus nomen habebat" — Kandschr. des XHI. Jahrh. —
Fol. 84 in marg. liest man : „Post librum hunc legendus est pastoralis liber
ad collacionem.u
LXXXII. Pg. Xin. und XIV. Jahrh. 49 Bll. 4to. 2 Coll.
Sermones de tempore ei de Sanctis. Anf. : De nativitate domini. Puer natus
est nobis. Chus dicitur puer. Ende: In dedicacione. Vidit Jacob scalam. —
Fol. 10. wird die „llistoria visionis s. Ansehni de passione domini" erzahlt. Das
Vorlegbl. enthalt Fragmente von Homilien des Ven. Beda presb. aus dem
XIII. Jahrh. Auf der irmeren Seite des Riickdeckels liest man Bruchstucke
eines Todtenbriefes, gerichtet an Ursula, Dechantin zu Niedemburg.
1.XXXIII. Pg. XV. Jahrh. 117 Bll. 4*.
Missale pro Quadragesima. Anf. mank, mit den Schlussworten der Se-
creta ex Missa Fer. IV. Cinerum: corporali ieiunio. Ende: offic. Fer. VI. in
Parasceve. Den vorhandenen Initialen sind die drolligsten Menschenkopfe in
gelungener Weise eingezeichnet ; nur Fol.85vo erblickt man eine illuminierte
Initiale. Auf der inneren Seite des zweiten Deckels befindet sich der Abdruck
einer Urkunde aus dem J. 1329, welch e abgelost und separat verzeichnet
worden ist. Siehe unter Nr. CLXX.
LXXXIV. Pp. und Pg. XV. Jahrh. 502 Bll. 12roo.
Breviarium Ord. Cist. Bemerkenswerth sind die schonen Festhymnen,
die von den heutigen haufig abweichen. Nach der ersten Strophe des Hymnus
„Jesu corona celsior", Fol. 501, liest man: „Petro Remigio me dare nolo."
Die Vorsteckbil. enthalten: De distributione historiarum per annum; de con-
currentia festorum; ein vollstiindiges Calendar, in welchem die Heiligen
Bohmens mit aufgenommen sind ; qualiter agantur commemo rati ones sanc-
torum u. a. Die ruckwartigen Vorlegbll. haben eine Tabula temporaria sammt
Erklarung.
LXXXV. Pg. XIV. Jahrh. 630 Bll. 8".
Viaticus cum textu. So die Ueberschrift auf einem Pergamentstretfen
des Vorderdeckels ; es ist ein vollstandiges Breviarium nach dem Gebrauche
der Prager Diocese. Die farbenverzierten Initialen sind minder ktinstlerisch
ausgefuhrt. Das Fest des hi. Bernhard fehlt. Im Kalender iindet sich beim
10. September das Fest der „dedicacio capelle s. Wenceslai".
LXXXYI. Pg. XIV. Jahrh. 91 Bll. 8T°. 2 Coll.
Viridarius, i. e. Sermones de tempore. Anf. : In adventu. Emitte agnum.
Desiderabat Isaias in his verbis. Ende : In dedicacione. In domo tua oportet
me manere. „Explicit viridarius domini hermanni viri honestisstmi. quern
13*
Digitized by VjOOQIC
196
laudat sol et luna et merito quia electus et preelectus ad dignitatem sacer-
docii. Laus tibi sit Christe quoniam liber explicit iste. Qui scripsit hec scripta
manus ejus sit benedicta. Finis adest operis mercedem posco laboris. Amen."
Auch auf die Riickseite des Vorderdeckels schrieb eineHand des XVI. Jahrh.:
,,De tempore succincti sermones satis praestantes ab Hermanno sacerdote
compilati."
LXXXVII. Pg. Xm. Jahrh. 124 BU. 4to.
Caeremoniale Episcoporum. Anf.: Consecracio campane. Ende: Ordo
consecrandi ecclesiasticos in rom. ecclesia. Der Codex hat sehr viele in Roth,
Blau und Gelb zierlich — wenn auch etwas schwerfallig gemalte Initialen,
mehrere Antiphonen und Versus in Gesangsnoten und zahlreiche Randauf-
zeichnungen aus dem XIV. und XV. Jahrh. Darunter sind namentlich die
nachfolgenden, weil fiir die Charakteristik des Codex massgebend, mehr
beachtenswerth. 1. Fol. 35. Das griechische Alphabet: arpha, vitta, gamma,
otomegha. — 2. Fol. 108. Professformel: „Ego fr. Michel dyaconus . . . pro-
mitto . . . secundum regulam s. Benedicti ... in hoc monasterio quod est conse-
cratum in hon. s. Emmerani ... in presencia dom. Wolfgangi abbatis ... —
3. Fol. 114vo. „Ich Swester N. oppher mich . . . nach s. augustins regel
darczu verlob ich hewt gehorsam euch herren N. probst zu s. Nyclas . . .
und unserm herren pischolf von passaw . . .
LXXXVIII. Pg. Xm. Jahrh. 129 Bll. 4to.
Liber psalmorum fur den Chorgebrauch. Am Anf. sieht man eine grosse,
jedoch verblasste Initiale. Ein Vorlegbl. en thai t das Fragment eines gleich-
zeitigen Kalenders mit folgenden genealogischen Aufzeichnungen : 1. Mai.
altburge vero Sigismundi regis ; 15. Mai. Boto V de potenstein ; 22. Mai. Rapot
ex comite heroldus ; 10. Juni. Gisila V soror lud. et Elysabet de Gors.
LXXXIX. Pg. XIV. Jahrh. 119 Bll. 4to. 2 Coll. .
1. Fol. 1— 118 vo. Tractatus de donis spiritus s. Das Vorwort beg. : Quo-
niam multi subtiliter et utiliter elaboraverunt auctoritates. Als Quellen, aus
denen der Tractat geschopft wurde, sind angefiihrt : historia ecclesiastica tri-
partita transmarina; dialogi Gregorii et homiliae ejusdem ; liber Petri Clunia-
censis; exempla magistri Jacobi de utri (i. e. Vitriaco, Card. ep. Tusculanen-
sis f 1244) u. a. Ende : nullus fratrum ausus est pro eo sutfragium facere. —
2. Fol. 92—92 vo. Tractatus brevis de pollutione nocturnali. Anf. : Poilucio
autem nocturnalis. Die 3 folgenden Bll. sind unbeschrieben. — 3. Fol. 118 vo.
Brevis expositio Orationisdominicae. Anf. : Septemsuntpeticiones. InderUeber-
schrifb liest man : „Ohanco vide. Salve thoma frater care". — 4. Fol. 119. Semw
de sacerdotibus. Anf. : Hodie incipiam te exaltare. Verbum istud. Am oberen
Rande des dem Riickdeckel vorgelegten Bl. liest man folgende Auizeich-
nung des Schreibers : „Sum leo sum nardus m[ihi] fit nomen leonardus. Sum
Uo vincendo nardus meritis red"[olendo).
XC. Pg. XIV. Jahrh. 140 BU. 4*.
1. Fol. 1—29. Tractatus de septem itineribus eternitatis. Anf.: Eum qui
venit ad me. Augustinus in libro cognicionis vere vite dicit. Ende : ad quam
domum eternitatis nos perducat. Explicit — Nycolaus de losanna Cardinalis
Digitized by VjOOQIC
197
et doctor s. theologie. Finis adest operis mercedem posco laboris. Hiezu ein
Registrum auf Fol. 72 vo— 74 vo. Dieser Tractat wird auch dem hi. Bonaven-
tura zugeschrieben. (S. ejusd. Opp. ed. Venet. 1756). — 2. Fol. Fol. 29vo— 38vo.
Sermones b. Bemardi de tempore et de Sanctis. Anf. : Triplicem adventum domini
novimus ad homines. Ende: Sermo in dom. I. Epiph. In operibus domini —
mank. — 3. Fol. 39—45 vo. R. Incipit tractatus Ricardi de quatuor gradibus vio-
lente caritatis. Anf. : Vulnerata caritate ego sum. urget caritas. Ende : in quarto
resuscitatur. Der Verfasser ist Richardus a S. Victore. — 4. Fol. 45 vo— 61.
Sermones s. Bemardi in ps. „Qui habit." Anf. : Quis sit divini inhabitator adiu-
torii. Ende: Itaque tunc dimittis seruum tuum. — 5. Fol. 61— 71 vo. Sermones
s. Bemardi de diversis. Anf. : A uersuciis et astuciis sathane formido. Folgt ein
Registrum zu dem folgenden Tractate. — 6. FoL 74—111 vo. Liber cordis. Anf. :
Preparate corda. Loquitur dominus predicatoribus. Ende: eterne possessionis,
que in eo et per eum habebuntur qui etc. Explicit liber cordis. — 7. Fol. 112
bis 139. Liber qui dicitur stimulus amoris in dulcissimum et pium dom. Jesum
saluatorem. Anf. : Currite gentes undique et miramini. Ende : dulcis preelectis.
Der Verfasser ist s. Bonaventura. (S. die gedruckte Ausgabe bei Denis vol. I.
p. I. pag. 935 ff. und die edit. Lugdun. 1668,VII. 192). Folgen Citate aus ss. Bern-
hard, Augustinus, Gregorius, Thomas Aq. ; Ambrosius de diversis gradibus
quibus anima descendit ad ima inferni. — 8. Fol. 139 vo. Nota de septan splen-
doribus animarum sanctarum; de diversis apparicionibus dyaboli; de monte oliva-
rum und de secta Nicolaitarum.
XCI. Pg. XIV. Jahrh. 313 Bll. 4to.
1. Fol. 1—1 vo. Fragmente aus dem Texte der Aurora Petri de Riga. —
2. Fol. 2. Eine metrisc/ie Aufzdhlung der Buchcrfolge der hi. Schrift. — 3. Fol. 2.
best man folgende Aufzeichnungen in Versen:
„Tu iesus in inissa quocies audies quoque maria
Et flectis genua dat iohannes tibi papa
Ob veniam scelerum XX nempe dierum
Hie est vicesimus hoc nomine papa secundus."
„Fur denudator secreti nocte viator
Et conspirator lusor proprii cumulator
Hos pseudo fratres ius excommimicat omnes
Quolibet in Christi claustro sunt quatuor isti
Cum Jezi iudas cum petro fur ananias."
jrNota. Johannes pro infinitis beneficiis sibi per me impensis quater armata
manu invasit me volens me interticere verbis turpissimis mihi conviciando.
Item Nycolaus mihi subtraxit libros et ymaginem et phialam argenteam. Item
Wenzeslaus mihi furtive duas tunicas deportavit." — „Iste liber est Mona-
sterii s. Marie in Altouado Ord. Cist, dioec. pragen. in fundacione Nobilium
dominorum dom. de Rosenbergk." Fol. 2vo ist unbeschrieben. — 4. Fol. 8— 7vo
sind nacheinander folgende RR. zu lesen:
< *m „ Scire cupis lector quis codicis istius auctor
* m Petrus riga vocor cui christus petra rigat cor.
Prologus illius qui hunc librum correxit et suppleciones de suo apposuit. In-
cipit. Et ubicunque invenitur obelus inter duos jsunctos per totum librum ibi
Digitized by VjOOQIC
198
sunt dicta et versus illius.4rAnf. : Fraterne karitatis. — „ Versus cuiusdam mono-
chi de s. Mariano antysiodoriensi premonstratensis ordinis de laude LibrL"
Anf.: Stringere pauca libet. — „Prologus metricus de utilitate legendi librum
hunc.u Anf.: Nil homini melius. — „Prologus Aegidii super Auroram." Anf.:
Omnis scriptura divinitus inspirata. — „Complices Aegidii ad laudem sui." Anf. t
Scire cupis . . . Petrus et Egidius me composuere, sed ille auctor, corrector
ultimus ille fuit. — „Excusatio eorundem." Anf. : Veterescentibus ceteris. —
„Prologus Petri Rige super Auroram." Anf. : Frequens sodalium meorum pe-
ticio. — „De numero Kbrorum uiriusque T. et modo legendi" in Versen von Aegi-
dius Parisiensis. Anf. : Clauditur iste liber. — „Numerus oersuum guos continet
Aurora" (15.056). — „Insinuacio de auctore libri." Anf. : Script* petri rige qui
diligis. — R. „Dulcius ut saperet modulamine condita metri. Incipit hie rige
Bibliotheca petri, Proposicio ejusdem." Anf.: Inicium mundi quales ab ori-
gine. — „Invocacio ejusdem." Anf.: Da tua facta Deus. — „Epilogus brevis ad
quern sequitur subsequens narracio." Anf. : Primo facta die. — 5. Fol.8— 296vo.
Execucio propositi et primo de opere prime diei. Und hiemit beginnt das
eigentliche Werk in den Worten: Principio celuni terramque. Ende: dux
cruce petruin. Hie n'nit liber consuinat litera metrum. Explicit novum testa-
mentum. — 6. Foi. 206 vo— 304 vo. Incipiunt recapitulations V. et N. T., mit
einem Prolog. Ende: ^Explicit aurora que prebet verba decora. Donet tan-
torum mihi pro mercede laborum Sanctus Sanctoriun post tinem regna po-
lorum." — Vorstehendes Werk ist eine historisch - allegorische Erklarung
sammtlicher Biicher der hi. Schrift (mit Ausnahme der Psalmen) in Versen
und mit bewunderungswiirdiger Biindigkeit verfasst. Es ist einzig in seiner
Art und daher sehr zu bedauern, dass es bisher noch nie in seinem vollen
Umtange im Drucke erschienen ist. Migne's Patrologie hat nur einige wenige
Bruchstiicke. Der Auctor, Petiais de Riga, patria Vmdocinensis (Vendome),
war Canonicus und Cantor in Reims, daun Canonicus regularis ord. divi Aug.
in abbatia s. Dionysii Remensis und starb 1209. Die von ihm iibertragenen
Biicher haben das elegische Versmass — mit Ausnahme des Canticum Canti-
corum, der Lamentationes Jeremiae, des liber Job und der Acta Aposto-
lorum, welche im rhythmischen Hexameter verfasst sind. Unsere Hand-
schrit't ist auf schonem Pergament sehr sorgfaltig aufgetragen; die Ini-
tialen der einzeinen Biicher sind gross und in frischen Farben sauber ge-
zeichnet. — 7. Fol. 304 vo— 311 vo. R. Incipit Alberti nunc rnagni Byblia docti.
Que paupertatis tytello cognoniinatur. Quam tantum metro scriptitat exa-
metro. Anf.: Sex, prohibet, peccant, abel, enoch, archa fit. Ende: Flebunt, ad
cenam, surgunt, sponsam, venio jam. Explicit biblia pauperum magistri Al-
berti Colou. Episcopi Ratispon. (S. Denis I. 11. Epitome metrica bibliorum.
Nach Fabricius Lib. I. 68 wird sie jedoch dem Alexander de Villa dei unter
dem Titel: Summa vel Argumentum Cajutulorum Biblicorum utriusq. testa-
menti in 212 Hexametern — zugeschrieben).
VC II. Pg. XIV. Jahrh. 316 Bll. 4to.
1. Fol. 1— 131 vo. R. Incipiunt Scrmoncs de festivitatibus in quibus ordo
noster predicat Item de Sanctis ct de tempore. So die Ueberschrilt der vorgelegten
rTabulau. Anf. : De adventu dom. Ecce rex tuus venit. In verbis appositis
consolatur. Der letzte : De perversis prelatis et sacerdotibus. — 2. Fol. 131 vo
Digitized by VjOOQIC
199^
bis 153vo. R. Incipiunt quedam Moralitaies bone excerpte de lib. b. Gregoriipp. super
librum Job. Anf. : Ut ergo noctis nostre tenebras. Ende : ad inpacienciam non
provocentur. — 8. Fol. 153 vo— 160. R. Incipiunt quedam naturalia excerpta de
libro naturis rerum (!). Anf.: A dam as est lapis indicus. Ende: De cornice. —
4. Fol. 160— 164 vo. Sermones de corpore Christi. Anf.: Sacramentum regis ab-
scondere bonum est. Der 2. u. 3. Sermo ist uberschrieben „de mirabilibus
Corporis Chi" ; der 4. „de aflectibus ejusdem". — 5. Fol. 164—179. Sermones de
tempore et de Sanctis. Anf. : In adv. Hora est. Secundum quod exponitur de
sompno culpe. Ende : De omnibus Sanctis. Nota triplicem habitacionem. —
6. Fol. 179— 180 vo. Sermo contemplative bonus. Anf.: Dilectus meus mini.
Verba proposita sunt in Canticis. Ende : unde dicit dilectus meus etc. „Hoc
opus exegi festum sepissime fregi". — 7. Fol. 181—242 vo. Incipiunt Sermones
perchtoldi de tempore. Dominica in aduentu. De benefices incarnacionis. Anf. :
Osanna filio David. Euangelium hoc sec. plerosq. legitur in prima. Ende:
Dom. XXIII. de quatuor viis tendentibus ab hoc mundo. Diese Sermones
weichen von der gedruckten Ausgabe des Franz G-obel, Regensburg 1873,
stark ab. - 8. Fol. 243—304. Incipiunt Sermones de tempore. Anf. : Dom. I. Adv.
Visus est dominus a septem viris. Ende : Scientes quia hora est. Hora est
propter quinque. — 9. Fol. 304— 316 vo. Biblia b. Virginis. Anf.: In principio
creavit. Celtim scil. empyreuin per quod intelligitur domina mundi maria.
Ende mank: quod cum betzabee. Diese (dem Albertus M. zugeschriebenen)
Biblia en thai ten sehr viele Begebenheiten der hi. Schrift, welche „super-
stitiose" der hi. Jimgfrau adaptiert werden. (S. Alb. Fabricius, Bibl. med. et
inf. lat. I. 46, und Quetif, Scriptt. Ord. Praed. 1. 177). - Auf den Vorlegbll. trifft
man noch Biblia pauperum (ohne Bilder), welche mit der des Codex Nr. 91
iibereinstimmen ; am Ende derselben : Lauda scriptorem (dariiber : „et com-
positorem") donee reperis meliorem. Amen".
XCIII. Pg. XIV. Jahrh. 113 Bll. 4". 2 Coll.
1. Fol. 1—94. Summa de poenitentia Reimundi de Pennafort. Anf. : Quo-
niam ut ait Jeron ymus secunda post naufragium. Ende : benedicti percipite
regnum. Amen. Das folg. Bl. unbeschrieben. — 2. Fol. 96 vo— 113. Ejusdem
Summula Matrimonii. Anf. : Quoniam frequenter in foro penitenciali. Ende :
sicut ibi dicitur. Explicit. Am vorderen Vorsteckbl. ist zu lesen: Iste liber est
Mon. b. Marie virg. in alto uado etc. Anno domini 1442". Am riickwartigen
findet sich ein Tractat liturgischen Inhaltes „~De officio mjsse". Anf.: Munda
sit oblata nunquam sine lumine cantes. Handschr. des XV. Jahrh. Folgen
Verse de impedimentis matrimonii. Der Codex hat mehrere gemalte Initialen
und ist gut erhalten.
X€IV. Pg. Xm. Jahrh. 286 Bll. Fol.
1. Fol. 1—11. Liber Praedicabilium Porphirii. Anf.: Cum sit necessa-
rium. — 2. Fol. 11— 31vo. Tncipit liber Praedicamentorum Aristotelis. Anf. : Equi-
voca dicuntur. Ende : pene omnes enumerati sunt. Es ist der Liber Postprae-
dicamentorum auch mit inbegriffen. — 3. Fol. 81 vo— 46 vo. IAbri duo Periher-
menias Aristotelis. Anf. : Primum oportet constituere. — 4. Fol. 46 vo— 58. Liber
sex principiorum Gilberti Poretani. Anf. : Forma est composicioni contingens. —
5. Fol. 59—81 vo. Incipiunt Fallacie s. Thome. Anf. : Quia loyca est racionalis
Digitized by VjOOQIC
200
sciencia. Ende : hec de fallaciis dicta sufficiant. — 6. Fol. 82—159 vo. Libri octo
topicorum Aristotelis. Anf. : Propositum quidem negocii methodum. Ende : diffi-
cile est continue Die folg. 2 Bll. sind unbeschrieben. — 7. Fol. 162— 183 vo.
Libri duo Elenchorum Aristotelis. Anf. : De Sophisticis autem elenchis. — 8. Fol.
184—286 vo. Libri duo priorum Aristotelis. Anf. : Primum oportet dicere. Ende
mank : Ergo manifestissimum quod modus est. Ueber einige dieser Werke
s. Copulata pulchenima diversis ex auctoribus logice in unum corrogata etc.
Opus impress. 1494. Die Handschrift besitzt viele kiinstlich gezierte Initialen
und mehrere kleineMiniaturen. Der Text ist mit zahlreichen Rand- und Inter-
linear-Glossen von einer spateren Hand versehen.
XCV. Pg. XI. Jahrh. 104 BU. 4to.
Lectionarium Epistolarum et Evangeliorum Missae. Anf. : Lectio Is. Hec
dicit dominus. Bemerkenswerth ist die Citation der Kapitel, deren Zahl die
der heutigen Vulgata oft weit iibersteigt. Am Rande sind folgende Aufzeich-
nungen zu lesen: 1. Fol. 62vo. „Serenissimo domino suo amicoque dilecto do-
mino L[eutholdo?J de Chunringe pincerne Austrie." — 2. Fol. 76. Versus de
commixcione camis" und : Sereniss. dom. suo Alberto dei gracia duci Austrie
et Stirie Albero de Clement. — 3. Fol. 77vo. „ Chunradus favente div. clemencia
divi Imperatoris et semper Augusti Friderici tilius Roman, in regem electus
Domino Chunrado Ven. archiepiseopo sancte Saltzburgensis ecclesie, Principi suo
dilecto graciam suain et omne bonum." — 4. Fol. 95vo. „Excellenti et Magni-
fico Principi consanguineo suo karissimo Dom. 0[ttoniJ lllustri Comiti Palatino
Reni, duci Bavarie Elizabet dei gracia ducissa Austrie et Stirie.u Handschrift
des XIV. Jahrh.
XCVI. Pg. XIV. Jahrh. 101 BU. 4to.
1. Fol. 1—11. Incipiunt di/Jiniciones annates capitulorum general. Ord. Cist.
ab anno 1322-1342. Mit einer Tabula. — 2. Fol. 12 vo-42. Incipit libellus diffi-
nicionum editus a capitulo Generali anni 1316. Mit einer Tabula sequentis. —
3. Fol. 43—54. Incipit Opusculum quod vacatur Nouelle. Anf. des Prologs : Ut
statutorum Cyst. ord. scrutatores breuius. Ende : De procuratoribus Monia-
lium, und: Expliciunt Diffiniciones nouelle, edite Anno dom. 1350. — 4. Fol.
54—66. R. Incipiunt statuta papalia dom. Benedicti pape. Anf. : Abbas proprium
et speciale . . sigillum habeat. Ende : Datum Auinionis XV Kal. Julii Pontif.
anno primo. Ende: „Expliciunt priuilegia ordini Cyst, concessa per dom.
Bened. pp. pie record, qui in eoclem ordine est educatus et nutritus." (Bene-
dict XII, 1335). — 5. Fol. 66— 101 vo. R. Ista sunt priuilegia a summis pontificibus
ordini nostro (Cist.) concessa; et ordiuautur hie prout in Cistercio sunt repo-
sita, et eo ordine quo sunt data. Ant'.: Lucius (III. 1181) episcopus etc. Atten-
dentes. Ende: Gregorius (XI. 1370—1378). — Die Vorsteckbll. enthalten eine
„Tabula"; dann formulas juramenti Abbatum, officialium et Novitiorum;
endlich einen modus und formula professionis monasticae. Das vorderste,
vom Deckel abgeloste Pergamentbl. hat eine ziemlich vollstandige Urkunde
des XV. Jahrh., betreffend den Umtausch der Villa Swratka (Olomuc. dioec.)
und der Curia Reczicz seitens des Stiftes Saar und eines gewissen . . . und
dessen Ehegattin Welca. Anf. : Nos fr. Nycolaus abbas, Nycolaus prior Mon.
Fontis s. Marie Virg. Ord. Cist. Prag. dioec. (Kommt bei Otto Steinbach,
Diplomat. Merkwiirdigk. aus dem Archive des Cist. - Stiftes Saar, nicht vor).
Digitized by VjOOQIC
201
XCVII. Pg. Xm. Jahrh. 129 BU. 4*. 2 Coll.
1 . Fol. 1—96 vo. R. Incipit liber qui dicitur pliaretra. Anf. des Prologs :
In conversions mee primordio. I. cap. De Deo. Gregorius in Moral. Deus ipse
manet. Ende: que uoluerit prohibebitur. Explicit pharetra. (Gedruckt 1473
Norimbergae a Frid. Creusner ; dann inter S. Bonaventura Opera, ed. Lugdun,
1668, VI. 99. S. Denis 1. 1189. Der Verfasser ist Eustachius, auch Bonaventura
de Balneo regio gen., Ord. rr. Minor, minister generalis, nachmals Card, episc.
Albanensis f 1283). — 2. Fol. 96 vo— 100. R. Incipiunt dicta bcati Augustini ep.
et aliorum ss. doctorum incidentalia. Anf.: Preclara res est fratres karissimi
elemosina. S. Bernhard wird haufig citirt. — 3. Fol. 100— 125 vo. R. Incipiunt
sermones festiui. Anf.: In vig. Nativ. dom. Oportet pre venire solem. Cras cele-
braturi sumus. Ende : In f. s. Thome ap. Auch ein Sermo de s. Bernardo kommt
vor. — 4. Fol. 126—128. R. Depenitencia ct que sunt necesse penitenti. Anf. : Peni-
teas cito peccatorum cum sit miserator. Ende : Et cure grauitas et consuetudo
ruina. — 5. Fol. 129. Vitupemcio liei (vini — Xoaioe, der Sorgenloser, ein Beiname
des Bacchus, dichterisch fur vinumj in Versen. Anf. : Qui cupis esse bonus et
vis dinoscere verum. Ende : Castiget ventrem tunc homo doctus erit. — 6. Ibid.
Versus de arte medica u. A. Darunter:
„Mseme\ et tria G'simul acta rex patitur ve.
Al Romanor. qui cadit ense suorum.
Philippi jacobi rogo det veniam deus illi."
Und das unubertretflich schone Citat S. Bernhardt, dieses zartesten und
grossten Verehrers Mariens : „Si celum esset membranum . mare foret ut in-
caustum . et omnis lingua calamus . et omnis sciberet manus . nee cessarent
scribere . non possent exprimere laudes virginis Marie".
XC VIII. Pg. X. Jahrh. 102 B1L 4to. 1 u. 2 Coll.
1. Fol. 1—98. Dialogorum s. Gregorii pp. Libri IV. Anf. mank: monasterio
auderet quern cum ille requireret. Ende : deo hostia ipsi fuerimus. Man findet
hier Antiphonen de ss. Benedicto, Maria Magd. und Rudberto mit Neumen des
11. Jahrh. — 2. Fol. 98— 102 vo. De writs vocabulis, de exposicione diversarii
rerum, de gen ti bus, de locis etc., de grecis nominibus. Anf : Adonay in lati-
num signat dominus.
XC IX. Pg. XIV. Jahrh. 9b B1L 4to.
Martyrologium rotnanum — vollstandig und gut erhalten. Am Schlusse*
liest man die Aufzeichnung : „Nota quod carnarius est dedicatus in honorem
Christofori, Erasmi, Jodoci, Dorothee, Margarethe.u Die dariu vorkommenden
Feste haben den Rang von duplex, semiduplex u. s. w. Das Fest der Heim-
suchung Mariens und das des hi. Wenceslaus wurden von einer spateren Hand
eingeschaltet. Im Kalender werden eigens die „dies egyptiace" angemerkt,
sowie iiberhaupt auf der letzten Seite allerlei Notizen de anno bissextili iu-
veniendo; Versus de diebus egyptiacis, de indictione, quid sit?, die Zeichen
der Sternbilder und eine Aufzahlung der Viae romanae angebracht sind. Das
Vorlegbl. hingegen zeigt folgende Aufzeichnung eines spateren Besitzers:
„Votum quod ego feci deo et b. marie, sabato caste vivere; eciam b. barbare
vigiliam gegunare in pane et aqua ; etiam b. martino unam miss am vei col-
lectam celebrare in septimana quantum valeo." Folgen Sti'ophen von Hymnen
Digitized by VjOOQIC
202
de corpore et de facie Christi. Anf. : Salue caro Christi quoniam pro me passa
fuisti, und : Salve s. facies nostri redemptoris.
C. Pg. XIV. Jahrh. 142 B1L 4*. 2 Coll.
Compendium theoloyice veritatis. Anf. des Prologs : Veritatis theologice
sublimitas. Cap. I. Deum esse multis modis ostenditur. Ende : merita recipiet
sine fine. „Scriptori munus detur bos aut equus unus!" Der Verfasser ist
Hugo Argentoratensis. (S. Quetif 1. 470). Der Codex war schon im XV. Jahrh.
im Besitze des Stiftes und noch im XVII. Jahrh. in Verwendung, wie dies
mehrere von dem Abte GeorgWendschuh herruhrende Aufschritften beweisen.
CI. Pg. XI. Jahrh. 176 BU. 4*.
Expositio Psalmorum. Der Prolog beginnt: Psalterium ita est quasi
magna domus. Anf.: Beatus vir. Quidam putant istius ps. clavem super
Christi. Ende im 149. Ps. mank : gutture clamat. Auf dem ersten Blatt sind
zwei verblasste Initialen zu sehen.
€H. Pg. XV. Jahrh. 106 BU. 41". 2 Coll.
1. Fol. 1. Incipil prologus tabule dccrctalium (Gregorii IX). Anf.: Sicut
spiritualia et temporalia differunt. — 2. Fol. 1. col. 2— 17 vo. Incipiuni tituli et
capitula primi libri decretalium. — 3. Fol. 17 vo— 106 vo. Incipiunt casus decre-
talium. Anf: Abbates tenentur respondere pro conuentibus suis. Ende: Ystri-
onibus non est dandum quia ducunt communiter turpem vitam, Der Ver-
fasser nennt sich am Sohlusse des Prologs : „Et tamquam gratus ora pro
fr. Nicolao de Anesiaco de ord. Fratrum Praedicator., qui non solum pro se
sed pro multis in hoc opere laboravit adjuvante Deo." Er lebte c. 1320. —
Fol. 106 vo trift't man die Jahreszahl 1427. Ferner ist hier eine Erklarung der
„tabulau; darunter: „Domine Jacobe ad vestram complacenciam hoc vobis
inveniu. Endlich folgen kurze Notae : de conciliis generalibus, de annis pro-
mulg. libr. decret. u. a. m.
CIII. Pg. XIII. Jahrh. 140 BU. 4to.
Aurora Petri de Riga. Anf.: Frequens sodalium meorum peticio. Ende
in dem Evang. des hi. Matthaus: Petrus hnit. Folgen: Versus Egidii. Im
Uebrigen vergl. MS. Nr. 91. Das Vorlegbl. hat Fragmente liturgisch-ascetischer
Tractate. Die 2. Seite enthalt den Prologus Egidii Parisiensis magistri de
utilitate leg. s. scripturam.
CIV. Pg. und Pp. XV. Jahrh. 279 Bll. 8T°. 2 Coll.
Breviarium Cisterciense mit einem vollstiindigen Kalender, in welchem
ad 1. April, angemerkt ist: „hic obiit elizabet filia pistoris cuj. anima r. i. p.
1521 ipsa nocte pasce dominica dieu; am Ende desselben: „Sit laus et honor
Domino N. J. Cho. Si prospere arassem mercedem recepissem meliorem."
Fol. 275 vo. Recipe contra dolorem dencium — in deutscher Sprache des XVI.
Jahrh. Desgleichen ein Recipe zur Zubereitung eines guten „edlenu G-urgel-
wassers.
Digitized by VjOOQIC
203
CV. Pg. XIV. und XV. Jahrh. 330 Bll. 1 und 2 Coil.
Diurnale juxta usum Cisterciensem — mit vorgelegtem Kalender, worin
die Feste der hh. Bernhard und Leopold als test* fori vorkommen. Mit Fol.
287 beginnt eine andere Handschrift, als deren Besorger am Schiusse genannt
wird: Fr. Stephanus gmuuder de egenburga, professus in Wilhering. Anno
gracie 97°, i. e. 1497. Der Codex ist auf feinem, weissen Pg. recht sauber und
nett geschrieben. Eine Berucksichtigung verdient auch die 'zarte Sorgfalt, mit
welcher durchgeschnittene oder schadhafte Blatter mittelst verschieden-
farbiger Seidenfaden zusammengenaht sind.
CVI. Pg. XHI. Jahrh. 165 Bll. 8™. 2 Coll.
Bxblia sacra. Beg. mit dem Prolog s. Hieronymi: Nemo cum prophetas
viderit; wie denn uberhaupt jedemeinzelnenBuche ein solchervorangeschickt
wird. Die Reihenfolge der Bucher V. T. ist folgende : Zunachst die propheti-
schen Bucher; dem Propheten Jeremias werden die Threni und das Buch
Baruch hinzugelugt und nach dem Buche Malachias' folgen die zwei der Mac-
chabaer; dann Job, Proverbia Salomonis, Ecclesiastes, Canticiun, liber Sa-
pientiae und Ecclesiasticus ; endlich ein Verzeiehniss dor sonn- und festtagigen
Evangelien und Episteln des ganzen Jahres mit Anf. und Ende. Aus dem N. T.
hat der Codex die vier Evangelist en, die 14 Briefe Pauli und die Apostel-
geschichte. Ende im 28. Kap., 17. V.: vinctus ab Jerosolimis. Unsere Hand-
schrift verdient ihres ausseren Charakters wegen die vollste Wurdigung. Die
Initialen sind abwechselnd roth und blau ausserst zierlich und nett ausge-
fuhrt; die Schrift ist sehr klein, aber durchaus regelruassig ; das Pergament —
wohl aus ungeborenen Laminern gewonnen — ganz zart und feinst ge-
glattet — Wie aus den hinterlassenen diplomatischen Aut'zeichnungen des
Hohenfurter Priors, P. Stephan Lichtblau, vom J. 1822 ersichtlich ist, wurde
dieses MS. mit einem in der Ant. Albert von Schmerling'schen Bibliothek zu
Wien vorfindlichen Codex verglichen und mit demselben in jeder Hinsicht als
identisch befunden -- init dem einzigen Unterschiede, dass dieser auch die in
unserer Handschrift fehlendeu Biicher der hi. Schrift enthalt. (1m Uebrigen
siehe: Das Merkwiirdige Wienn. Frankfurt und Leipzig bei Joh. Paul Krauss,
1744, S. 45 ff. und S. 112. Daselbst wird als Schreiber des Schmerling'schen
Codex genannt : Ernestus von Gisenheim, Prior des Stiftes Reichenbach im
Schwarzwalde).
CVII. Pg. XIV. Jahrh. 144 Bll. 8V". 2 Coll.
Libellus, qui dicitur Flos tfieologie — laut einer spateren Aufschrift; die
vorgesetzte R. aber lautet: „Suut hoc collecta libro uulgalia (!) multa. Ex al-
phabet*) distincte scripta teneto. Et positum titulo quodlibet est proprio."
Dem entsprechend konimen in dem Codex kurze Abhandlungen iiber allerlei
Tugenden undLaster in alphabet. Ordnung vor. Anf. : De abstinencia. Duplex
est a. et laudabilis et detestabilis. Ende: De beata vita. Explicit iste liber sit
scriptor crimine liber, amen, deo gracias. — Fol. 139vo. Incipiuut adapta-
ciones omnium sermonuin in libello contentorum prout competunt sabbatis,
dominicis et feriis tocius anni." — Fol. 143 vo. Incipiunt capitula tocius libri
sec. ord. alphabeti. Am Schiusse : Explicit liber qui vocatur de abstinencia.
Digitized by VjOOQIC
204
Ein Vorsteckbl. am Anf. euthalt das Fragment eines Tractates de statu primi
hominis und de peccato originali.
CYI1I. Pg. XIII. Jahrh. 12 Bll. 8T°.
1. Fol. 1— 3 vo. R. Liber III. atque volumen. Folgen kurze Abhandlungen
iiber verschiedene Materien, als : De septem virtutibus que necessarie sunt cui-
libet. Duodecim dignitates hominis. De instruments bonorum operum (ist
das ganze 4. Kap. der Regel des hi. Benedict). Via caritatis. Ende : Via miseri-
cordie. — 2. Fol. 3vo. De octo etatibus mundi. Anf. : Prima etas est ab adam. —
8. Fol. 3vo— 7vo. Vocabularium latino -germanicum. Anf.: Caput houp. Ende:
surculus schuczlinch. (Vgl. Denis I. 159). — 4. Fol. 8— 12 vo. Interpretatio no-
minum prophetarum argumentaque librorum eorundem. Anf. : Osee interpretatur
Saluans. Ende : Daniel qui interpretatur iudicium Dei.
CIX. Pg. XIV. Jahrh. 143 Bll. 8T°.
Psalterium davidicum — mitdem Officium defunctorum undderHeiligen-
Litanei, in welcher die Namen der hh. Wenceslaus, Adalbertus, Bernardus und
Robertus vorkommen. Auf der inneren Seite des ersten Deckels liestman „Ora-
ciones dicende ante et post recitacionem officii" ; darunter die Namen Joseph
Pibertius, Vidua pataviensis (Handschr. des XVI. Jahrh. ) ; am Rande des
zweitenaber : „dem ersamen iimil weisenharu. Ausserdem findet sich auf Fol. 1
der Name „laurenciusu.
CX. Pg. XIV. Jahrh. 97 Bll. 8™.
1 . Fol. 1—63. R. lncipit liber qui dicitur formula nouiciorum. Anf. : In priori
formula nouiciorum quam tibi descripsi. Ende: ardencius amatur. Der Ver-
fasser ist David de Augusta Vindelicorum. Er schrieb seine formula an Ber-
thold von Regensburg und dessen Connovizen, denen er als Magister zuge-
theilt war. — 2. Fol. 63— 63 vo. De gradibus humilitatis. — 3. Fol. 03vo. Sermo in
verba. „E$t puer unus hie''. Anf. : Notaquod tria sunt neeessaria penitenti. Ende:
altiora te ne quesieris. — 4. Fol. 63 vo— 64. BcscJurorungs - Formcl in deutscker
Sprache. Anf. : Ditze tu vur den kalten wen. Haiz dir den sichen bringen. Fol.
64 vo unbeschrieben. — 5. Fol. 65— 80vo. De cita sanctorum fratrum; aber nach
demWortlaute des Vorwortes fiihrt der Tractat den Titel : „Ammonicio de anitne
profectu." Anf. : des Vorw. : Tue non immemor peticionis hanc conmoniciuncu-
lam yro anime tue profectu o carissima soror. Ende : non tuis mentis hoc tri-
buas sed illi qui in te oj>eratur. Handschrift des XIII. Jahrh., sowie auch das
Folgende. — 6. Fol. 80 vo— 97. R. Incipiunt sontena'e(l) adhortacionum Sanctorum
patrum. Anf.: Interrogavit quidam abbateni Antonium. Ende: propter salu-
tem hominum. Fol. 96 vo. „Ductu divino treb dona ferunt tria trino Tres ueni-
unt tria dona ferunt tria mistica ijuerunt". Die Vorlegbll. enthalten Citate aus
hll. Viitern und mehrere Sermon es Am untersten Rande des 1. und 2. liest
man Folgendes : „Undenis annis deni})tis de millo ducentis. Quando Chus natus
transit mare rex fridericus. Anno milleno ducenteno duoceno (1212) O[tto IV]
cadit a regno fridericus (II) surgit in illo" und : „Ante Jesum duo c minus anno
milia quinque. Cum fuerint anni completi mille ducenti et LX post partum
virginis almum. Tunc antichristus nascetur demone plenus". Endlich: „Den-
tes sic sana porrorum collige graiia Nee careas thure cum visco quercano si-
mul ure".
Digitized by VjOOQIC
205
CXI. Pg. XIIL Jahrh. 227 Bll. 4to. 2 Coll.
Sermones de Sanctis et de tempore. Anf. : De s. Andrea. Extendam palmas.
Hoc verbum Moysi b. Andreas potuit dicere. Ende : Dom. XXV. Serm. III.
Tunc apparebit signum. Supra in eodem ewangelio dicitur. Darunter linden
sich auch 5 Sermones de s. Bernardo, welchem der Titel sanctus Pater noster
beigelegt ist und in deren letztem es u. A. heisst : „ Verba ista" (de omni corde
suo laudavit dom.) „convenientissime de b. p. n. Bernhardo hac nocte leti can-
tauimus et hodie predicamus".
< XII. Pg. XIH. Jahrh. 171 Bll. 4">.
Missale Cisterciense. Das vorstehende Calendarium nebst dom directorium
liturgicum ist vollstandig. Das Fest des hi. Bernhard kommt als II Miss, vor ;
die Feste der Landespatrone Bohmens fehlen, dafur findet sich das des hi.
Florian als „Oommemorat.iou vor mit der R. „Dedicacio ecclesie ipsius". Die
meisten Theile der einzelnen Messen sind in Neumen geschrieben, wobei die
Linie des C-Schliissels gelb, die des F-Schliissels roth gezeichnet ist. Mehrere
Initialen sind kunstvoll in einander geschlungen dargestellt. Vor den Prae-
fationes sieht man ein grosseres mit Farben gemaltes Bildniss des Gekreu-
zigten mit Maria und Johannes. Beach ten swerth sind die vielen vorkommen-
denProsae,gleichfalls mit Neumen versehen. Auf eines dererstenVorsteckbll.
schrieb ein spaterer Besitzer Folgendes :
„Quo sine fine manes perdue nos s. Johannes.
Sis nobis Marce celestis gradus in arce.
Ablue cuncta ree male mortis s. Mathee.
Quo lucet Lucas nos Christe mitissime ducas.u
Versus isti preciosi sunt per manus martelli scriptos (!).
1 XIII. Pg. u. Pp. 1440. 194 Bll. 4to.
Tractatulus decreti Gratiani per allegations. Anf. : Prima distinccio assi-
gnat. Es sind hier enthalten: 101 distinctiones et I. pars decreti; 36 causae
und de consecratione eccles. distinctiones quinque. Ende : de spiritu. Item ille
me clarificabit. „Et sic est finis huius tractatuli decreti per allegaciones. Com-
pletus de anno domini 1440Indiccione tercia die Sabbati ante dominicam quar-
tam post festum Trinitatis gloriose. Die 18. Junii. Pontificatus ss. in Christo
patris et dom. nostri tfelicis pape quinti per s. Sinodum Basiliens. electi et apo-
stolatus ab eo suscepti anno primo. Sit laus et gloria omnipotenti deo ej usque
matri virgini gloriose in sempiterna secula. Amen.1' (Ueber den Schreiber s.
Cod. 115). — Gleich am Anf. ist eine grossere Initiale in Farben mit der „facies
Christi".
€XIV. Pg. u. Pp. 1455. 16 Bll. 4to.
Traciatus de arte moriendi. Anf. : Cum de presentis exilii miseria mortis
transitus. Ende : mori discat. — „Explicit tractatus de arte mor. fer. IV. post
festum Corporis Christi anno 1455. Der Auctor ist Dominicus Capranica. (Vgl.
Wilhrg. MS. 69, 2). Fol. 16 vo ist eine formula juramenti electorum.
€XV. Pp. u. Pg. XV. Jahrh. 42 Bll. 4'".
1 . Fol. 1—9 vo. Summula Joannis Andree super IV. libro Decretalium. Anf. :
Christi nomeninuocans ad honorem ipsius et Rev. patris mei dom.Bononiensis
Digitized by VjOOQIC
206
Archiep. Ego Johannes Andree decretorum paruus doctor. Ende : Unde quid
dicunt uide per te. Explicit Summula etc. Der Verfasser Johannes Andreae
starb im J. 1348. — 2. Fol. 10— 30 vo. R. Sequitur quidam Tractatus quern ipse
componens Pastorale posse nominari dicit. Anf. : Intencio mea est in hoc tractatu
tamquam in defensore pastorali. Ende: infra disseram tractatu de Sacramento
matrimoniali. „Et sic est finis ad pits huius tractatus qui defensor . pastoralis
de sacramento in comuni . ad minis tracione poterit appeilari. — 3. Fol. 30 vo
bis 31 vo. R. Nota de sentencia excommunicacionis lib. VI. Bonifacii (VIII). Anf. :
Alma mater ecclesia. — 4. Fol. 32—40 vo. De modo observandi interdictum. Anf. :
Memoriale quoddam simplicibus colligendo. — 5. Fol. 41— 42vo. R. Prerogatiue
graciarum et nomen Ciuitatis JRatisponensis. Anf. : Urbis conspicue si quis per
metra notare. Es ist dies eine metrische und prosaische Deutung der 7 Namen
der Stadt Regensburg. Der Schreiber und fruhere Besitzer des Codex hat auf
dem Vorlegbl. Folgendes bemerkt : „Codicellus iste est solempnissimi docto-
ris domini Planckenfelser, Judicis ecclesie Ratisponensis per me Laurencium
Wssierobecz publicum notarium supra dicto domino de precio regrossatus.
Ideoque si quid in eo incorrecti reperietur penne et scripturali totaliter impu-
tandum est et non scriptori."
CXVI. Pp. u. Pg. XIV. Jahrh. 248 Bll. 8T°.
1 . Fol. 1— 12 vo. Tractatus dogmaticus de relaiionibus divinarumpersonarum.
Anf. : queritur utrum spiritus s. a patre et filio. Ende : ad argumenta ibi pro-
ponendo. — 2. Fol. 13-24. Sermo de resurrectione domini. Anf.: Surrexit dom.
laus resurreetionis dominice et nouitas. Zu Beginn liest man : „Assiste parata
uotis meis." Fol. 24 vo— 25 vo leer. — 3. Fol. 26— 44 vo. Quaestio tractatur dog-
matica, utrum doctrina Christi nova sit lex perfectissima ? Anf. : Quenam doctrina
hec nova? Matth. 1. Das Exordium beg. : Ego sum puer et modicus intellectu
pauper. Ende: Ex hiis ergo olare patet quod racio hujus responsi b non con-
cludit et hec sunt dicta. Fol. 45— 48 vo sind unbcschrieben. — 4. Fol. 49— 59vo.
Sermo de s. Benedicto. Anf. : Sta in porta. Doctor egregius moralis Gregor.
quemlibet predicare uolentem. — 5. Fol. 59—62. Sermo de s. Augustino. Anf. :
Dico primo quod gloriosus „pater nosteru Augustinus redditur extollendus. —
6. Fol. 62— 64vo. Sermo in nativitate dom. Anf. : Factum est verbum. Illius verbi
eterni. — 7. Fol. 64vo -67. Sermo de s. Atigustino. Anf. : Lex veritatis fuit in
ore ejus. Gloriosus doctor et „pater noster". Fol. 67 vo— 69 vo sind unbeschrie-
ben. — 8. Fol. 70— 104vo. Tractatus dogmatici: de potentia div., de intellectu
div., de unione hypostatica, de incarnatione, de communicatione idiomatum
in Christo. Anf.: Utrum divine virtutis immensitas. Die haufigen Citate sind
genommen aus : Jacobus de Viterbio, Jacobus de Alcisio, Thomas Bradwar-
dinus, Clieton, Langelaus, Hosbertus, Rabbi Moses und vielen hh. Vatern. Am
Ende dieses schreibt der Verfasser: „non omnia que dixi auderem asserere in
sermone, que audeo hie proferre." — 9. Fol. 105—177. Sermones diversi de summis
festivitatibus et de Sanctis. Anf. : Repleti sunt omnes spiritu s. Sicut dicit ven.
hugo de s. Victore. Der letzte handelt de angelis. Die Ansprache lautet: Rev.
patres et fratres. Auch hier heisst Augustinus „S. P. N." — 10. Fol. 177—208.
Tractatus de creatione. Anf. : Creator Deus creabilium suorum inicio. Das Gauze
ist eine Compilatio Lib. II. Sen tent Petri Lombardi, u. z., wie aus Fol. 177vo
zu ersehen ist, von „frat. bernardita" verfasst. Die einzelnen themata werden
Digitized by VjOOQIC
207
nach scholastischer Methode vertheidigt, und zwar: contra ilium de s. Mar-
turino, contra s. Augustinum, contra Symonem de aula, contra Carmelitam,
contra Johannem Pat., contra Cordigerum. Erwahnt sind auch : Fol. 207 vo
Magister Lambertus de Sorbona und Fol. 208 Cussinus. — 11. Fol. 208-218.
Conflictus rationis et conscientiae de summendo vel abstinendo corpore Christi.
Anf. : Multorum tam clericorum quam laicorum querela est. Ende : pro viatico
datum est nobis corpus domini nostri. Der Verfasser ist Matthaeus de Cracovia
f 1410. Der Tractat fuhrt auch den Titel : De celebratione Missae frequentanda
et intermittenda, und in dessen editio Memmingensis (a. 1491) : Tractatus de
eo, utrum deceat sacerdotes continuare missas, vel Laicos frequenter com-
municare. (Mehreres iiber den Auctor bei Alb. Fabricius, Bibl. med. et inf. lat.,
lib. XII. 48, und Trithemius, de Scriptt. eccles. 118vo). — 12. Fol. 218-237 vo.
Sermo de Assumption* b. V. Mariae. Anf. : Quasi cedrus exaltata. In hac utique
ipsius solemnitate. Ende: et nos cum ipso appareamus in gloria quam. —
13. Fol. 288— 248 vo. Sermo de s. Augustino. Anf.: Gracia ejus in me vacua non
fuit. Ven. doctor hugo de s. victore in exposicione. Ende : abscondor in abscon-
dito faciei tue. Bemerkt sei, dass keiner der bezeichneten Tractate mit einer
R. versehen ist.
C XVII. Pg. Xn. Jahrh. 123 BU. 4to.
1 . Fol. 1—82 vo. Gemma animae de divino officio. Anf. des Prologs : Ag-
men in castris eterni regis excubans. Der Verfasser ist Honorius Augustodun.
mit dem Beinamen Solitarius (monachus) ; sein Werk wird auch ^Rationale
divinorum" genannt. (Biblioth. Max. SS. PP. Lugdun. XX. sub init., und Hier.
Pez, Thes. Anecdot. Ill, Einleitung p. IV und 339). — 2. Fol. 83-84vo. Sermo
de nativitate s. Mariae. Anf. : Inquirendum est et explorandum. — 3. Fol. 84vo
bis 91. Sermo de assumptione s. Mariae. Anf. : Hodierna festi vitas dei genitricis
Marie dormicionis. — 4. Fol. 91— 123 vo. Miracula b. virg. Mariae. Anf.: Ad
omnipotentis dei laudem. Die 1. Erzahlung beg.: Fuit in toletana urbe. Ende:
salutando h'ni . . .
(XVIII. Pp. XV. Jahrh. 112 Bll. 4to.
Lectionarium epistolarum. Anf. : Fratres scientes quia hora est. Eitde :
Epistel in missa def. Vir fortissimus Judas. War noch im J. 1651 in Ver-
wendung, da laut einer Aufschrift am Oberdeckel Abt Georg Wendschuh
einen neuen Einband besorgte.
C XIX. Pg. XH. Jahrh. 30 Bll.
1. Fol. 1— 28 vo. R. Incipit Micrologus de eccksiasticis observacionibus im-
primis de officio Misse. Anf. : Presbiter cum se parat ad Missam. Ende : quin-
que milibus hominum saturari mereamur. (Ueber den zweifelhaften Auctor
s. Alb. Fabric. Bibl. med. lat. 1. XII. 78, woselbst es u. A. heisst: „Sed verum
auctorem esse Ivonem, ab a. 1098 Carnotensem episc, fidem facit H. War-
thonus" ; vergl. auch dess. ad vocem Ivo Carnotens. 1. IX. 206). — 2. Fol.
28 vo. R. Fratribus presbiteris in ordine sedentibus ab aliquo legatur hec ammo-
nicio. Anf. : Nos quidem quamuis indigni locum aaron tenemus. — 3. Fol. 30.
Incipiunt Capitula placentini concilii de praite ordinate et his qui prebendas
Digitized by VjOOQIC
208
aut ecclesias emerunt. Anf. : Ea que a s. patribus statuta sunt. — Auf dem
Vorlegbl. liest man das Fragment eines Tractates de munditia sacerdotis ad
sacrum accedentis; dann eine kurze Aufzahlung der partes missae mit An-
gabe der sie begleitenden orationes: endlich eine Erklarung des Salbungs-
ritus bei der Taufe.
CVV. Pg. XIV. Jahrh. 92 Bll. 4to.
1. Fol. 1— 21 vo. Libri V Considerationum s. Bernardi ad Eugenium pp.
Anf. : Subit animum dictare aliquid. — 2. Fol. 22—34. S. Bernardi Episiola ad
fratres de monte dei, sive ad Carthusienses. Anf. : Pene impudenter et plus
quam decebat. — 3. Fol. 34vo— 41vo. Ejnstola s. Bernardi ad dominum Wfilhel-
mumj abbatem s. Theodorici de gratia et libero arbiirio. Der Prolog beginnt:
Opusculum de gratia etc., quod ilia qua scitis occasione nuper. — 4. Fol.
42— 54 vo. Liber s. Maximi philosophi de caritate. Die Zu.schrift beginnt: Rev.*
patri et dom. David, Archimandrite celeberrimo „Cerbanus" promptum cum
dileccione seruitium. Der Prolog beginnt: Ecce ad eum qui est de excolenda
vita. Anf.: Karitas quidem est disposicio anime bona. Ende: quoniam deus
caritas est. (Ueber vorliegenden Tractat s. Fabric. Bibl. med. lat. 1. XII. 61
sub voce Maximus Taurin. episc., qui floruit saec. V., und t. XII. Biblioth.
Max. SS. Patr.). — 5. Fol. 55—57. Fragmentum planctus B. V. Mariae. Anf. :
Consolari non potui. Ende : neque vicem reddit humana propago. — 6. Fol. 58.
Oratio ad b. Virginem. Anf.: Obsecro te mater summe benignitatis; nebst
einem kurzen Hymnus. Gaude virgo graciosa. — 7. Fol. 58. Viftio quaedam facta
monacho s. Galgani mis.sam celebranti (ibid.). — 8. Fol. 58. Citat aus s. Augu-
stinus de securitate penitencie. Anf.: Si quis positus in ultima necessitate.
Ende: animum per mansuetudinem. — 9. Fol. 59— 70 vo. Tractatus s. Augustini
de spiritu et anima. Anf. : Quomodo anima videt visibilia. Ende: visionem dei
quern cernere finis est. Amen. — 10. Fol. 71—75. Tractatus de modis praedi-
candi. Anf.: Die breuiter leniter cum pondere. Ende: Quid timendumV eterna
supplicia. — 11. Fol. 76—84. Summa Jiemundi versibus hexametris. Anf.: In
summis testis ad missam dicitur una. Ende: Mors dubium faciunt iterato
templa sacrari. (Der Auctor ist Raimundus de Pennafort, f 1256. Dieser
Tractat erschien hn Drucke Colon. 1502. S. Fabric. 1. c. L. XV. 224). — 12. Fol.
85—87 vo. Synonima. Anf. : Ad mare ne videar latices deferre camino. Ende :
Clericus equiuoce singula quisque legit. Expliciunt Synonima. (Cfr. Wilhrg.
MS. 81, 8).— 13. Fol. 88-92. Tabulae Aviani. Anf. : De rustico et puero. Ende:
De lupo et hedo. Der Verfasser, Avianus Flavius, iibersetzte im II. Jahrh.
v. Chr. 42 asopische Fabeln in elegischem Versmasse in's Latein. Unser MS.
hat selbe vollzahlig. (S. Otto Spamer's Illustr. Convers. - Lexicon und Chr.
G. Jocher's Allg. Gelehrten - Lex. I. 648). Der Codex ist der kleinen, netten
Schrift, des feinen Pg's. und namentlich der vielen prachtvoll in Farben ge-
zeichneten Initialen wegen beachtenswerth.
CXXI. Pg. XIV. Jahrh. 28 BU. 4to. 2 Coll.
Aurora Petri de Riga. Ist ein kurzer Auszug des grosseren Werkes
MS. Nr. 91. Anf.: De formacione primi hominis. Ende: Quando Herodes pro-
fectus est.
Digitized by VjOOQIC
209
1 XXII. Pg. XIV. Jahrh. 31 Bll. 4". 2 CoU.
1. Fol. 1—9. Auctoritates domini Herici. Anf. mank : possidetur sed ve illis
qui inducunt. Ende mit einem Citat aus S. Bernhard : ad se to turn dirigendum
vel diligendum. Expliciunt auctoritates dorn. herici. (Der Auctor Hericus, auch
Ericus, monachus Autissiodorensis O. S. B. c. a. 980, schrieb u. A. Collectanea,
in quibus referuntur fragmenta primo ex Valerio Maximo, turn ex Patribus:
Hieron., Aug., Beda etc. S. Fabricius 1. c. Lib. IV. 106). — 2. Fol. 9-27 vo. R.
Incipit prologus in Compendium Theologice veritatis. Anf. : Veritatis theol. subli-
mitas cum superni sit splendoris. Ende mank im Cap. de peccatis : aliqua ex
parte conuersionis. — 3. Fol. 28—31. R. Planctus b. Virginis. Anf.: Quis dabit
capiti meo. Ende : O quam nequam uicem reddit humana propago. Der Auctor
ist s. Bernhard.
C XXIII. Pg. XIV. Jahrh. 240 Bll. 4".
Missale dioecesis Pragensis — mit mehreren genealogischen und and. Auf-
zeichnungen, als: 1. Fol. lvo. Anno domini 1374 obiit Clara in praevigilia b.
Marie Magdalene. — 2. Fol. 3. dasz puech ist des closter dasz hohenfuert. —
3. Ebds. werden angetuhrt die Geburtsjahre nachfolgender Personen : Mar-
garetha, lilia katharine 1371; Dorothea, soror Margarethe 1375; Erhardus,
frater sororum Margarethe et Dorothee 1376; Catarina tilia haynrici 1370. —
4. Fol. 4. De negligenciis sacramentorum. Am Ende : libellus Nicolai d Altouado
in Bohemia — und eine Colleota de patronis Bohemiae. — Der Codex hat viele
hiibsche Initialen, obwohl die Schrift sonst ziemlich unsicher ist. Vor dem
Canon ist ein grosseres Bild des Gekreuzigten auf Goldgrund ; unter dem
Kreuze knieen zwei Monchsgestalten mit emporgehobenen Handen — die eine
mit weisser, die andere mit schwarzer Cuculle angethan. Daneben : „Miserere
mei Fr In bora mortis mee ne derelinquas me domine." Auf Fol. 157 ist
nochmals verzeichnet: „istud missale est . . . de altouado in Bohemia funda-
cione dominorum de Rosenberch." Fruher diirfte es jedoch im Besitze eines
Franziskaner-Conventes gewesen sein; denn Fol. 78 vo werden von einer
and. Hand die zwei Collecten „Domine J. Christe qui dixisti" und „Percepcio
corporis" eingefligt — mit der daneben stehenden Anmerkung : „in ordine s.
Francisci."
CXXIV. Pg. XIV. Jahrh. 167 Bll. 4to. 2 Coll.
Compendium theologicae veritatis. Anf. mank mit den letzten Worten des
XII. cap. I. Lib. : secundum id quod absolutum est. Ende : secundum merita
recipiet sine fine amen amen amen dicant omnia. (Ueber dieses Werk und
dessen Auctor, Hugo Argentoratensis Ord. Praed., s. MS. Nr. C und CXXII).
Am Schlusse liest man ein kurzes Recept „ad delendum maculas oculorum et
uisum clarificandum" — lateinisch und deutsch.
CXXV. Pg. Xin. Jahrh. 123 Bll. 4*.
Sermones de dominicis per annum et de Sanctis. Anf. Dom. I. adv. : Pre-
parate corda vestra. et seruite illi soli, dicitur uulgariter — folgt ein Citat in
franzosischer Sprache. Ende : Sermo de passione domini. — iniquitatum quas
operatus est non meditabor. Expliciunt Sermones fratris N. de Biart. Der
Auctor Nicolaus Byart war Dominikaner und lebte c. 1250. (Quetif 1. 123. col. 2).
Xenift Bernard iu» II. H&n<l8chrifieu-VerzeichnU«e 11. ]4
Digitized by VjOOQIC
210
Bemerkt sei, dass sammtliche Predigttexte „vulgariteru, d. h. in franzosischer
Uebersetzung wiedergegeben sind.
CXXVI. Pg. XV. Jahrh. 228 Bll. 8vo.
Diurnale secundum usum Ord. Cut. mit einem vollstandigen Calendarium,
in welcbem die festa Ord. und der Landespatrone Bohmens vorkommen.
Das Diurnale war noch im J. 1592 in Beniitzung. Erwahnt sei der Hymnus
de s. Wenceslao auf dem 1. Vorlegbl.: Justus si morte Castus mente corpus
decens.
CXXVII. Pg. XIV. Jahrh. 145 Bll. 8T°. 2 Coll.
Postilla super Lucatn valde bona. Ant'.: Qui ab inicio. Oportet ex his uiris
qui fuerunt inter nos. Ende: femoris debilitacio significat concupiscenciam
carnis. Die Vorlegbll. haben einen alphabetischen Index. In der obigen R.
wurde nach dem Worte Postilla der Name Jeronymi wegradiert; doch kann
Hieronym. der Auctor nicht sein, da sich im Contexte mehrfach Citate aus
Beda tinden. Laut einer Aufzeichnung am Schlusse gehorte der Codex schon
im XV. Jahrh. dem Stifte Hohenfurt.
CXXVI1I. Pg. XIV. Jahrh. 76 Bll. 8T°. 1 u. 2 Coll.
Sermones de tempore. Anf. : Veniet desideratus. Quoniam ad misericor-
diam pertinet desolatos. Ende : Dom. ult. in Pent. Ambulate in dileccione.
Tria ostendit nobis apostolus. Sind ediert unter dem Namen des hi. Bonaven-
tura. (S. ejusd. Opp. Venet. 1755). Folgt eine historia de virtute s. crucis aus
s. Gregorii pp. lib. III. dialog.
CXXIX. Pg. XHI. u. XIV. Jahrh. 135 Bll. 8™
l.Fol. 1— 6vo. R. Hunc modicum libellum Smaragdus abbas ex diversis
collegit et ei nomen Diadema religiosorum imposuit, quia sicut diadema gem-
mis, ita et hie liber fulget virtutibus. Anf.: Hunc modicum operis nostri.
Ende: ut semper festiuitatem dupplicem celebraremus. Handschr. des XIII.
Jahrh. Der Verfasser Smaragdus lebte im IX. Jahrh. und war Abt des Bene-
dictiner - Stiftes St. Michael an der Maas in der Diocese Verdun. (S. Jocher's
Gel.-Lex. Bd. IV). — 2. Fol. 61—64. Tractatus de satramentis. Anf. : Nunc restat
considerandum de eccles. sacram. Ende : surget corpus spiritual e ad quam glo-
riani etc. Amen. — 3. Fol. 64— 64 vo. Dionysius in Ubro de divinis nominibus:
De amore. Ende: ad gaudia ubi regnas per sec. Amen. — 4. Fol. 65—102. Ser-
mones de tempore et de Sanctis. Anf. : Probet autem se homo. His uerbis ortatur
apostolus. Ende : De s. Clemente. In mari via tua. propheta videns quod b.
clemens debuit mergi. Expliciunt sermones. — 5. Fol. 102— HOvo. Sermones de
dedicatione ecclesie. Anf. : Ascendamus mundare. Macch. Nota quod homines
faciunt suam dedicacionem in mundo deus suam in celo. — 6. Fol. Ill— 120vo.
Sermones de triplici domo. Anf. : Mouebo celum pariter et terram. Aggei. Super
ista uerba dicit quedam glosa (!). Ende : ibi erimus omnes reges et regine in
gaudio etc. — 7. Fol. 120 vo— 135 vo. Sermones de tempore et de Sanctis. Diesel-
ben folgen nicht ordnungsmassig und sind von mehreren Handen geschrieben.
Fol. 1. findet sich die fromme Anrufung : „ Assit principio sancta Maria meo.
Amen."
Digitized by VjOOQIC
211
CXXX. Pg. XIV. Jahrh. 158 Bll. 8™. 2 Coll.
1 . Fol. 1—4 vo. R. Incipit triplicitas bone venture. Anf. : Cum omnis sciencia
gerat trinitatis insigne. Ende : tradidit se pro nobis J. Chus. (Dieser Tractat
des hi. Bonaventura kommt auch vor unter dem Titel: Tractatus de exercicio
beate vite und Itinerarium mentis in seipsum. A. Czemy, Handschr. Kat.
Nr. 160. 103). — 2. Fol. 4vo— 21 vo. Sermones de s. Bernardo. Anf.: Quasi Stella
matutina. Gloriosus pater noster Bern, in verbis istis commendatur. — 3. Fol.
22—26. Sermones in Coena domini. Anf. : Venite comedite. Quando sederis in
mensa. Der 1. Sermo kommt doppelt vor. — 4. Fol. 26— 158 vo. Sermones de
tempore et de Sanctis. Anf.: In adventu. O uiri ad vos clamito. Duo necessario
occurrunt ad exhortacionem viriliter facienda. Ende : In dedicacione.
C XXXI. Pg. XIV. Jahrh. 199 Bll. Fol.
Missale Cisterciense mit mehreren farbenverzierten Initialen und der
Missa de s. Bernardo. Am Kande des Fol. 87 liest man: „Petrus Johannes
scripsit hoc", und am Ende: „Liber s. Marie in hohenfuert. Non videat Chri-
stum, qui librum subtrahat istum". Naeh Allem zu schliessen wurde das
Missale im Stitte Hohenfurt selbst geschrieben und mag der Obgenannte ein
Stiftsprofess gewesen sein.
4 XXXII. Pg. XV. Jahrh. 343 Bll. Fol. 2 CoU.
PsaUerium cum hymnis, leetionibus et ritibus in Missis variorum festorum
observandis. EinzelneBesonderheiten seien daraus hervorgehoben. l.Aufder
inneren Seite des Oberdeckels hndet man eine „tabula quoad liceitatem nupci-
arumu und eine andere ^tabula legendae s. quovis tempore scripturae statutae".
„Sequitur Absolutio specialis auctoritate sacrosanctae Basiliensis Synodi ab
irregularitate". — 2. Das Vorlegbl. hat folgende Aufzeichnungen : Versus de
legenda scriptura, et de ordine dominicarum vel introituum ; ferner Versus de
„ Agno deiu. Anf. : Balsamus et munda cera cum crismatis unda. Folgt eine
kurze Litanei ; in derselben heisst es nach dem Kyrie : „Saluator mundi" audi
nos imd am Ende dreimal: Agne! dei. — 3. Fol. 342 vo. Decretum Grregorii,
Pataviensis ep.} officium de s. Stephano, Protomartyre, Patrono ecclesiae
Patav., singulis septimanis celebrandum statuens. Datum in Ebelsperkch die
1. mensis Novembris 1404. — 4. Fol. 343. Epistola Lentuli Romani ad senatum
roman. de persona Christi Domini und Literae Pontii Pilati ad Claudium Im-
peratorem de passione et resurrectione Jesu Christi. — 5. Auf der inneren
Seite des Riickdeckels sind Versus de conservanda sanitate und de curando
reumate ; dabei „Gordianusu. Nach den im Psalter aufgenommenen Festen zu
urtheilen und dem oberwahnten Decrete zufolge gehorte der Codex der Diocese
Passau an. Das Fest des hi. Bernhard fehlt darin.
(XXXIII. Pg. XIV. Jahrh. 214 Bll. Fol.
Missale Cisterciense. Die grossen Initialen sind in rother und blauer
Farbe reichlich und geschmackvoll verziert ; vor dem Canon ist ein Miniatur-
bild des Gekreuzigten mit Maria und Johannes. An den Randern wurden
von zweiter Hand viele Collectae und selbst ganze Mess-Formulare hinzu-
geschrieben. Auf der ersten Seite des Vorlegbl. liest man : „Zdrawa raaria
mylosti plna. boh stebu . pozehnana sy w zenach . y . pozehnany plod brzycha
14*
Digitized by VjOOQIC
212
tweho amen" ; auf der zweiten Seite ist das Gloria und Credo ; dann folgende
Notiz : „Liber hospitalis in alto vado donatus per dominos nostros de Rosem-
berk pro anima amite eorum domine Margarete . conthoralis domini bawari
de straconicz". Diese Margareth war eine Gemahlin Bavor III und starb 1357.
Zuletzt folgt das ^Gloria de Beata". Am Ende des Missales: In fine bene-
dicatur nomen Marie. Joannes Strazowecz.
CXXXIV. Pg. XII. Jahrh. 173 BU. Fol.
Missale Cisterciense. Vor dem Canon ist ein grosseres Bildniss des
Heilandes am Kreuze mit Maria und Johannes angebracht: Die hi. Gottes-
mutter langt mit einem Becher das aus der Seitenwunde stromende Blut
auf und links vom Kreuze ist ein aufrecht stehendes Schwert abgebildet. In
das Proprium Sanctorum sind nur wenige Messen aufgenommen. Die Missa
de s. Bernardo wurde erst im XV. Jahrh. hinzugeschrieben. Sonst ist der
Codex gut erhalten und zeigt mehrere schone Majuskeln in frischen Farben.
CXXXV. Pg. Xm. Jahrh. 291 BU. Fol.
Homiliarium de tempore et de Sanctis. Ant", mit der Vigilia Pentecostes.
Ende: Evangelium und Collecta de ss. Joanne et Paulo. Die meisten Ho-
milien sind entnommen den hh. Angustinus, Gregorius pp., Beda und Am-
brosias. Die Schrift ist gross, stark autgetragen und ohne viele Abktirzungen.
Die Initialen in rother Farbe sind ganz einfach.
CXXXVI. Pg. XDI. Jahrh. 213 Bll. Fol.
Moralium s. Gregorii pp. Libri J—V. partis primae. Anf. : Prefacio b.
Gregorii pp. urbis rome ad leandrum ep. in librum Job. Ende : Explicit lib. V7.
partis prime Moralium. Die einzelnen Bucher sind durch grosse. kiinstlich in
einander gewundene und schon in Farben verzierte Initialen eingeleitet. Der
Text stimmt mit der Ausgabe von Migne 1854 ziemlich iiberein.
CXXXVII. Pg. XIV. Jahrh. 322 Bll. Fol.
Decretum Gratiani cum Glossu Bartholomaei Brixiensis. Anf. des Prol. :
Quoniam nouis supervenientibus causis nouis est remediis succurrendum.
Ende des Textes : nisi quod uiderit patrem facientem ; der Glosse : cum beatis-
simus Johannes. Ist also complet. (Bartholomaus von Brescia war c. 1240
ein beruhmter Lehrer des Kirchenrechtes zu Bologna. Mazzuchelli, Scrittori
d'ltalia. II. p. I., und die gedruckte Ausgabe : Venetiis apud Petrum Albigna-
num Trecium 1479). Der Schriftcodex hat seines Schmuckes halber seit jeher
voile Wttrdigung und verdiente Anerkennung gefunden. Das Pg. ist rein
weiss und stark; die Schrift, durchwegs ganz gleichmassig und deutlich,
erinnert viel an den italienischen Schriftcharakter. Die 38 grossen Miniaturen,
auf strahlendem Goldgrunde in den lebhaftesten Farben autgetragen, sowie
die 860 in Gold und hellen Farben prachtvollst gezeichneten Initialen er-
hohen dessen reellen Werth derart, dass er seinem gliicklichen Besitzer urn
die bedeutende Summe von 10.000 Silbergulden nicht feil war, die erst vor
wenigen Jahren ein Frankfurter Antiquitaten -Verehrer dafiir geboten hatte,
urn denselben fur die konigliche Bibliothek zu "Windsor Castle zu erwerben.
Digitized by VjOOQLC
213
CXXXVIII. Pg. XIV. Jahrh. 343 Bll. Fol.
Historia scholastica Magistri Petri Comestoris. Beg. mank mit den Worten
des 27. cap. De morte Abel: est iniquitas mea omni merito. Sonst ist sie kom-
plet und stimrat mit der gedruckten Ausgabe bei Migne Patrol. 1. 198 sowohl
in Bezug auf den Text als auch betreffs der Kapitel-Eintheilung vollkommen
iiberein. (Der Auctor war Canonicus zu Troyes und starb im J. 1179 zu Paris.
Hist. Litt. de la France XIV. 12, und unser Codex MS. Nr. LIV). Die Handschr.
ist bis auf die letzten Bll. gut erhalten ; die Initialen, abwechselnd roth und
blau gegeben, dehnen sich zumeist mit ihrem Schmucke uber die ganze Blatt-
lange aus. Beachtenswerth sind die Miniaturen auf Goldgrund am Beginne
eines jeden Buches; selbe sind ziemlich gross und veranschau lichen zumeist
den Gegenstand oder die Hauptperson des betreiienden Buches. Man sehe
namentlich : Leviticus, Lib. Judicum, IV. Regum (raptus helye), Tobias, Evan-
gelia, die merkwurdige Darstellung conceptionis praecursoris auf Fol. 144vo,
Actus Apostt. u. a. Am Ende oftenbart der sehr gewandte Schreiber seinen
Herzenswunsch : „Laus tibi Christe, quoniam liber explicit iste", und „Qui
scripsit scrip ta, ejus dextera sit benedicta".
(XXXIX. Pg. XII. Jahrh. 179 Bll. Fol.
Commentarius biblicus super Lucam et Joannem. Der Prolog beg. : Lecto-
rem obsecro studiose. Der Text : Quoniam inulti conati sunt ; die Glosse : Lu-
cas de omnibus que fecit Jesus et docuit. — Die Minuskelschrift des Textes,
welcher sich inmitten der beiden commentirenden Columnen befindet, ist
ziemlich gross ; die Initialen der Verse wechseln in roth und blau ab ; beson-
ders schon ausgestattet sind die 2 am Anfange Lucae und 3 zu Beginn des
Commentars Joannis.
CXE,. Pg. XIV. Jahrh. 279 Bll. Fol.
Legenda aurea, sive Historia Lombardica. Anf. : Prologus no varum legen-
darum de quadruplici tempore. Universum tempus presentis vite in quatuor
distinguitur. Die erste Legende handelt de adventu domini ; die letzte de s. Vito
ist unvollendet und endet in den Worten : subjacebit discipline. Der Auctor
ist Jacobus de Voragine Ord. Praed. — Auch hier finden sich schon gemalte
Initialen.
€XLI. Pg. XV. Jahrh. 187 Bll. Fol.
Liber Evangeliorum. Beg. mit dem Evangelium Dom. I. Adv. und endet
mit dem Evangelium Defunctorum: Dicebat Jesus turbis Judeorum, sicut
pater suscitat mortuos. Die grossen Initialen sind roth, oft schon gezeichnet.
Auf der Aussenseite des Vorderdeckels sind die Buchstaben F. G. W. A. A.
1651, d. i. Fr. Georg Wendschuh, Abbas Altov., der den Codex neu binden liess,
angebracht.
CXLII. Pg. XV. Jahrh. 460 Bll. 4to.
Breviarium integrum secundum usum saecularium — mit einem voll-
standigen Kalender und sehr vielen Rubriken. Das Vorlegbl. enthalt allerlei
Collecten und ein Verzeichniss, „quando singuli psalmi sint dicendi", mit
folgenden Schlussversen :
Digitized by VjOOQIC
214
Confessor canit hos tibi in ordine psaimos
Dixit Beatus Laudate pueri Creditque Memento.
Dixit Beatus Nisi do Memento virgine sola,
Omnia Laudate in summis festis resonate.
Fol. 294 liest man lblgende Aufzeichnung : „Ex waldkyrichen. Item proxima
die aut tercia post festum s. Antonii peragetur anniversarius Caspari sartori f
pro fundacione luminis in ecclesia s. Antonii.u Es ist hier die Kirche der Ere-
miten zu Heuraifel unweit Hohenfurt, in deren Besitz der Codex friiher ge-
wesen sein mag, gemeint.
CXXIII. Pp. XIV. Jahrh. 363 Bl. Fol.
Chronicon Sigeberti Gemblacensis. Beg. mit dem J. 381 und reicht bis 800
excl. Die Chronik enthalt acht Biicher, die jedoch nur vom XVI. an bis zum
XXIII. numerirt sind. Jedem derseiben geht ein kurzer Inhalt und ein Kapitel-
Verzeichniss voran. Anf. : Ab anno primo graciani qui fuit etc. Incipit sigi-
bertus regnorum contemporalitatem. Das letzte Kap. ist iiberschrieben : De
iterato imperio hyrene et incidentibus ejusdem temporis. Ende: Pipinum vero
ejus filiura regem ytalie ordinatum collocauit. Deogracias. Explicit liber iste.
Sequitur amodo de imperio karoli magni. Der Auctor war Benediktiner zu
Gemblours in Brabant, spater zu St. Vincenz in Metz und starb 1113. (Fabric.
1. XVIII. 180 und Aubert. Miraeus). Der Codex ist sorgfaltig geschrieben, die
Initialen schon verziert; am Anf. eines jeden Buches ist eine grosse, aber
minder gelungene Miniature in reichem Goldschmucke und greller Farben-
zier angebracht, worauf zumeist die Hauptperson des betreffenden Buches
dargestellt ist. Fol. 337 liest man am unteren Rande : „S. Oswinus anno do-
mini 1457 rome canonizatus".
CXIilV. Pg. XIV. Jahrh. 281 Bll. Fol.
1 . Malogranatum, sive dialogus inter patrem et filium. Anf. : Fiii accedens
ad seruitutem dei. Der Verf. ist der Konigssaaler Abt Gallus. (Sein Werk er-
schien im Drucke Colon. 1476. fol. : s. 1. 1481. 4° und 1487. fol.). Der Codex ist
sehr schon geschrieben ; die einzelnen Biicher werden durch gefallige Initialen
und Miniaturen in Gold und lebhaften Farben eingeleitet. Jedes Bucb hat sein
Register. — 2. Fol. 264—281 vo. Homihae de corpore Christi, in die Coenae, in
die Pentecostes, in die s. Marci. Anf. : Pascalibus dapibus esuriens saturari
quicunque desiderat.
CXIiV. Pg. XIV. Jahrh. 275 Bll. Fol.
1 . Expositio domini haymonis egregii divini verbi rclatoris in Apocalypsin
b. Joannis. Anf. des Prologs : Legimus in eccl. hystoria b. Johannem. Anf. des
Textes : Apocalipsis J. Chi. Plenior esset sensus (Migne : planior esset). Ende :
in gracia terminum poneret. Explicit etc. Der Verf. ist Haymo ep. Haibersta-
diensis. (Fabric. 1. VIII. 181. Migne, Patrol, t. 117). — 2. Fol. 105. S. Thomae
Aq. Expositio super evangelium s. Joannis. Das Prooemium beg. : Divine visionis
sublimitate illustratus. Anf. : Chrysostomus. In principio erat verbum. Omni-
bus aliis ewangelistis ab incarnacione incipientibus. (Ueber diesen Commentar
vgl. S. Thorn. Aq. Expos, sup. quatuor evang. Editio germ, prima Herbipoli
Digitized by VjOOQIC
215
1704). Am Ende liest man: ^Explicit liber presens Mon. Altiuadensis compa-
ratus per Ottykonem de vyhnanicz monasterii supra dicti abbatem. Anno do-
mini 1393 sabbato ante dominicam Oculi". Sonst kommen in dem Codex,
welcher bereits mehrere Ausstellungen mitgemacht hat, sehr viele Miniaturen
vor. In der Verzierung der Initialen ist die griine Farbe vorherrschend.
CXIiVI. Pg. XIV. u. XV. Jahrh. 370 Bll. Fol.
1. Fol. 1— 18 vo. Liber de vita solitaria magistri Francisci petrarche archir
diaconi partnensis, laureati poete, libellus optimus de mille bonis. Anf. : Paucos
homines novi quibus opusculorum meorum tanta dignacio. Ende: Non exe-
quar ut in solitudine quo fugit hylarion. An. (Trithemius, Cat. Scriptt. Eccl.
fol. 113vo). — 2. Fol. 19-273 vo. S. Augustini de Civitate Dei Libri XXIL Anf.:
Gloriosissimam civitatem dei. Ende : deo mecum gracias congratulantes agant.
Sowohl hier wie in dem vorigen Tractate sind die bedeutend grossen Initialen
am Beginne der einzelnen Abschnitte sehr kunstreich in Farben ausgefuhrt.
Bisher Handschr. des XIV. Jahrh. Folgt ein Register der Bucher XI— XXIL —
3. Fol. 279. De modo constructionis et disposition^ Bomanae urbis. Anf: Modum
autem constr. etc. Escodius demonstrat. Postquam filii Noe edificauerunt tur-
rim confusionis. — 4. Fol. 280—283 vo. De genealogia deorum. Anf. : Ad utilita-
tem omnium scolarium. Ende : philosophi dicunt genituram. Dem Ganzen geht
eine Aufzahlung mythologischer Namen der Gotter voran. — 5. Fol. 283 vo
bis 370. Commentarius in Augustinum de civitate Dei. Anf. des Prologs : Fiuminis
impetus letificat. In demselben nennt sich der Verfasser Fr. Thomas, Ord.
Praed., anglicus natione, und sagt, dass er die zehn ersten Bucher de civitate
dei, „in quibus maior est difficuitas et obscuritas", erkiaren wolle ; indess hat
unsere Handschr., mit Ausnahme des 11. Buches, auch einen Commentar der
iibrigen, vertasst von Nicolaus Cerseth (corrupte avtt Treveth). Der erstere
ist Thomas Walleis seu Valiensis, der letztere wird im 30. Kap. des 10. B. Fr.
Nicolaus de Triueht (Treveth) genannt. Beide hatten eine Erklarung des vor-
liegenden Werkes des hi. Augustin gegeben, ohne dass einer um des andern
Arbeit wusste ; erst die spateren Nachkommen haben die beiderseitigen Com-
mentare zu einem einheitlichen verbunden, welcher bei seinem ersten Er-
scheinen (Friburgi 1494} mit grossem Beifalle aufgenommen wurde. (Quetif I.
561—597). Es folgt noch ein Verzeichniss der „historiae notabiles" nach den
Kapiteln sammtlicher Bucher und ein Index alphabeticus.
CXLVII. Pg. XIV. Jahrh. 59 Bll. Foil.
1. Fol. 1— 57 vo. Apparatus super Clementinis Joannis Andreae. Das Vorw.
beg. : Johannes graciosum hoc nomen. Am Ende liest man den Namen Jo. andr.
Anf. : Johannes seruus seruorum. R. I : De summa trinitate et fide cath. ; ult. :
De verborum significacione. Ende der Glosse : nos collocet cum electis. Amen.
Explicit apparatus etc. (Panciroli de clar. leg. interpret, p. 335). — 2. Fol. 58
bis 59 vo. Constitutio Clementis pp. V super regulam fratrum minorum. Anf. : Exivi
de paradiso, dixi rigabo ortum meum. Ende : ejus se nouerit incursurum. Ex-
plicit liber constitucionum clementis pp. V. Deo gracias. Der Codex besitzt
sehr viele prachtvolle Initialen auf hell leuchtendem Goldgrunde, deren Or-
namentik sehr sorgfaltig gearbeitet ist.
Digitized by VjOOQIC
216
<VLVIII. Pg. Xm. Jahrh. 235 Bll. Fol.
1 . Fol. 1—225. Libri V Decretalium Grtgorii IX. cum glossa. Die Glosse
beg. : Gregorius. In hujus libri principio quinque precipue sunt prenotanda. —
Der Glossator heisst Bernardus doctor, auch Bernardus major Bottonus ge-
nannt. Auf denselben scheinen die drei im Codex haufig wiederkehrenden
B.=B.=B. (Bernardus Bottonus, Bononiensis) hinzudeuten. (Czerny, Hand-
schr. der Stiftsbibl. St. Florian, Linz 1871, Nr. 240; Pancirol. de clar. leg. inter-
pret, p. 325). — 2. Fol. 225 vo. Fragmenta ex Constitutionibus Bonifacii VIII. ,
ClemenHs V. und Benedicti XI., in Cursivschrift des XIV. Jahrh. — 3. Fol.
229 vo. Joannis Andreae Summula super quarto libro Decretalium. — 4. Fol.
230 vo. Apparatus dom. Joannis Andree super arbore consanguinitatis. Anf. :
Circa lecturam arboris diuersis olim. Ende: studentes continuo perseuerent
per graciam ejus. Explicit etc. — 5. Fol. 131 vo. Fragmenta ex Constitutionibus
Clementts V, in Cursivschrift des XIV. Jahrh. Am Ende: „Anno domini 1305
fuit dom. Clemens pp. V. Lugduni consecratus. Anno 1307 in die b. Geraldi,
id est in vigilia Calixti fuerunt capti fratres milicie templi in regno francie." —
6. Fol. 233. Decretum alicujus episcapi, editum contra captivatores clericorum,
contra clericos concubinarios rurales. Anf.: Cum per illud statu turn, quod
dominus Sifridus bone mem. pater noster. S. d. Handschr. des XIV. Jahrh. —
7. Fol. 233 vo— 234. Sermoues de praelatis et sacerdotibus. Anf.: Quis sum ego
et que cognacio mea. Rex autem Chus est, filia regis ecclesia. — 8.Fol.234vo.
Historia brevis sectarum haereticarum. Anf. : Serte heretice sunt 72. Quarum in
teutonia sunt quatuor. — Hautig sind die ersten Worte eines jeden Buches
der Decretalen mit sehr zierlichen Majuskeln niedergeschrieben ; auch die
Initialen sind kunstfertig ausgefuhrt. Auf der zvveiten Seite des vorderen Ein-
legbl. liest man: „Iste liber est mon. perpetue Virg. Marie in Altov. O. Cist.,
cujus fundator, videl. dom. Ulricus de Rosenberg anno domini 1420 usque post
mortem Aiberti strenue certauit contra credentes commimionem utriusque
speciei fore de necessitate salutis; quos hereticos ante lompnicz, similiter
et procopium armiductorem ejusdem secte domino auxilium prestante uiriliter
prostrauit."
CXIilX. Pg. XV. Jahrh. 204 Bll. Fol.
MissaU pro Praelatis pontificantibus. Es mag interessiren, einige Be-
sonderheiten dieses Missals zu erfahren, aus denen auch auf dessen Ursprung
und Bestimmung geschlossen werden kann. Es beginnt mit einer langeren R.,
in welcher auf die Wichtigkeit der Vorbereitung zum hi. Opfer mit schonen
Worten hingewiesen wird. „Imprimis itaque", heisst es da, „intrans in secre-
tum cordis sui cogitet pontifex, quale et quantum sit Sacramentum acturus,
quod dyabolus in hoc magis quam in alio seruicio dei eura impedire conatur".
Es folgen : Der accessus altaris und die beim Ankleiden vorgeschriebenen
Gebete. Nach der Collecta „ad zonam1' folgt eine „ad baltheum" und die
zweite „dum baltheum femori innectit" ; nach der „ad casulam" eine Collecta
„ad pauonem" und „ad racionale". Auch das Stufengebet ist eigenartig ange-
ordnet und daher lesenswerth; im Confiteor werden die Namen SS. Viti,
Wenceslai, Adalbert! atque Sigismundi eingeschaltet. Nach dem Confiteor
kommt eine benedictio incensi et thurificatio evangelii u. a. m. — Die Missa
Digitized by VjOOQIC
217
de s.Bernardo kommt auch vor.— Beach tens werth sind die 14 Miniaturbilder
in ihrer reichen Goldverzierung; sie behandeln folgende Gegenstande: Das
1. versinnbildet einen auf dem Throne sitzenden Pontifex, die Tiara auf dem
Haupte, ein Buch in der Hand ; das 2. stellt die Geburt Christi in lieblicher
Weise dar; das 3. die Taufe Jesu (ad missam Epiphaniae dom.); das 4. den
Auferstandenen ; das 5. die Himmelfahrt Christi (mit Maria und Johannes) ;
das 6. die Herabkunft des hi. Geistes ; das 7. die hi. Dreifaltigkeit ; das 8. das
Altarssacrament in einer gothischen Monstranze ; das 9. eine gothische Kirche
(Missa in dedic. eccl.) ; das 10. viel grdssere zu Beginn des Canon die Geisse-
lung Jesu; das 11. die Steinigung des hi. Stephanus; das 12. den hi. Johannes
Ev. ; derselbe halt in der Linken einen von einem goldenen Ringe umgebenen
Adler und zeigt mit der Rechten auf ihn, vor ihm kniet ein Abt in schwarzem
Chorkleide (Cuculle) mit Stab und Infill. In der von dieser Miniature aus-
gehenden Verzierung ist am untersten Rande ein Wappenschild angebracht,
oben von dem Schnabel, zu beiden Seiten aber von den Krallen eines Papa-
geies festgehalten, in dessen weissem Felde das Brustbild eines schwarzen
Frauleins mit langen, uber den Kopf hinauf reichenden (Schweins-)Ohren
sich befindet. Es ist dies das Wappen der Herren von Drachovetz, der
einstigen Besitzer des jetzt dem Stifte Hohenfurt gehorigen Gutes Klein-
Umlowitz. Die 13. Miniature ist eine Darstellung der Reinigung Mariens;
die 14. endlich die ihrer Verkundigung. Den Schluss des Missals bilden die
Prosae fur viele Feste. Nach den kurz beriihrten Daten zu urtheilen mag
dieses Missaie zunachst fiir den Gebrauch eines ritterlichen Ordens (ordo
militaris) ex instituto Cisterciensi bestimmt gewesen sein.
Cli. Pg. XIV. Jahrh. 338 BU. Fol.
Cominentarius seu Glossa in Epistolas s. Pauli Ap. Anf. des Prologs:
Principia rerum requirenda sunt prius. Anf. Ep. I. ad Rom. I. : Paulus seruus
Jesu. Hucusque pendet littera. Ende : munera sint cum omnibus vobis. Amen.
Explicit glossa super epistolas s. Pauli ad Hebr. Der Verfasser ist s. Thomas
von Aquin; doch stimmt der Text unserer Handschrift mit jenem der edit.
Veneta (tt. VI u. VII) seiner Werke nicht uberein.
Clil. Pg. 1477. 125 BU. Fol.
PsaUerium jttxta wmm Cistercicnsem mit sehr vielen sorgfaltigst ausge-
fuhrten Initialen, welche in lebendigen Farben erhalten sind. Die Verzierung
der ersten dehnt sich nach beiden Seiten aus und endet oben mit der Dar-
stellung des harfenspielenden David, unten mit einem Menschenkopfe, der
eine Mitra tragt; am Rande desselben Bl. ein von einem Strahlenkranze um-
gebenes Wappenschild mit dem zweifachen gothischen „h". Die Antiphonen
und andere Theile der Otficien sind mit Gesangsnoten versehen. Am Ende ist
die Aufzeichnung zu lesen : „Hic liber attinet Monasterio perpetue Virg. alme-
que dei Genitricis Marie in Altouado, Cist. ord. ac prag. dioec. Sub annis do-
mini 1477 sub regimine ven. in Cho patris ac dom. Thome — cognomento
hachenfurter, dicti monasterii abbate (!) bene meriti Per manus fr. Nicolai
paurenveindt professi mon. Campililiorum dicti ord. patav. dyoec. h'nitus in
die s. lucie virg. Deo sit laus et gloria." Auf der inneren Seite des Riickdeckels
hndet sich das Fragment einer Interpretatio nominum s. scripturae auf Pg. des
Digitized by VjOOQIC
218
XIV. Jahrh. Der gleiehzeitige Einband in braunem Leder ist mit zierlichen
Metallbeschlagen versehen.
CXII. Pg. XV. Jahrh. 317 Bll. Fol.
Missale Cisterciense. Die Vorlegbll. en thai ten: einen hymnus de s. Mar-
garetha, Anf. : Margaretham speciosam sponsam Chi, und einen de s. Catha-
rina, Ant'.: Sanctissime virginis votiva fest-a recolamus: Offrcium misse de s.
Sigismundo und de visit, s. Mariae mit einer schonen Prosa. Das Missale ist
gut erhalten und hat schone Miniaturen und Initialen, in Gold und Farben
ausgefiihrt. Von bedeutender Grosse ist die Miniature des Canon, den Ge-
kreuzigten rait Maria und Johannes darsteliend. Die zwei ersten Blatter sind
in einen schmalen Pergamentstreifen eingefugt, welcher Fragmente eines
Urbars des XIV. Jahrh. aufweist, worin folgende Namen vorkommen: Villa
lk>lubkow, Tieskow villa a dno zach~ michael molendiator, villa Plawsko
empta a dno henr. de Straz, Brana Jaronyc cum ire et gilko.
CXIII. Pg. XIV. Jahrh. 433 Bl. Fol. 2 Coll.
Lectionarium ad usum Cisterc. Beg. mit den lectiones in f. spineae Coronae.
Die R. lautet: Sermo b. Bernhardi Abbatis. Anf.: Attende aniraameaquis iste
est. Es folgen dann in der Ordnung des Calendars die lectiones officiorum de
tempore und de Sanctis. Die Feste der hh. Bernardus und Wenceslaus kommen
vor. Das Ende bildet das ot'ticium Domini cae infra oct. Corp. Chi und jenes in
octava ejusd., wofur gleichfalls die lectiones aus dein hi. Bernhard (?) ent-
nommen sind. Anf. : Pater sanctissime petre audi quid loquatur.
CX1V. Pg. XV. Jahrh. 284 Bll. Fol.
Antiphonarium sec. usum Cisterc. Es ist ganz in Musiknoten geschrieben
und reprilsentirt das grosste Exemplar unserer Handschriften-Sammlung. Die
Initialen, Miniaturen und Randverzierungen sind prachtvoll illuminirt: letztere
stellen mitunter recht launige Sceuen aus dem Jagdleben dar.
CL.V. Pg. XIV. Jahrh. 285 Bll. Fol.
Biblia s. latina. Beg. mit einem Briefe des hi. Hieronymus ad Paulinum
presb. de omnibus div. script, libris. Darnach folgt der Prologus ejusd. in Pen-
tateuchum. Die hier enthaltenen Biicher sind: der Pentateuch, Josue, Judi-
cum und Ruth. Die aussere Ausstattung, Grosse und Schrift des Codex kommt
der der folgenden vier Nummern vollig gleich. Die Initialen zu Beginn der
einzelnen Biicher, monstrose Gestalten darsteliend, sind reich illuminirt.
iXVI. Pg. XIV. Jahrh. 333 Bll. Fol.
Biblia s. latina. Beg. mit dem Lib. I. Reg. 1, 20. 21 : eum. Ascendit autem
vir ejus helchana. Es folgen die Biicher: Regum, Paralipomenon, Proverbia
Salomonis, Ecclesiastes, Cantica canticorum, Sapientiae und Ecclesiasticus.
Einigen derselben wird der Prolog s. Hieronymi vorangeschickt.
CliTII. Pg. XIV. Jahrh. 236 Bll. Fol.
Biblia s. latina — mit den Biichern der Propheten von Isaias bis incl.
Malachias. Auf der inneren Seite des Vorderdeckels liest man Bruchstucke
eines Stiftbriefes. ausgestellt von dem Hohenfurter Abte Thoman und dem
Digitized by VjOOQIC
219
Kellner niclas, worin noch die Namen „Johann von Rosenberg" und „Rei-
chenau" angefuhrt werden. Auf dem Ruckdeckel fin den sich Fragmente eines
Ausgaben-Registers.
CLVIII. Pg. XIV. Jahrh. 258 Bll. Fol.
Biblia s. latina — mit folgenden Biichern: Actus App., Apocalypsis, ep.
b. Jacobi Ap., 2 epp. s. Petri, 3 epp. s. Joannis Ap., ep. s. Judae Ap., Job, To-
bias, Judith, Esther; Praef. s. Hieron. in lib. Esdrae und die 2 Bucher Esdras
selbst, endlich die Bucher der Macchabaeer. Die Miniaturen sind in diesem
Bande bedeutend grosser als in den vorhergehenden; besonders schon aus-
gestattet sind die Briefe s. Petri und die Apocalypse.
CXIX. Pg. XIV. Jahrh. 179 Bll. Fol.
Biblia s. latina. Beg. mit der Praefatio s. Hieronymi ad Damasum pp.;
es folgt der Prologus s. Hieron. in 4 Evang. und die Epistel des hi. Eusebius
an Carpianus ; endlich der Text der vier Evangelien und die Briefe des hi.
Paulus bis Philipp. II, 30.
€LX. Pg. 1482. 207 Bll. Fol.
Biblia s. latina. Beg. mit der Epistola s. Hieron. presb. ad Paulinum ep.
de omnibus div. historiae lib. Anf. : Frater Ambrosius tua michi munuscula.
Es kommen vor: 5 libb. Mosis, Josue, Judicum, Ruth, Ezechiel, Daniel und
Osee. Jedem dieser letzteren geht ein Prolog b. Isidori, ein anderer „de ortu
et interitu prophetae" und ein Prologus s. Hieronymi voran. Am Ende: Ex-
plicit osee profeta anno domini 82°.
C I.XI. Pg. XIII. Jahrh. 39 Bll. 4to.
Regula 8. Benedicti Abbatis. Beg. mit dem Prologus und endet im 72. Kap.
mit den Worten : deum timeant. abbatem suum. Auf dem ersten Bl. ist ein
grosseresMiniaturbild zu sehen, welches einen vor dem Pulte sitzenden Monch
im Cistercienser-Chorkleide darstellt: derselbe halt in der Rechten eine Feder
und in der Linken ein Messer; zu seinen Fiissen sitzt ein anderer in gleichem
Gewande mit emporgerichteten Blicken.
CliXII. Pg. XV. Jahrh. 1 Bl. Fol.
Freibrief in bohmischer Sprache, von einer Zunftgenossenschaft der
Prager Altstadt fiir einen Gesellen ausgestellt.
CliXIII. Pg. 1474. 1 Bl. 4to.
Fragment einer Urkunde, vermoge welcher der Streit zwischen zwei
Parochien der Salzburger und der Freisinger Diocese beigelegt wird. ft(an
liest darin die Namen: Altenotting Salczeburg. dioec, Rettenpeck presb. fri-
singens. und Zolling frisingens. dioec.
CLXIV. Pg. XV. Jahrh. 1 Bl. 8™.
Fragmentum alieujus Computus. Anf.: Reuolucio annorum. Das Blatt
hat insoferne eine Wichtigkeit, als hier die ursprungliche Schreibweise der
alten Ziffern a prima manu zu sehen ist.
Digitized by
Google
220
CliXV. Pg. 1510. 1 Bl. Fol.
Notariats - Instrument, lateinisch, ausgestellt von Gallus Kungender in
Angelegenheit der Besetzung der ecclesia s. Stephani Augustens. Die Kehr-
seite enthalt ein anderes Instrument, das jedoch arg geschadigt ist.
CUtVI. Pg. XIV. Jahrh. 1 Bl. 8T°.
Verkaufs- Urlunde. Anf. : Ich Kathrey weilent Kris tan des Kumtter
Burger zu Steier saligen witib ; unvollstandig.
CXXVII. Pg. 1408. 1 Bl. 4to.
Notariats - Instrument, lateinisch, das Benedictiner-Stift Opatovic be-
treffend und von dem Notar Johannes de Byeia ausgefertiget ; bis auf Weniges
gut erhalten.
CXXVIII. Pg. 1400. 1 Bl. 4to.
Notariats- Instrument. Betrift't die Entrichtung gewisser Abgaben an die
Pfarrkirche zu Benesow in der Prager Dioc. ; unvollstandig und ohne Nota-
riatszeichen.
CLXIX. Pg. 1354. 1 Bl. Fol.
Notariats- Instrument, lateinisch, die Pfarrkirche s. Nicolai in Podscalo
betreffend und auf dem Wysehrad von dem Notar S.Wencesl. de Zderaz aus-
gefertigt.
(LXX. Pg. 1329. 1 Bl. 4lu.
Urkunde, deutsch, eincn Erbvertrag belangend, mank. Die hier ge-
nannten Namen sind: Judyt, heinrich der vogel, dietreich von wolfkerstorf,
Petrein von Rosenberch, Reintal.
CLX\I. Pg. 1657. 1 Bl. Fol.
Indulgenzbrief des Papstes Alexander VII, mittelst dessen dem Besitzer
der Gaiter zinispanhofen, Horschlag und zatlestorf, nobili Mathiae de . . .,
die Erlaubniss ertheilt wird in seiner Hauskapelle Gottesdienst halten zu
diirfen. Das Gut Horschlag, fruher Zinischpan-Hof genannt, gehorte 1653 dem
obgenannten Matthias von Muckenberg. (S. Sommer, Topographie Bohmens).
CXXXII. Pg. XIV. Jahrh. 1 Bll. Fol.
Indulgentiarum roman. consi-gnatio. Anf. : Beatus Silvester assignavit in
cronica sua; darnach: „Nota quod orosius scripsit ad s. augustinumu, und
hiermit beg. eine Beschreibung der Stadt Rom, bez. eine Aufzahlung der
dortigen turres, portae, arcus triumphales, palatia etc. Das Ganze ist auf einer
3 Ellen langen und 3 Zoll breiten Rotel niedergeschrieben.
CXXXIII. Pg. XIV. Jahrh. 8 BU. 8".
Sermones sacri de tempore. Anf. : Ductus est Jesus in desertum quatuor
de causis. Ende: Expedit uobis ut uadam. Quamuis de itinere quo iuit
dominus.
CLXXIY. Pg. XIV. Jahrh. 1 Bl. 4to.
Fragmentum, enthaltend eine symbolische Deutung des Zodiacus ; nebst
Citaten aus s. Bernhard.
Digitized by VjOOQIC
J22!
CliXXV. Pg. XIV. Jahrh. 4 BU. 12mo.
Fragmentum tractatus philosophici, sehr mank. Am Rande des 2. Bl.
liest man den Namen „Wanyek".
(LXXVI. Pg. Xm. Jahrh. 1 Bl. 4to.
Fragmentum psalterii mit Neumen — eine schdne Schriftprobe.
CliXXVII. Pg. XIV. Jahrh. 4 Bll. 8vo.
Tractatus philosophici fragmentum. Am Rande des 3. Bl. liest man:
Nomen scriptoris si tu cognoscere uelis Wenceslaus nomine cristicola con-
sequenter audieris.
CXXXVIII. Pg. XV. Jahrh. 1 Bl. Fol.
Materiae quaedam, de quibus agitur in libris: Proverb., Eccle, Eccli et Sap.
Anf. : Prirao de nomine et utilitate librorum. De commendacione sapiencie.
Dieses Schriftstuck ist insoferne wicbtig, als man hieraus die Schreibweise
der arabiscben Zitt'era zu Anf. des XV. Jabrb. ersehen kann. Selbe sind von
1—44 fortgefiihrt. P. Stepban Licbtblau bereitete aui' der 2. S. eine Copie
davon.
CXXXIX. Pg. XIV. Jahrh. 4 Bll. 12M°.
Sermones dominicalcs — ein Bruclistiick, abgelost von den Deckem eines
"Wiegenwerkes.
CXXXX. Pg. XIV. Jahrh. 4 Bll. 8'6.
Opusculi theologicac veritatis fragmentum.
€I,XXXI. Pg. XIV. Jahrh. 2 Bll. 4to.
Medicinalis tractatus fragmentum. Die Ueberschrift des 1. Kap. lautet:
De debilitate epatica. Einige biib.scbe Initialen, in Farben ausgefiihrt.
CliXXXII. Pg. XIV. Jahrh. 1 Bl. Fol.
Juridici tractatus fragmentum, stark geschadigt.
CXXXXIII. Pg. XIV. Jahrh. 2 Bll. 8™.
Hebraici MS. fragmentum, eine schone Scbril'tprobe.
CXXXXIV. Pg. XV. Jahrh. 2 Bll. Fol.
Lectionarii fragmentum, aus Biichern der hi. Schrift fur den Chor-
gebrauch.
CLXXXV. Pg. XIV. Jahrh. 4 Bll. 4to.
Ascetici tractatus fragmentum. Die michste R. lautet: „Incipiunt X pre-
cepta secundum quod ea b. Augustinus exponit. Anf: Sapiens est qui scit
dampnum suum precauere.
CXXXXVI. Pg. XIII. Jahrh. 2 Bll. 4to.
Commentarii psalmorum fragmentum. Anf. : Dixi custodiam vias meas.
Mit einer schonen, farben- und goldverzierten Initiale.
Digitized by
Google
222
CIiXXXVII. Pg. XII. Jahrh. .7 Bll. 8vo.
1. Fol. 1. Tractatus ascetici de obedientia fragmentum. Anf. : subdere ad
eternam beatitudinem. Ende: non experietur quicquam mali. — 2. Fol. 1 vo.
Tractatus de virtutibus diversis. Anf. : LI. De actiua vita. Actiua uita est panem
esurienti tribuere. Ende: LX. De studio legendi. Die nachste R. zu dem
fehlenden Tractate lautet: „Incipit prologus rufini in librum s basilii cappa-
docii ep., quern edidit de institucione monachorum."
CXXXXVIII. Pg. XIV. Jahrh. 2 Bll. Fol.
Bremarii fragmentum, diente friiher als Einbands-Ueberzug eines Rech-
nungs- Journals aus dem 17. Jahrh.
CLXXXIX. Pg. XIV. Jahrh. 14 Bll. 8vo.
Antiphonarii fragmentum — ganz in Gesangsnoten. Beg. mitdera festum
undecim millium Virginum.
CXC. Pg. XI.-XV. Jahrh.
Proben von allerlei Handschriftcn in grosseren und kleineren Stiicken
verschiedenen Inhaltes.
CX€I. Pg. XV. Jahrh. 1 Bll. 8™.
Temperatura penne. Selbe lautet vollinhaltlich :
Per medium scinde.
„Sit bene rostrata sit bene vestita tua pennau.
,,Ante parum mollis hoc facit cutellus acutus".
.,Dextera pars penne sit breuior parte sinistra".
„Et partes ambe sint equaliter amputate".
CXCII. Pg. XIV. Jahrh. 2 Bll. Fol.
Psalterii fragmenta. Die Responsorien und Versus sind mit Gesangs-
noten versehen. Diese 2 Bll. dienten friiher als Verkleidung der „Sermones
Joannis Nyder". Incunabel vom J. 1479, welche devotus vir dominus Thomas
Com presbyter in Rozenberk Monasterio contulit.
CXCIII. Pg. XII. Jahrh. 1 Bll. Fol.
Hymnarii fragmentum. Anf.: Hymnus de resurrectione domini.
CXCIV- Pg. XIII. Jahrh. 2 Coll. Fol.
Missalis fragmentum. Einzelne Theile der Messen sind mit Neumen
versehen.
€XCV. Pg. XIV. Jahrh. 1 Bll. 8Y°.
Brief He inrichs von Xussdorf an den Hohenfurter Abt Thoman (I), den
Ankauf eines Weingartens in Nussdorf betreffend. Dieser Heinrich war Hohen-
furter Profess, da er in diesera Briefe den Abt seinen geistlichen Vater, sich
selbst aber .,Bruder" nennt. Der Brief ist vollstandig, aber nicht datiert.
Digitized by VjOOQIC
223
CXCVI. Pg. XV. Jahrh. 2 Bll. 12™.
Bittzetteln, wie selbe noch jetzt beim often tlichen Pfarrgottesdienste
vorgelesen zu werden ptiegen. Auf beiden findet sich der Name Gabriel
Scherer.
CXCVII. Pg. XIV. Jahrh. 1 Bl. 8vo.
Beschworungs-Formel zur Wiederauffindung eines verloren gegangenen
Gegenstandes. Anf. : So du icht verlorn habst. Unter And. heisst es da, man
solle den Ps. ,,Afferte domino" beten.
)DIO
CXCVIII. Pg. XVI. Jahrh. 1 Bl. 12"
Curriculum vitae fratris Jacobi, von ibm selbst autgezeichnet. Anf.:
Martini 1541 pin ioh kumen ins Kloster.
CXCIX. Pg. IX. Jahrh. 1 Bl.
Probe einer Handschrift aus dem bezeichneten Jahrhundert.
€€. Pg. 1757. 4 Bll. 4l°.
Diploma doctoratus Rev. D. Quirini Mickl, ausgestellt ddt. Roma 19. Feb.
1757 von dem Collegium Archivii Palatii Apostol. scriptorum Rom. Curiae.
Es ist schon ausgestattet und das angeliiingte Sigill gut erhalten.
CCI. Pg. 1757. 4 Bll. 4to.
Diploma doctoratus Rev. D. Godefridi Bilansky, Abb. Mon. S. O. Cisterc.
S. Coronae. De dto. Roma 1757 die 9. Novembris. Ebenfalls mit schoner Aus-
stattung und unverletzt erhaltenem Sigill.
CCII. Pg. XVIII. Jahrh. 1 Bl. 8T°.
Schriftbild, den Heiland am Kreuze mit Magdalena darstellend. Es ist
zusammengesetzt aus clem ganzen Texte der Passio d. n. J. Chi sec. Joannem,
dem Hymnus Vexilla re^uj, dem Pange lingua, De profundis, Magniricat, Lau-
date pueri, Nunc dimittis, Conh'teor u. a. Psalmen.
CCIII. Pg. XV. Jahrh. 1 Bl. Fol.
Fragment eines bohnmchen Cancionals mit schoner Goldschrift und allerlei
symbolischen und biblischen Darstellungen. Anf. : Prorok swaty Izayass pro-
rokowal y toho zadal a rzka. 0 rosu dayte.
CCIV. Pg. XVIII. Jahrh. 1 Bl. Fol.
Liber ecclesiastes in hebraischer Sprache. Der Text bildet die zierliche
Unirahmung eines Bildes. Der Schreiber ist Anton Horner aus Krumau.
Digitized by
Google
224
1. Pp. XV. Jahrh. 236 Bll. 16mo.
Gebetbuch in niederrheinischer Mundart. Anf. mank : ind verluchte myne
sele myt dem lychte. Aus den RR. seien die nachfolgenden hervorgehoben.
1. Fol. 2. ,myt desem gebede saltu gode syn hillych lyden op offeren1. Anf.:
0 Gebenedide here hemelsche vader. — 2. Fol. 4 vo. R uber die Wirkung des
nachfolgenden Gebetes der ,seuen worde' Christi. Anf. : O lieue here J. Ch.
die in den lesten dage. — 3. Fol. 8 vo. ,Dit synt V pr fir die sent franciskus
hait gemacht de broderen syns ordens'. Anf. : Here ych stayhe vur dir. —
4. Fol. 11—15. Gebet als man dat hilge sacrament vp hiift ; als man den kilch
vp hift ; gebet die V wonden vns lieuen h. zu groitzen ; gebed des morgens als
du vp steis gebergen ; gebet als du slayti'en geis. — 5. Fol. 15—17. ,Dit synt
dri versucbtyngen dat men heyscht die dri pr. nr. van dem brechen der ougen
J. Chi uns lieuen heren*. — 6. Fol. 17. ,Eyn gebet tzo den vonff wonden ons
heren'. — 7. Fol. 17vo— 26vo. Gebete vor und nach dem Empfange der hi. Com-
munion. — 8. Fol. 26vo. ,Gebet under myssen*. Anf. : Barmhercziche liebe here.
Ich beger dese mysse. — 9. Fol. 27 vo. Gebet zu Jesus ,in der krybben*. Anf. :
Ich groitzen dich J. Ch. eyn wort des vaders. — 10. Fol. 29. ,Dit gebet sal men
lesen tuschen kissmyssen ind lvchtmyssen ind men sal Ihs dar myt groitzen'.
Anf.: O aire suyste gueder tierenste ind mynlychste kynt. — 11. Fol. 30 vo.
,Eyn gebet van unser lieuer vvauwen ind is goit gelesen vur beschyrmyngen in
der oren des doitz'. Anf. : O Maria moder der barmhertzycheit regyre mych. —
12. Fol. 88 vo. Gebet zu Ehren der hi. Dreifaltigkeit. Anf.: Gloriose hilge
drijueldicheit Enyge got. — 13. Fol. 88 vo— 58. ,Ein deuoet exempel van den
XV pr iTr myt den gebeden seir myrklych ind schoyn nota'. Anf.: Sante Bir-
gitte eyn vorstyne van Xericien geboren. Nach einer kurzen Lebensskizze
der hi. Brigitta, die bier bereits als kanonisirt erwahnt wird (1391), folgen die
XV Gebete. Das 1. beg. mank : getzucht van dryn rychteren. Ende des 15.:
mach louen in dem ewigen leuen. Amen. — 14. Fol. 58. Eine lange R., in
welcher eine Vision des hi. Bernhard erziihlt wird, darin ihm Vieles uber das
Leiden Christi geoffenbart wurde. Darnach folgen* 3 Gebete des Heiligen in
honorem passionis domini. Anf. : Ich bidden dich o aire leifste Here. — 15. Fol.
63 vo. ,VIII Oracien die der dauel sante Bernardus oifenbaerden'. Anf.: Al-
mechtige blynckynge des ewygen lychtes. — 16. Fol. 67 vo. Gebet ,vur eyme
crucifix1. Anf.: O leue here J. Ch. ich bidden dich. — 17. Fol. 68. ,Hee begynt
eyn suueriych ietanie van dem lyden ons heren*. Anf. : Here erbarme dich
onser. — 1 8. Fol. 85 vo. ,Dit gebet hait gemacht sente Iheronimus der werdige
leirre ind is seir suuerlvchen nota'. Anf.: Here J. Ch. andencket huyden an
mych. — 1 9. Fol. 89 vo. ,Dit gebet plach sente maria magdalena tzo lesen in
der voystinen'. Anf. : Die wysheit gotz si in mynen hoefde. — 20. Fol. 90. .Eyn
boese mynsche starif eyns ind quam weder ind sechde dat he behalde were
durch drij pr nr die he las'. Es folgen 3 kurze Gebete. — 21. Fol. 90 vo. ?Dit
gebet hait tzo samen gesat der selyge sent Augustynus'. Anf. : Omengemessen
barmhertzycheit such in mych onselychen. — 22. Fol. 91 vo. ,Sante Augusty-
nus der hilge leirre der maychde dit nae geschreuen gebet tzo der wonden
ons heren'. Anf.: O aire leyfste here J. Chr. um die wonde. — 23. Fol. 92 vo.
,Dit synt XV blijtschaifen die unse lieue here had an dem cruce. Anf. : O lieue
Digitized by VjOOQIC
225
Here ych vermane dych der vrouden. — 24. Fol. 96 vo— 103 vo. Mehrere
Kranken- und Sterbegebete. — 25. Fol. 103 vo. ,Eyn schoen gebet van dem
sueyssen naem jhs*. Anf. : Ich anbeden glorificiren honorificiren louen. —
26. Fol. 104. ,Gruysse tzo den lederen ons here J. Oh/, fur welche der hi.
Papst Innocentius Ablasse verliehen hat. — 27. Fol. 107— 109 vo. Zwei Gebete
um Verwahrung vor der Holle. — 28. Fol. 110. ,Dit gebet steit geschreuen
tzo romen in Sent Johannes latranensis kirchen*. Anf.: O Here J. Ch. aire
leyfste vader. — 29. Fol. HOvo. ,Eyn schoen gebet van dem liden ons heren;.
Anf. : Vader ons du bist in den hemel. — 30. Fol. 129. ,Dit gebet plach sante
franciskus tzo sprechen'. Anf. : O myn got myn gesontraecher. — 31. Fol.
131 vo— 138vo. Ein anderes Ablassgebet des hl.Franciscus. Anf. : O Here J. Ch.
got ind mynsche myn schepper. — 32. Fol. HOvo. ,Dit spricht sante bernar-
dus tzo gode'. Anf. : O soysse Jesu die van eynre oitmoediger maget oitmode-
lychen geboren wouldes. — 33. Fol. 141 vo— 168. ,Onser lieuer vrouwen pselter
van drin rosen krensgen'. Der Anf. fehlt und im Contexte sind zwei Bll. un-
beschrieben. — 34. Fol. 168 vo. ?Dit gebet plach unse lieue vrouwe tzoe beden
doe sy in dem tempel was4. Anf. : O Myn aire leyfste vur alien creaturen. —
35. Fol. 170vo. Zwei Gebete ,van wiser lieuer vrauwen'. Anf.: O Gebenedide
vnbeulecte Jonffer. In die Initiale des ersten ist das Brustbild einer Frauen-
gestalt hineingemalt. — 36. Fol. 171 vo— 214 vo. Gebete zu unserer lieben
Frau. — 37. Fol. 214 vo. Gebet des hi. Bernhard ,van unser lieuer vrauwen'.
Anf. : Uoer die voesse dynre hillycheit iiggen ych geuallen. — 38. Fol. 218vo.
, Verblidynge van Marien'. Anf. : Verblijt dich alreglorioeste maget. — 39. Fol.
223 vo. ,Dese V Ave Maria sal men lesen als men tzo dem hilgen sakrament
sal gayn*. Anf. : O soisse Maria. Ich vermaenen dich der yntfencknyssen. —
40. Fol. 228 vo. ,XV aue maria tzo loef der hilger drijueldicheit ind der glo-
rioser Jonfferen marien. Dit hait geotfenbaert die yonffer maria Sante Fran-
ciskus ind broder Jacob van sante Franciskus orden*. Anf. : In der leiifden
aire gotmynnender mynschen gruessen. — 41. Fol. 229vo. Gebet zu Maria wider
,des boesen geistes becoryngen*. — 42. Fol. 230 vo. Gebet ,tzo dem hilgen
crux4. Anf. : O gloriose Crux o Crux du die bis aen tzo beden. - 43. Fol. 231.
,Dit gebet steit tzo romen gehouwen in eynen steyn in sente Johannes kirchen
genant lateranensis etc. s. Augustinus hait it gemacht van den liden xpi*. Mit
Angabe der Ablasse der Papste Bonifaz VIII und Benedict XI. Anf. : O Here
J. Ch. wilche woldes vm verloesynge wil der werelt gebeoren ind besneden
werden. — 44. Fol. 234vo— 236vo. Gebete ,van sante peter apostel, johan Ewan-
gelyst und johan baptista', welch' letzteres mank endet: guedertieren Jo-
hanes dat.
2. Pp. XV. Jahrh. 96 Bll. 16mo.
Diurnale Cisterciense. Das 1. Vorlegbl. enthalt das Bruchstiick eines
Beichttractates auf Pg., XIV. Jahrh. Es folgen : 1. Ein vollstandiger Kalender
mit bohmischer Benennung der einzelnen Monate (der Juni heisst hier czer-
wenecz, der Juli czerwen). Die Feste der Landespatrone und des hi. Bernhard
sind mitaufgenommen ; beim 24. Nov. liest man die Aufzeichnung des Schrei-
bers: 1. 4. 7. fr. procopius intrauit ad ordinem. — 2. Die Collectae communes
de Sanctis. — 3. Oratio ad Crucifixum. — 4. ,Obstacula contra omnes incan-
taciones*. Anf.: Ge+lon Ce \- don Aye 4- ton. Damach beg. das Diurnale
Xenia Bernard ina II. Hand«chrift«n-Verzeichni88e II. |5
Digitized by VjOOQIC
226
mit den Psalmen. Die rtickwartigen Vorsteckbll. enthalten nebst mehreren
Collecten die „Epistola domini N. J. Chi ad Abagarum regem, quam manu sua
propria scripsit ita incipiens: Beatus es abagare rex qui non uidisti me". Ende :
neque subitanea morte peribit. (Ueber diesen Brief, welcher unter den apo-
kryphen Schriften der Christen einen hervorragenden Platz einnimmt, s.
Wetzer und Welte's Kirchenlex. Gedruckt ist ders. in Fabricii, Codex apo-
cryphus N. T. I. 316).
3. Pp. 1B76. 61 Bll. 12mo.
Canon minor et major secundum usum s. Ordinis Cist. Anf. : Ordo ad in-
duendum se vestimentis sacerdotalibus. Sowohl die Gebete beim Anziehen
der priesterlichen Gewander ais auch andere weichen von den heutigen
haufig ab. Auch die Rubriken sind ganz eigenthiimlich ; so z. B. heisst es bei
den Worten „Sursum corda" : „Fac f in pectore". Uebrigens vgl. die Pariser
Ausgabe des Missale Cist, vom Jahre 1584. Am Ende : „Ego fr. Wolfgangus
Aprilis, Pataviensis, presbyter et processus coenobii Altovadensis: scripsi
hunc parvuni libellum ad laudem et honorem D. N. J. Chi et ss. Matris ejus
perpetuae Virg. Mariae, et ad salutem animae meae miserrimae, atque ad in-
formationem successorum. Anno 1576. Finivi feliciter 16. Julii. Circa finem
regimine (!) ven. in Cho Patris ac Domini Joannis cognomento Hayder, in
praedicto loco Abbatis. Ps. CXIII. Non nobis domine, non nobis: sed nomini
tuo da gloriam. Finis". Auf die innere Seite des Riickdeckels ist ein Holz-
schnitt geklebt, den hi. Bartholomiius darstellend.
4. Pp. XV. Jahrh. 55 Bll. 12mo.
1. Fol. 1. CoUectae Missae praeparatoriae. Anf.: Veni s. spiritus. Mit der
Cistercienser-Heiligen-Litanei, in welche auch die Namen der Landespatrone
Bohmens aufgenommen sind. — 2. Fol. 10. Ad pontificalia accessus.Wie im Cod.
MS. Nr. CXLlX finden sich auch hier Gebete : Ad baltheum, dum baltheum
femori innectit, ad pavonem, ad rationale. — 3. Fol. 24 vo. Recesms de aUari.
post s. missam. Anf. : Principio erat verbum. — 4. Fol. 27 vo. fOratio devota
dicenda ante Missam Complicata per Rev. patrem Silfestrum quondam episeo-
pum Clemensem'. Anf. : Acerbissimam passionem tuam. — 5. Fol. 28. ,Abso-
lutio Bulk sanctissimi pape . . . Confraternitatis hospitale s. spiritus in urbe
Rome'. — 6. Fol. 29. R. ,Sixtuspp. IV. indulsit, quod quelibet persona ordinis
Cist, absolui potest per suum confessorem semel in articulo mortis a pena et
culpa et patet per Bullam sequentem*. Anf. : Sixtus ep. etc. Sacro sancte reii-
gionis vestre puritas vite. — 7. Fol. 33. R. ,Item alia bulla Sixtipp. 1 V. contra
Turcos Rhodi'. Anf. : Nos petrus anthonius de fregeno. Sie ist an den Abt
Thomas IV (Hohenfurter) und den Convent von Hohenfurt gerichtet, der
damals aus 19 Mitgliedern bestand, welche in der Bulle sammtlich genannt
sind. Am Ende: Datum Crumlouie Anno dom. 1481 die mensis 11. Aprilis. —
8. Fol. 85 vo. R. ,Item ah* Bulla Sixtipp. IV. Cruciate contra Turcorum spur-
cissime* (!). Anf. : Nos Bartholomeus de Camerino. Auch diese ist an den Abt
Thomas und den Convent von Hohenfurt gerichtet ; dieser hat einen Zu wachs
von 2 Mitgliedern bekommen. Datum in Monasterio Altiuadensi. Anno dom.
1484 die mensis 28. Martii. — 9. Fol. 46 vo. ,Be»tus Gregoriuspp. hanc orationem
composuit et omnibus earn dicentibus contulit ccc dies indulgentiae Et IX Care-
nas*. Anf.: Ave verbum incarnatum, in altari consecratura. — 10. Fol. 47. R.
Digitized by VjOOQIC
227
.Reverendus in xto pater dom. Bertrandus s. rom. ecchsiae presb. Cardinalis
composuit infra scriptas tres orationes*. Anf. : Adoro te corpus et sanguis. —
1 1 . Fol. 50. ,Sequitur oratio de s. Achacio et sociisf. Anf. : 0 sanctissimi mili-
tes. — 1 2. Fol. 51 vo. ,Oratio valde devota de Xm martyrum'. Anf. : Saluete glori-
osissimi. — 13. Fol. 53. ,Oratio de XIV auxiliatoribus in necessitate invocanti-
bus' (!). Anf. : Conditor et redemptor generis humani. — 14. Fol. 54. ,Oratio de-
vota de s. SebusUano'. Anf. : Salve athletha optime. 1st vielmehr ein Hymnus
auf den Heiligen.
5. Pp. XV. Jahrh. 88 Bll. 12mo.
1. Fol. 1. R. Jncipit Ordo pontificalis ante sacram missam dicendutf. —
2. Fol. 9 vo. Orationes pulcherrimae ad s. Communionem — nebst vielen and. de
Sanctis.
jino
6. Pp. XV. Jahrh. 88 Bll. 12"
J. FormeWuch aus und zu der Amtsmrksamkeit des Passauer Bischofs
Leonard von Laymingen (1423—1451), welcher Name in dem Codex entweder
durch den Anfangsbuchstaben L. angedeutet oder auch ganz ausgeschrieben
wird. Die Formeln sind grosstentheils in lateinischer, theilweise in deutscher
Sprache verfasst und liefern reichliches Material liber die Aratsfiibrung des
gen. Bischofs und die Zustande seiner ausgebreiteten Diocese. Wir lassen
hier die bistorischen derselben in kurzen Regesten folgen. — Fol. 3vo. „Inve-
stitura prepositi." Bischof L. investirt den als Senior und praepositus ecclesiae
coilegiatae s. Joannis Bapt. erwahlteri Wenceslaus Behem. — Fol. 5. „Investi-
tura Canonici". Der gen. Biscbof beauftragt den Nicolaus senger, canonicus
eccl. colleg. s. Joann. bapt. in viscbermund, dem Valentin Rueber, bisberigem
Pfarrer in veldung, als neu erwabitem Canonicus fur die oberwahnte Kirche
die Investitur zu ertbeilen. — Fol. 6. „Confessionalisu. L. ertheilt der Aebtissin
Anna in Ardaco 0. s. Bened. die Erlaubniss, fur sicb und die Mitschwestern
einen Beichtvater aus dem Benedictiner-Stifte „gescum" (Garsten?) zu er-
wahlen.— Fol. 7. Eine abnlicbe Erlaubniss wird der Priorin Anna ad s. Lau-
rentium wyen. ord. praed. ertheilt. — Fol. 8vo. Propter bomicidium georii Rus-
doriFer armigeri sui, de quo Wolfgangus perger Rector etc. culpa impingitur,
Ep.Leonardus ecclesiam praefati Wollgangi destitutam regimine alteri regen-
dam tradit.— Fol. 10. L. erlaubt dem Udalrich „cyczingeru (eyczinger), „mili-
tari suae dioec.u, in der von ibm errichteten Burgkapelie zu Schertentall
(SchrattenthalN.-Oe.) „in ara portatili" Messe lesen zu lassen. — Foi. 10. L. er-
nennt den Abt Conrad von Altenburg O.S.B. zum Hauskapellan. — Fol. 13vo.
Bischof L. ratincirt ein Testament des Jakob Lewbman, Canonicus bei St. Ste-
phan in Wien und Pfarrer in Neuhoffen, gemass der Erklarung der Zeugen :
Nicolaus Moser, Canonicus ebendas., Petrus, Kirchenvorstand in Weikers-
dorf, und Jakob de Velach, Burger in Wien. — Fol. 15. L. theilt alien seinen
Diocesanpriestern ein Scbreiben des Herzogs Albert von Oesterreich mit,
betreifend das Besetzungsrecht der Pfarre Hoflein. — Fol. 16. Ders. entsendet
den Doctor Johannes gwarlich, officialis curiae patav., zur Schlichtung eines
Streites in Angelegenheit der Besetzung der Pfarre Vocklabruck. — Fol. 17.
L. ertheilt der neu errichteten Kapelle s. Joannis im Nonnenkloster St. Jakob
zu Wien besondere Indulgenzen. — Fol. 18. Ders. confirmirt die Privilegien
15*
Digitized by VjOOQIC
228
des Benedictiner - Stiftes St. Peter in Salzburg. — Fol. 18 vo. Derselbe con-
lirmirt die Rechte und Privilegien der Fleischhauer der Stadt Passau (in
deutscher Sprache).— Fol. 19 vo. L. bestatigt die von seinen Vorgangern Otto
(1254—1265) und Wernher (Bernard f 1313) den Gerbern verliehenen Privi-
legien. — Fol. 20vo. Confirmatio monasterii in Alderspach, patav. dioec. — Fol.
21 vo. Der Bischof bestatigt einige dem Stifte Melk von seinem Vorganger
Albrecht (Albert) verliehene Freiheiten, bez. Giebigkeiten an Salz, Mauth-
freiheit u. a. (in deutscher Sprache). — Fol. 22. Connrmacio concordiae inter
JUQ Doctorem Hartingum ex una et Christophorum ac Hadmarum Mat-
seber — consanguineos armigeros dioec. patav. — ex altera parte. Genannt
werden noch : Paulus Matseber, pater praedictorum ; Christan de Salina, ple-
banus, und Rupertus de welcz.— Fol.26. Schreiben Hermanni Ciliae Sagoriae-
que civis, Regni Sclavoniae Bani, an Bischof L. von Passau, eine Pfarrbe-
setzung belangend. — Fol. 29. Schreiben des gen. Bischofes an Nicolaus, gew.
Pralaten des August. - Chorherrnstiftes ,,tirnstainu, in Angelegenheit dessen
Uebertrittes in ein anderes Stift seines Ordens. — Fol.42vo. L. bestatigt die
Errichtung der Kapelle ss. Trinitatis in LLnz, weiche vordem als Juden-
Synagoge diente. Das Prasentationsrecht solle zunachst dem Stifter und
dessen mannlichen Nachkommen, dann dem Nobilis vir Renipertus de balsse
(Wallsee), Baroni dioec. patav., und dessen mannlichen Nachkommen, nach
deren Erloschen aber dem Landesfursten zustehen. — Fol. 48. Bischof L.
verleiht gewisse Indulgenzen for das neuerrichtete monasterium Seonense,
Ord. s. Bened. Salcz. dioec. (Monum. Boica II. 158), als der Begrabnissstatte
„Nobilis ac Serenissimi militis grass, de laymig. ministerialis patris nostri
dilectissimi". — Fol. 52 vo. L. confirmirt die Messfundation der Herren Hen-
ricus Sweykerus und Tuschi, Ministerialium suae dioec. in castro saldenaw,
und iibertragt das Prasentationsrecht dem Besitzer des gen. Schlosses,- Ge-
orgius Aychenperger, miles etc., cum consensu Ulrici, plebani in Stayn. —
Fol. 53 vo. Ders. ertheilt dem Propste Caspar von St. Florian die Vollmacht,
durch dessen Pfarradministratoren von den bisch. Reservatfallen absolviren
zu lassen, u. z. in den incorp. Pfarren : St. Florian, Hadigisperg (Hagelsberg),
Hoschirichen (Hofkirchen), ad s. Michaelem und Wochaw. — Fol. 54. Der Propst
des August. -Chorherrnstiftes zu Ranshoffen (Monum. Boica III. 235), Henricus,
erhalt die Licenz zur Demolirung und Neuherstellung der Kirche in Neu-
kirchen, patav. dioec. — Fol. 54 vo. Bischof L. iibertragt dem Dekan Matthias
und dem Pfarrer Conrad von Suben die Jurisdiction liber das das. stationirte
Militar, sowie liber die Besatzung von Scherding. — Fol. 55. Schreiben des
Gen. an den Magister Johannes de Dach, officialatus Wijenn. commissarium,
in Angelegenheit der Resignation des magister Henricus sligk, rector eccles.
paroch. in tulln — mit dem Auftrage, den Johannes Niclasdorffer, cubicularius
papae, mit der gen. Pfarre zu betrauen. — Fol. 56. Der Bischof L. schreibt an
Elisabeth, Konigin von Ungarn, Herzogin von Oesterreich u. s. w., in An-
gelegenheit der freien Wahl eines Beichtvaters, dem ganz besondere Voll-
machten zugestanden werden. — 2. Fol. 56— 57vo. „Nomina abbatum", d. i. eine
Auizahlung der Kloster der Passauer Diocese und deren Vorstdnde, u. z. werden
angefahrt: 14 Benedictiner-, 8 Cistercienser-, 11 Augustiner-, 2 Pramon-
stratenser- und 3 Karthauser - Kloster. — 3. Fol. 58— 62 vo. Tituli Cardinar
Hum, Episcoporum u. A. mit Angabe der historischen Namen derselben und
Digitized by VjOOQIC
229
ihrer Kirchen. - 4. Fol. 63— 67 vo. Formeln fur Urkunden, zumeist weltliche
Angelegenheiten betreffend, in deutscher Sprache. Auch hier werden ofters
Eigennamen angefuhrt. Anf.: Lehenschal'ts - Bestatigung eines chaufs. —
5. Fol. 68. Forma indicHonum Notariorum. — 6. FoL 68vo. Incipiunt miracula Et
primo de uno Rustico a dyabolo rapto. Anf. : Quodam tempore quidam rusti-
cus surgens. Ende: De luxurioso sacerdote. Diese Mirakel sind aus Cae-
sarius Heisterbacensis, Hist, memorabil. Libri XII, entlehnt. — Die riick-
wartigen Vorsteckbll. enthalten nebst vielen Federproben: 1. Zwei Notariats-
Insignien, in deren eines der Name Mathias May geschrieben ist; 2. eine
ziemlich weitlaufige Aufeeichnung von Personen-Namen aus dem geistlichen
und Laien-Stande der Passauer Diocese.
jmo
7. Pp. XV. Jahrh. 231 BU. 12"
PsaUerium, Diurnale et Horae b. Virginia Marioe juxta usum Cisterciensium ;
letztere weichen von den heutigen ziemlich ab. Vorangeht die Cistercienser-
Heiligen-Litanei und ein vollstandiges Calendarium, worin auch die Feste
der Landespatrone Bohmens und des hi. Bernhard vorkommen.
8. Pp. XVI. Jahrh. 183 BU. 12mo.
Historianaturalis— eine gedrangte Beschreibung der einzelnen Objecte
der drei Naturreiche in lateinischer, bohmischer und deutscher Sprache. Die
Anordnung ist folgende: I. Thierreich. a) Vogel. Gallo, Kohaut, han; b) In-
secta volatilia. Biene; c) Fische. Der Haring; d) Muscheln mit dem genus
testaceorum beginnend. II. Mineralreich : cos, gipsus, spongiarum marinarum
lapiili — mit folgender Eintheilung: a) Lapides vulgares; b) lapides pretiosi;
c) lapides medii (qui in corporibus animalium procreantur). III. Den weit
grosseren Theil nimmt das Pilanzenreich ein mit besonderer Beriicksichti-
gung der pharmaceutischen Eigenschaiten der Pflanzen. Am Schlusse werden
sehr viele Formulae et regulae medicinales angeiiihrt. Das Pg.-Umschlag-
blatt enthalt den vollen Wortlaut der literae conservatoriae promotoriaeque
Nobilis Philippi Rokothowski de Rokothow ex Polonia zum Behufe seiner
Niederlassung im Prager-Gebiete, ausgestellt von Felix Mikolaijewski judex
und Nicolaus Byeliczki subjudex terrae Sochaczowiens. in Polonia. Datum
in Sochaczow 1544.
9. Pp. XV. Jahrh. 206 BU. 12™
1. Fol. 1. Aufzdhlung alter geistlichen und weltlichen Standespersonen,
zwischen denen ein Brief wechsel staUhaben kann ; z. B. de papa ad imperatorem. —
2. Fol. 3vo. Tractatm de Rhetorica. Anf.: Rhetorica est sciencia docens ma-
teriam inuenire. Letztes Kap. : De uiciis in epistola fugiendis. Am Ende : Ex-
pliciunt correctoria magistri Johannis Beleth. — 3. Formulae epistolarum. Aus
denselben mogen nur die interessanteren und mit his tori sch en Namen ver-
sehenen hier Erwahnung finden. Fol. 27 vo. Der Abt von Aldersbach Fr. H.
bittet den Abt ca[mpililiorum] urn gastliche Aumahme des Stirlsprofessen
Fr. Petrus auf Grund der Erlaubniss des Ordensvisitators, Abtes Otto von
Eberach ; vorschiitzend ein en grossen Wetterschaden, den sein Stifb er lit ten,
und die bedeutende Schuldenlast, mit der es zu kampien habe. Fol. 29 vo ff.
Mehrere Schreiben des Abtes Stephan von Lilienf eld an die Bischofe Albertus,
Digitized by VjOOQIC
230
Joannes und Godefridus von Passau in Angelegenheit von Pfriinden - Ver-
leihungen an Stiftsangehorige u. A. — Fol. 34vo. Abt Christian von Lilien-
feld verpfiichtet sich, dem Erzb. Ernest von Prag „ad annum futurum" fur
die ihm durch dessen Schatzmeister Michael geliehenen 24 11. Gold, welche
seinem „perutili filio Fr. Petro" als Reiseauslagen verabreicht wurden, gegen
Vorzeigung des gegenwartigen Schreibens ein „speciale vas de vino suou zu
geben. — Fol. 35. Empfehiungsschreiben des Lilienfelder Abtes N. fur den
Stiftsprofessen Fr. Petrus, welchen Kaiser Karl, Konig von Bohmen, nach
Rom gesandt hatte. — Fol. 37. Epistola gratificatoria pro oblatis promotioni-
bus et pro mutuo a Henrico Ruczinger concesso missa plebano in Cellis
b. Mariae Virg. — Fol. 45 vo. Prior Otto von Lilienield iibersendet dem Ra-
poto, Capellanus in castro, zwei Missalien. — Fol. 48vo. Fr. Petrus von Lilien-
ield wird um die Borgschaft eines Buches, in welchem „quadrans et Geometria
et alii diversi computus" en thai ten sind, ersucht. — Fol. 50. Der Abt von
Lilienield verheisst dem N. Redler und seiner Gattin Agnes die geistige
Giitergemeinschaft. Datum 1321. — Fol. 51. Consules et jurati civitatis glo-
govie super.: Petrus dictus chal, Chuneradus, Petrus Sifridi, Johannes cogno-
mento schiltchnecht, haynricus sartor, petrus dictus provincialis — testantur
legitimitatem Fr. Johannis, Campilil. professi. Datum in glagovia 1340. —
Fol. 51 vo. Prior Nicolaus, Subpr. Ulrich und der ganze Convent von Lilien-
ield erstatten die Todesanzeige ihres Abtes. Datum 1378 Cai. Jul. — Fol.53vo.
Schreiben des Abtes Stephan von Lilienield an den Abt von Stans (!), be-
treffend die bereitwillige Aufnahme seines Stiftsprofessen Fried rich. — Fol.
54. Der Abt von Heiligenkreuz empn'ehlt dem Abte Ulrich von Lilienield
die an ihn abgehenden ,,1'amulos patris nostri domini de Morimundu. — Fol.
58. Fr. Stephanus Abbas Campil. ad priorem in Maurbach in causa vineae
Grueb. — Fol. 59. Der Abt von Lilienield zeigt dem Provisor studentium
Boemiae ad s. Bern, die Abberufung seines Professen, des scolaris Fr. Petrus,
an, die bedrohende materiel le Lage des S titles in Folge eines grossen Ele-
mentarschadens vorschiitzend. — Fol. 60vo. Godefridus, praepositus ecclesiae
patav. sede vacante, contra malefactores et spoliatores Monasterii CampiL —
Fol. 63. Herzog Rudolf (II) von Oesterreich befiehlt dem Abte von Malberg,
den Bernhard von Lilie und dessen Sohn David mit ihren Giitern in Tauf-
stein zu schutzen. Dat. St. Polteu. — Fol. 66. Fr. Gerlacus, Abbas CampiL, ad
Dietmarum, praepositum mon. s. Yppoliti, in causa susceptionis novitii. —
Fol. 66 vo. Konig Friedrich befiehlt dem Abte von Lilienield, dem Golf von
Schelmberg zwei Scheftel Hafer anweisen zu lassen. Dat. Neuenburg im
4. Reg. Jahre. — Fol. 67 vo. Der Lilienfelder Novizenmeister Nicolaus ent-
schuldigt bei dem Pfarrer von Marienzell sein Fernbleiben. — Fol. 69vo. Der
Lilienfelder Abt beauftragt den Hofmeister Dietmar und den Kastner Petrus
in Krems, von den besser situirten Stiftsunterthanen in „Greuenpgu, in
„RedepTi" und Rasteldarf 50 Talente einzusammeln. — Fol. 70. Mehrere Corre-
spondenzen zwischen den Klostern : Lilienfeld, HI. Kreuz, Neuberg, Baum-
gartenberg — Ordensangelegenheiten, Visitationen und Abtswahlen etc. be-
trefiend. — Fol. 78 vo. Fridericus dux Austriae et Styriae fideii suo Maniber-
gario in causa decimanun Monasterii Chetbicensis. — Fol. 79vo It*. Urkunden
in deutscher Sprache, ausgestellt von den Lilienfelder Aebten Stephan und
Leupold, sowie von inehreren Laien, als: Heinrich. Richter zu Strezing;
Digitized by VjOOQIC
231
Hanns und Simon Schwab ; den Juden Hoflein und Offerlein in Erems ; Sey-
ixied, perigmaister czu perichtolsdorf (ddto 1340 am St. Andres tag) ; Hervisent
auf dem Anger, Burger zu Neuburg (1871) ; Simon dem chaligperger ; Christan
dem grupel von Stretzing ; Jorigen Abte zu Lilienfeld (1420) ; Peter an der Oed
und Margareth seiner Hausfrau; Hans Herrant (1418); Niklas dem chechk,
Richter zu Tiirnitz u. A. — Fol. 96. Fr. Georgius, Abt von Lilienfeld, uber-
schickt einen von dem Zwettler Abte empfohlenen Hohenfurter Professen an
den Abt von Neuberg Ord. Cist. Sale. Dioec. — Fol. 96 vo. N. sendet den aus-
geliehenen 3. Theil des Speculum historiarum zuriick und bittet urn den 4*«n#
Dat. in domo nostra troni b. V. Marie in gerunks in octava corp. Christi. —
Fol. 97 ff. Correspondenzen zwischen den Stiften Lilienfeld, Raithfaslach],
Ebrach, Pelicz (Pelisium in Ung.), Salem, Reun, Kamentz. — Fol. 104. Fr.
Nicolaus de Lubschicz a professione sua absolvitur. Datum in Kamentz
1420. — Fol. 105 vo. Abt Ulrich von Wilhering bittet den Abt Sigismund von
Hohenfurt um gastliche Aufnahme des Hohenfurter Professen Fr. Nicolaus.
Das tiir denselben unmittelbar darnach folgende Geleitsschreiben hat das
Datum etc. 46° (i. e. 1446). — Fol. 106 ff. Unterschiedliche Formeln; darunter :
Litera obtenta a capitulo generali ad diSpergendum conventum (betrifft das
Stilt Tyronel). — Fol. 115 vo. Abbas Campil. ad episcopum Salisburg, pro
sale. — Fol. 119vo. Fr. N. fatetur, quod ven. doctor magister hainricus de Hassia
apud se conservationis causa 100 fl. deposuerit. — Fol. 126. „Adtnonitio pater-
nalis". Anf. : Fridericus Abbas in czwetla priori et conventui N. — Fol. 128.
Fr. Chunradus, Abbas in pelis ord. Cist., vesprim. dioec, transmittit suum
prof. Fr. Hermannum ad monasterium Campil. Datum 1431. — Fol. 128 vo.
Litera ad ordines pro fratribus monachis : Johanne, Procopio, Wenceslao et
Hascone — ohne nahere Angabe. — Fol. 129. Abbas Jacobus mon. ,Altesupe-
rioris' Ord. Benedict, dioec. Ratispon. annuntiat obitum fr. Nicolai senioris
(III. Jd.) et Johannis abbatis (III. Non. Dec). — Fol. 131 vo. ,Litera emissio-
nis*. Abt Sigismund von Hohenfurt bittet den Abt von Welehrad um gast-
liche Aufnahme seines Stiftsprofessen N., der wegen des rauhen Klimas von
Hohenfurt an seiner Gesundheit Schaden erlitten, dieselbe aber in dem mil-
deren von Welehrad wieder zu erlangen hofft. — Fol. 133. ,Forma provisionis
sacerdotum saecularium'. Abt Sigismund von Hohenfurt ertheilt einem Kle-
riker der Passauer Diocese den Tischtitel und Provision zum Behufe des
Empfanges der hoheren Weihen. Datum in Altovado anno 1445 die 26. Ja-
nuarii. — Fol. 164. Provisori domus s. Bernardi Monachus in causa studiorum
transmittitur, „cui si se leviter gerat vel studio minus insistat, virga appli-
cari potest". — Fol. 204. Ausfiihrlicher Bericht iiber die Reise der bohmischen
Stande - Bevollmachtigten nach Rom in Angelegenheit der Bestatigung und
Consecration des Rokiczana zum Erzbischof von Prag; der Wortlaut der
beziiglichen Verhandlungen und die Antwort des Papstes. (Naheres hieriiber
bei Wetzer und Welte, Kirchenlex., unter den Artikeln „B6hm. Bruder" und
„Hussiten"j. - Hiemit findet der wichtige Codex seinen Abschluss. Das ein-
fache Umschlagblatt aus Pg. enthalt auf der inneren Seite das Fragment einer
Urkunde des XV. Jahrh., einen Prasentationsstreit belangend. Man liest darin
die Namen : Pridem sancti.ssimus in Cho pater et Dom. . . . patav. dioec . . .
Johannes herrnsperger . . . mag. fridericus . . . eccles. in altenuelden. Beachtens-
werth ist auch die solide Construction des Einbandriickens.
Digitized by VjOOQIC
232
10. Pp. XV. Jahrh. 87 BU. 12™.
1 . Fol. 1—73. Compendium Libri usuum et definitionum Ord. Cisterc. Anf. :
Presens opusculum quasi breue compendium. l.Kap. De adventu dom.; 67. u.
letztes : De negligentiis sacramentorum. Ende : modus supra scriptus de san-
guine domini teneatur. Et sic est tinis hujus. Sequitur Tabula in opus prece-
dens. — 2. Fol. 76. Dies jejuniorum in Ord. Cist Anf. : In vigilia Ascens. uti-
mur ouis. Ende: In vig. mathei ap. utimur lacticiniis. — 3. Fol. 76 vo— 78 vo.
Ritus absolutions solemnis, prouti XIV0. Kal. Oct. juxta consuetudinem Ord.
Cist, haberi solet. Entspricht ganz dem heutigen. — 4. Fol. 79—80. Versus,
notae et tabula ad inveniendas incej)tiones historiarum cujuslibet anni. Anf.:
Nomina post trina, deus est historia prima. — 5. Fol. 81— 87 vo. Antiphonae et
Responsoria officii defunctorum juxta rit. Cisterc. Die Vorlegbll. haben ein
vollstandiges Calendar, in welch em das Fest des hi. Bernhard und die der
bohm. Landespatrone vorkommen. Beim 12. Sept. liest man die Rubrik : ,Hic
celebretur missa de spiritu s. per ordinem*.
11. Pp. XVI. Jahrh. 113 BU. 8".
1 . Fol. 1—45 vo. Proccssionate sec. tisum Cisterc. Am Beginne fehlt ein
Blatt. Anf. : portat regem glorie (offic. purif. b. V. M.). Fol. 46 ist unbe-
schrieben. — 2. Fol. 47— 113vo. Antiphonak Ord. Cist. Die Schrift wechselt
ofters.
12. Pp. XVI. Jahrh. 152 BU. 8*°.
1. Fol. 1—1 vo. Historia de s. Floriano. Anf. : Tempore Dyocleciani s. flo-
rianus princeps. Ende : miraculis multipliciter choruscat. — 2. Fol. 1—7. Sermo
in verba: „Estote prudcntes et vigilate in oracionibusi{ . Anf. : procurator diligens
quod vult cicius impctrat. — 3. Fol. 7 vo. lAterae commendatitiae Ulrici Abbatis
Skalicensis Ord. Cist, dioec. Prag. pro quodam Andrea sacerdote et monacho
ad monasterium Monialium in Schlierbach misso. Dat. Skalitz anno etc.
XX VP. — 4. Fol. 9— ltivo. Sermones trcs de s.Vito. Der erste in verba: „Si quis
mihi ministrat"; der zweite und dritte in verba: „Puer eram ingeniosus". —
5. Fol. 17. ,Sermo brevi* dcJuvenibus et senioribus'. Anf.: Egressa est iniquitas.
Dan. 13. Qui videbantur regere populum. Ende : 11. Macch. IX. Orabat scelestus
dominum etc. — 6. Fol. 18 vo— i'J. Historia de decern millibus martyribus. Anf.:
Passio et tnemoria decern etc. veneratur. Ende: pcrcepturi praeinia regni. Die
Bli. 19 vo— 22 sind unbeschrieben. — 7. Fol. 22 vo. Astronomische Notiz iiber
die Vert.heilung der einzelnen Planeten nach den Stunden des Tages und der
Nacht die Woche hindurch. — 8. Fol. 23. Sermo de s. Maria Magdalena. Anf.:
Rogabat Jesum quidam phariseus. Per mulierem peccatricem. Ende : remit-
tuntur tibi peccata tua. — 9. Fol. 23vo. Sententiae ss. Fatrum de poenitentia.
Anf.: S. Aug. Melius est amaritudo in faucibus. — 10. Fol. 25—133. Sermones
de Sanctis et de tempore — ohne bestimmte Anordnung. Anf. : De s. Magdalena.
,Remittuntur tibi:. Veritas est ex scriptura per sanctos approbata. Ende: De
s. Elisabeth Sermo tricesimus sextus. Multe tilie congregauerunt. Diuicias de
quibus secundum glossam. In diesen Sermones wird der hi. Bernhard haufig
citirt und ihm das Pradicat „S. P. N." beigelegt, woraus zu schliessen, dass
der Verfasser ein Cistercienser ist. — 11. Fol. 133 vo. Historia de quodam an-
glico in terram s. proficiscente. Anf. : Quondam anglicus quidam profectus ad
Digitized by VjOOQIC
233
terram sanctam per quemdam paganum. Am Ende: Anno domini 1518.—
12. Fol. 134— 152 vo. Sermo in cena domini. Anf.: Tristis est anima mea. Ca-
rissimi quia de more et laudabili consuetudine. Ende : O quot hodie similes
proditori Jude. In diesem laDgen Sermo werden oft ganze Sentenzen und
einzelne Worte deutsch wiedergegeben. — Zu verzeiohnen ist noch: 13. Fol.
89 vo. Eine Zauberformel, deutsch. Anf.: Item wildu machen das eine kain
rueb mag haben. Und 14. Fol. 122 vo eine Aufzeichnung des Inhalts: „Fr.
Cristofforus recepit IIU ouorum hoc credat et si vult comedere ad coquinam
veniat".
18. Pp. XIV. Jahrh. 9 BU. 4to.
1. Fol. 1. Sermo de spiritu s. Anf.: In presenti namque epistola agitur.
Ende: fructum uite inde percipiat. — 2. Fol. 4vo. Sermo de Corpore Christi. Anf. :
rBeatus est qui non scandalizatus". Verba sunt Matth. de huius aduentus
admiracione. Ende : hec est fides catholica etc. Pomoz m yly pane bozye. —
3. Fol. 6. ,VUa s. Margarethe'. Anf.: Margaretha dicitur a quadam gemma.
Ende: coronam suscepit. Ist mank. Folgt die Aufzeichnung: ,Itein pro anima
Michel ; Item pro anima sororis Ircharin et pro sacerdote de wyenna et pro
VIII gesvristret puczeblin et sorore ejus et pro anima unius scolaris georg
de fridwurchk'. — 4. Fol. 7vo— 8. Kurze homiletisclie Fragmente. — 5. Fol. 8 bis
9vo. Homilia in ewangeiium Luc. XIV. ,Cum intraret Jesus in domum{. Anf. :
In hoc ewangelio tria notari possunt. Ende : cuius erunt diuicias. — 6. Fol.
9vo. Fragmentum homiliae in ewang. Mt. XXII. ,Accesserunt ad iesum phari-
sei*. Anf. : In hoc ewangelio monet nos.
14. Pp. XVI. Jahrh. 100 BU. 8T°.
Compositiones medicinales, d. i. Receptenbuch — mit hautiger Angabe der
Doctoren, von welchen, sowie auch vieler hoher Patienten, fur welche die
Recepte vorgeschrieben wurden. Die ersteren sind: W. (etwa Wittenstein
Karl), Philagrius, Caspar Peucer, Nicolaus, Joh. Hermannus, Mesue, Frid.
Trachstet, Cranaburgius, Abrah. Werner, Gervas. Marstelier, alte Schremmin,
Galenus, Augustin Schurff, Johann Nef, Johann Strubius Physicus, Jacob
Milichius, Guarius, Bertoldus, Caspar Plreuiidt, Paul Luther und Leucander.
Als Patienten werden genannt: Wolfgang Fiirst von Anhalt, die Gattin
Hansens Edlen von Lochau, Albrecht von der Rosenburg, Barthol. Vogel,
Lukas Cranach, Katharina von Schlieben, Graf von Solnitz, Georg Weinbehr,
Christoph Edler von Bouigkau und die Gattin Lucas Cranachs. Als Umschlag
dient dem Codex das stark verblasste Fragment eines homiletischen Tractates
aus dem 18. Jahrh.
15. Pp. XV. Jahrh. 262 BU. 8T°.
1 . Fol. 1— 61 vo. Gebet, gen. die „34 Miserere". Anf. : Selig ist die sele der
disz hernach geschriben gebeth. Das 1. „Miserereu beg. : Ich ermane dich liber
myniglicher sueszer here. Das letzte endet mank : das ich yn gedechtnusz
deiner hey-. Die folg. 4 BU. sind unbeschrieben. — 2. Fol. 66— 74 vo. R. ,Disze
hernach geschriben gebett Seindt gote wol bekant die sprich mit deins herczen
begir. Es sind 18 Gebete. Anf. : Ich valle heutt dem heren czu fussen. — 3. Fol.
Digitized by
Google
234
74vo— 75vo. Zwei Communion-Gebete. Anf. : Here ich gib mich schuldig. — 4. Fol.
76— 78 vo. Gebet um 6 Gnadentage vor dem Sterben. Anf. : An dem ersten tage daz
ich beraitt werde mit als lawter beichte und starker rewe. Ende : mit deynem
heylgen rosen varben plute. Amen. — 5. Fol. 79— 83 vo. Katechetische Abhand-
lung uber die zu wissen nothwendigen Glaubenswahrheiten. Anf. : Vater unser.
Den hailgen pater noster ist ain ieder cristenmensch. — 6. Fol. 83 vo— 102.
Unterwcisungen tiber die Pfiichten der Eltern, der Eheleute und der Jungfrauen.
Anf.: Nu ist ain frage wie die frommen gotvorchtigen getrewen vater. Zwei-
mal ward St. Bernhard citirt. — 7. Fol. 102—105. Die zwolf Bathe „dorumb das
wir die gebot gotes haitenu. Anf. : Die erste lere und rat ist armut des gaistes.
Dei czwelffte rat ist parmherczigkeit. — 8. Fol. 105—108. Die sieben TodsUnden;
die fiinf Sinne; die drei Krafte der Seele. — 9. Fol. 109-128 vo. E. ,Von den
gebotten gotes woromb die tafel moysi in czwey tail geteilt seind Die gebott
und verbott*. Anf.: Wer das wil versteen und wissen. Auch hier kommen
Citate aus dem hi. Bernhard vor. — 10. Fol. 129— 135 vo. Communion-Gebete.
Anf. mank: pffahenn mit czittern mit vorclit. — 11. Fol. 136. ,Ein offenbeichte'.
Anf.: O drweltige und ain val tiger vater. — 12. 136 vo— 144. Gebete fur den
Papst, den Konig und BiscJiof, die geistlichen Leute, Vater und Mutter, die
Stifter, die Seelen im Fegefeuer, die Feinde, alle glaubigen Menschen, Juden
und Ungliiubigen. — 13. Fol. 144 vo— 155. K. ,Hie hernoch hebt sich an der
liebplicfi Sequence von der hymmclkunigin marie* '. Anf. : Got grusze dich lauter
stemen glantz Maria bluender genaden chrantz. Ende: Mit deinen segen
ymmer mer. lasz mis got czu dir transire, Amen. — 14. Fol. 155— 157 vo. It.
,Sequencz von dem schmcrzen marie der cdelkunigynne'. Stabat mater. Anf.:
Maria muter bey dem ehrewtcz stimd in schmerzen, Und waynet mit gantczem
herczen. Ende : Voi der haiszen schlangenglut, Wenn dein kint urteil tutt. —
15. Fol. 157vo-159vo. ,Von wiser liben frawen'. Anf.: Gegruszet bistu tochter
der hayligen drwaltigkait. — 16. Fol. 160— 160 vo. Fiinf Stucke, die der schei-
dende Heiland seinen Jungern hinterliess. Anf.: lr sullt dicke an mich ge-
dencken. 17. Fol. 160 vo— 163 vo. Sechszehn Tugenden, die erforderlich sind,
um auf Erden ein Leben nach dem Willen Gottes zu fiihren. Anf. : Die erste
du musztdich allerlewth undir freuntschaft erwegen. - 18. Fol. 164. Unter-
redung eines Menschen mit Gott — Fragen des Menschen und Antwort Gottes. —
19. Fol. 164—165. Fiinf Dinge um die ein Mcnsch Gott bitten soil. Das erste, das
ich dich als demutig mache als ich. — 20. Fol. 165. Vier Dinge, die der gute
Mensch in seinem Gemutlte liaben soil, wenn er betet. Anf. : Das erst, das er soil
steen vor unserm hem als eyn schuldiger. — 21. Fol. 166. Sechs Dinge, die
man befolgen muss, um ein guter Mensch zu werden. Anf.: Das erste ist, an-
dechtiges gebeth. — 22. Fol. 1(18. Drei nothiccndige Stucke, um alle Bucher und
alle Kunst zu erkennen. Das erste das du mit unfridsamen lewten. — 23. Fol.
168 vo. R. Wer sich mit gote verainen wil der hebe an mit dieszen czwelff
stucken. Das erste ist : Daz er sich vor alien sunden hute. — 24. Fol. 170— 171vo.
Unterredung Meister EckharVsmit Gott. Anf: Maister eckhart bekom ain schoner.
nackender bube. — 25. Fol. 172. Bedingungen des Wachsthums in aUer Tugend.
Anf.: Welch mensch sich hutet vor clainen. — 26. Fol. 173. ,Es leret ain frawe
iren bruder er suit unserin herren funff dinge dancken'. — 27. Fol. 173 vo. Ge-
sprdch unter nfunf Meislemu. Anf. : Es saszen funff maister bey eynander und
sprach der erstte. Ain eyniges seuffczen von eynigem hertczen. — 28. Fol.
Digitized by VjOOQIC
235
174vo. Eine M&llerin, die „gute dinge vil erkantte", beant\yortet zweien „hohe-
maistern von prediger ordenn" mehrere Fragen uber gottliche Dinge. Die
1. Frage. Was em Engell were. — 29. Fol. 177. Kurze geistliche Sinnspruche.
Anf. : Welch mensch an todsunden ist, Der mensch ist gotes als voll als der
tag der sunnen. — 30. Fol. 178 vo. ,Disz ist ain kurcz unterweisunge wie der
mensch sein leben richten sol, das er wol lebe imd sicher sterbe*. — 31. Fol.
184—208. ,Von der liebgothabenden frawen Marten magdalenen die liebhaberyn
gotes1 — ein Gebet. Anf. : Ach du wirdige untertenige wolberaitte dinerinne.
Folgen 15 andere Gebete zu ders. Heiligen. — 32. Fol. 208-228vo. R. ,Hernoch
volget ain wolvernunft'tige underweisunge genant Spiegel ainer ieden gutenn
vernunffUgen geumsennt'. Anf. : Daz buchelein heischet der spigel . . . daraus ain
ieder . . .lernet beten. —33. Fol. 228 vo. ,Ermanunge und lesen von unsers
herren leydenn'. Die erste manunge. Her Jesu xpe parmhercziger vater. —
34. Fol. 240 vo. ,Die siebn hailgen wort unsers hern* — nach der Zusammen-
setzung Beda's. — 35. Fol. 246 vo. K. ,Media vita' — das bekannte Gebet. Anf. :
0 here wir seind in unsern halben tagen. — 36. Fol. 247 vo. R. ,Hie hernoch
hebt sich an das gebet des lieben andechtigen lerers Sannt Bernharts* — zu
Ehren des Leidens Christi. Anf.: O bisz gegruszet iesu ain heyl der werlt. —
Auf einem der riickwartigen Vorsetzbll. liesst man die Notiz : „Item mein
tochter abeliania ischt geboren worden im 98. Jor (1598) am freittag nach
mitterf aschtten" .
16. Pp. XIV. Jahrh. 117 Bll. 8vo.
1. Fol. 1—17. Statuta provincial™, ab Ernesto primo Pragensi archiep.
edita. Anf. : Rex magnih'cus qui facit mirabilia. Ende : lupus oues comedit et
pastor nescit. Expliciunt statuta provincialia honorabilis domini Chwalonis
plebanide Wozycz. — 2. Fol. 17vo— 27. Punctareligionis christianae. Anf. : Religio
munda. Volens religionem intrare. Ende: in quo debet maior esse discrecio.
Hii sunt puncti religionis christiane collecti per magistrum Thomam Iber-
nicum Anno domini 316. Der Schreiber dieses nennt sich Hoftrecht Jessku.
Ueber diesen Tractat und dessen Vert*, s. unten MS. Nr. 59. — 3. Fol. 27—40.
R. ,Incipit libellus qui intitulatur saluhris medicina animarum'. Anf. : In prin-
cipio narracionis nostre illius graciam etc. Inprimis ergo cuilibet prelato tria
sunt consideranda. Ende: premio dignus inueniar uotis omnibus deprecor et
exoro. Amen myly Jessku. - 4. Fol. 41— 59 vo. R. Jncipit Iractalus de modo
confitendi Thome de Aquino'. Anf.: Quoniam fundamentum et janua virtutum.
Der Tractat besteht aus 27 Kapiteln, deren erstes „de pura consciencia" uber-
schrieben ist. Ende : saciabor cum apparuerit gloria tua. (Derselbe ist auch
unter dem Namen des hi. Bonaventura herausgegeben. Opp. Venet. 1756.
XII). — 5. Fol. 60—64. Expottitio super ,Pater noster'. Anf. : Ecce karissimi sin-
gulis fere diebus clerus. Ende: coinitatur feruor intime deuocionis et sic est
finis. — 6. Fol. 64vo— 70. S. Augustini ,Speculum mortis'. Anf. : Quoniam karis-
simi in uita huius seculi fugientis. Ende: uitam oternam possideas quam
tibi etc. — 7. Fol. 70— 75 vo. R. ,Incipit liber Augustini de ecclesiasticis dogmati-
bus. Alii dicunt quod est Gignasii' (!). Anf.: Credimus unum deum esse. Ende:
similitudinem in moribus invenire. Folgt das Kapitel-Verzeichniss. — 8. Fol.
77—85. R. yTractatus Bernardi. Quare utnisti ad monasterium' . Anf.: Primo
semper debes considerare ad quit. Ende des Epilogs: castus in omnibus.
Digitized by VjOOQIC
236
Dieser Tractat findet sich unter den unterschobenen Werken des hi. Bern-
hard, wird aber mit mehr Recht den David de Augusta unter dem Titei:
„Formula Novitiorum" zugeschrieben. (Migne,Patrol.Gur8U8comp.Tom.l84.
col. 1189; Bibliotheca Patrum edit. Col. XIII und Cod. MS. Nr. CX oben). —
9. Fol. 85-87. Regulae v. Benedicti cap. VII de XII gradibus humilitatis. Anf. :
Clamat nobis div. scriptura. Ende: spiritui s. dignabitur demonstrare. —
10. Fol. 87-88. Paraphrasis in verba Eccli XXIV.: „In omnibus requiem quae-
siviu etc. Anf. : Cur autem leccio de laude sapiencie. Ende : nostra similiter
oracione suffragan te. — 11. Fol. 88 vo— 97 vo. Tractatus de interiori domo seu
de conscientia aediticanda. Anf. : Consciencia in qua perpetue aniina est man-
situra. Ende : hec sepe cogita et liberaberis. (Auch dieser Tractat findet sich
unter den unterschobenen Werken des hi. Bernhard [Opp. cit], wird aber
auch dem Hugo a s. Victore zugeschrieben). — 12. Fol. 97 vo— 117. IAbellus
b.AugustinidefideadPetrum. Anf.: Epistoiara filii (!) petre tue caritatis accepi.
Ende: hoc quoque ill! deus reuelauit. - Auf einem der riickwartigen Vor-
steckbll. liest man die Aufzeichnung : „Sanctus Nicasius. Hoc nomen visum,
s. Nicasius reddet tibi visum, Sancta Otilia. Nota. Ubi s. Otilia est scripta in
comodo uel nomen ejus ibi Mures non habitant in commodo illo". Die zwei
auf den Deckeln angebrachten Pergamentstreifen enthalten metrische Frag-
mente eines dialektischen Tractates aus dem XIV. Jahrh.
17. Pp. XV. Jahrh. 120 Bll. 4to.
Missale secundum mum dioec. Prog. Die Missa de s. Bernardo fehlt;
sonst ist es der schoneu darin vorkominenden Prosen wegen beachtenswerth.
Erwahnung verdient der Umstand, dass fur die Messen s. Osvaldi und s. He-
lenae ganz specielle Indulgenzen verzeichnet werden. Auf dem Ruckdeckel
ist der Wortlaut einer Indulgenz zu lesen, welche dem Gotteshause in Kien-
berg verliehen wurde, und ein Verzeichnis der Indulgenzen, welche von den
Papsten Honorius, Bonifacius, Urbanus und Benedictus dem Cistercienser-
Orden gewahrt wurden.
18. Pp. XIV. Jahrh. 163 Bll. 8vo.
1. Fol. 1— 17vo. R. flncipit dyalogus Cesarii qui quondam in Agripina
coloniensi decanus fuit postca vero monachus in heysterbach ord. Cisterc. et primo
de contricione et feruore'. Anf. : Venit quidam clericus actu trutannus. Ende :
a pusillanimitate spiritus et tern pes tate. Explicit dialogus Cesarii monachi
heistr. Scriptus per fratrem Leonardum. Casarius von Heisterbach schrieb
u. A. auch: Illustrium miraculorum et historiarum memorabilium Lib. XII,
welche 1591 zu Koln bei Birckmann erschienen; unser Tractat ist Lib. I. cap.
Ill— XXXVIII De conversion e entnommen. Das erwahnte Werk findet sich
in der Bibliotheca veterum scriptorum Ord. Cist. Bernardi Tissierii. Vergl.
Possevinus I. 286; Oudin III. 81. Der Schreiber, Fr. Leonard, war zweifels-
ohne Hohenfurter Profess und wird c. 1460 als Prior des Conventes ver-
zeichnet ; von seiner Hand sind auch die zwei folgenden Tractate geschrieben.—
2. Fol. 18—29. R. ,Incipit tractatus de informacione hominis. Et primo de imita-
cione Christi et contemptu omnium vanitatum(. Anf.: Qui sequitur me non
ambulat. Ende: Tan turn proficies quantum tibi ipsi vim intuleris etc. Darnach:
„Faciliter contemnit omnia qui se semper cogitat moriturum". HecJeronimus.
Digitized by VjOOQIC
237
Takt gest. Dieser Tractat ist die wortgetreue Wiedergabe des 1. Bucbes „De
imitatione Christi". — 3. Fol. 29 vo— 38 vo. R. ,Incipit Formula Nouiciorum seu
primus liber profectuum Reverendi doctoris ac Cardinalis Bonauentura (!) et
primo prologus*. Anf. : Desiderasti a me carissime ut aliquid scriberem. Ende :
paciens et castus in omnibus. „Hec iac et viues. Qui scripsit scrip ta ejus manus
sit benedicta". (Ueber diesen Tractat und dessen wahren Auctor, David de
Augusta, s. Oudin, Beilarmin, Denis II. pars I. 892 und Cod. MS. Nr. 16). Be-
merkt sei, dass mebrere Kapitel auch in bohmischer Sprache tiberschrieben
sind; so z. B. De incessu — o chodu; de sessione — o sedieni; de jactantia — o
honossenie. — 4. Fol. 38 vo. R. S. Ambrosius de norma uiuendi. Anf. : Dilecte
till dilige lacrimas. Ende: uiuendo contemnas. — 5. Fol. 39. R. ,Collacio Sanc-
torum patrum de comendacione virtutum1. Anf. : Dum patres in heremo conue-
nissent ad b. Macbarium. Ende : per aurigam precipitatur ab equis. — 6. Fol.
39 vo— 41. R. ,Nota breuiter aliqua de proprietate'. Anf. : Scriptum est Math. X"
Non est discipulus super magistrum. Hoc dicitur contra ilios. Ende : Si cecus
cecum etc. Nach Citaten vieler hh. Vater u. A. diirfte es ein Sermo capitularis
gewesen sein. Am Schlusse liest man : „Hudek hug. Slil ten kus. Neochwaczug
seu. — 7. Fol. 41 vo— 45. R. ,Dc duobus pueris consimiHbus Amico et Amelio, ex
gestis eorum ex speculo hystoriarum' (cap. CLXII— CLXVIII). Anf.: Tempo-
ribus pipini regis francorum. Ende : sub preftato desiderio IIII0 Id. Octobr. Ist
eine historia fabulosa de martyrio der Genannten. — 8. Fol. 45 vo-49. R. ,In-
cipit passio Sancte Apollonie Virginia. Anf. : B. Appolonia unica extitit filia
Eusebii. (Die Geschichte des Marterthums dieser Heiligen hat schon Diony-
sius der Grosse von Alexandrien geschrieben, dessen Brief dann Eusebius in
seine Hist. eccl. Lib. VI. c. 41 aufnahm). — 9. Fol. 50—61 vo. Dialogue inter
Novitium et Monachum. Anf. : Novicius. Agnosco virtutem oracionis. (Dieser
Dialog ist ein Excerpt aus des Caesarius von Heisterbach Histor. memor. XII.
S. oben 1). — 10. Fol. 62— 66 vo. Tractatus depollutione nocturna. Anf.: Dubi-
tatum est apud me frequenter. Ende : in deuocione celebrantis et assistencium.
Der Verf. ist Joannes Gerson. — 1 1. Fol. 67 vo— 71. Jncipit passio b. Erasmi
mart. Anf. : In antiochia ciuitate facta est persecucio. Ende : celos penetran-
tem IV. Nonas Junii Regnante Domino nostro J. Cho. (Bolland. II. Jun.). —
12. Fol. 71— 74 vo. R. ,Incipit passio b. Barbara. Anf.: Tempore impiissimi
tiranni maximiani. Ende : petita maternaliter consecuntur prestante domino.
(Surius IV. Dec. S. 123;. — 13. Fol. 75. Passio s. Dorothee. Kurzes Fragment.
Anf.: Gloriosa virgo et martir Dorothea ex patre Dorotheo.— 14. Fol. 76.
Narr alio der evelatione passionis Domini, facta b. Anselmo. Vgl. MS. Nr. LXXXII.
Fol. 76vo— 85vo sind unbeschrieben. — 15. Fol. 86—103. R. }Mirabile opusculum
sancti vincencii ordinis predicatorum de fine mundi1. Anf. : Ecce positus est hie.
Bona gens uolens ad presens. Ende : et tunc non erit dubitacio ipsius finis
mundi. ,Hic prophecie s. Vincencii ord. pred. de fine mundi finis extat feliciter
1477° currente natiuitatis dominice anno die vero in Vigilia undecim Milia vir-
ginum. Sit laus deo{. Dieses opusculum des hi. Vincentius Ferrerius war an
den Papst Benedict XIII gerichtet. (Quetif I. 766; Labbe II. de S. E. 484).—
16. Fol. 105— 108 vo. R. Passio s. iMurencii. Anf.: Laurencius martir et leuita
genere hyspanus. Ende: protinus dolor fugatur. (Bolland. ad X. Aug.; Acta
martyr, von Ruinart;Tillemont Mem. IV).— 17. Fol. 109- 11 2. Passio s.BarthoUh
maei. Anf.: Barthol. veniens ad indiam. Ende: sanctorum deportauit triumphum.
Digitized by VjOOQIC
238
hue usque Ambros. — 18. Fol. 113. Vita s. Egydii—frngmentum. Anf.: Egi-
dius athenis ex regia stirpe. Ende : ceruara ceteris fer. Fol. 1 13 vo ist unbe-
schrieben. — 19. Fol. 114. Fragmentum Sertnonis de aliquo Sancto („menu, etwa
Menard us). Anf.: Qui mihi ministrat. Consuetudo est quando aliquis prin-
ceps. — 20. Fol. 115—121 vo. Sermones duo in eleclione Abbatu. Anf. des 1.:
,Quis erit electus*. Sicut in diuinis legiinus scripturis sine celestis. Anf. des 2. :
,Tu doraine qui corda nosti*. protoparente humani generis. Beide sind Muster
oratorischer Ausfiihrung. — 21 . Fol. 128-123 vo. De nominibus s. Katharine et
s. Margarethae. Anf. : Kath. dicitur a katha quod est uniuersum et ruina. —
22. Fol. 124— 126 vo. Passio b. Margarithae. Anf. : In diebus iliis transiebat oli-
brius prefectus. Ende : Christum adorate in una trinitate in qua uiuit. Explicit
passio s. Margarethe tinita feria quinta. — 23. Fol. 127—128. Ijegenda de s. Doro-
thea. Anf. : Gloriosa virgo et martir dorothea ex patre. Ende : et ipse glorifi-
catur in eis. — 24. Fol. 128. Hymntis de s. Dorothea. Anf.: Gratulemur in hoc
festo domino corde. — 25. Fol. 128vo. I^genda ,de assumption* gloriose Virginia.
Anf.: Assumpcio virginis Marie qualiter facta sit ex quodam libello qui Jo-
hanni ewangeliste ascribitur edocetur. Ende: canticis sit deducta. — 26. Fol.
138— 134 vo. Sertno capitulans de 3 votis, habitus in f. s. Benedicti. Anf.: Ser-
monem breuissimum proponam in isto Conuentu benedicto. Wurde nach dera
Contexte vor Cisterciensern gehalten. — 27. Fol. 135. Scrmo de annunciacione
s. marie. Anf.: Licet omnium sanctorum debemus venerari testa. Ende: tiiium
pro nobis interpelles. Amen. — 28. Fol. 137vo— 143. Apparitio b. Virginia s. An-
selmo facta. Anf: S. Anselmus longo tempore cum lachrimis. — 29. Fol. 144
bis 164 vo. Odericus de diuersis ritibus et conditionibus huius mundi. Anf. : Licet
multa et varia de rit. et cond. hui. mundi enarrentur. Ende: cuncti barones
accedunt aocipi. Handschrift des XVI. Jahrh. (Der Verfasser Odoricus de
Forojulio schrieb: De mirabilibus mundi und Itinerarium xvi annorum per
partes sive regiones intidelium. Man tindet selbe nebst des Verfassers Leben
gedruckt in den Acta SS. ed. Bolland. I. ad XIV. Jan. 983 seqq. und in Wad-
dingi Annal. Minor. III. Neuestens hat die Reise in das hi. Land, Peregrina-
tiones medii aevi quatuor, Laurent herausgegeben). — Die Vorlegbll. enthalten
zunachst Brucbstiicke von Homilien ; dann Indulgentiae ord. Cisterciensi a
summis pontificibus concessae, darunter eine von Sixtus IV ,ad supplicatio-
nem domini Hymberti abbatis monasterii Cist, de anno 1475*. Ein riickwarts
vorgestecktes Blattfragment triigt die wiederholte Aufzeichnung : „Ego fr.
L f d J die crisogoni mart, anno domini 1520 sine omni causa una cum priore
cum tratre Johanne Walkl" (f als Hohenfurter Profess am 30. Juni 1532).
19. Pp. XV. Jahrh. 191 Bll. 8T°.
1. Fol. 1—86. Corpus evangelicum, d. i. Libri quatuor evangelistarum mit
vielen Marginal- und Interlinear -No ten, haufig auch in bohmischer Sprache;
nebstdem werden am Rande die Parallelstellen angefiihrt. Am Ende : Et sic
est finis corporis ewangelici. Amen. — 2. Fol. 88—191 vo. Sermones super evan-
gelia dominicalia. Anf.: Dicite hlie syon. Quasi diceret deus pater, O vos pro-
phete. Der letzte beg.: Abeuntes pharisei consilium inierunt. Multiplex in
presenti ewang. latet utilitas. Das letzte riickwartige Vorsteckbl. hat die Auf-
zeichnung : „Per istos sermones s. ewangelii et per virtutem verborum Dei
custodiat dominus parochiam istam cum omnibus fructibus agrorum etc".
Digitized by VjOOQIC
239
SO. Pp. XV. Jahrh. 95 BU. 4*.
Missale dioecesis Pragensis, wie man aus den vorkommenden Messen
derLandespatroneBohmens schliessen kann; dieMesse de s. Bernardo koinmt
nicht vor. Vor dem Canon sieht man ein Bild des Gekreuzigten mit Maria und
Johannes. Den Schluss bilden der „Amor s. Joannis", die Missa de ss. nomine
Jesu, mehrere unbeschriebene Bll. und endlich die verschiedenen Gesangs-
weisen des „Benedicamusu, geschrieben von Johannes geijr Kaltenprunner,
der als Prior des Stiftes Hohenfurt am 12. Juli 1543 starb. Bemerkenswerth
sind die Melodien des Kyrie, des Gloria, der Prafationen, des Pater noster
und Ite missa est.
91. Pp. XV. Jahrh. 162 Bll. 4to.
Missale Cisterciense mit mehreren gold- und farbenverzierten Initialen
und einem gefalligen Gemitlde des Gekreuzigten vor dem „Canon major" auf
Pg. Fol. 154 vo. „Benediccio amoris s. Johannis ap." Ein dem Rtickdeckel vor-
gelegtes Pgbl. hat Fragmente zweier Psalmen des XII. Jahrh.
99. Pp. XV. Jahrh. 184 Bll. 4l°.
1. Fol. 1— 13 vo. R. Jncipit Speculum anime compositum Wyenne per
Rev. Magistrum Henricum doctorem s. theologie alme universitatis studii
wyennensis*. Anf. : Anima mea noui quod curiosa sis. Ende: earum mirificam
in fin ein uitimum. Amen. Explicit speculum Anime scriptum per fr. Przybico-
nem. Der Verfasser ist Henricus de Hassia und dieses Werk fiihrt auch den
Titel: „Soliloquium animae". (S. Niiheres bei Aschbach, Gesch. d. Wiener
Universitat, S. 366). Der Schreiber, Fr. Przybico, war Profess und Keller-
meister in Hohenfurt: er gilt als einer der tteissigsten und sorgfaltigsten
Schreiber des Stiftes. Vgl. MS. Nr. LXXIV, 42 und 80. - 2. Fol. 14. Auctori-
tates variorum scriptorum. Anf.: Theofilus in breuiloquio diuersarum arcium
dicit. Es kommen noch vor: Fulgentius (Liber de vita animae), Hugo de s.
Victore, Bernardus, Isidorus. — 3. Fol. 15 vo. Nota de quadruplici prudentia.
Anf.: Prima que liguratur nobis per formicam. — 4. Fol. 17. ,Notandum quod
in s. scriptural IVdiebus legimus quos cottidie sollicite debemus pertractare
in cordibus nostris*. Prima dies est praeterita. — 5. Fol. 18. Auctoritates ss.
Patrum. Anf.: Isidorus in libro ditterenciarum. Oontemplatiua vita est va-
cans. — 6. Fol. 20. Notu de meditacione s. scripture fructuosa ex sentencia b.
Arsenii abbatis. Anf.: Quidam de fratribus dixit b. Arsenio. — 7. Fol. 20vo. R.
,Incipit tractatus Senece de quatuor virtutibus cardinulibus1 . Anf. : Quatuor vir-
tutum species muitorum sapientum. Ende: delicientem puniet ignaviam. ,A tu
konecz. Explicit scriptum per Fr. Przybiconem'. Dieser Tractat gehort unter
die untersohobenen Werke Seneca's. — 8. Fol. 26. Sententiae auctorum de writs
materiis. Anf.: Interrogatus philosophus secundus quid est nauis. Genannt
werden: Aristoteles, Augustinus. Peregrinus (in speculo virginum), Cicero,
Virgilius. — 9. Fol. 29—73. Liber proynosticorum futuri saeculi. Die Zuschrift
lautet: ,Sanctissimo ac pre ceteris farniliarissimo mihi domino idalio barcino-
nensis sedis episcopo julianus cathedre toletane episcopus*. Anf.: Diem ilium
clara redemptorum. Ende: de nichilo formatas distribuit. Explicit liber etc.
(Bibl. l^ax. ss. Patrum. Lugd. XII. 590). — 10. Fol. 73. Tractatus de virtutibus
vert Religion. Anf.: Ad hoc studeat quisque bonus religiosus ut habeat oculos
Digitized by VjOOQIC
240
stabiles. Ende : in omni loco circuraspectus et consideratiuus. Folgt ein Oitat
aus S. Augustinus de operibus MoDachorum. — 11. Fol. 74. R. Exhortacio in
capitulo dominion in XL. Anf. : Karissimi fratres rogemus omnipotentem deum,
Bezieht sich aut" das nach der Regel des hi. Benedict vorgeschriebene pensum
quadragesimale. Der Sermo scheint von ein em Hohenfurter Abt gehalten
worden zu sein. — 12. Fol. 74 vo— 75 vo. Jncipit preambulum ad interrogandum
siue ad examinandum Abbatem sine Priorem1. Et primo queritur qui sunt Sym-
bols — 13. Fol. 75 vo— 76 vo. ,Nota wide bona de sacramento et communione per
fr. David hominera illuminatum a spiritu sancto*. Anf. : Desiderat aliquis ex-
periri utrum sit melius. Ende: pro comissis que nobis dominus concedat.
Amen. — 14. Fol. 77— 82 vo. /lontemplationes s. Bernhardt ex diuersis auctori-
tatibus sanctorum*. Anf. : O quam vehement! complexu complexisti me. Ende:
o infirmitas roborans. Expliciunt contemplaciones etc. — 1 5. Fol. 82 vo— 88.
R. Jncipit tractatus b. bemhardi de quatuor gradibus spiritual™ exercicii1. Anf. :
Cum die quadam corporali manuum labore occupatus. Ende: quanto a primo
grado remocior. Explicit etc. Gehort zu den unterschobenen Werken des
Heiligen und fuhrt auch die Titel : Scala claustralium, sive Tractatus de modo
orandi. Unsere Handschr. stimmt mit dem gedruckten Werke bei Migne 1. 184
nicht ganz uberein. — 16. Fol. 88—93. Sermo super Mo Eccli: ,Senectus venera-
bilisest'. Anf.: Intencio s. spiritus in leccione precedenti. Ende: mori pocius
preelegit. ,Tak Boh day'. — 17. Fol. 93. Nota de amove dei. Anf.: Consideran-
dum nobis est quod deus debet diligi. Endet mit einem Citat aus S. Thomas
de Aq. — 18. Fol. 94— 104vo. Tractatus de Sacramento Euchanstiae. Anf.: Con-
uenientibus uobis. Hie redarguit eos apostolus. Ende: in aduentu suo ordinare
promittit. Explicit tractatus etc. Scriptus per fr. Przybiconem in Altouado. —
19. Fol. 105. ,Ad quid opera misericordie in mortali peccato existenti valeantf. Re-
spondetur ad tria. Am Ende: ,Hec a Magistro Mauricio sunt dicta et pronun-
ciata'. — 20. Ibid. Nota de caritate. Anf.: Karitas grece, la tine dileccio. —
21. Fol. 105vo. Nota de mansuetudine. Anf. : Sunt namque nonnulli ita distracti.
Am Ende: Hec Gregorius in libro XX. Moral. — 22. Ibid. ,Exposicio hostie1 —
metrisch. Anf. : Forma rotunda deum designat et omnipotentem. — 23. Fol.
106. Auctoritates de s. Eucharistia. Anf. : Thomas de Aq. Eucharistia est sacra-
mentum caritatis. Folgen Citate aus Augustinus, Ambrosius und Hugo. —
24. Fol. 108 vo. Tractatus de penitencia. Anf.: Ad penitenciam nos quatuor in-
citant. — 25. Fol. 109. Quaeritur, utrum aliquis in hoc presenti potest satisfacere
pro peccatis comissis? Anf.: dico quod in peccato duo considerantur. Am
Schlusse: Hec Bonaventura et s. Thomas. — 26. Fol. 109. Quaeritur, utrum
monachus potest dare eleemosinam ? Gleichfalls nach Bonaventura und s. Thomas
beantwortet. — 27. Ibid. ^Deindiscretoferuore1. Anf. : Sequitur de ind. feruore,
de quo quatuor mala eueniunt. — 28. Fol. 109vo. ,Collaeio pu\cra> de Mandate
in cena Domini. Anf. : Exemplura enim dedi vobis. Saluator noster fratres ka-
rissimi reliquit nobis. Ende: bibit sanguinem domini nostri habebit vitam
eternam. — 29. Fol. 1 10—113 vo. Tractatus breves mrii argumenti et sententiae di-
versae ss. Patrum, als : Hugo de s. Victore in expositione Regulae b. Augustini. —
De verbo dei. — De revelatione turpitudinis (Magister Nicolaus de Lira.) — De
patientia. — Gregorius, Bernardus. - Seneca, Alanus. — De luxuria. — De sene
obstinato. — De abstinentia. — De juvene Rectore. — De remissione peccati. —
Bernardus, Richardus a s. Victore, Chrysostomus. - De vero amico. — De
x
Digitized by VjOOQIC
241
judicio extremo (Haymo). — Historia de Nabuchodonosore. — Haeresis deffi-
nitio. — 30. Fol. 114—1 18 vo. Isidori Tractatus de norma vivendi. Anf. : Age fili
ut oportet. Ende : ne bonum quod cepisti despicias. ,Finis Ysydori de norma
viuendi cuilibet homini utilis ex precepto ewangelistarum1. — 31. Fol. 118vo
bis 121 vo. Auctoritates ss. Patrum. Anf. : Quatuor sunt quorum essencia est
ubique. — 32. Fol. 122— 127vo. Explicatio locorum quorundam ex Begula s. Bene-
dicti. Anf. : Omni sollicitudine curam gerat abbas. Attende misericorditer pa-
trem attende ipsius discrecionem. Ende: inquinabitur ab ea. — 33. Fol. 127vo
bis 139 vo. Auctoritates ss. Patrum de vita monastica. Anf.: Augustinus. Ilium
tantum diem in religione te vixisse computa. — 34. Fol. 139 vo. Collatio ad
Religiosos. Anf. : Fili accedens ad seruitutem dei. Reverendissimi etc plura
sunt quibus consideratis abstrahere me niterer a presenti collacione. Ende :
qua intencione fiant. — 35. Fol. 139 vo— 142. R. :Collacio ad Religiosos fratris
Wenczeslai quondam plebani in kaplicz ord. premonstr.' Anf. : Omnia honeste
et secundum ordinem. Viro claustrali duo sunt necessaria. Ende : in ordinibus
angelorum prestante. Amen. Der Gen. war Profess des Stiftes Miihlhausen;
der Schreiber ist der mehrerwiihnte Fr. Przibiko. Es folgt das ,Thema' (exor-
dium) ,super ante scriptara collacionem1. Anf. : Fauorabilis est aliquorum con-
suetude — 36. Fol. 143. Versus memoriales. Anf. : Ut tibi proficias aliis quoque
munere leto. Ende: Qui studet in vitris raro solet esse peritus. — 37. Fol.
143 vo— 182vo. R. }lncipiunt auctoritates primi phi<ricoruml. Anf.: Omnia scire
et intelligere contingit. Ende : Auctoritates II. elencorum. facile est addere et
augere reliquum. — 38. Fol. 183. R. ,Zte Correptione proximi'. Anf. : Notandum
quodsialiquasuspicio. Ende: caritate et zelo ordinato facere. — 39. Fol. 188vo.
Tractatus ,de mrtutibus1. Anf. : Scire debes fili quod nequaquam in uita. Ende :
viriliter illud exerceat. — 40. Fol. 184. Tractatus ,de Consiliis Religiosorum'.
,Filius interrogat*. Veilem eciam aliqua scire de consiliis. Ende : vincere pos-
sunt vicia supra dicta. — Das l.Vorsteckbll. hatCitate aus hh.Vatern undVersus
memoriales ; das 2. Fragmente eines dialektischen Tractates des XIII. Jahrh.
auf Pg. ; das 8. am Einbanddeckel angeklebte Bruchstiicke eines Tractats de
effectibus s. communionis in bohmischer Sprache. Anf. : Sestera wyecz gest
gyz sye czlowyek gma przyprawyty k tyelu bozyemu.
23. Pp. 1892. 179 Bll. 4to. 2 Coll.
Breviarium dioec. Patav. Beg. mit dem officium adventus. A diebus anti-
quis nos audiuimus. Fol. 135 vo liest man : „Explicit liber iste per manus Jo-
hannis et completus est in die Remigii et sociorum ejus anno domini 1392".
Die Pg.-Vorlegbll. haben Bruchstiicke eines Breviers mit Neumen des XIII.
Jahrh., einen Hymnus de Conceptione Mariae V., eine Antiphona de s. Valen-
tino und mehrere de octava s. Andreae Ap. Auf der inneren Seite des Ruck-
deckels steht geschrieben: ,Anno domini 1388°.'
24. Pp. 1595. 295 Bll. 8T°.
1. Fol. 1— 285 vo. R. Incipit Compendium Ord. Cist, de diuino officio qua-
liter diebus et annis sit agendum. Am Ende : Liber iste ad finem deductus per
me fr. Sebastianum Seytzen, professum Alderspacens., in die s. Jeromini presb.
Anno 1595. Laus Deo Virginique Matri et s. Bernardo. — 2. Fol. 286. Einige
Xeuia Bernardiua II. Handtschriften Verzeichuisse II. ]{j
Digitized by VjOOQLC
242
rituelle Bestimmungen als Fortsetzung und Erlauterung des Vorhergehen-
den, geschrieben von dem Hohenfurter Abt Georg Wendschuh. — 3. Fol. 295.
Notata de missis quotidianis; de signo campanae ad Vesperas tempore quadra-
gesimali; Forma Brevium scribendorum pro defunctis u. A. mit der Fertigung
Aulae regiae 1616, 1617, 1619. Die vorderen Vorlegbll. enthalten einen Index
rerum in hoc Ordinario contentarum, geschrieben von dem obgen. Gr. Wend-
schuh. Auf dem Vorderdeckel liest man folgende Aufoeichnung von der Hand
des eben Gen.: „Anno 1611, 26. Febr. crudeliter occisus est Matthaeus Sar-
torius, Abbas Sedlicensis, a rusticis Bohemis. Eodem die occisus est ejus
Prior Thobias Maier. Anno eodem Pragae 1611 in Monasterio Mariae ad Nives
occisi sunt 14 fratres Ordinis Minorum ibidem sepulti". Von einer andern
Hand : nLiber ex Bibliotheca Conventus Monasterii Sedlicensis", und : „Haec
est portio fratris nostri proximo defuncti. Anima ejus requiescat in pace.
Conventus respondet. Amen". Auf der Aussenseite desselben Deckels sind die
Buchstaben F. F. P. P. A. (Fr. Farenschon Paulus prof. Altov.) und die Jahres-
zahl 1596 eingepresst. Bemerkenswerth sind die Bestimmungen der General-
Capiteldes dst.-Ordens vom J. 1354 und 1454 uber die Feier des Festes S. Annae
(Einlage vor Fol. 233).
25. Pp. XV. Jahrh. 158 BU. 8T°.
ExhorUUumesdominicalesetfesiivales. Am Anf. fehltein Blatt; die Cursiv-
schrifb des Codex ist so unsicher, dass man nur das Wenigste im Zusammen-
hange lesen kann. Haufig findet sich zu Beginne der Exhort, die Jahreszahl
1419 und ,in basilica*. Einigen Aufschluss iiber den Ursprung des Codex gibt
die auf Fol. 22 vo angebrachte Aufzeichnung des Inhalts: „Dominica omnis
terra praedicavit minor. Dominica omnis terra II. praedicavit fr. Jacobus. In
convers. s. Pauli praedicavit dom. Stephanus. Dom. Adorate praed. fr. Jacob. —
In Erlaco (Erlach mit einem Benedictiner-Stifte) exliortatus fuit fr. Henricus.
In purificatione cantavit et praedicavit dom. Johannes par. cur. Erlaci. — Blasii
cantavit et benedixit idem dom. Joh. — Circumcisio praedicavit fr. Jac. — Exurge
praedicavit dom. Stephanus. — Mathiae praedicavit fr. Henricus credo Soccum
(i. e. Sermones Socci, des Cisterciensers aus Heilsbronn^. — Esto mihi praed.
6". Ulricus Spittzer de Chrems. — In die Cinerum cantavit fr. Jacobus sed non
praedicavit. — Fer. VI. non fuit sermo. — Invocavit praedic. fr. Henricus de
Jejunio. — Fer. IV. praed. Idem Ewm ex Jac." — Fol. 55 liest man : ,Stephanus
hawg ein rechter hiirsenprein'. — Fol. 156. Ein sog. Wurmseyen, deutsch. Anf. :
Wurm im fleisch und in pain. — Fol. 158. Ein kurzes deuteches Gebet. Anf. :
Unser her Jes. Chus gottes sun verleich. Darnach: Gilbertus. Ridiculosa res
est speculator cecus etc. — Fol. 158 vo liest man u. A.: „Wir Zisco ein vol-
pringer des werkes"; dann „de confessione". Das Umschlagbl. aus Pg. enthalt
das Bruchstiick der Erzahlung eines Mirakels aus dem IX. Jahrh.
26. Pp. XV. Jahrh. 293 Bll. 8vo.
Diurnale sec. usum Cist., nach den Festen der Ordensheiligen und deren
Litanei zu schliessen. Mehrere Initialen sind in Farben roh ausgefuhrt. Die
vorgesetzten Pgbll. enthalten Bruchstiicke eines astrologischen Tractates aus
dem XIV. Jahrh.
Digitized by VjOOQIC
243
27. Pp. XIV. Jahrh. Ill Bll. 8™.
Psalterium davidicum — deutsch. Anf. mank in den Worten des 3. Ps.:
wider mich. Der menig spricht czu meiner sele. Nach den Psalmen folgen die
Cantica Benedicite und Benedictus, das Te Deum und das Symbolum Athana-
sianum. Am Ende : Hie hat der Salter ein ende got uns sein genade sende.
Amen. — Fol. lllvo. Meditatio de Crucifixo. Anf.: Der churich vom himel-
reich . . . stuend an dera hi. chrewer. Ende : vor allem vbel sele und leib. Auf
einem vorstehenden Pgstiicke des Vorderdeckels liest man : Eduard Ott 1854
(von dem der Codex wahrscheinlich eingesehen wurde).
28. Pp. XV. Jahrh. 212 Bll. 8T°.
1. Fol. 1— 6vo. Homilia super illud Matih. XI. „In illo tempore cum au-
disset Joannes" — deutsch. Anf.: Ir auf der welten unsers lieben herren. —
2. Fol. 6vo— 10. Formulae variae: concludendi Sermones, conciudendi exor-
dium, concludendi promulgationes; endlich formulae precationum pro vivis
et defunctis finita concione; sRmmtlich deutsch. — 3. Fol. 10. ,Generalis con-
fessio ad populum'. Anf. : Hab wir nw peten umb lembtig. Am Ende liest man
den Namen „lucasu, von anderer Hand. — 4. Fol. 11 vo. Medicinische Becepte
zum „Lobstyckl wasser" und „lynden bliit wasser". Aehnliche folgen auf
Foil. 28 vo, 121 vo, 125 und 127. — 5. Fol. 12. Formula Confessionis generate —
deutsch. Anf.: Ich armer schuldiger sundiger mensch vergich. — 6. Fol. 19
bis 20 vo. Epistola et Ewangelium Coenae Domini — deutsch. Anf. : Bruder so
ir zusammen kumet in ains. — 7. Fol. 20 vo. Sermo in coena domini. Anf.:
,Accipite et comeditec. Verba sunt saluatoris. Ende : mortem domini annun-
ciabitis. — 8. Fol. 24. Fragmentum ex passione Domini — deutsch. Anf. : Dise
predig schreibt san Johannes. Fuer war sage ich euche. Der knecht. Ende:
Stedt auff und last uns hyn gomod gen. — 9. Fol. 27. Sermo in Coena domini.
Anf.: ,Desiderio desideraui'. Feria IV. id est hesterna die Judei ex eo quod
Christus in templo. Ende: ex humilitate lauando eis pedes. — 10. Fol. 81 vo
bis 40 vo. Sermo in parasceve Domini. Anf.: Quis dabit capiti meo. donee seruo
suo dominus Jesus appareat. Ende : tu es benedicta in eternum et ultra. Dieser
Sermo fiihrt eigentlich den Titel : Liber de passione Christi et doloribus et
planctibus Matris ejus und wird dem hi. Bernhard zugeschrieben. (Patrolog.
Cursus compl. edit. Migne, 182. col. 1133. Unsere Handschr. stimmt mit dem
angetiihrten Texte nicht ganz iiberein). Fol. 39 vo. Aufzeichnung iiber den in
die s. Gregorii erfolgten Tod des (Hohenfurter) Abtes Thomas III (1506). —
1 1 . Fol. 40— 76vo. R. ,Incipit Ewangelium nycodemi(. Factum est in anno XVIII.
imperii tyberii. Ende : scripsit ad romara tyberio cesari. — 12. Fol. 76 vo— 91 vo.
yEpistola pylati ad tybcrium'. Anf. : Pontius pylatus imperatori tiberio salutem.
Ende : defunctus est apud romam. Regnante etc. Explicit ewangelium Nyco-
demi cum aliis narracionibus. Per me fr. melchior Cheller anno domini 1470.
Sit laus Jesu Christo. Amen. Der Schreiber war Hohenfurter Profess. —
1 3. Fol. 92—96. jSermones capxtularcs1 '. Anf. : Coronemus nos rosis. Post auram
pluuialem sequitur serenitas. Wurden in die paschae gehalten. — 14. Fol. 96vo.
Sermo in dom. I. post Pentec. Anf. : ,Estote misericordes*. Das ist das heylig
ewangelium, dardurch schol wir dreyer lay ding merken. Mit Citaten aus s.
Bernhard. — 15. Fol. 98 vo. ,Ein Exempel von eines wircz sun'. Anf. : Von sant
16*
Digitized by VjOOQIC
214
bernhart list man, als er was auif ein zeit vber veld. Aehnliche Exempel
folgen auf Foil. 105 vo, 119vo, 120, 128 vo, 125 vo und 198-205 vo; sie sind aus
Caesarius von Heisterbach entnommen. — 16. Fol. 100 vo. Die bet Abhaltung
von Predigten ublichen und stdbilen Formeln. Anf. : Dominicis diebus super
ewang. primo die. Zumeist in 1 7, Foil. 101 vo, 106, 1 14, 126, 127 vo, 130 vo, 136
bis 174 vo, 194 und 197. Sermones festivi capitulates. Auf Fol. 163 vo: „Laudetur
lucas", der wohl als Schreiber dieses gelten kann. — 18. Fol. 105. Promulgatio
indulgentiarum cuidam ecclesiae concessarum — deutsch. Anf. : Aldy mensclien dy
sich herczue habent gesambt. — 1 9. Fol. 1 18vo. Interpretatio verborum, deutsch ;
z. B. obumbrare vmbschatten. — 20. Fol. 124 vo. Historia de s. Udalrico. Anf. :
Udalricus ex nobili alemanorum genere. — 21. Fol. 175— 183 vo. Cantilenae in
Nativitate domini — mit Gesangsnoten. Anf.: Quem pastores laudavere. Dar-
unter auch das sog. maccaronische Lied : „In dulci jubilo singe t und seytt
fro". (S.Oasopis cesk.Mus. 1850, S.228). - 22. Fol. 184-187. R. Jncipit introi-
tus patronorum Bohemief. Anf.: Tristabitur Justus et letabitur impius in noui
Bickhleff solemnitate qui sepultus extumulatus et combustus. Es ist eine
interessante Parodie auf Hus in Form eines Messformulars. Am £nde: ,Wolf-
gangus Schram ex Lanczhueth* (Schreiber). — 23. Fol. 188—190. ,Instructio in
arte signandi*. Anf. : Si quis adhuc artem signandi non bene nouit. Ende : Hinc
crux designat tibi pectoris inferiorem. Hec fac et vivas. — 24. Fol. 190 vo.
, Interpretationes librorum Aristotelis et singulorum s. BibHae*. Anf. : Predicamen-
torum aller ding. — 25. Fol. 207— 212 vo. Fabulae Aesopicae. Anf.: Praeterea
contra cupidos fingit quod Canis flumen transiens. — Die Schrift wechselt
haufig.
29. Pp. XIV. Jahrh. 818 BU. 8T°.
Breviarium juxta usutn Cisterc. Das Officium s. Bernardi kommt vor.
Auf der inneren Seite des Vorderdeckels liest man folgende Namen : It. Niclas
scl. Odenreuter ; It. Steff el Wess de fridendorff pro patre et matre ejus ; It.
Hansl scil. von Hinttring ; It. Ulricus pater dom. petri. Die Vorlegbll. ent-
halten Bruchstiicke von Breviarien des XIII. und XIV. Jahrh.
30. Pp. XV. Jahrh. 114 BU. 8T°.
1. Fol. 1— 88 vo. Compendium libri usuum et definitionum. Anf.: Presens
opusculum quasi breve compendium. Das 67. und letzte Kapitel ist uber-
schrieben : De negligentiis quae eveniunt in missa. Folgt eine „tabulau. —
2. Fol. 87—108. ,Tabula ostendens qualiter div. officium persolvatur a festo s.
Joannis Bapt. usque ad Circumcisionem*. — 3. Fol. 108 vo. Notae genealogicae
et historical dher Assur, Semiramis, Yontus, Ninus (Zoroaster). — 4. Fol. 110.
Becepte f&r medicinische Wcisser. Die Vorsetzbll. enthalten ein vollstandiges
Calendarium Cisterc. und einen Modus, quo dominicis diebus et privatis per
to turn annum missae canuntur. Die Initialen sind abwechselnd blau und roth,
manchmal etwas verziert.
31. Pp. XIV. Jahrh. 175 BU. 8T°.
1. Fol. 1— 41 vo. R. yAccessus ad triginta clausula^ praedicandi. Das Vor-
wort beginnt: Istas triginta clansulas breues et leues. Anf. : Prima clausula.
Digitized by VjOOQIC
245_
Beati uiundo corde. Ad obtinendam cordis mundiciam tria necessaria. Ende
30. claus. In omnibus gracias agite. — 2. Fol. 42—46. R. ,De modo correptionis
frateme*. Luc. 8. Anf. : Circa correpcionem f rat era am est sciendum. Ende :
amicicia ficta reperitur. Mit einer entsprechenden „Collecta ad idem". —
3. Fol. 46—47. Citate aus : Magister Henricus de Hassia, s. Bernardus und
s. Augustinus. — 4. Fol. 47 vo. ,Unum notabile pulchrum' - de completorio et
Salve regina. Anf.: Magister Jordan us narravit. — 5. Fol. 48. ,AUud notabiW —
de fraterna charitate. Anf. : Nota quod duo debet homo religiosus facere. —
6. Fol. 49. Nota de misericordia. Anf. : Considerate fratres karissimi quam
maius est jam status mundi. Ende: superiores deridet. — 7. Fol. 50. ,Ex-
perienda iuniperorum* . Anf. : Juniperi grana mane sumpta confortant cere-
brum. — 8. Ibid. jCognicio eguorum'. Lautet:
„Auris curta, latus longum, pectusque rotundum",
„ Cervix erecta, nares patule, coma densa",
„Lumina magna, caput parvum clunesque rotundi".
„Regula prefata dat equorum noticiam grata". —
9. Fol. 50 vo. ,Sex signa stulticie'. Anf. : Primo cito defici. Daneben am Rande
die boswillige Bemerkung: „Johanni vetter conveniunt omnia haec signa
stulticiae ; ergo stultus est, ut patet intuentibus eum". — 10. Fol. 50vo. Kurze
Citate aus Augustinus und „ Versus memoriales". — 11. Fol. 51. Exempla
miraculosa. Anf. : Fuit quedam matrona honesta. — 12. Fol. 52. Nota, de Nati-
uitate doming. Anf. : Annuncio vobis gaudium. Hinc Wilhelmus parysiensis.
Ende: lux et vita conditor mundi etc. 41. — 13. Fol. 52 vo— 58 vo. R. ,Quid sit
Religio*. Anf. : Nota quod religio nihil aliud est quam status hominum religi-
osorum. Ende: spiritualibus vinculis religatus. — 14. Fol. 58vo— 60. ,Quaestio,
utrum omnia in regulvt posita sint pi'aecepta'. Anf. : Pro quo sciendum quod
b. gregorius. Ende: hec s. Thomas Aquin. — 15. Fol. 61—98. Sermones capitu-
lares eorumque prothemata. Anf. : Angustie mihi sunt undique. Karissimi racione
officii predicacionis mihi iniuncti. Am Schluss eines Exordium auf Fol. 77
liest man: „Domine ne longe facias auxilium tuum a fr. Erhardo"; dess-
gleichen Fol. 90 vo : „spectat ad necessarium usum £r. Erhardi in Tenbach". —
16. Fol. 81. Summarische Berechnung der im Stifte Teinbach (coll. ib. 21 „Tein-
bach" ist Tennenbach zu verstehen) an 3 Altar en jahrlich celebrirten hl.Messen
(1188); an 3 Altaren im Nonnenkloster 1092. ,Item in praedictis quatuor (!)
claustris a monachis et monialibus cantantur psalteria 4.000. Est autem mis-
sarum, quae per totum ordinem Cist, in domibus Monachorum et monialium
leguntur, 1,800.000 et 7.200 Missae praeter privatas missas et psalteria, quae
omnia sunt inestimabilia4. Folgen Verse iiber gewisse am Feste s. Lucae
1356 vorgekommene Naturerscheinungen (Erdbeben). — 17. Fol. 94. f Audi-
torium monachal^. Das Vorwort beginnt : Tractatus breuis editus a magistro
johanne in heysterbach, quondam abbate ord. Cist. Handelt de audiendis con-
fessionibus. Ende: peccati inquisiti delectacionem non perpendat. Explicit
auditorium monachale. (Visch, Bibl. Cisterc, erwahnt den Auctor nicht). —
18. Fol. 99— 100 vo. R. ,Incipiunt consolatoria pro confttentibus* . Es sind ein-
schlagige, schone Citate aus : Augustinus, Gregorius, Bernardus, Petrus de
Tharanda und Thomas Aq. Anf. : S. Aug. vir clarissimus et humanissimus
confitentes consolatur. — 19. FoL 100 vo. Forma absolutions simplicium con-
fessorum. Weicht von der jetzt iiblichen ab. — 20. Fol. 100 vo. R. ,Incipit
Digitized by VjOOQIC
246
Speculum b.Bernardi ubbatis super emendacionem vite homims religiosi'. Darnach
die Verse :
„Aspice claustralis vim vite spiritualis".
„Hec via regalis quam dat tibi formula talis".
Anf. : Si quis inter vos emendacionis vite desiderio. Ende : assiduitas tenendi
capitulum spirituale superius expressum amen. Der Tractat gehort unter die
unterschobenen Werke des hi. Bemhard ; sein wahrer Auctor ist Arnulfus,
monachus de Boeriis. (Migne, Patrol. Tom. 184. col. 1175, woselbst es den
Titel ,Speculum Monachorum' fuhrt. — B. Tissier, Bibl. Patrum Cist. VI. —
Visch, Bibl. Cist, sub voce Arnulfus de Lovania p. 28). — 21. Fol. 103vo— 107.
R. ,Incipit tractatus ejusdem de moribus et honesta vita'. Die Zuschrift beginnt:
Petis a me karissime frater, quod nunquam et nusquam a suo prouisore
audiui aliquem petiuisse. Anf. : Ut ergo ab interiori homine. Ende : gloria mea
in domino, amen. Explicit tractatus formule honeste vite. Frater Erhardus
costentz de vib'ngen inTeinbach professus hunc collegit libellum. Auch dieser
Tractat wird falschlich dem hi. Bernhard zugeschrieben ; er fuhrt sonst den
Titel jFormulahonestae vitae'. (Migne 1. c. col. 1167). — 22. Fol. 108-109. Trac-
tatus rhetorici fragmentum (de titulaturis) . Anf. : beatitudo treraenda. Die nachst-
folgende Ueberschrift lautet: Ista et similia sunt adjectiua, que conueniunt
prelatis. Venerabilis etc. — 23. Fol. 100—119. R. ,Incipit Donatus spiritualist.
Anf. : Partes oracionis que sunt octo quippe cognicio substancie. Ende : ubi
vera sunt gaudia. Explicit Donatus sj). Hie fuit fr. Johannes d. e. — 24. Fol.
120. yNotabile de Sacerdotibus memorie commendanduni'. Anf.: Sacerdotes ve-
teris legis vinum et siceram. — 25. Fol. 121. Opusfr. bona venture Cardinalis
de eelebracione Misse ct de vita saccrdotum minus caute celebrantium. Anf. : Et
primo sit intentionis discussio. — 26. Fol. 122. Auctoritates ss. Patrum de celt-
bratione missae et de vita saccrdotum. Angefiihrt werden: Anselmus, Gregorius,
Augustinus, Bernardus, Hieronymus, Beda, s. Sebastianus (in suo sermone),
Cyprianus (in I. de lapsis), Helynandus. — 27. Fol. 125 vo. Metra varia, als: de
cognacione spiritualise Crucitfxo, de duodecim apostolis; versus memoriales;
metra missilia exortativa donorum. — 28. Fol. 127 vo. Kffectus aquae benedictae.
Anf. : Aspergaris aqua a qua deuocio nascitur. — 29. Ibidem. ,Salutacio deuota
fidelium animarum'. Anf. : Auete omnes Christi ii deles aninie. Am Ende : Hanc
oracionem composuit dom. Innocentius p]>. Hi. — 30. Fol. 128. fQuid fieri
debeat circa homines cgrotantes, ut sine timore possent mori'. Anf. : Respondet
b. Augustinus. Quot sex debent requiri ab eis. — 31. Fol. 128 vo. .De inter-
rogandis agonizanWnis'. Anf.: Secundum b. Anselmum sic debent interrog.
frater letaris quod in fide. Ende : non videbit mortem eternam. — 32. Fol.
129. jConfessio generalis ad b. Virgin-cm'. Anf. : 0 beatissima et gloriosissima
virgo. — 33. Fol. 130. Confessio generalis peccatorum' . Anf.: Omnipotens et mi-
sericors deus. — 34. Fol. 131. CoHcctae de ss. Otilia et CatJuirina. — 35. Fol. 131vo.
Expositio breuis super Pater noster. Anf: P. n. excelsus in creacione. Ende: a
malo presenti preterit o et futuro. — 36. Fol. 132. Miracula quaedam. Anf.:
Legitur de quodani episcopo. — 37. Fol. 133 vo— 137 vo. Tractatus breves s. Ber-
nardi und zwar: De cogitatione nostra, quod circa septem debet versari.—
De septem gradibus obedientiae. — Mores boni, quinam reputantur. — Docu-
menta veri religiosi. — De duodecim abusionibus claustri. - De sex virtutibus
exercendis ab illis, qui volunt spiritualiter viuere. — Quae servare decet
Digitized by VjOOQIC
247
quemlibet religiosum. — Norma quaedam vitae religiosae (ex Speculo Mona-
chorum). Am Ende : ,Hec Bernardus*. — 38. Fol. 187 vo. JTota de vero reli-
g%080€. Anf. : Verus religiosus debet esse contentus omni extremitate. AusHen-
ricus de Firmaria. — 39. Fol. 138—143. Tabula monachorum. Anf. : Qui transitis
monachi oranes hue venite. Ende: Et a malo liberent in eternum. Amen. —
40. Fol. 143 vo— 147. Instructio artui signandi. Anf. : Si quis adhuc artem sig.
non bene nouit. Ende: tu plurima significabis. Darnach: Signa sequentia sunt
notata per ven. et honestum religiosum fr. Leonem Marcianum (Marsicanum),
monachum et decanum monasterii cassinensis. Anf. : Pro signopanis facunum
circulum. — 41. Fol. 147 vo. ,De refutacionc mulierum'. Anf. : Non reputo laudabi-
lem amorem mulierum. Ende : Repeticio semper fiat fallaces sunt. Es sind kurze
Sentenzen tiber das angefuhrte Thema. — 42. Fol. 148. Cantilena de indiscipli-
natisscolaribus. Anf. : Olim sustulerunt scolares magistrorum libenter verbera. —
43. Fol. 148 vo. Canticum sophisticum alphabeticum de amore mulierum fallaci.
Anf. : A Audite cujus sit amor generis et feruor mulierum. Altum scolasticum
sepe facit fantasticum. Ende : sanctam trinitatem semper veneremur. Amen. —
44. Fol. 150. De choreis et fallaci mulierum ornatu. Anf. : Corizatrices multa
mala faciunt. Ende: coronemus nos rosis. — 45. Fol. 153. ,De symonia*. Anf. :
S. dominum Chum in sacramento altaris vondit. — 46. Fol. 153 vo. Hymni et
collectae de ss. Hieronymo, Barbara et b. Virg. Maria. Anf. : Aue gemma Mona-
chorum. Der letzte ist eigentlich eine kurze Erklarung des Aue Maria und
beg.: Aue rosa sine spinis. 47. Fol. 155 vo. ,Scquens oracio data est b. Ber-
nardo ab angelo', quicunque dixerit earn deuote ilia die non morietur etc. Anf.:
Aue ancilla s. trinitatis. — 48. Fol. 156 vo— 168. Vocabularium latino-germa-
nicum. Anf. : Abstractum abgeczogen. Ende: Yronia est figura ire vel hostilis
derisio. Die folgenden 4 Bll. sind unbeschrieben. — 49. Fol. 173 vo— 174. Ne-
ccsmria ante et post sacrijicium MUsae. Anf. : Primum est ut conscienciam tuam
attencius consideres. Folgen Citat.e aus Cancellarius parisiensis und Nicolaus
de Lira. — Das Vorlegbl. hat zuniichst einen Index, welcher auf dem letzten Bl.
fortgesetzt wird; dann Verse de fructibus Sacramenti Eucharistiae. Auf der
inneren Seite des Umschlages liest man : ,Libellus iste pertinet ad usus fr.
Erhardi costenczerde vilingen professi in porta celi alias Spelunca*. Darunter:
,Fr. Erharde quare venis tarde'.
32. Pp. 1480. B3 Bll. 8vo.
1. Fol. 1. Accessus ct recessus altaris. Anf.: Mentes nostras quesumus.
Unter den Aiikleidungs-Gebeten kommen auchdie „ad chirothecas et ad annu-
lling vor. — 2. Fol. 13. Orationea de Beata, de Crucifixo et de pluribus Sanctis
(Margaretha, Barb., Michaele, Joanne Bapt. u. A.) ; darunter mehrere von Papst
Innocenz IV indulgenzierte und von ihm selbst verfasste. — 8. Fol. 44. fient-
diccio bona que est de mane dicenda'. Anf. : Benedicat me Deus pater.
88. Pp. XV. Jahrh. 285 Bll. 12mo.
Diurnale juxta usum (JiMerc. mit einem vollstandigen Calendarium, in
welchem die Feste der Cistercienser-Heiligen und der Landespatrone Bohmens
vorkommen. Auf dem letzten Pg.-Blatto liest man nebst anderen Federproben
den Namen „Gallus".
Digitized by
Google
248__
34. Pp. XV. Jahrh. 380 B1L 12rao.
Diurnale juxta usum Cisterc. Die Vorlegbll. en thai ten: Einige Cantica;
mehrere Hymnen ; eine langere Andacht zu Ehren des Gekreuzigten,bestehend
aus 14 Orationes, zu denen das Vorbereitungs-Gebet an die hi. Brigittagerichtet
ist. Anf. : Sancta Brigitta amatrix domini ; endlich ein Calendar, beginnend mit
dem 20. Janner. Am Schlusse desselben liest man: Anno domini 1475 in die
Thome. Beim 14. Marz findet sich die Aufzeichnung : Hodierna die celebravi
primitias fr. Lucas anno 1507 und auf dem letzten Bl. : „In die Scolastice rubri-
caui istum libelium anno domini 1509". Auf den inneren Seiten der Einband-
deckel sind Bruchstiicke von Psalm en aul'Pg. des XIV. Jahrh.
85. Pp. XVII. Jahrh. 79 BU. 16"'°.
Lxbellus asceticus. Es finden sich darin : Tractatus de necessitate exerci-
tiorum spiritualium ; de Meditationum partitione per totam hebdomadam ; de
triplici via (purg., ilium, et unitiva) sec. b. Dionysium; endlich ein Exercitium
matutinum, diurnum (sec. 12 boras) und vespertinum. Auf dem letzten BL
steht der Name Fr. Anastasius geschrieben.
36. Pp. XV. Jahrh. 97 BU. 4*.
Missale dioec. Pragensis. Die Messe de s. Bernardo kommt nicht vor,
wohl aber die der hh. Benedict, Procop und Udalrich. Fol. 63 liest man:
„Gedenk an michi f w", und Fol. 95 : „B. L. J. H." Die farbigen Initialen sind
kunstvoll ausgefertigt. Die riickwartigen Vorlegbll. enthalten Recepte fur
medicinische Wasser.
37. Pp. XVI. Jahrh. 201 Bll. 8".
1. Fol. 1— 80 vo. Regula s. Benedicti Abbatis — deutsch. — 2. Fol. 87.
tQuae$tio, utrum omnia, quae continentur in regula s. Ben. sint praecepta'. Nach
dem hi. Thomas Aq. beantwortet. — 3. Fol. 90. Eocpositio ejusd. Begulae, und
zwar nur der Capp. I. und V. — 4. Fol. 94. ,Ein altes Lobgesang, Christe qui
lux. vor dem Schlaf zu sprechen\ Anf. :
,Christ der du bist das licht und tag',
,Die Finsternuss der nacht verjag'.
Es sind 8 vierzeilige Strophen. — 5. Fol. 95. ,Ein andere Befelung zu Gott eh
man schlaf en geht(. Anf. :
,Ich danckh dir mein Herr Jesu Christ4,
,Das du mein schuz gewessen bist'.
Folgen zwei deutsche Gebete. Die ubrigen Bll. sind unbeschrieben.
38. Pp. XVI. Jahrh. 380 Bll. 4to.
Institutiones Officii Pastoralis, pars posterior, in qua traduntur, quae
maxime ad ipsum gregem spectant. Behandeln die 10 Gebote Gottes. Anf.:
Expedita pastoralis institutionis parte priori, in qua pastor. Am Ende des
Tractates de II. praecepto liest man: Absolvit R. P. Melchior 25. Sept. 1592.
39. Pp. XVI. u. XVII. Jahrh. 145 Bll. 4to.
Liber hebraicus. Nach einem dem Buche inliegenden Zettel vom J. 1766
enthalt dasselbe Folgendes: 1. Fol. 1—61. ,Sepher af rones i. e. liber calculati-
onuin; continet nempe modum conficiendi Calendaria judaica et ex parte
Digitized by VjOOQLC
249
Christiana; addita sunt etiain festa fori et chori a Christianis celebrari solita.
Scriptus est secundum computura Judaeorum anno a mundo condito 5292, id
est secundum computum Christianorum anno Ghristi 1532 (cf. Fol. 41vo) et
nihil inali continet. Idem liber ut michi certo constat typis datus est Rivae
annoChristi 1561, addito authori.s nomine (quod hie in MS. deest), scilicet David
Markaria'. Nach Jocher's Gelehrten-Lex. heisst er M arcana Jacob, ben David,
und war jiidischer Medicus und Buchdrucker zu Trient. Auf dem Vorlegbl.
4iest man folgende Notiz : „Ist ebendas Exemplar, da von Herr Schudt schreibt
Lib. VI. c. 33. p. 240 ft'.u Da ftihrt der gen. Verfasser, nachdera er mehrerer
verkehrter, den Christen feindiicherGebete der Frankfurter und anderer Juden
Erwahnunggethan, folgende fur die Geschichte des Ursprungs unserer Hand-
schrift sehr interessante Daten an: „Bei welcher Gelegenheit", so schreibt
Schudt, „ich erinnern muss, dass mir nach dem grossen Juden -Brande anno
1711 allhier von einem Christen ein altes MSCtum Hebraicum in 4° mit vielen
Figuren und Tabellen zu Kauf bracht worden, und handelt von der Kunst,
wie man Kalender machen soil, so die Juden af rones zu nennen ptiegen ; es
ist gegen Ende auch ein Entwurf eines volligen Christen -Kalenders in Ta-
bellen vorgestellt". (Mehreres s. in : Jiidischer Merkwiirdigkeiten II. Th. von
Joh. Jak. Schudt, des Gymnasii Moeno-Francof. Con-Rect., Frankfurt und
Leipzig 1744; und Wolhi Bibliotheca Hebr. p. 608). Der hier und ausfuhrlicher
bei Schudt gegebenen Schilderung entspreehend hat auch ein friiherer Stifts-
Bibliothekar auf einem Papierstreifen, welcher auf dem ersten Deckel des
Codex angeklebt ist, folgende Notiz verzeichnet: „Liber rarissimus ob dete-
standam Judaeorum malitiam MSC.U Als fenierer Bestandtheil unseres Codex
wird nach der oben bezeichnoten Zettel- Notiz noch angefiihrt: 2. Fol. 61 bis
145 vo. jLiber, qui dicitur debek to/', i. e. gluten bonum, ab aliquo sacerdote
hebraeo compositus. Praefixa est eidem praefatio, seu commendatio Rabbini
cujusdam ascher Purnitz. Scriptus est, sicuti in hne notatur Anno a mundo
condito 5391, i. e. anno Christi 1631. Continet Commentarium in pentateu-
chum, imo magis corauaentarium in commentationes Rabbini Salomonis Jar-
chi, qui supra Pentateuchum pridem ante nunc commentationes ediderat;
caeterum commentationes hae libro hoc complexae, nee eruditae, nee cohae-
rentes, sed nugaces prorsus sunt, nulliusque etiam apud Judaeos momenti".
Auf dem Titelblatte dieses 2. Tractates steht geschrieben : „ Was dieses Buch
sei, und wieviel es koste vide Yip. pag. 85 sqq." Ein am Einbandriicken ange-
klebter Zettel enthielt die Aufschrift: „Liber hebraicus rarus".
40. Pp. XV. Jahrh. 23 Bll. 4*.
1. Fol. lvo— 6. Instructio cantus choralis. Anf.: Christo igitur domino
musicis moduracionibus (!) psallere volentibus. Ende : mutando require. Dar-
nach: ,pscheczku'. — 2. Fol. 7— 22 vo. ,Petri Fault Vergerii Justinopolitani de
moribus liber Unions1, eigentlich: de moribus ingenuis ad Ubertinum Carrari-
ensem. Anf. : Lectori. Moribus ingenuis vitam exornare volenti. Ende: nisi te
ipsum videri (!) defuisse. Finis. Folgt eine kurze Biographie des Auctors. (Fa-
bricius XX. 289 ; II. 293). — 3. Fol. 22 vo. ,Leonardi Aretini, Basilii paraphrase,
ad Colueium Epistola'. Anf. : Ego ubi hunc librum Coluci. Ende : queso quanta
dignitas sit. (Ueber den Auctor Leonardus Brunus Aretinus, gest. 1444, s.
Digitized by VjOOQIC
250
Fabricius II. 290). Das Umschlagblatfc enthalt Fragmente eines Breviers auf
Pg. des XIV. Jahrh. (Otitic, de ss. Andrea et Clemente) mit Neumen.
41. Pp. XV. u. XIV. Jahrh. 36 Bll. 4l".
1. Fol. l-14vo. R. ,Incipit or do vul consecranda altaria etc' Anf. : Paree
doinine parce piissime. — 2. Fol. 15-30 vo. Medela animae vulnerable — mank.
Anf. : in quam duobus tamquam inhrma radice. Das nachstfolg. Kap. ist iiber-
schrieben : „Quid faciat confessor si confitens fuerit obstinatus". Ende : Sep-
tima. Sed libera nos a malo. — Explicit etc. (Ueber den vorliegenden Tractat
s. MS. Nr. 16 und Albin Ozemy Nr. 279. Handschr. des XIV. Jahrh.). — 3. Fol.
30 vo. De cultu latriac, duliae et hyperdul., quid .sit. Anf. : Latria est reuerencia
et seruitus deo exhibitus (!>. — 4. Fol. 31—34 vo. Hymni: de spiritu 8. und de s.
Maria — in Gesangsnoten des XV. Jahrh. mit Tenor und Contra - Tenor. —
5. Fol. 35—36 vo. Liber Tobiae — cap. 13. fgd. Anf. : elemosina quam thesauros.
Ende: omni tempore in ueritate et in tota uir.
42. Pp. XV. Jahrh. 176 Bll. 8™.
Cantwi liturgici. Unter diesem allgemeinen Titel umfasst der Codex Fol-
gendes. 1. Fol. a. R. ,Iste libellus est comparatus per fr. Przybiconem, Mona-
chum et saccrdotcm professura in Mon. Altov. Ord. Cist, dioec. Prag. con-
structum (!) et fundaturn (!)pcr nobiles ac generosos dominos de RosenbercHg
et est scrip tus et notatus totaliter oonsuramaius. In anno dom. 1410, in quo
continetur divcrsus cantus secundum morem secularem. Et nt querentibus in eo
prolixitas querendi nee non liinc inde utendi auferatur Ideo querens in eo
querat secundum tabu lam subscriptain (a— d vo) secundum compotum et omne
quod quesierit facillime inueniet'. — 2. Fol. dvo. Ilymnus dc assumptione b.
Virg. Anf.: Aseensus regine. — 3. Fol. c. Cantus ,dc Hcsurrcctione1 — Bocmice.
Anf. : Wstal gest buoh zmrtwych swu moczy. - 4. Fol. e vo. R. tStara pyesen
a dobro ad nyczto gsu odpussttcy'. Anf. : Gezu krysste styedry knycze s uotezem
duchem geden boze tvvogc styedrost nasse zbozye. Der Verfasser ist Johannes
Hus. — 5. Fol. f. ,Cancio in Nativitatc Chrusti ad primam missam ante introitum
cantetur*. Anf.: Hodie Chus nasci voluit. — 6. Ibid. Alius cantus (cum notis
musicis) in Nativitatc domini. Anf. : Laus domino resonet omni cum iubilo. —
7. Fol. f vo. Hymnus dc Jieata. Anf.: Salve Regina glorie emundatrix scorie. —
8. Fol. g. Versus dc s. Catharina. Anf.: Nunc test u in celebremus laudesque
decantemus. — 9. Ibidem. ,Sequitur Cancio optima'. Anf.: Imperatrix gloriosa
plena laudum tytulis. — 10. Fol. g. Alia cancio dc b. Virginc. Anf. : Ad honorem
et decorem mat lis domini jubilemus. ■ — 11. Fol. gvo. Cancio dc b. Joanne
Kwangelista. Anf.: Johannes dei gracia speculum eastitatis. — 12. Ibidem;
,Sequitur alia cancio dc b. Virginc1. Anf.: Quidam Aplo metro salutando. —
13. Fol. 1. Pracconium paschak. ,Exultct jam angelica'. Ganz in Gesangs-
noten. — 14. Fol. 10. Cantus ad j^rocessi ones in praecipuis anni festivitatibus.
Anf. : In die resurrectionis. — 15. Fol. 40. lAbcr gencrationis Jesu C7w — secu-
lariter. Ganz in Gesangsnoten. — 16. Fol. 45. Praefationes missae soknnes —
von den heutigen abweichend. — 17. Fol. 51 vo. Paternoster; stimmt mit dem
heutigen der Melodic nach ziemlich uberein. 18. Fol. 52 vo. Die Gesangs-
weisen des Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus, Gradualia, Alleluja cum trophis u. a.
Bemerkenswerth ist das ,Kyrie de novo sacerdote* und ein ,Kyrie festivals
Digitized by VjOOQIC
251
secundum ordinem nostrum* (Cist.). — 19. Fol. 59 vo. ,Sequitur Alleluja de s.
Wenceslao duceBohemorum' nebst Responsorium ad vesperas, Antiphona super
Magnificat und Prosae de eodem. — 20. Fol. 101. ,Sequuntur antiphone seu can-
Oca de b. virginef. Die erste beg. : Tota pulchra es ; dariiber in rother Schrift :
„secundum nostrum ordinem" Es folgt dieselbe „seculariter". — 21. Fol.
108 vo. Antiphona de 8. Sigismundo ; Responsorium de s. Margaretha und de s.
Magdalena; Antiphonae deBeata; Responsorium dededicatione eccl.; Canti-
cum de b. Virg. ; Respons. de s. Elisabeth : „0 lampas ecclesieu ; Antiphona de
s. Ludmilla: „0 mater Bohemiae" ; Respons. in nativ. b. Virg. ad primas Vesp. :
,,Stirps Jesse virgam produxit" ; Antiphona, quae in Quadrag. sabbatis ad com-
pletorium canitur: ,,Media vita in morte sumus". Am Ende: „Tak buoh daij",
eine haufig wiederkehrende Clausel des Schreibers Fr. Przibiko. — 22. Fol.
121 vo. Prosae pro summis fextivitatibus. Anf.: De nativ. Dom. : „ Grates nunc
omnes reddamus". Ende: Stabat mater. Alle in Gesangsnoten. — 23. Fol. 144.
Antiphona ,Begina coeli' in Gesangsnoten. Darnach der Versikel: ,Humiliate
vos ad benedictionem', wozu am Rande dieRubrik des Inhalts aufgezeichnet
ist: .Diaconus cum baculo pastorali vertens se ad chorum cantat ad bene-
dictionem post pr. nr.{. — 24. Fol. 145—159. Besponsoria et Versus de b. Virgine,
de festis Domini, do s. Ursula, de s. Nicolao. Anf*.: Ave yerarchia celestis et
pia dei monarchia. Antiphona ,Regina coeli' temp, pasoh. ,Sequitur discantus
super Magnificat in summis festivitatibus'. Anf.: Magnifieemus dominum. —
25. Fol. 159vo. ,Canticum bocmicale'. Anf. : Otep myry myet moy myly myluget
mye swe wssye syly. Ende : gehoz ty hlcdass przemnoho. In Gesangsnoten.
(Erschien zum erstenmalo im Drurke in: Casopis inusea kralovstvi eeskeho.
1882. Roenik LV1. str. 44. Vgl. auoh ders. Zeitschr. Jahr. 1885. S. 563 ff., wo
sammtlicher in diesem wichtigen MS. vorkommenden bohm. Lieder Erwiih-
nung geschieht). -- 26. Fol. 161 vo. ,Caneio boemice de NativiUde Christi'. Anf.:
Stalat sye giest wyoozdywna pana syna porodyla. Ende : pro bozye narozenye.
In Gesangsnoten. (Fejfalik, Untersuchnngen II. 319, unci K. Konrad, Dejiny
posv. zpevu staroc., Pr. 1881, str. 150;. — 27. Fol. 162. ,Vcrsus grammatical?*' .
Anf.: Prima declinacio casuuin regulaeio. Ende: Ob hoc iube domino fieri si-
lencium ut in tuo nomine letetur cor canencium. — 28. Fol. 162 vo. ,Cancio de
8. Dorothea boemice'. Anf.: Dorotho panno czysta, twnoy hod czty czycrkew
swata. Ende: wohl k tvvemu choty s tebu dogity. ,Tak boh day'. Mit Gesangs-
noten. (S. Gebauer, Listy fil. a paed. 1877, sir. 21*1-224;. — 29. Fol. 164. ,In
natiuitate Christi versiculns ad vesperas'. Anf. Tamquam sponsus dominus pro-
cedens — sammt Melodic. — 30. Fol. 164 vo— 169 vo. Symbolum Athanas. (Credo)
in zwei Melodien. Anf.: Patrem omnipotentem. — 31. Fol. 169 vo. ,Cancio de
corpore Christi'. Anf. : Jesus Christus nostra salus. — Cancio de Resurreccione.
Anf.: Samson fortis. — Cancio de Ascensione domini. Anf.: Constat ethereis
ihesu sedilibus. Folgen noch 3 Lieder de resurrectione, eines in Coena domini,
Versus in Parasceve und Sabbato sancto, sammtlich mit Melodien. — 32. Fol.
172 vo. fCancio dcuola de b. M. Magdalena'. Anf.: Felici peccatrici Crist ique
amatrici. — 33. Fol. 173 vo. ,Item sequitur alia (cantio) contra omnes status'.
Anf. : Ad terrorem omnium surgam locu turns. Ende : Sed fetorem sencict pene
gehennalis siue sit episcopus sine cardinalis. 1st gegen die Habsucht und
Simonie derKleriker gerichtet. (Fejfalik, Studien zur Gesch. der bohm. Litera-
tur. Akadem. Sitzungsber. Wien 1861, S. 155). - 34. Fol. 174. ,Soquitur cancio
Digitized by VjOOQIC
252
contra wiclefistas, et canitur eadem nota, ut cancio ,ymber nunc celicus* etc. In
diesem nicht uninteressanten Liede wird der Greuel der Wicleffitischen Irr-
lehre in grellen Farben geschildert und mit Ernst vor derselben gewamt.
Anf. : Omnes attendite. Ende : Hoc metrura construxit quidam et induxit, ut
pateat omnibus illud decantantibus, fidem fluctuare. — 35. Fol. 174 vo. ,Cancio
de Nativitate Domini'. Anf. : Pangant odas pariter pueri hilariter. — 36. Fol. 176.
,Sequitur Benedicamus ad versus de s. Joanne Ap. und de s. Wenceslao*. —
37. Fol. 176 vo. ,Hymnus de b. Virgine'. Anf.: Radice nata regia. — Auf der
inneren Seite des Vorderdeckels liest man zwei bohm. Lieder. Das 1. beg.:
(D)obrze rozumyem tomu kterak moy pan ke mnye myeny. Das 2. : Tworcze
myly wtu nadyegy chcyt ya rad ssobye odtussyty. Ende : W nezczastny sye
den narodyl ty ssedy wy stary muzyku. Das erste ist das Lied eines von seinem
Herrn iibel bebandelten Dieners; das zweite ein Klagelied des verkannten
Dorfmusicus. — Auf dem riickwartigen Holzdeckel liest man den Wortlaut
eines interessanten Briefes in bdhmischer Sprache, betreffend den Einband
eines Buches. Erwahnung finden darin : ,pisaf Augustin, knez Matej a Weczl'.
Datum in Aitovado et scriptum valde festinanter.
43. Pp. XVI. Jahrh. 129 Bll. 4to.
1. Fol. 1 -7. Annalistisclie Aufzeichnungen aus dem Gtebiete von Salzburg
aus den Jahren 1595—1.598. Sieke auch die beiden Umschlagbll. Selbe betreffen
zumeist personliche, lokale und politische Verhaltnisse ; darunter die Ermor-
dung des Eichstatter Propste.s Reichardus im J. 1594 und den Tod des Erz-
bischofs Paris von Salzburg im selben Jabre. — 2. Fol. 10—31. fVier kurtze
katholisdte Leichpredigten'. Anf. : Den Menschen ist gesetzt. Es gibts die Er-
fahrung, dass den Menschenkindern. Am Ende : Superiorum permissu. —
3. Fol. 81 vo. Homilie auf den 4. Sonntag nach Ostern. Text: Vado ad eum. Anf. :
In dieser langen Redt, die miser Herr gehalten. — 4. Fol. 34. Leichenpredigt
bei der Beerdigung des Bischofs Urban von Passau den 13. Aug. 1598, gehalten
von Michel Sinsius, Franziskaner-Ordenspriestor. — 5. Fol. 45 vo. Jit Ser-
mones in oppido Lauffen a me habiti sunt', ist eine blosse Inhalts-Angabe, ent-
nommen dem „Novus Thesaurus". — 6. Fol. 55. Rosz-Artzneu. — 7. Fol. 56.
Aufzdhlung von Personlichkciten aus dem evangeiischen Herren- und Ritter-
stande Ober-Oesterreichs. Die Bll. 59 vo— 96 vo, sowie auch mehrere fruhere
und spatere sind unbeschrieben. — 8. Fol. 97. Fragment einer deutschen Predigt
fur das Fest der Ersch. des Herrn. — 9. Fol. 98. ,Folgende Flecklilen sein in
dem Firstcnthumb Bayrri, summarisch. — 10. Fol. 99. Reihenfolge der Bischofe
und Erzb. von Salzburg, deren kurze Biographien nebst besonderer Angabe
ihrer Todesart und des Sterbejahres. Vorangeschickt ist die Vita s. Severini von
seinem Schiiler Eugippius und die des hi. Maximus ; dann folgen die 64 ersten
Bischofe vom hi. Ruprecht an bis Paris de Lodron, Italus Comes. — 11. Fol.
124 vo. ,Ein bewerter Feuersegen'. Anf.: Unser Herr Jesus Christus gieng fiber
Landt, Er trueg ain prinenten prandt. — 12. Fol. 126. , Variaepoenae apud Infe-
ros; funebris oratio ; de Magistratus eccles. officio ; de secularismagistr. officio ;
de iaude et pena magistratus'. Unter diesen Titeln werdenmehrere einschlagige
Citate aus der hi. Schritt angeliihrt. — 13. Fol. 129. Ein kurzes Ausgaben-Re-
gister. — 14. Auf dem Riickdeckel ist eine Aufzeichnung fiber den grossen
Hochwasser-Schaden in der Umgebung von Salzburg und in Rom (1598).
Digitized by VjOOQIC
253
44. Pp. XV. Jahrh. 142 Bll. 4to.
l.Fol. 1— 135. R. ,Incipiunt Capitula primi libri dyalogorum b. Gregorii
pape urbis rome1. Anf. : Quodam die dum nimis. Ende : deo hostia ipsi fuerimus.
Et sic est finis. Deo gracias. Expliciunt libri dyalogor. etc. per manus Nicolai
de Lincz. Sit laua Deo in sempiternum. — 2. Fol. 135— 142vo. Tractatus de con-
fessione. Anf.: Sciens nichilorainus noster misericordissimus pater. Ende: sicut
in domo dei parish's laudabiliter observatur. — Et sic est finis.
45. Pp. XV. Jahrh. 13 Bll. 4to.
Doctrinale puerorum. Anf.: Scribere clericulis paro doctrinale nouellis.
Ende : Quod dedit i sexto formabit cum genitive Der Auctor ist Alexander
de Villa -Dei Ord. fratrum Min. (Trithem. Catal. scriptt. ecci. Fol. 87. Uebri-
gens ist dieses Doctrinale grosstentheils der „Regula cleri" des Maximianus
entnommen. Jocher's Gelehrt.-Lex. sub voc. Maximianus).
46. Pp. XIV. Jahrh. 107 Bll. 4*. 2 Coll.
1. Fol. 1—101. R. ^Inci^it Pertholdini opus de tempore1. Anf.: ,Veniet de-
sideratus1. Verba hec diriguntur ad patres antiquos. Der letzte Sermo : De
corpore Chi. Anf.: ,Caro mea vere'. Tria sunt genera hominum qui sumunt
cibum. Ende : et illi communicant in speciem iude. (Ueber den Auctor wissen
die bekannteren Literarhistoriker nichts ; in Czerny's Handsch. der Stittsbibl.
St. Florian kommt dasselbe Werk anonym vor, Nr. 351. 347). — 2. Fol. 101 vo
bis 103 vo. Historia decern millium Martyrum. Anf. : O pastor eterne et martyr
egregie. Ende: seruantibus earn deuote. — 3. Fol. 103 vo— 106 vo. Historia 88.
CyriUi et Meihudii. Anf. : Adest dies gloriosa pontificum beatorum. Ende :
relinquentes suis posteris usque in hodiernum diem ad laudem etc. Ein darin
vorkommender Hymnus de iisdem beginnt: Gaude Welehrad et tota gens
boemorum. — 4. Fol. 104 vo. ,Benediccio vini in f. b. Johannis etc.1. — 5. Fol.
107 vo findet sich nebst mehreren Federproben ein kurzes Ausgaben-Ver-
zeichniss. Anf. : pro uno Carpone X 4 ? Vro antiqua Ceruisia II 4 u. s. w., und
„Anno domini etc XXXVII0."
47. Pp. XV. Jahrh. 284 Bll. 4to.
1. Foi. 1. R. ,Lucii Crispi Salustii Sen. Bom. de conjuracione Catheline
historia incipit1. Ist vollst&ndig und mit der neueren Ausgabe des Sallustius
von Fabri ubereinstimmend ; das Buch hat viele Marginal- und Interlineal-
Noten. Schluss : „Lepidus Salustius de coniuracione Catheline clauditur se-
cunde. per venceslaum de Crumlow Magni potentum (!) dominorum de Rosen-
berg prothonotarium, finitus in convers. s. Pauli 1476". Die folg. 2 Bll. sind
leer. — 2. Fol. 88. EpistolaValerii Maximi ad Rujinum, dissuasionem nuptiarum
continens. Anf. : Loqui prohibeor et tacere non possum. Ende : Sed ne horre-
stem scripsisse videar Vale. — ,Finit. per Samuelem Kuoch in alma universi-
tate lipczen. anno 68° in die georgii'. Mit vielen erklarenden Anmerkungen. —
8. Fol. 97 vo. Liber fortunae. Anf. : Quid fortuna foret et que sit mansio paucis.
Ende : rapit variatque vices fortune voluntas. ,Liber fortune finit. 68°*. Ist eine
poetisch-metrische Abhandlung. — 4. Fol. 101. Epistolae Aeneae Sylvii. Die Zu-
schrift der 1. lautet: Illustrissimo principi Sigismundo duci Austrie domino
Digitized by VjOOQIC
254
suo Eneas Silvius S. p. d. Die letzte (61.): Oracio pii pp. in occursu Capitis b.
andree apostoli. — Aut* der inneren Seite des Vorderdeckels liest man folgen-
des Distichon :
„ Author constructe domus, en me legat Amicis"
„Grates nunc habeo Vineesilae piasu.
Bezieht sich auf den Schreiber, von dem es audi auf dem zweiten Vorlegbl.
heisst: „Hec est propria manus D. Vonceslai de rowne". Derselbe war spater
Kanzier derHerren von Rosenberg und Besitzer der Giiter Wettern und Ruben
(Rovna), welch letzteres nunmehr dem Stifte Hohenfurt zugehort. — Das
1. Vorlegbl. en thalt eine in bohm. Sprache abgefasste Urkunde auf Pergament,
deren Inhalt eine Schuldbestatigung des Burggrafen von Maidstain und des
OldHch ze dworce purkrabe na wele . . . bildet ddto. Na KrumlovS 14 ... —
48. Pp. XV. Jahrh. 235 Bll. 8™.
1. Fol. 1. Jncipit tractatus diaboli', Anf. : Ingressus pharao qui signat
dyabolum cum curribus. Ende: perducamur ad patriam eterne claritatis. Ex-
pliciunt duo Tractatus, scil. dei et dyaboli. — 2. Fol. 4. Liber de doctrina di-
cendi et tacendi. Anf. : Quoniam in dicendo multi errant. Ende : eterna gaudia
nos faciat peruenire. Amen. Explicit liber etc. ab Albertano Causidico Brixi-
ensi de hora s. Agathe compositus et compilatus Sub anno domini 1440 de
mense decembri. Der Verfasser, Alb. von Brescia, vertheidigte seine Vater-
stadt gegen Kaiser Friedrich II, wurde aber von demselben nach deren Ein-
nahme im J. 1238 in's Gefiingniss geworfen, wo er nebst And. auch diesen
Tractat verfasste. (Ders. erschien zuerst im Drucke 1491 zu Leipzig. Fabricius
I. 39, und Muratorii Antiqq. med. aev. III. 919). Er ist mit der iiblichen Bitt-
tbrmel eingeleitet: „In inicio medio et fine mei Tractatus assit gracia s; spiri-
tus". — 3. Fol. 17. Tractatus brevi* de Corpore Christi, quomodo digne debet
sumi ad salutem. Dieser Titel ist der „tabulau entnommen. Anf: Sicut dicit
Raimundus hoc sacramentum. Ende: dono s. vitam eternam. Quam etc. —
4. Fol. 17 vo. Historia de Secundo j)hilosopho. Anf. : Sec. fuit philos. hie phiio-
zophatus est omni tempore Silencium conseruans. Ende: precepit (Adrianus)
libros ejus sacre Bibliothece inseri. fS. Jocher's Gelehrtenlex. ; Thom. Galaeus,
Collect, scriptt. graec, und Fabricii Bibl. graeca).-- 5. Foi. 21vo. Tractatus de
curru dei. Anf: Quatuor sunt predicanda ut dicit Greg. Ende: ad gloriam
sempiternam quam nobis etc. Amen dicamus ut cum Christo maneamus. —
Explicit tractatus etc. vFiniui librum sine manibus scripsi ilium". — 6.Fol.28.
Postilla super Cantica. Ant*. : Ego flos campi (c. II). Sicut dictum fuit supra,
Ende: collum ecclesie quia in actu . . . Das 1. Kap. findet sich auf Fol. 67:
Osculetur me. Anf: Nota quod tria sunt canticorum genera, scil. dragma-
ticum. — 7. Fol. 172. R. Jncipit Speculum humane saluacionis in quo patet
salus hominis et modus reparacionis'. Anf : In hoc speculo potest homo con-
siderare quam ob causam creati. Ende : ad illam perpetuam iocunditatem. Ex-
plicit tractatus multum utile (!). Sub anno 1422. Die Abhandlung ist metrisch,
ohne Abbildungen. fS. Ebert, Allg. Bibl. Lex., und MS. Nr. 97). — 8. Fol. 224.
yProscripcio priuilegiata quam faciunt A mbuxiutorex sacri Concilii ipsis Bohemis'.
Anf : In nomine dom. Amen. Nos philibertus . . Constanciensis Episcopus.
In nomine etc. qui est amator pacis et unitatis. — 9. Fol. 227. Capitula et de-
clarationes, quae inter Concilium Basiliense et generalem congreg ationem regni
Digitized by VjOOQIC
_255_
Bohemiae Pragae circa festum s. Martini 1483 fuerunt concordata et farmata —
die sog. Prager Compactaten und deren Fortsetzung in Brunn. Anf. : Nos
Also de Risemberg Gubernator Meinhardus de nouadomo. Schl. : ,Anno dom.
1435 acta sunt hec in Brunna'. (S. Wetzer und Weite, Kirchenlex. sub voc.
Husiten). — Auf den Vorsteckbll. lindet man zuniichst das Fragment eines
dialektischen Tractates auf Pg. XIII. Jahrh.; dann : „Excepciones ecclesiasti-
carum reyulurutn partim ex epistolis rom. pontilicum partim ex gestis concili-
orum nonnullo labore in unum corpus adunare curaui." Anf. : A fundamentis
itaque christiane religionis. Ende mank: sibi necessarium querere debet.
Endlich liest man da: „Domino Nicolao praedicatori ecclesie in Crumpnow".
49. Pp. XV. Jahrh. 99 Bll. Schmal-Fol.
FormeU und Notizenbuch des Jlohenfurter Priors Joannes Staicze aus dem
J. 1414. Aus diesem hochinteressanten Codex exoerpiren wir Einiges. 1. Fol.
lvo. Litera intercessoria Joannis dicti Staicze pro quodam apostata rratrum
Minorum; es ist Vitus, iilius Prazakonis aus Krumau. — 2. Fol. 3 vo. Epistola
a quodam fratre de s. Corona missa Priori Altovadensi. Betrifl't u. A. auch die
Sendung der „Summulae logicae Petri Hispani" (.Joannes XXI) an den Hohen-
furter Professen Sigismundus. — 3. Ibid. Epistola de eodem fratre eidem Priori.
Darin liest man unter And. die Mittheilung, „quod fr. Wigandus (prof. S. Cor.)
ad praesens non est in monasterio sed in dedicaoione Chrzenouiensi". —
4. Fol. 4vo. Tractatus de Hhetorica. Anf.: Rh. est sciencia venustis adornata
coloribus. Vgl. Cod. MS. Nr. 9. — 5. Fol. 12vo. ,Seq. epistola blanda et pulchra
ad reuocandam ouem errore apostasie infectam'. Der Apostat wird Petrus ge-
nannt. — 6. Fol. 13 vo. Litera domini Joannis Prioris AUov., in qua nuntiat
Abbati Hilar., D. Jafcoboj, decessurn proprii Abbatis. Am Ende heisst es:
„Mittimus vobis Sigillum domus nostrae sec. formam Ordinis". Folgen zwei
Antwort-Schreiben des gen. Wilberinger Abtes Jacobus. — 7. Fol. 14vo. Pater
Abbas (Hilar.) scribit Priori et conventui (AUov.) vacante domo ne inter se fra-
ternam caritatem deserant. — 8. Fol. 15. JAtera excusatoria quod Abbas non
possit venire ad Capitulum generale Orfl. Cist.'. Abt Otto IV von Hohenfurt
schiitzt hier die seinem Stifte tiiglich drohende Gefahr eines Ueberfalles von
Seite der Husiten vor. — 9. Fol. 16. , Litera bona bone Blietorice pro conser-
uanda caritate mutua Magistri Pauli Stryczicz'. — 10. Fol. 16vo. fLitera felicis
recordacionis domini Petri Sacerdotis domini de Jiosenberch que erat missa tit
vicium proprietatis omnino extirparetur, quam proprio ore dictauerat et pro-
nuncciauerat'. Dieses Schreiben Peter II von Rosenberg, Propstes zu Allen-
Heiligen in der Prager Burg, wurde an den Abt von Hohenfurt gerichtet. —
11. Fol. 19. ,Epistola de Soldano ad papam Jiotnanorum'. Anf.: Baltazardan
Hlustris regis Iilius Soldanus Babiloniorum Assiriorum. Datum Babilonie. —
12. Fol. 20. Litera in causa schismatis contra antipapam exarata. — 13. Fol. 21.
,Prophecia Magistri Thcodorici, fratris Ord. Cist, de monte s. Bernardi (V). contra
Wicletistas sub utraque specie sumentcs ven. iSacramcntum1. — 14. Fol. 21vo.
Excerpta tfieologica, als: Notabilia de Pisana; nota ex Summa Confessionum
Joannis praedicatoris (vielleicht Joannes de Vincentia); Questio de significa-
tione divisionis hostiae u. A. — 1 5. Fol. 26. Litera dom. Petri de Rosenberg (des
oben Gen.) ddto. in Crumnaw 1380, worin die Hohenfurter zur friedlichen
Einigung bei der Abtswahl (Petrus 1380) ermahnt werden. — 16. Fol. 26 vo.
Digitized by VjOOQIC
256
Litera commissarii apostolici ad archiep. Prag., dom. Conradum respectu decimae
papalis persoivendae a monasteriis etc. dioec. Prag. ddto. 1414 die 29. Nov. —
17. Fol. 27. ,Sequitur Rescriptio et tuitio Monasterii per dom. fundatorem pro
nuncetGubernatorem praedicti (Altov.V) dominii Monasterii ad hoc dominium
pertinentem domiuo archiepiscopo ad haec verba*. Datum dominica ante nativ.
Christi 1414. — 18. Fol. 28. Litcrae ss. Constanciensis Condlii ad proceres Regni
Boh. Datum Constancie 1415. Indiccione VIII. die vero 16. Julii. (Der Brief
findet sich in den Opera Joannis Huss, Norimbergae 1715, p. 102). — 19. Fol.
30. ,Responsio Baronum Regni Bohemie ad Comtanciam'. Datum Prage 1415 die
2. Sept. Op. cit. p. 98. — 20. Fol. 34. ,Kpuitola domini Petri (des schon Gen.) ad
dominant Ankam in Curia Romana in hospitali deo famulantem*. Es ist das
bohm. Pilger-Hospital in Rom gemeint, welches die Brtider Peter und Hein-
rich von Rosenberg gegriindet haben. (De Waal, Gesch. desselben). — 21. Fol.
36 vo. Litera Synodi Constanc. ad generosum dom. Joannem de nova domo de
dto. Constanc. VIII. Kal. Sept. 1415 apostolica sede vacante. — 22. Fol. 89.
Schreiben Konig WenzellV an Abt Otto IV von Hohenfurt wegen des Magisters
Sdenko, Notars der konigl. Expensen und Prager Canonicus, dem der Konig
die Pfarre Vodnan verliehen — ddto. Mendici (Zebrak) die VI. Nov. 1407. (Bal-
bin Epitome p. 415). — 23. Fol. 40. ,Exhortatio ad Capitulum Altovadense, habita
ab Abbate'. Geht besonders die „Cantoresu und „Circatores" an. — 24. Fol. 41.
Recipe ad faciendum rubeam et viridem Ceram. — 25. Fol. 41 vo. ,Epistola procu-
ratoris Domini Abbatis S. Coronae in Concilio Constanciensi directa ad Abbatem
et Conventum de s. Corona et ad Dom. Przibislaum Abb. Altov. de electione
summi pontificis Martini V — in vig. s. Nicoiai 1417'. — 26. Fol. 43. ,Lttera ad
sacros Ordines* pro fr. A. ad presb., Jo. et Mel. ad dyaconat. et frid. ad subd.,
wahrscheinlich die Hohenfurter Pro lessen: Andreas, Joannes, Melchior und
Fridericus. — 27. Fol. 43 vo. JAtera Abbatis ad Abbatem*. Der Schreiber insi-
nuirt die ihm von dem Ordensgeneral (!) Joannes von Morimund iibertragene
Vollmacht zur Visitation der Stifte Bohmens und Mahrens und ersucht anti-
cipando um schriftliche Information „de statu fratris Nicoiai Sstayner si patet
similiter de fr. Sigismundo utrum sint in monasteriis castr. in Ordine seu Apo-
stasia". — 28. Fol. 48 vo. yLitera directa per s. Constanciense Concilium Serenis-
simo principi D. Sigismundo, Rom. Regi et Ungarie'. — 29. Fol. 51. JMera
Sigismundi regis ad magistrum ciuium, nee non ad consules ac totam commu-
nitatem ciuitatis brunnensis. Datum Constancie 3. Sept. Reg. Ung. 31°. Rom.
vero 7°. P. de A. archiepiscopum Collocen. Joh. de Strigon. praepositus et
Vicecancellarius4. — 30. Fol. 55 vo. JJXera provision^. Anf. : Nos fr. Johannes
abbas, Nicolaus prior s. Coronae Cist. Ord. dilecto nobis Georgio acolitho pa-
tav. dioecesis. — 31. Fol. 58. Ein Geburtsbrief nebst WohlverhaUungszeugniss
(deutsch) fur „Christan Chappel, Jacoben aus dem Rayiftnas und Dorothee
seiner hausfrawen EeUcher Sun", ausgestellt an den ,Amptmann von St. Polten
vom Hohenfurter Abte Paul am Mittwoch vor Egydi 1458*. — 32. Fol. 61 vo.
Tractatus de Confession*. Anf.: ,Utrum ex necessitate teneamur ad confessionem
peccatorum*. — 83. Fol. 72 vo. Litera ad or dines pro fratribus Sixto et Joanne.
Beide waren Hohenfurter Professen (s. oben MS. Nr. 4). — 34. Fol. 73. Con-
signatio census paschalis et pentecost. quoad pecuniam, ova et caseum. Mit An-
gabe der Namen sammtlicher der Stiftsherrschaft Hohenfurt unterstehenden
Ortschaften ; c. 1500 verfasst. (S. das alteste Zinsbuch des Stittes in den Fontes
Digitized by VjOOQIC
257
rer. austr. t. XXIII). — 85. Fol. 77 vo. Zwei Recepte zur Herstellung von ,In-
caustum super pergamenum, vel etiam papirum durabile*. Das 2. ist iiber-
schrieben: ,Magistri procopii In caustum optimum ad temperandum lazu-
rium'. — 36. Fol. 78. Praesentatio pro ecclesia parochiali in Borssow (Hohen-
furter Stiftspfarre). Anf. : Rev. Dom. Sbynkoni, archiep. Prag P. A. M. A.
ord. C. d. p. promptum in omnibus. — Datum anno domini 1401 die ss. decern
milium mart. Die Deutung der eben verzeicbneten Buchstaben ist schwer.
Wenn das angegebene Datum nicht so fest stande, so konnte man allenfalls
lesen : Przibislaus (Petrus) Abbas Mon. Alto v. ord. Cist, dioec. Prag.; urkunden-
massig aber regierte 1401 Abt Otto IV. In diesem Briefe wird ferner ein frei
resignirter Pfarrer Nficolaus] und der neu prasentirte Jo. de B. (Joannes de
Budweis) genannt: endlich ersieht man aus demseiben, dass das StiftHohen-
furt das Patron atsrecbt iiber die Kircbe Payrescbau („ad undecim millium
virg.", wie es im Briefe heisst) wirklich ausgeiibt babe, wie aucb die Art der
Presentation angegeben ist. — 37. Fol. 79. ^Litera' (patens) ,domini Czenkonis
Monialibus'. Czenko de Wessels dictus deWarttenberk, Vormund und Guber-
nator der Waisen des Herrn Ulrich II von Rosenberg, widerlegt darin gewisse
Unwahrbeiten, welcbe den Clarissen und den Minoriten in Krumau ange-
dicbtet wurden. Datum in Crumlow 1416 die s. Nicolai. Ders. Brief folgt in
bohmischer Uebersetzung. — 38. Fol. 80vo. Aufschreibung iiber die Beilegung
eines Streites zwischen Abt und Convent von Hobenfurt wegen der Fasten -
Pitanz in Gegenwart des vorgen. Ulricb II von Rosenberg und Genek's von
Wartenberg, VI. Fer. nach Maria Himmelfahrt 1418. Genannt sind noch:
Wilhelmus de lopat und Andreas Zakawecz. — 39. Fol. 81. Bulla Pit pp. II.
missa Georgio de Podebrad 1462, den Mag. Rokyczana betreffend. — 40. Fol.
81 vo. Catholicon de canibus et caniculis; de diabolo, de Sampsone, de David
etc. Aus Isid. Hispalensis Lib. Etimolog. — 41. Fol. 85. Bemedium contra ca-
ducum morbum et contra alias infirmitates. — 42. Fol. 89. Exhortatio capitu-
laris. Anf. : Karissimi perpendatis quilibet ingressum suum. — 43. Fol. 94 vo.
,Litera D. Abbatis de Grediss excusatoria' '. Datum Grediss Monacborum (Mun-
chengratz). Erwahnt sind nocb: Joannes Abbas Cistercii und Matthaeus
Claraevallis, sowie die Nobiles de Wartenberg. — 44. Fol. 95. ,Lttera dom.
Abbatis Czedlicensis pulchra' an Abt Pfzibyslaw von Hobenfurt, betreffend eine
Abgabenleistung. Genannt wird bier noch der Hohenfurter Profess Thomas. —
45. Fol. 95 vo. IAtera dom. Abbatis Cistercii (Joannis) ad D. Pfibyslaum, abb.
Altov., de collectione contributionum ordinis. Datum Constanoie die penul-
tima mensis Jun. 1417. — 46. Fol. 96. Catholicon de sternutacione ; de ewan-
gelio, de voce „dominicus, dominus et doninus"; de dracone. — 47. Fol. 97vo.
Litera magistri Martini servitoris Domini de Eosis an einen Hohenfurter Pro-
fessen. Enthalt eine Dankesbezeugung fiir den Pitantiarius und dom. Sigis-
mundus von Hohenfurt. — 48. Auf der inneren Seite des 2. Umschlagbl. be-
findet sich ein kleines lateinisch-bdhm. Vocabularium vom J. c. 1450. Anf. : Nota
vocabula et primo de aqua. Sentina-luze, puteus-stwel, lympha-wrchowystie.
Ende : capedo-pulecz, lymax-hlemyszd.
«0. Pp. XIV. Jahrh. 123 Bll. 4l".
1. Fol. 1— 62 vo. Summa Bononiensis. Anf.: Aristoteies scribit in (!) de
naturis animalium quod monstra. Der Verfasser wird in der Vorrede „Joannes
Xenia Beraardina II. Handachrlflen-Verzeichniuae 11. 17
Digitized by
Google
258
Bonan natus in Bononia" genannt. Darin heisst es auch: „Titulus libri talis,
Incipit brevis introduccio in dictamine et artis rethorice". Am Ende : Explicit
Summa Bononiensis bona et utilis finita per manus petri, und: Liber finitus
scriptori detur pro penna pulcra merda. Es ist eine bedeutend schlechte Schrift
mit zahllosen Abkiirzungen. — 2. Fol. 63— 123 vo. Summa de arte dictandi a
Ludolfo Hildesemensis ecclesiae canonico compilata. DiesenTitel erfahrt man
aus den Schlussworten der Vorrede, welche also beg. : Algazel in libro de
commendacione scienciarum dicit. O ineffabilis Rethorice pulchritudo.
51. Pp. XV. Jahrh. 66 Bll. 4to.
1. Fol. I— 26vo. R. ,Incipit prohemium de arte moriendi4. Anf. : Cum de
presentis exilii miseria mortis transitus. Ende : Explicit Tractatus de Arte
moriendi Magistri Johannis Gerssonis, Cancellarii Parisiensis. — 2. FoL 27 vo.
,Pas8io domini nostri iesu criftti secundum Johannem. — 3. Fol. 32— 39 vo. Ordo
commendationis animae — nach Cistercienser - Gebrauch. — 4. Fol. 40. Bulla
Urbanipp. VI de absolutione personarum Ord. Cist, in articulo mortis. Folgt
eine ahnliche des Papstes Sixtus IV. — 5. Fol. 45 vo. Bulla cruciatae Petri
Anthonii de Fregeno contra Turcas — an den Abt Thomas von Hohenrurt und
dessen Conventualen : Andreas I, Andreas II, Procopius, Sigismundus, Sixtus,
Johannes I, Thomas, Vincentius, Jacobus, Johannes II, Vitus, Henricus, Pau-
lus, Bartholomaeus, Philippus, Johannes III, Cristophorus, Petrus, Thomas
Con versus — gerichtet. Datum Crumloviae 1481 die 11. Aprilis. Folgt die For-
mula absolutionis. — 6. Fol. 47 vo. Bulla cruciatae Bartholomaei de Camerino,
Commissarii papalis — an den vorgen. Abt und dessen Conventualen, unter
welchen zwei neue: Woligangus und Gregorius, genannt werden. Datum Alto-
vadi 1484 die 28. Martii. Die Bll. 50 vo— 64 ro sind unbeschrieben. — 7. Fol.
64 vo. Protestatio moribundi. Anf.: Hee protestaciones moriencium fuerunt
reuelate cuidam religioso per s. angelum. Auf dem Riickdeckel ist ein Holz-
schnitt angeklebt, den hi. Matthaus darstellend.
52. Pp. XVI. Jahrh., starker Bd. 4*.
Theologia dogmatica. Es werden behandelt die Tractatus de invocatione
sanctorum, de VII Sacramentis, de ecclesia et de primatu. Am Ende : Absoluit
R. P. N. Lambertus Limonius, Soc. Jesu sacerdos et sacrae theologiae pro-
fessor, controversiarum noster magister 1598 und 1594. Ist dieselbe Handschr.
wie oben Nr. 88.
58. Pp. XV. Jahrh. 108 Bll. 4to.
Vitae veterum patrum. Das Werk beg. mit dem Prologus libri secundi :
Vere mirandum quis dubitet. Das 1. der 207 Kapitel dieses 2. Buches ist uber-
schrieben: Interrogacio quorumdam fratrum ad senem super causa absti-
nencie. Es folgt das 3. Buch. Ende : ut nee palpebras ocuiorum mouere potuis-
sent. „Fini8 adestoperismercedemposco laboris" und: „Ellum perbellum sub-
honestat honesta tenellum".
54. Pp. XV. Jahrh. 236 BU. 8**.
fSermones capitulates per Mum annum'. Anf. : De adventu domini. „ Vie
ejug vie pulcre". Sacra scriptura raultis suis in locis. Der letzte handelt de
Digitized by VjOOQIC
259
corpore Christi. — Fol. 191 ff. sind drei Sermones in elcctione Abbatis und in
visitaUonibus Ordinis (Cist.). Der Schreiber nennt sich Fol. llvo: „Nota hie
est libellus scriptus per manus fratris Viti, professi in hylaria" (Withering,
f 16. Jul. 1493). Das Vorlegbl. enthalt: Rationes, quare b. Virgini Mariae
potius in Sabbato honor exhibeatur.
55. Pp. XV. Jahrh. 193 BU. 12mo.
Diurnale Cister dense. Die Vorlegbll. enthalten: modus commemora-
tionum per annum, tabula pro imponendis historiis, ein voilstandiges Calendar
init den Festen des hi. Bernhard und der Landespatrone Bohmens, endlich die
Collectae communes. Auf der inneren Seite der beiden Einbanddeckel sind
Fragmente eines dialektischen Tractats auf Pg. XIV. Jahrh. zu finden.
56. Pp. XV. Jahrh. 238 BU. 12mo.
1. Fol. 1— 155 vo. Directorium officii divini. Anf. : Nota laus nocturn. re-
presentat tempus miserie. Der Tractat umfasst alle Feste und Zeiten des
Jahres und schliesst mit der Deutung des Officium dedicationis. Am Ende :
^Explicit anno 1444 in die Mathei Ap. circa horam terciam. Nomen scriptoris
si tu cognoscere gliscis, cus ri hein verte nomen et erit tibi apertum. De ro-
tingen natus, qui sit sine fine beatus. Et premsz cognomen, deus det sibi (!)
vitam eternam. Amen". Demnach hiess der Schreiber Heinricus Premsz de
Rotingen. — 2. Fol. 157. ,Liber ordinarius de divino officio per totum annum, com-
pilatus in honorem dei sanctissimaeque ejus genitricis Mariae anno domini
1325, quern videlicet librorum Indicem volumus appellari'. Anf.: Inprimis
sciendum est quod adventus domini. Ende : De officio mortuorum. — 3. Fol.
198 vo. ,De Missa1 et sacerdote sacrificante. Anf. : Sacrarium in quo sacra repo-
nuntur . . . significat b. virginis uterum. Ende : spoliat se indumentis sacerdos
dicendo aliquas oraciones devotas. — 4. Fol. 236 vo. Nota de sacerdote non cele-
brante Missam. Anf. : Priuat ss. trinitatem gloria. — 5. Fol. 287 vo. Formula fa-
ciendi memoriam vivorum et defunctorum. — Die Vorlegbll. enthalten die An-
kleidungsgebete des Priesters bei der hi. Messe, die von den heutigen ganz
abweichen, und mehrere Versus memoriales — deutsch.
57. Pg. XVI. Jahrh. 301 BU. 12rao.
Excerpta divi Augustini ep. in septem partibus. Anf. : Augustinus contra
faustum heresiarcham sic dicit: Populus christianus memoriam martirum.
Ende: negligencia sua permiserint. Amen. Expliciunt excerpta etc. cuilibet
sacerdoti multum necessaria per curam et operam sacerdotis Augustini (Net-
worzicensis) in unum opusculum collecta, tunc temporis in Cetoraz degentis
anno domini 1519 Sabbato post Andree. Rescripta vero in hec folia sunt a
Jacobo Wlassimensio sacerdote, finita anno 1521 fer. IV. post incarn. do-
mini etc. In Cetoraz. — Die zwei Vorsteckbll. erzahlen die Veranlassung zu
diesen Excerpten. Dem Ganzen ist ein alphabetischer Index beigefugt. der
39 BU. umfasst.
158. Pp. XV. Jahrh. 39 BU. 4to.
1. Fol. 1. Evangelium Nicodemi. Anf.: Factum est in anno 18. imperii
Tiberii. Der Text der Handschrifb reicht bis zum Ende des 26. Kapitels dieses
17*
Digitized by VjOOQIC
260
apokryphen Evangeliums bei Fabricius und weicht von jenem oft stark ab. —
2. Fol. 28. Epistola Pilati ad Tiberium Imp. Aiif. : Pontius Pilatus etc. Nuper
accidit et quod ipse probaui. — 3. Fol. 29. De arbore, de qua facta est crux
sancta. Anf. : Narrat que dam historia grecorum quod Moyses. Ende : ad au-
diendum nimis ingrata. — 4. Fol. 32. R. ,De Tiberio imperatore quomodo sit
conversusper Veronicam mulierem et faciem Christi est curatus*. Anf. : Tempus
quo passus est J. Ch. celatum erat. Ende : defunctus est in palacio suo apud
romam. Die Erzahlung tragt die Aufschrift : „De punicione Pilati et de mu-
liere Veronissa". (Fabricius, Codex apocryph. N. T. p. 238).
59. Pp. XIV. Jahrh. 34 Bll. 4to.
1. Fol. 1. Statuta Arnesti, archiep. Pragensis. Anf.: Rex magnificus qui
facit mirabilia. Ende : lupus oues comedit et pastor nescit. — 2. Fol. 19.
Summa de tribus punctvi essentialibus religionis christianae. Anf. : Religio munda
et immaculata. Volens religionem aliquam intrare. Gegen Ende des Tractates
auf Fol. 30 heisst es: „Hii sunt puncti etc. coilecti per Magistrura Thomam
Ybernicum anno domini 1316° ;" am Schlusse aber liest man: „Datum Prage
anno dom. 1349 die 12. Nov. archiepiscopatus domini nostri Arnosti decimo
sexto". — 3. Fol. 30 vo. Brevis instructio in fide catholica — bohmisch. Anf.: Ze
bez wiery nizadny nemoz spasen biti. Ende : nez mistrow a zakonikow. Am
Rande wird diese Abhandlung als Punkt 12 zu dem Vorhergehenden hinzu-
numerirt.
60. Pp. XV. Jahrh. 89 Bll. 4to.
1. Fol. 1—21. R. Jncipit tractatus b.BernJiardi abbatis de psalmo XXVIII.
post Epyphaniam legendus ad collationem*. Anf.: Afferte domino tilii. Vobis
dicitur nouicii attendide (!) si esse cupitis. Ende : sermonem in aspiracione
voluntatis. — , Explicit tractatus b. B. abbatis autenticus et bonus valde super
psalmum Afferte Qui in vigiiia Epipbanie domini incipitur legi ad collacionem
fratrum usque ad quadragesimam. Post quadragesimam vero legatur trac-
tatus sequens sanctissimi patris nostri bernhardi super ps. Qui habitat. In
quibus omnibus sacra misteria et mire doctrine ad religiosos continentur.
Der wahre Auctor ist Richardus a s. Victore. (Migne, Patrol, curs, compl.
t. 196. col. 285, woselbst der Tractat den Titel fuhrt: Annotatio [mystica]
super ps. 28. Bei Trithemius, Catal. scriptt. eccl. S. 73, fuhrt er den Titel :
Tractatus de instructione Novitiorum). — 2. Fol. 21. Verms para enetici de no-
mine s. Bernardi. Anf. : Mira loquor sed fide digna bemharde. — 3. Fol. 21 vo.
Hymnus de s. Bernardo. Anf.: O redolens nartle pater in elite sancte Ber-
narde. — 4. Fol. 22. R. ,Incipit tractatus b. Bernhardi abbatis super psalmum
qui habitat'. Anf. : Considero laborem vestrum fratres. Ende : viderunt oculi
mei salutare tuum Jesum. — Explicit etc. — 5. Fol. 80vo. Charta confirmations
pacts et societatis inter Cistercienses et Praemonstratenses. Anf.: Igitur ad custo-
diam pacis. Gefertigt von : Reinardus Abbas Cistercii ; Bartholomaeus, Abbas
de Firmitate ; Bernardus, abbas Claraevall. ; Hugo Praemonstr. Abbas ; Laudu-
nensis Abbas; Gerlandus, Abbas Floreffiens.: Henricus, Abbas Juvariensis;
Wicardus, Abbas Pontiniacens. Actum V. Idus Oct. 1142. (Dieses Instrument,
veranlasst durch die haufigen* gegenseitigen Uebertritte der Cistercienser
und Pramonstratenser, s. bei Manrique, Annal. Cist. I. 432. N. 4, und Miraeus,
Digitized by VjOOQIC
261
Chronicon Praem. ad annum 1142). -— 6. Fol. 81— 89 vo. Tractatus de conflicfu
vitiorum et virtutum. Anf. : Apostolica vox clamat per orbem. Ende: uel amicis
uel commilitonibus places. (Gehdrt zu den unterschobenen Werken des hi.
Bernhard und findet sich in der Edit. Venet. VI. Appendix).
61. Pp. XV. Jahrh. 67 BU. 4*.
1. Fol. 1 vo.— 5 vo. R. processus domini Petri de Ordine Celestinorum In-
quisitoris hereticorum' . Anf.: Ubi es natus, Quis pater tuus. Folgt die Ab-
schworungsformel der Waldenser Haresie und die ,Forma juramenti expur-
gation is' — beide deutsch. Erstere beg. : Ich N. Swer ain ayd dem allmechtigen
got . . . unserm herren dem Bischoff von passaw. — 2. Fol. 5 vo— 64 vo. Trac-
tatus contra articulos sectae Waldensium. Anf. : Cum dormierint homines venit
inimicus eius. Ende : iurant veritatem et illud tu dampnas. — Explicit hoc totum
non plus hie est michi notum. — 3. Fol. 65-67. Medicinische Recepte; als : Wer
maws wel vertreiben. Fur zahen wen. Floch zw veriagen.
62. Pp. XV. Jahrh. 62 Bll. 4to.
1. Fol. 1—41. Epitome institutorum rei militaris, auctore Vegetio Renato
(Flavio) in 4 libris. Anf. : Antiquis temporibus mos fuit bonarum arcium studia.
Ende: imperatoris officium exhibetis et militibus. — Am Ende des 1. Buches
findet sich die R. : ,fHauii renati vegeoii viri illustris epithoma de dilectu atque
exercitacione tironum digesta per titulos liber primus Explicit. Incipit liber
secundus fiavii de commentariis traiani et adriani nee non et frontini augusti*.
(Ueber Vegetius s. Jocher, Gelehrten-Lexikon). — 2. Fol. 41—47. R. ,Epistola
Jeronimi Consolatoria ad paulam de dormicione ble'iillee. Anf. : Quis dabit capiti
meo aquam. Ende: loquentem cum sorore cum matre. Amen. — 3. Fol. 47 bis
49 vo. R. yjeronimus ad Tyrasium de mortcfilic' (Epistola Hieron.). Anf. : Bene-
dicts et dilectissimo parenti Tyrasio. Ende : non cesses amare. — 4. Fol. 49vo
bis 51. R. fHieronymus de honorandis parentibus. C .XXV. Anf. : Parentum mo-
nitis subiugans tilios omnipotens deus. Ende: corona angelorum coronari.
Amen. — 5. Fol. 51 vo— 56. R. ,Sermo b. Augustini de assumpHonc, ex homiliario
de Sanctis'. Anf. : Festiuitas dei genitricis marie dormicionis toto (!) orbi vene-
rabilis. Ende : propiciatrix semper nobis esto aput filium etc. — 6. Fol. 56—62.
Expositio super ,Pater noster*. Anf. : Pater thoiuas de aquino non dominus quia
amari appetit. Ende: oracio potissime ex mente et affectu dicenda est.
68. Pp. XV. Jahrh. 188 Bll. 4l\
1. Fol. 1— 76 vo. R. jlncipit Isidorus de summo bono'. Anf.: Summum
bonum Deus est. Am Ende ist ein Register und die Anmerkung: „Et sic com-
pletum est Registrum super Isidoro de summo bono cum toto opere suo". —
2. Fol. 77—83 vo. Tractatus ,de Norma viuendi'. Anf. : Age fill ut oportet, age ut
decet. Ende : ne bonum quod accepisti despicias. amen. Der Verfasser ist Isi-
dorus. Viele Worte werden bohmisch wiedergegeben. — 3. Fol. 83 vo— 84 vo.
Tractatus de instructione vitac spirilualis. Anf. : Audi fill praecepta mea. Ende :
et circumda gutturi tuo. — Folgen Citate aus dem Lib. Sap. und Ezechiel. —
4. Fol. 85— 165 vo. R. ,lncipiunt Auctoritates plurime que sunt in ecclesia pragensi
in tabulis conscripte et hie in octo Sexternis*reposite4. Anf. : Desperacio dicit
que et qualia comisisti. Ende : qui minus dolet minus ei remittitur. Darnach:
Digitized by VjOOQLC
262
„In libro isto multa continentur. Primo de viciis et virtutibus et do multis
aliis circumstanciis et de generacione et aduentu antichristi, de diuersitate
infernorum et de penis infernalibus et purgatorii, de Creacione adam et Ewe,
de VII Sacramentis et aliis". Bud buohu chwala ; und : Qui hunc librum sepius
legerit ex eo multa vtilia adiscere potuerit. — 5. Fol. 166. Nota de quadruplici
sensu scripturae. Scil. hystoriacus allegoricus. — 6. Fol. 167—170. Quaestiones
catecheticae. Anf. : Homo quare dicitur Responde homo dictus est a humo.
Ende : ubi Christus natus est in Bethlehem. — 7. Fol. 171—188 vo. ,Liber aureus
de tribulacione'. Anf. : Da nobis domine auxilium. Cum anime tribulate et temp-
tate. Ende : quam repromisit deus diligentibus se. Explicit etc. Das vordere
Vorlegbl. bringt „Nowiny z Siawneho Sboru obeczneho z Miesta Constancieu.
64. Pp. XV. Jahrh. 298 Bll. 4l°.
1. Fol. 1—283 vo. Novum t&stamentum Jesu Christi — mit Angabe der Pa-
rallelstellen und vielen Randglossen. Am Ende mehrerer Biicher kehrt die
Namensfertigung eines spateren Besitzers dieses Codex immer wieder : ,An-
dreas Zigarthe Sylesius G logovien sis Maj oris anno domini 1575*. Hautig finden
sich auch einzelne Verse in bdhmischer Uebersetzung vor, sowie der Hilferut'
des frommen Schreibers: ,Pomoz sw. Pawle'. — 2. Fol. 283vo— 298. R. ,Incipit
ordo gestorum Christi. Amen'. Anf.: In principio erat verbum. Ende: Sunt et
alia multa que fecit iesus etc. Explicit ordo gestorum Christi.
OS. Pp. XV. Jahrh. 18 Bll. 8vo.
Oesterreichischcs )Lanndsrecldt . Ant. : Das sind die Recht nach gewonhait
des lanndes bei Herczog Lewpolten von Osterreich. Ende : sol der Richter
die Schrann tun wo er wil. (Diese werth voile Handschrift ist bereits durch
den Chorherrn Fr. Kurz von St. Florian in don „Jahrbuchern der Literatur",
Band 39, Anzeigeblatt S. 13, verotientlicht worden; ausfiihrlich besprochen
wird sie in HasenohrPs „Landesrechte von Oesterreich im 13. und 14. Jahrh.a).
Naheres hat ein spaterer Besitzer dariiber verzeichnet, der auf dem Umschlag-
blatte schreibt: „Mich bedunkt, dass Buech traktier zweierlei civiliaund cri-
minalia und die sein unter einander vermengt. Dem Teutsch Sprach nach is
es alt aber (zu) Leopoldi Zeiten kann es nit geschrieben sein worden. Dann
die Teutsch sprach erst Rudolti tempore zu schreiben angefangen worden.
Herzog Leupolten Lantsrecht wird gedacht in einein alten Gedicht Lucidarius
genant. Vide sub Lantrichter". Derselbe Schreiber notirt am Schlusse Fol-
gendes : „de placito in Mutarn in Uteris Leupoldi ducis. Monast. Paumgarten-
berg. A. 1209. Constat enim, et in placito nostro Mutarn, ex sentencia perqui-
situm atque inuentum est, omnes cysterciensis ordinis monachos tale ius ex
antiquo habere, ut nee ipsi nee ipsorum predia ulli aduocato quicquam soluere
debeant". Interessant ist das auf dem riickwartigen Umschlagblatte notirte
Verzeichniss von gewissen Pretiosen des „seber vn sand Michel und sein
hawsfraun".
66. Pp. XIV. u. XV. Jahrh. 119 Bll. Fol. 2 Coll.
1. Fol. 1—101 vo. R. ,Incipiunt Moralitates excerpte de libris Moralium b.
Gregorii pape P. Anf. : Perscrutandum est subtilius cur b. Job tot flagella,
Ende: ex deuocione militemus. — 2. Fol. 102. R. ,Tractatus de tribus generibus
Digitized by VjOOQIC
263
ob8tinatoruml. Anf. : Inter abusiones seculi huius sola maior est senis obsti-
nacio. Ende : se ipsum palpans. — 3. Fol. 102vo. R. Tractatus ,de tribus gcneribus
religiosorum*. Anf. : primi boni secundi meliores. Ende : quia spiritu non vult
ambulare. — 4. Fol. 104 vo— 119 vo. Sermones de tempore, de Sanctis et de diversis.
Anf. : De adventu domini. ,Manifeste veniet*. Persona magna et spectabilis.
Der letzte : de perversis praelatis. ,Memor esto congregacionis tue*. — Ein
Vorlegbl. am Anfange hat 2 Sermones; der 1. beg.: ,Una dies facta est*. Gre-
gorius dies est vita; der 2. ,Tronus eius sicut sol*. Verba ista possunt esse
dei patris.
67. Pp. XIV. Jahrh. 113 BU. Fol. 2 Coll. (S. Cod. 66).
l.Fol. 120— 132.R. Tractatus bonus decorpore Christi. Anf.: ,Caro meavere1.
Causa institucionis est cibus hominis. Mit mehreren Sermones de eodem. —
2. Fol. 132—133. Libellus,de VHdictis*. Anf. : Dominica die egrediatur anima. —
3. Fol. 133—229. Sermones de tempore, de Sanctis et de diversis. Anf. : De circum-
cisione domini. Postquam consumati sunt. Ita scribitur in ewangelio hodierno.
Der letzte : De auibus. Anf.: Nota de ambus quia in eis considerantur IV lau-
dabilia. — 4. Fol. 229— 230 vo. ,Auctoritates sanctorum1. Anf.: Legi et relegi et
nusquam inueni Chum nimis justum. Augustinus. — Das vorgesteckte Re-
gister gibt auch die Tractate des vorhergehenden Codex an, der gleichsam als
1. Band zu diesem 2. gilt, wie denn auch die Foliirung in beiden fortlauft.
68. Pp. XV. Jahrh. 214 BU. Fol.
1. Fol. 1—54. Horologium sapientiae. Der Prolog beg. : ,Sentite de domino
in bonitate'. Der Verfasser — ein Dominikaner — sagt darin, dass er sein Werk
dem Magister Hugo ord. Praed. zur Einsicht zugeschickt habe, und nennt es
ein „ colloquium inter sapienciam etBdiscipulum". Nach dem Prolog kommt das
Kapitel-Verzeichniss. Die Abhandlung beg. : ,Hanc amaui et exquisiui*. Erat
quidam iuuenis deuotus. Ende: sapiencia benedicat et custodiat corda et cor-
pora nostra. Amen. — ,Finito libro sit laus et gloria Christo. Explicit horo-
logium sap. per manus laurencii de Slackenwerd sub anno 1405 fer. III. post
dominicam Palmarum*. — 2. Fol. 54. Opusculum de interpretacione nominis Ma-
riae. Anf. : ,Nomen virginis Maria'. Quia nomen bonum melius. Ende : elacione
intumuit. Nach dem beigegebenen Inhalts-Verzeichnisse enthalt das Werk
drei Theile, unsere Handsch. hat aber nur 27 Kapitel des 1. Theiles. — 3. Fol.
64. Libellus de conflictu vitiorum et virtutum. Anf. : ,Qui vicerit faciam eum.
Magnam misericordiam facit qui erranti viam ostendit*. Ende : dyabolus ab
homine repellitur. Et sic est finis etc. — 4. Fol. 82. Tractatus super f Missus est?.
Anf. : Quatuor michi timorem et tremorem faciunt. Ende : in hora mortis no-
stra acquirat saluatorem. Amen. Explicit etc. fratris Augustini de Anchona
ord. fratrum heremitarum s. Augustini. Das beigegebene Register tragt den
Titel : ,Isti sunt tituli dubitacionum tractatus super Aue Maria'. — 5. Fol. 118.
E pis tola Joannis de Miza, canonici Pragensis, ad Helmoldum Glendenstade
de Zoltwedel s. theol. baccalorio (!). Anf. : Venerabili viro. — 6. Fol. 120. Liber
de bono ordine moriendi. Das Vorwort beg. : Nudus egressus sum. Der Tractat :
Summe bonus et justissimus remunerator. Ende : quod nobis prestare digne-
tur. Anni dom. 1407 quinta feria qua cantatur ,Salus populi' finitus est liber
iste de bono ordine moriendi. Anna hr.
Digitized by VjOOQIC
264
69. Pp. XV. Jahrh. 200 BL1. Fol.
1. Fol. 1. Liber tropologiae super Evangelia dominicalia per circulum anni
Magistri Philippi de Navarra finitus anno 1400 die sabbato ante Judica. Der
Prolog beg.: Quam jocunde videbit eternum dei tabernaculum. Der 1. Sermo
dom. I. Adv. : ,Cum appropinquasset Jesus'. Erudit nos sapiencia Patris in
accessu suo. Der letzte dom. XXIV. p. Pent. : ,Cum subleuasset oculos Jesus4.
1st ganz dasseibe Werk, wie oben MS. Nr. XXXIX. — 2. Fol. 80. Sermo in die
palmarum. Anf. : Discipuli cum domino appropinquantes. Ende: ipse ergo bene-
dictus qui venit. Die folg. 3 Bll. sind unbeschrieben. — 3. Fol. 85. tLiber de
naturis animalium, collectus ex libro Isidori et Alberti magni et aristotelis1.
Die Zuschrift beg. : Desiderii tui karissime peticionibus satisfacere cupiens.
Ende: De natura mergi. — Fol. 109 liest man folgende Kapitel-Ueberschriil :
,Incipit hugonis tractatus de diuersis coloribus ac naturis columbarum'. Es ist
Hugo de s. Victore gemeint, der auch de nat. animalium schrieb. — Fol. 110.
,Explicit liber de auibus. Incipiunt dicta Joannis Crisostotni de naturalibus et
primo de leone*. — 4. Fol. 169. Liber Anselmi de similitudinibus. Anf. : Voluntas
tripliciter intelligitur. Der Tractat ist complet. — Das 1. Vorsteckblatt hat ein
Register zum Ganzen; die drei folgg. einen juridischen Traotat mit dem R. :
,Incipiunt Inhibiciones Sacramenti omnibus hereticis et Scismaticis'.
70. Pp. XIV. Jahrh. 174 Bll. Fol.
1. Fol. 1. Vita b. Virginis Mariae. Es sind Sermones fur die neun Haupt-
feste Mariens, wie sich der Verfasser ira Vorworte ausdriickt. In den Ueber-
schriften werden ofters angefuhrt: ,Bemardus super Missus'; ,Gorran Nic.
super Missus' und ,super Exurgens', auch ,super Intrauit'. Anf.: ,Concipies in
utero\ Karissimi quid valet coneipere. Ende : De Conceptione. — 2. Fol. 167.
Miracula Mariae. Anf. : Miraculum de institucione ut dies natiuitatis Marie
celebretur. Auf der Etiquette des (neuenj Einbandriickens steht die Zahl 1380.
71. Pp. XV. Jahrh. 250 Bll. Fol.
1. Fol. 1. Postilla in Evangelia per annum. Anf.: Aduentum domini reco-
lentes scientes eum venisse. Am Ende : Explicit postilla magistri Nicolai de
Kmunden anno domini 1413. - 2. Fol. HOvo. R. ,Speculum peccatoris b. Augu-
stini episcopi{. Anf.: Utinam sa},erent. Karissimi in via huius fugitiui mundi
sumus. Ende: ad quam nos perducat. — 3. Fol. 112 vo. ,Sermo b. Bernhardt in
die Cinerum'. Anf.: ,Faciem tuam laua'. In hodierno ewangelio karissimi b.
pater noster Bernhardus. Wie man schon aus diesen Worten ersieht, ist der
hi. Bernhard der Verfasser dieses nicht: vielmehr wurde der betreifende
Sermo des Heiligen von einem unbekannteu Cistercienser zu einer Kapitel-
Rede umgearbeitet. — 4. Fol. 120. Sermones de tempore. Anf. : ,Ecce rex tuus
venit4. Si aliquem amicum. Ende : De dedicacione. ,Sanctilicaui domum*. Ex-
pliciunt ,flores Apostolorum' anno domini 1413. — Folgt eine ,Nota de 15 signis
que euenient in fine mundi{. Anf. : Prima die eriget se mare.
78. Pp. XV. Jahrh. 109 Bll. Fol. 2 Coll.
Sermones in Evangelia per annum. Anf.: ,Vespere autem sabbati1. Post-
quam ewangelista descripsit passionem. Ende: laudabitur sine cessacione.
Darnach : ,0 wie fro ich waz do ich schrib'. Deo gracias. Finitus est iste liber
Digitized by VjOOQIC
265
in crastino Dorothee virg. et mart, anno domini 1455. Der Verfasser dieses und
des folgenden ist Hugo de Prato fiorido, ein beliebter Prediger aus dem Do-
minicaner-Orden. (Quetifl. 551). Die Schrift ist sehr sorgfaltig; der Schreiber
nennt sich in dem nachfolgenden Codex, der als Fortsetzung dieses zu be-
trachten ist, Johannes Prunaer.
78. Pp. XV. Jahrh. 298 Bll. Fol. 2 Coll.
1. Fol. 1—226. R. ,Incipit pars estivalis rev. magistri Hugonis de prato super
ewangelxis et epistolis1. Anf. : ,Maria Magdalena et Maria Jacobi4. in verbis vero
propositis duo inueniuntur. Ende : Serm. de ep. dom. XXV. post Pent. ,Ecce
dies venient'. Quia in sequenti dominica aduentum filii. Am Ende dess. liest
man: ,Scriptum per me Johannem prunar Anno domini 1457 in die s. Galli
mens. Sept. — Hie iacet inclusa predicatorum fiorida musa. Hie compilator
pratensium est exaltator'. Mit einem alphabetischen Sach - Register, super
parte estiuali et yemaii. — 2. Fol. 233 vo— 238. R. ,Secuntur Sermones de bono
pastore*. Anf. : Ego sum pastor bonus. Notandum Caiadrius ut Jacobus et ysi-
derus est auis tota alba. Ende: portans crucem suam. Das folg. Bl. ist leer. —
3. Fol. 240—277. R. Jncipit Summula rudium de septem Sacramentis ecclesie*. Der
Prolog beg. : Quia varia dicta sanctorum et contrarie opiniones. Cap. I. De
summa trinitate. Am Ende des Ganzen : Et sic est finis huius opusculi scilicet
sumraule rudium. In der Vorrede nennt der unbekannte Verfasser alle Quellen,
aus denen er geschopft: Augustinus et Gregorius, Thomas de Aq., Albertus
M., Petrus de Tarantasio Ord. Praed., Innocentius pp. V, Hostiensis Cardinalis
Summa, Joannes Friburgensis. — 4. Fol. 277 vo— 286 vo. R. ,Incipit tractatus de
arte moriendi salubriter1 . Anf. : Cum de presentis exilii miseria mortis transitus.
Am Ende : Explicit tr. de arte moriendi magistri Nicolai Dincklspuhl. (S. Scriptt.
Univers. Vienn. I. 86, und Fabr. Bibl. med. et inf. latinit.). Folgt eine kurze
flnterpretatio dulcissimi nominis Jesus1'. Anf. *. Jocunditas merencium. — 5. Fol.
287— 298 vo. R. ,Incipit Commune Sanctorum Jordan?. Anf.: ,Manete in dilec-
cione mea'. In verbo proposito hortatur dominus discipulos. Ende: Sermo in
dedicatione. Quia hodie agitur de dedicacione huius ecclesie. Der Verfasser ist
Jordanus Saxo (Teutonicus. Henschenius Acta SS. II. 720; Quetifl. 93). Die
Vorlegbll. haben Fragmente der Ofticien ss. Sebastiani et Agnetis auf Pg.
XII. Jahrh. mit Neumen.
74. Pp. XVI. Jahrh. starker Bd. Fol.
1. Ausjsug der OesterreichiscJien Landes-Chronik. Auf. : Es was gesessen in
dem Land. — (Ueber diese, zutn grossen Theile fabelhafte Chronik s. Hier.
Pez, Scriptt. rer. Austr. I. 1043 ft'., woselbst als ihr Auctor Matthaeus [oder
Gregorius] Hagen bezeichnet wild. Ihr Ursprung fallt in die Mitte des XIV.
Jahrhdtes.). Die ad marginem angebrachten Wappen der Landesherzoge sind
in frischen Farben schon ausgefiihrt. Die Chronik reicht bis zum J. 1398. —
2. Croniken des Landes Quarentttn, jetz Karndten genannt. Anf. : Es ist dem
Adei loblich. Selbe beg. mit dem Karnthner-Herzog Samo 764 und ist fort-
gefuhrt bis 1269. Auf dem Vorderdeckel liest man den Namen des fruheren
Besitzers: ,Herr Andre von Mechnitz zu Limberg 1573', und auf dem 1. Vor-
steckblatte die Buchstaben V. H.
Digitized by VjOOQIC
75. Pp. XV. Jahrh. 116 Bll. Fol.
1 . Fol. 1. Lucianus. Dieser Titel findet sich in dem R: ,Iste libellus est
domiiii Andree de Chwalssyn et denotatur lucianus4. Es ist ein Vocabularium
latinum. Der Prolog beg. : Cum juxta sapientis assercionem bonorum laborum
gloriosus. Das Opusculura beg. : A est litera sicut dicit Isidorus. Ende : Zoni-
mentum zich zona pellicea. — 2. Fol. 80. Apologeticus quadripartite. Anf. : Se-
cundum Aristotelis sentenciam in probleumatibus suis. Das 1. Cap. : Proficere
in bono semper debemus. Das letzte: De luxuria quod sit vitanda. Dieses
Werk enthalt nach dem Vorworte „informativa juventutis per figuras mo-
rales" und wird dem Cyrillus Alexandrinus zugeschrieben ; es findet sich
jedoch bei Migne nicht. (S. Fabricius, Bibl. graeca VIII. 589, und Czerny, Die
Handschr. der Stiftsbibl. St. Florian XI. 100. S.45. Es wurde von dem Jesuiten
Corderus 1630 zu Wien herausgegeben). Am Ende des Tractates liest man :
,0 maria pia sis mecum semper in via'. Ueber den Schreiber Andreas de
Chwalssyn s. obcn MS. Nr. XVII. — 3. Fol. 114. Commentaries in loca s. scri-
pturae. Anf.: in ewangelio Exiit edictum i. man datum et deriuatur a voce
edico — is. Am Schluss findet man eine ,Tabula ad cognoscendum numerum
hebdoraadarum nativitatem domini et corporis'. Das Vorsteckbl. am Anfange
verzeichnet einen Erlass des Prager Erzbischofes Wolframus an alle Piarrer
u. A. seiner Diocese vom J. 1898, betreffend die Osterbeicht; dariiber ,Lau-
demus veteres sed nostris utamur annis'. Folgen Versus aus Lucanus und
Versus de sacramentis in verba „Bocu (non itera) und „epum".
76. Pp. XIV. Jahrh. 144 Bll. Fol.
Postilla super librum PmUcrii. Anf. des Prologs: ,Propheta magnus sur-
rexit in nobis'. Quamvis liber psahnorum apud hebreos. Am Schlusse: ,Laus
tibi Cbriste quoniam explicit liber iste. Finis psalterii, Explicit postilla super
lib. psalt. edita a fr. Nicolao de Lyra de ord. fratrum minorum, s. theol. doctore.
Anno dom. 1326 per manum etc.' Da der gen. Verfasser (nach Jocher's Gel.
Lex.) an diesen postiliae perpetuae in biblia universa vom J. 1298 bis 1830 ge-
arbeitet hat, so diirfte die obige Jahreszahl sich vielmehr auf die Zeit der Ab-
fassung als auf die der Abschrift beziehen, wiewohl die Handschr. ganz den
Charakter des XIV. Jahrh. tragt.
77. Pp. XIV. Jahrh. 151 Bll. Fol.
Biblia s. N. T. Die Biicher reihen sich folgendermassen an einander :
Die 4 Evang., die Briefe Pauli, Apostelgesch., ep. cath. b. Jacobi, 2 ep. s. Petri,
ep. can. I. Jo. bis cpt. III. v. 4 ; endlich Apocalypsis. Die vielen Initialen des
gut und rein erhaltenen Codex sind mit Gold und frischen Farben reich und
schon verziert. Sonst finden sich viele Marginal- und Interlineal-Noten exe-
getischen Inhaltes und mehrere Dankesbezeugungen in bohmischer Mundart
vor. Die Bibel war Eigenthum des Augustiner-Chorherrenstiftes Forbes
(Borovany), woher sie in den Besitz des letzten Rosenbergers Peter Wok
(1609) iiberging.
78. Pp. XIV. Jahrh. 178 Bll. Fol.
Homiliae et sermones ss. Patrum super ewangelia et Epistolas dominicarum
post Pentecost. Anf.: ,Homo quidam erat diues\ Omelia b. Gregorii pp. In
Digitized by VjOOQIC
267
verbis sacri eloquii. Ende : Dom. XX TV. Sermo b. Aug. de inimicis. Bogo vos
fratres ut non moleste accipiatis. Am Schluss: Explicit quarta pars Omeliarii
finita 1398 ; und der Vers :
,Nobile vincendi genus summa paciencia vincit.
Vincit qui patitur si vis vincere disce pati'.
Ein friiherer Besitzer wird auf dem Vorsteckbl. genannt : ,Iste liber est do-
mini Andree dicti Gremsar plebani in Stropnicz'.
79. Pp. XV. Jahrh. 192 Bll. Fol.
1 . Fol. 1 . Tractatus de septan vitiis et septem virtutibus. Anf: Misit rex Saul
apparitores. Am Ende : Explicit tractatus etc. ubi semper unum vicium se-
quitur una virtus usque ad fin em. — 2. Fol. 2G. Tractatus de dieta salutis, sive
de vita salutis. Anf: Prima dieta est penitencia — decima et ultima dieta est de
penis inferni et de gloria paradisi. Beide Tractate werden Fol. 187 dem hi.
Thomas de Aq. zugeschrieben : , Explicit*, heisst es das., ,liber de dyeta salutis
siue Tractatus b. Thome de Aq. Ord. fratruin Praed. et tract, de vicii.s et virt.
Et finitus est anno dom. 14 16 die sabbato intra ootavam s. martini ep. Et sic
est totum infunde et da iuihi potunv. Indess wird bei Quetif nur der erste
unter die unterschobenen Werke des Heiligen gezahlt, der zwoite aber das.
gar nicht erwahnt. An den Raudern dieses 2. Tractates sieht man rohe Feder-
zeichnungen von Hausern, Kirchen u. dgl. — 3. Fol. 187 vo. Formula abjura-
tionis haeresis— bohmisch. Anf.: Ja N. seznaw prawu wyeru . . . przed wamy
dustoyny knyeze gyene (Jene) opate klasstera opatowskeho zakona sw. bene-
dikta. Betriift die Irrlehre von Hus und Wiclef. — 4. Fol. 188. Formula a&-
solvendi excommunicatum. Anf.: Primo excomm. tiectat genua. — 5. Fol. 188vo.
De ordinacione Misse. Anf. : Per Glementem papain ipse b. petrus ornameuta
altaris . . . ordinauit. — 6. Fol. 190vo. De ordinacione officii ecclesie. Anf. : Post-
quam Constantinus qui monarchiam tenebat. Ende : Insuper Gregorius VII. etc.
Die Voriegbll. enthalten eine Tabula zu 1 und 2.
SO. Pp. XV. Jahrh. 256 Bll. 4to.
1. Fol. 1. Summa Sacramentorum. Anf.: De sacramentis dicturi videam
in principio. Das letzte (10f».) Kap. : Quod laici decimas retinere non possunt
sine gravi peccato. Am Schlusse : ,Hiccine tinitur opus hoc quod fertile scitur',
und ,Intellectus in fronte. Memoria in cerebro etc. Christus in fide'. — 2. Fol.
182. R. ,Excerpta de libra Pisani*. Anf. : De communione. Communicare id est.
Ende : Utrum adulatio sit peccatum. Der Verfasser ist Bartholomaeus von
Pisa. — 3. Fol. 209. Tractatus de peccato et de poenitentia. Anf.: Peccatum primo
committitur. Auch diese scheinen Excerpte aus der Summa Pisani zu sein.
Am Ende :
Laus tibi Christe completus est liber iste.
Finito libro sit laus et gloria Christo,
Ob cujus amorem complevi hunc laborem.
Scriptoris ob meritum detur pure oracionis suflragium. Iste libellus est Mon.
s. Marie in Altov. Anno domini 1411. Gomparatus per fr. Johannem dictum
Staicze tunc temporis existentem in Officio prioratus et per iratrem Przybi-
conem scriptus, pariter in praedicto monasterio professos. — 4. Fol. 220 vo.
Quaestiones de confectione Corporis Christi et de frequenti Missae celebratione, —
Digitized by VjOOQIC
268
5. Foi. 221. Traetatus de statu perfectorum. Anf. : Sciendum quod st. perf. con-
sists in dei contemplacione. Ende : mutet illud utiliori dono. Hec Bernhar-
dus — 6. Fol. 222 vo— 252. Dialogus inter patron etfilium de statu incipientium.
Anf.: Filius interrogat. Desidero scire quoraodo deus loquitur angelis. Ende:
incipiencium aiiquaiiter legentibus paten'at. Folgen Fol. 252 vo— 255 ahnliche
Dialogi, als : Utrum maiigni spiritus occultas cogitationes cordis possint in-
telligere. De discretione qualiter quis in sue carnis affiictione discretionem
habere debeat (Vgl. MS. No. CXLIV. Malogranatum). — 7. Fol. 255 vo-256.
Paraphrasus in Job. c. 30. Anf. : Beatus Job ut ostendat cuius fortitudinis fu-
erit. Ende : persistere eciam inter malos possunt. „Nehnyeway sye at sye ko-
nopye urodye". (Ueber den tieissigen Schreiber s. MSS. No. 22. 42).
81. Pp. XIV. Jahrh. 139 Bll. 4".
Vita s. Hieronymi — deutsch. Die Widmung beg. : Der durchleuchtigen
furstinnen und vrawen Elizabeth Markgraefinnen czu merhern. Embeute Ich
Johannes bissolf czu Oloraucz. Am Ende : „Finitus est liber iste anno domini
1392 ante festum Margarethe virg. gloriose in quo continetur vita s. Hiero-
nymi". (Der Verfasser, Bisohof Johann von Neumark, starb 1380). Gleich am
Anfange und auch Foi. 75 vo tindet man farben- und goldverzierte Initialen
mit eingemalten Mcnschenkopfen. Auf einem der riickwartigen Vorlegbiatter
liest man einen altdeutschen Hymnus in Reimen von der Himmelfahrt Mariens.
Anf: Got der ist milt und guet er ist sefteleyth gimut. Ende: da cham das
himelische her mit aner guitan par und fuerden unser liebe vrawn vier das
him el dar.
88. Pp. XV. Jahrh. 122 Bll. 4l°.
Vita Jesu Christi et b. Virg. Mariae — deutsch. Selbe ist nach der hi.
Schrift und Legende iin Dialekte recht popular und frei bearbeitet. Anf.: Hie
hort nu von anna und Joachim iren man. Jeronimus schreibt. — Fol. 116. Ge-
schichte ,der zwelif potten1. - Fol. 1 16vo. Geschichte von der Zerstorung und
dem Wiederaufbau Jerusalems. Anf. : Dor puechmaister Josepus hat uns ge-
schriben das dy Jerusalemysch stat. Die beigebundenen Bll. enthalten medi-
cinisdie Recepte und den Namen der spateren Besitzerin : ,Das Puech hat der
pichlerin ursel gelernt 154T.
Pp. XV. Jahrh. 46 Bll. 4to.
1. Fol. 1 vo— 5. Sermo in ekctione Martini pp. V, gehalten am 8. Nov.
1417 von Jacobus, Episcopus Laudensis. Anf. : Tam ruinam universalem opor-
tunitas relouandi occurrens. (S. Hermann v. d. Hardt, IV. Rer. concilii Const,
p. 1462). — 2. Fol. 6vo— 12. ,Kpistola Magistri Henrici de Hassia ad dominutn
Colomannum praepoaitum Neuenburgensem de cursu ecclesiae juxta vaticinium
s. Hildegardis ad honorem summae trinitatis, b. Virg. et omnium angelorum
et praecipue b. Vincentii et ad honorem et nom. venerabiiium patrum Epi-
scopi et Capituli ven. Bon. et ad utilitatem universalis Studii, et ad honorem
rom. eccl. et ven. praesulis lnnocentii quarti1. So das R. am Ende. Anf.: Hec
sancta virgo ab infancia visiones solita habere. Ende: in fortissima via recti-
tudinis persistet. Amen. Day to boh. — 3. Fol. 12 vo— 14. R. ,Copia Mere directe
Magistro de palecz per Magistrum Cristannum'. Anf. : Magister Reuerende si
Digitized by VjOOQIC
269
pro nunc aliqualiter sumus discordes. Betrifft die Besetzung der Kirche in
,Gurzim' durch ,Petrum quondam Mag. Stanislai famulum'. Dann folgt die
Responsio ad idem de dto. Constancie fer. III. proxima post festum s. lucie
1417. Am Rande Magister Sftephanus] de palecz. — 4. Fol. 14. R. Jsta infra
scripta fuerunt opposita hussoni per Reuerendum Mag. Mauricium Rwaczkam
contra simoniam eiusdem hussonis'. Anf. : Mag. Reu. postquam predicacione
tua legem dei doces. - Fol. 14vo beg.: ,Et ego Magister Hassko dico tibi Huss.
quod modicum legisti'. — 5. Fol. 15—17. R. ,Sermo episcopi Laudensis in con-
dempnacione Johannis Huss in Constanc*. Anf. : Ut mee mentis conceptum elo-
quium tarn sacratissimo coetui. Endet mit einer Exhortatio ad regem Hunga-
rian. — 6. Fol. 17—21. R. ,Sequitur Sermo Ijaudensis Episcopi in condempnacione
Magistri Jeronimi depraga constancie pronuncciatus1. In verba: ,Exprobravit
incredulitatem eorum'. — 7. Fol. 21—27. ,Sermo Laudensis Ep. sequitur'. Han-
delt de s. Thoma Canterburensi. Anf. : ,Bonus pastor animam*. Ofticium pa-
storis debitum. — 8. Fol. 27vo— 31 vo. Nomina eleclorum Bom. Summi pontificv*
in Constanciensi Concilia (1417). Capitula juranda per electores et custodes
conclavis. Modus electionis Pontificis a principio usque finem. (Vgl. Hardt IV.
1479. 1465. 1461). 9. Fol. 32-33 vo. R. ,/)ecretum s. Constanciensis Concilii ad
Regem Wenceslaum Boemie qualiter se habeat ad extirpandam haeresim.Joannis
Wicleft'et Huss in terra sua'. (Ueber diese bekannten 24 Art. s. Hardt IV.
1514). — 10. Fol. 33 vo. ,Articuli, qui lecti sunt ex mandato regis Wenceslai Boh.
in pretorio Pragensi presentibus doctoribus etc. in vig. s. Alexii 1412*. Anf.:
Primo qui aliter sentit de Sacramentis. Ende: 7° nullus clamet contra predi-
catorem et contra bullas. — 11 . Fol. 34. Nota de obligatione soloendi decimas.
Anf.: Primo ne voluntati dei contradicas. Ende: que sunt cesaris cesari. —
12. Fol. 34 vo— 40 vo. R. ,Sermo Mag. Mawicii in Constancia coram sacro s. Si-
nodo pronuncciatus*. Anf.: ,Multa habeo vobis dicere'. Originatiue et in officio
Misse transsumptiue. — 13. Fol. 40vo— 43vo. R. ,Statuta pape Martini qninti' —
ddto. Constanc. X. Cal. Maii 1418. (Hardt IV. 1533). - 14. Fol. 43vo-44. R.
,Sequitur ordo et processus qualiter sit examinatus et cretnatus Johannes Huss in
Constanc. s. Concilio*. Acta sunt anno domini 1415. (Die ausfuhrlichen Acten
hieriiber s. bei Hardt IV. 389). — 1 5. Fol. 44vo. Jsti erant electi qui regebant s. 8.
Concilium Constanciense' '. — 16. Fol. 45— 45 vo. R. ,Commendacio heremiper dom.
Johannem archiep. s. pragensis ecclesie'. Betrifft die Begrundung der Eremi-
tage in Heuraffel (Cavea b. Pauli) durch die Briider Peter und Johann von
Rosenberg. Nebst dem Wortlaute der Literae patentes der beiden Gen. an den
Erzbischof. Datum ,1304 die penultima Septembris' frichtig 1384). — 17. Fol.
46. R. Nouitates de Constanc. cum Juramento Regis zigismundo (!) ss. in Cho patri
Martino pp. V. facto'. Datum Constancie in die convers. s. Pauli 1418. -
1 8. Fol. 46. Epistola cuiusdam doctoris ad Boemos e Constancia directa de felici
successu concilii. Anf. : Pan Buoh z svveho milosrdenstwie tak raczii Czierkwe.
Datum Sabbato ante Letare anno 1415. — 1 9. Fol. 46vo. Expositio super ,Pater
nosttr1. Anf. : P. n. excelsus in creacione. — 20. Ibid. Dicta s. Thomae Aq. super
IV. Sent. dist. 13. de Euchuristia. Anf. : Corpus Christi quod ostenditur in altari.
84. Pp. XV. Jahrh. 166 Bll. 4l".
1. Fol. 1. , Clemens de cottidiana predicacione s.petrie. Idem ,de ritu misse'
und ,Extra de poenitentia et remissione'. Es ist Clemens Romanus. papa. —
Digitized by VjOOQIC
270_
2. Fol. 3—16. jTractatus magistri Henrici de Hassia de poenitentia et confessione'.
Anf. : ,Tibi dabo claues'. Verbum hoc cuilibet dicitur confessori. Am Ende :
Explicit tr. mag. henrici de hayssa. — 3. Fol. 16 vo— 25 vo. R. ,Sequitur trac-
tatus optimus et sanctus b. Bernhardt abbatis de consciencia et confession? :. Anf. :
Consciencia in qua anima perpetue est mansura. Ende: hec sepe cogita et
liberaberis. Amen. — 4. Fol. 26—42. Tractates de peccatis — anepigraph. Anf. :
,Si dixerimus quia peccatum non habemus'. Cum nee infans unius diei. Ende :
vindicta graui sic est mortaie. Amen. — 5. Fol. 42 vo— 49. R. ,Utile metricum
confessionale'. Anf.: Causa, pena, monens, actus personaque lesa. Ende: Hiis
causis facta eonfessio vult iterari. Explicit hoc utile etc. Fol. 50 ist unbe-
schrieben. — 6. Fol. 51—61. R. ,Exhortaciones b. Hieronymi de norma viuendi'.
Anf.: Hortor vos karissimi mei. Ende: jam viuificor cum patre etc. Amen. —
7. Fol. 61 vo— 71 vo. R. tTractatus. s. Augustini ad sororem de vita Christiana'.
Anf.: Ego Aug. peccator primus et ultimus. Ende: conferamus absentes.
Amen. — 8. Fol. 71 vo— 74 vo. R. ,Incipit tractatulus b. Bernhardt de contempla-
done diuersarum Auctoritatum'. Anf. : O quam vehementi amplexu amplexatus.
Ende: et ideo crebrius inuocatur. — 9. Fol. 75— 84 vo. R. ,Tractatus b. Augu-
stini de vera et falsa penitencia'. Anf. : Quantum sit appetenda gracia peni-
tencie. Ende: in odorem suauitatis. Amen. — 10. Fol.85— 93vo. R. }Alius trac-
tatulus Augustini de penitencia' '. Anf: Quam sit utiUs et necessaria penitencie
medicina. Ende : dimitte incertum et tene certum. — 11. Fol. 93 vo— 97 vo. R.
,Augustinus de disciplina Christiana'. Anf. : Locutus est ad nos sermo dei. Ende :
conuersi ad dominum qui sine etc. — 1 2. Fol. 97vo— 100. R. ,Incipit Augustini
tractatulus de contemptu mundi'. Anf. : Audite fratres karissimi salutiferam.
Ende: reddamus gracias Jesu Cho. — 13. Fol. 100 vo— 106 vo. R. ,Bernardus
de domo consciencia. Anf.: Domus hec in qua habitamus. Ende: velud ebria
per diuersa distrahitur. Foil. 107—109 sind leer. — 14. Fol. 1 10-118 vo. R.
,Tractatus de sciencia moriendi'. Anf. : Cum omnes homines naturaliter scire
desiderant. O summa et eterna sapiencia cum in te. Ende : felicitatis eterne
peruenias. Es ist ein Dialog zwischen „Sapientiau et „discipulusu. Die folg.
2 Bli. sind unbeschrieben. — 15. Fol. 121—182. Sermones de diuersis ; als: De
conditionibus regni coelestis. De officialibus ecclesiae. De diligendo Deo. De
falsa poenitentia. De duodecim statibus hominum. De utilitate passionis. —
16. Fol. 183. Augustinus de fide ad Petrum diaconum. Anf.: Epistolam fili
petre tue caritatis accepi. Ende : hec quoque ill! deus reuelauit. Explicit. —
17. Fol. 145 vo— 149. B. Augustini ep. definitio ecclesiasticorum dogmatum. Anf.:
Omousion gr. i. coessentialis. Ende : similitudinem in moribus inuenire. Ex-
plicit etc. — 1 8. Fol. 149 vo— 158 vo. Tractatus de purgatorio. Anf: De purga-
torio ve quod est ante iudicium et pro quibus culpis agitur. Die folg. 8 Bll.
sind unbeschrieben. — 19. Fol. 157. Tractatus exegeticus de visione Isaie pro-
fetae. Anf.: Visio ysaie profete hie accedendum est ad formam tractatus.
Schliesst unvollendet: materia praecepta in tra. Ist von einer zweiten Hand
geschrieben. — 20. Fol. 158. ,Incipit liber b. Augustini'. Es sind zwei Sermones
des Heiligen. Anf.: Nemo dicat fratres quod temporibus nostris martirum
tentamina esse non possunt. Handelt „de martyrio spirituali". Der 2. : Audite
salutiferam patris nostri doctrinam. Handelt vom Himmel. - 21. Fol. 161.
Jncipit liber b. Augustini de b. latrone*. Anf. : Deus erat in Christo mundum
reconcilians. Ende: deus a nobis multum diligendus est. — 22. Fol. 163.
Digitized by VjOOQIC
271
Statuta provincialia Arnesti archiepiscopi Pragensis. Anf. : Uniuersis presentem
paginam. Ende unvoUstandig : grammatice vigent. — Die Vorsetzblatter ent-
halten ein vollstandiges Register, in welchem auch die fehlenden Kapitel der
Statuta Ernesti, sowie ein ebenfalls fehlender Tractat, betitelt: „Summulade
tribus punctis essentialibus christianae religionis", angefiihrt werden. Nach
dem Register liest man : ,Et sic est finis huius registri registratum per dom.
Johannem de Rosenberg pro tunc vicarium in wessels. Anno domini 1458.
Anno precedent! h. e. a. 57 It. 4. anno dementis obiit illustrissimus princeps
et Rex ladislaus prage deus scit quomodo. Item anno 1458 in die Mathie ap.
fuerunt maxima tonitrua et coruscaciones1.
85. Pp. XV. Jahrh. 18 Bll. 4*.
Glossae de tempore — anepigraph. Anf. : Dom. I. Adv. ,Abiciamus ergo
opera1. In aduentu magni regis. Ende: De virgine. ,0 quam pulcra es*. Con-
sueuit homo mirari. Die Handscbrift ist dieselbe, wie im MS. Nr. 79 (aus dem
J. 1416) und Nr. 86.
86. Pp. XV. Jahrh. 20 Bll. 4to.
Glossa super ,Pater noster1. Anf. : Per totum anni circulum predicatur
verbum s. scripture. Ende : Ille absque dubio has septem peticiones conse-
quetur a domino etc. ^Explicit Glosa et plurimorum sanctorum sunt dicta super
pater noster totum4.
87. Pp. XV. Jahrh. 22 Bll. 4to.
1. Fol. 1— 17 vo. R. Jncipit aurea Bulla CarolilV. Anf.: Omnipotens
eterne deus (es ist die petitio pro rege) ; folgen die ,Rubrice per ordinem'. Die
eigentliche Bulle beg. : Karolus IV sub anno 1361. Ende : De benediccioni-
bus archiepisc. in presencia imperatoris. Am Ende : Explicit aurea bulla. —
2. Fol. 17vo— 22. R. Jnfra scripte leges promulgate sunt in curia Metensi per ka-
rolum IV. Rom. Imperatorem et Boemie regem Augustum Anno domini 1356
assistentibus sibi omnibus sacri Imperii Electoribus dominis Theodorico Epi-
scopo Albanensi s. rom. eccl. Cardinali ac karolo regis francie primogenito in
die Natiuitatis Christ!'. Anf. : Si quis cum principibus militibus. Ende : in lin-
gwis ipsis valeant erudiri. Finito libro sit laus et gloria cristo. — 3. Fol. 22vo.
Liest man : ,Ego frater zigissmundus monachus in altouado ibidem professns et
acolitus ligaga* (!) istum librum per manus et per pedes etc. domino domino
staiczkoni. Sit laus gloria Christo. amen'. Ersterer ist etwa Sigismund Pirchan,
der nachmalige Abt ; letzterer der Stiftsprior Johannes Staicze von Hohen-
furt. — 4. Ibid. Novitates de Constanc per Woytiechonem Notarium et Cano-
nicum Tinensem anno domini 1418 dominica letare aportate (!) et per alios
ratificate. Darunter liest man nochmals : ,Ego fr. Sigismundus*.
88. Pp. XVI. Jahrh. starker Bd. 4to.
Notae eocegeticae in fere omnes V. T. Libros a manu et ingenio Philippi Me-
lanchtonis sedule exaratae. Die besagten Anmerkungen fullen die Rander eines
„Bibliorum opus integrum. In inclyta Germaniae Basilea anno 1522 impress."
Sie sind in iateinischer Sprache verfasst, haufig auch mit griechischen und
Digitized by VjOOQIC
272
bebraischen Citaten untermengt. Ausser den Marginalnoten finden sich noch
14 ganz beschriebene Einlegblatter vor. Diese sogen. Melanchton'sche Bibel
wurde von dem Abte Quirin Mickl im J. 1760 um 20 fi. angekauft; der dama-
lige Vorstand der Stiftsbibliothek, P. Quirin Geyer von Ehrenberg, hat die
Echtheit der Melancbton'scben Schriftziige in einer beigefugten Notiz nach-
gewiesen.
89. Pp. XVI. Jahrh. 80 Bll. 4«°.
Ordo divini officii sec. ritum Cisterc. Anf. : Praesens opusculum quamuis
breue Compendium. Cap. I. Quomodo vel quando adventus Domini celebratur.
Das letzte : De negligentiis in Missa. Folgt eine Tabula de legendis historiis
per annum und eine Nota de solemni Tricenario. Gleich am Anfange liest man
den Namen des Schreibers : Fr. P. Simon M. Ursinus (Baer) anno 1532 ; er war
Hohenfurter Profess.
90. Pp. XIV. Jahrh. 21G Bll. 8T°.
1. Fol. 1— 9vo. Opusculum s. Augustini de caritate et aliis virtutibus. Anf.:
Tue non immemor peticionis o carissiraa mater. Ende: veniam infra paucos
dies potuit promereri. Kxplicit li bell us s. Augustini quem composuit ad peti-
cionem sue matris. ~ 2. Fol. 9-28 vo. Auctoritates ss. Patrum et variiflores ex
s. scriptura. Es folgen ahnliuhe auf Foil. : 33-45 vo : 64-73 vo ; 157-158 ; 164 bis
166; 185-192. Auf Fol. 67 vo finden sich die Jahreszahlen 1396 und 1397 ver-
zeichnet. — 3. Fol. 28 vo— 30. ,Sermo in Parasceve'. Anf.: Hodie mater sancta
Ecclesia est in maxima tristicia. Ende: in cruce existent! insultauit. Enthalt
eine schone Erklarung der an diesem Tage gebrauchlicben Ceremonien. —
4. Fol. 31—33. ,Sermo b. Augustini de penitencia' . Anf. : Sepe aduertimus dilectis-
simi fratres nonnullos ex nobis communionem eecl. declinare. Ende: intra in
gaudium domini tui. — 5. Fol. 46—57. ,Incipiunt Sermones inexequiis tnortuorum'.
Anf.: Credo u id ere bona. Ende: Ite ergo maledicti etc. Expliciunt sermones
pro animabus defunct is. — 6. Fol. 60— 63 vo. Tractatus ,de diuinis noris*. Anf. :
Quamvis omni tempore teneamur laudare dominum. Ende : bonus sol, qui illu-
minat totum mundum. Nocb kommt bier vor: ,De boris domine nostre; de
parentibus Christi et b. virginis : de tempore septuagesime ; de officio lamenta-
cionum'. — 7. Fol. 74— 79 vo. ,Forma confession^ (ein sog. Beichtspiegel nebst
den Absolutionsgebeten). Anf. : Dicit apostolus Jacobus. Conh'temini. — 8. Fol.
80—102. ,Incipit Speculum ecclesie super officio misse'. Anf. : Queritur quid signi-
h'cent ilia, que requiruntur ad celebracionem misse. 1. De indumentis. Ende:
Questiones et soluciones circa poricula que possunt occurrere in Celebrando.
(Vgl. Honorii Augustod. Sacramentarium bei Pez t, II). — 9. Fol. 102. fTestOr
mentum Christi1. Anf. : Auctor ipse pietatis in cruce pendens. — 10. Fol. 102vo
bis 103 vo. Liber denaturu animnlium. Anf. : Cum a rege altissimo fuissent ani-
malia. Ende: debemus interficere et amouere. — 11. Fol. 104—121. R. ,Incipit
quedam visio, quam vidit Tugdalus ybernensisf. Anf.: Anno 1148 visa fuit bee
visio, qui est annus secundus Conradi regis. Ende : in bumilitate et sanctitate
posset imitari. (Ueber Tundalus s. Fabricius 1. 19. p. 277). — 12. Fol. 123 bis
144. f Sermones de diver sisf. Anf. : Ammonet nos dominus, ut bone arbores
simus. Der letzte beg.: Tria sunt que in misericordie opere optanda sunt a
Digitized by VjOOQIC
273
christiano, — 13. Fol. 144—148. R. ,Quomodo homo exerceat se adamandum deum',
Anf.: Quia cor con tempi an tis non cessat. Ende: Soli Deo amoris vinculo
coniungor. — 14.Fol. 148vo— 150 vo. R. Jncipit exposiciomisse'. Anf. : Gregorius,
Nisi spiritus assit cordi audientis ociosus est. In missa meretur homo accipere
octo dona. Ende : qui desiderant ab hiis peccatis liberari. — 1 5. Fol. 151— 156vo.
Dialogus angeli et hominis de ingratitudine. Anf. : Aduersum se hominem ingra-
titudinis uicio laborantem. Ende: Homo . Post cuius descessum etc. — 16. Fol.
157. Paraphrasis in ,Pater noster'. Anf. : P. n. excelsus in creacione. Ende : a
malo preterito, presenti et future Amen. — 17. Fol. 158—164. Expositio ora-
tionis dominicae. Anf. : Or. dom. precellit alias omnes oraciones in tribus. Nach
s. Thomas. — 18. Fol. 166— 170 vo. Orationes in confessione et post s. Communi-
onem.— 19. Fol. 171—173. Tria Brevia, und zwar: a) Breve Bonifacii pp. IX,
worin derselbe fur die Anhorung der ersten Pontifical -Messe des Patriarchen
von Antiochien Wen[ceslausJ gewisse Indulgenzen verleiht. , Datum Rome
IV. Idus Maii pontiticatus nostri anno octauo'. — b) Breve des gen. Pdtriarchen,
in welchem derselbe den Wohlthiitern der Kapelle ,ss. Sigismundi et Jodoci
(capella leprosorum) extra muros Interbuk Brandenburgensis dioec' Indul-
genzen verleiht. , Datum Rome in hospicio habitacionis nostre sito ap. s. Bla-
sium Anno 1397*. — c) Breve Bonifacii IX, nach welchem der Papst auf Bitten
des bohm. Konigs Wenzel das Metropolitan-Kapitel auf dem Wysehrad als
nullius dioecesis und vollkommen exempt von der Jurisdiction anderer Bi-
schofe erklart. ,Datum Rome VIII. Idus April, pontif. nostri anno octauo'. —
20. Fol. 174— 177 vo. Forma processus causarum in Curia Romana. Anf.: Post-
quam per cursorem domini nostri pape obtenta commissio. — 21. Fol. 178.
Stationes ecclesiarum Romanarum. Anf. : In capite Jeiunii fer. IV. ad s. Saby-
nam. — 22. Fol. 179. ,Festa romanae Curiae per ven. viros dominos literarum
contradictar. et s. palacii apostolici eorum Auditor, servanda*. Anf. : A festo
circumcisionis domini usque ad Epiph. Es sind die sog. Norma- Tage gemeint,
welche hier aufgezahlt werden. Am Ende: ,Magister leonardus provincialis
ord. s. heremitarum magister s. theologie'. — 23. Fol. 180 vo. ,Fonnaplene in-
dulgencie*. Anf. : Primo dicas de profundis. — 24. Fol. 181 vo. 7Incipiunt octo
species turpitudinis* conjugum. Anf. : Prima est coitus indebitus. — 25. Fol. 183.
Expositio super Pater noster. Anf. : Formam orandi bonam et utilem tradidit
dominus. — 26. Fol. 193. ,Incipit ordo agendorum et dicendorum a sacerdote in
Missa privata et ferial i juxta consuetudinem romane Curie'. Indutus planeta.
Wird Foil. 202-208 fortgesotzt. — 27. Fol. 194. ,De reverencia Sacramentorum'.
Anf. : Precipitur in uirtute dom. nostri J. Chi et in uirtute obediencie ut honor
maximus. — 28. Fol. 201. ,Atramentum in forma Nicolai Wiskoczil', und ,Item
a quodam Angelo Tyburtino'. Am Ende: ,Hec circa pontem castri Angeli
Rome'. — 29. Fol. 209. ,Pater noster metrice'. Anf: Die ubi tunc esses. Ende:
malo defendat ab omni. — 30. Fol. 209 vo. Credo de Apostolis et Prophetis. —
31. Fol. 211 vo. Uymnus ,de cella Monachorum*. Anf.: Dulcorem cell a tribuit
docet ad sacra bella. — 32. Fol. 212 vo. Benedictiones variae. E. g. Armorum
militis nouelli; ad ensem dandum ; ad benedicendum principem palatinum vel
comitem ; Pere et baculi. — 33. Fol. 214 vo— 216 vo. Hymni de s. Katharina, de
s. Veronica et de b. Virg. Maria. — Das Vorlegbl. am Anfange enthalt das
Fragment eines Tractate de ss. Trinitate. TTnten liest man : ,Libellus Johannis
presbiteri de loprzeticz4.
Xenla Bernardina IT. Handflchriften-VerzcichniHse If. jy
Digitized by VjOOQIC
274
91. Pp. XV. Janrh. 127 Bll. 4to.
Missale dioecesis Pragensis. Das Fest des hi Bernhard fehlt, die Feate
der Landespatrone Bohmens kommen vor. Die G-ebete des Canon weichen
von den heutigen vielfach ab.
92. Pp. XV. Jahrh. 265 Bll. 8T°.
1. Fol. 1— 187 vo. Sermones de tempore, de Sanctis und de diversis. Ant'.:
Veniet desideratus. Quia adest tempus a Sanctis patribus diu expectatum.
Der letzte : De passione domini. Hoc sentite in vobis. Darunter findet sich :
Fol. 50. Anselmus in Parasceve. Anf. : Respice in faciem Christi. — Fol. 57 :
,Planctus s. Anselmi in parasceue*. Anf. : Sanctus Ans. longo tempore. —
Mehrere Sermones de ss. Benedicto et Bernardo mit dem Pradicate S. P. N